Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azotlu gübrələr tərkibində azot qida elementi olan gübrələrə deyilir. Bitkilərin qidalanmasında azot xüsusi rol oynayır. O, xlorofil və zülalların tərkibinə daxildir. Bitkidə azot çatışmamazlığı yaşıl kütlənin əmələ gəlməsini çətinləşdirir, bitkilər pis inkişaf edir və yarpaqları saralır. Bitkilər azotu onun birləşmələri, əsasən ammonium NH4+ və nitrat NO3- ionları şəklində mənimsəyir.
İstehsal tarixi
Azot gübrələri hәlә çox qәdimdәn tәtbiq edilmәkdәdir. Bu gübrәlәrdәn ilk dәfә 19-cu әsrin ortalarında Çilinin tәbii pora yataqlarından çıxarılan natrium porası tәtbiq olunmuşdur. Sonralar sәnaye ammonium-sulfat, kalsium-sianamid vә kalsium porası istehsal edilmәyә başlanmışdır. 1913-cü ildә dünyada Azot gübrələri istehsalı tәqribən 700 min tona (xalis azot) çatmışdır. Sәnaye miqyasında atmosfer havası azotundan vә hidrogendәn ammonyakın sintezi dünyada azot gübrəsi istehsalının xeyli artmasına imkan vermişdir. 1966-cı ildә bunların umumi istehsalı 19,2 milyon tona (xalis azot) çatmışdır. 1919-cu ildә Rusiyada 3 min ton (xalis azot) azot gübrəsi istehsal edilirdi. SSRİ-dә azot gübrəsi istehsal edәn iri sәnaye Birinci beşillikdә yaradılmağa başlanmışdır. Ölkәnin kənd təsərrüfatına 1928-ci ildә 2, 1940-cı ildә 199, 1950-ci ildә 307, 1960-cı ildә 1 003, 1970-ci ildә 4 605, 1973-cü ildә 6 230, 1974-cü ildә 6 754 min ton azot gübrəsi verilmişdir.
Növləri
Azotlu gübrələr sadə, mürəkkəb və qarışıq olur.
Sadə azotlu gübrələr
Sadə azotlu gübrələrə misal olaraq natrium-nitratı, ammonium nitratı, maye ammonyakı, ammonyaklı suyu, sidik cövhərini CO(NH2)2 göstərmək olar.
Mürəkkəb azotlu gübrələr
Mürəkkəb azotlu gübrələrə misal olaraq ammofosu NH4H2PO4 (ammoniumdihidrofosfat), diammofosu (NH4)2HPO4 (ammoniumhidrofosfat), kalium şorasını KNO3 və s. göstərmək olar.
Qarışıq azotlu gübrələr
Qarışıq azotlu gübrələrdən ammofoskanı (NH4)2HPO4 + NH4H2PO4 + KCl) və nitrofoskanı (NH4H2PO4+ NH4NO3 + KCl)
Digər qrupları
Digər təsnifata əsasən azotlu gübrələri aşağıdakı qruplara bölürlər:
Şoralar
Bunlara - KNO3, NaNO3, NH4NO3 aiddir.
Ammoniumlu gübrələr
Bunlara - (NH4)2SO4, maye NH3, ammonyaklı su, ammofoslar.
Amidli gübrələr
Bunlara - karbamid CO(NH2)2, kalsium sianamid CaCN2 aid edilir.
İstehsalı
Azotlu gübrələrin istehsalı üçün ammonyakdan, nitrat turşusu və onun duzlarından istifadə olunur. Torpaqda gübrələr bitkilərin mənimsənilən formasına çevrilir:
CO(NH2)2 + 2H2O → (NH4)2CO3
CaCN2 + 3H2O → CaCO3 + 2NH3
Mineral azotlu gübrələrlə yanaşı üzvi azotlu gübrələrdəndə istifadə olunur .
Mənbə
- Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 185–186.
- Xəzər Universiteti. Abituryentlər üçün vəsait. s.397
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azotlu gubreler terkibinde azot qida elementi olan gubrelere deyilir Bitkilerin qidalanmasinda azot xususi rol oynayir O xlorofil ve zulallarin terkibine daxildir Bitkide azot catismamazligi yasil kutlenin emele gelmesini cetinlesdirir bitkiler pis inkisaf edir ve yarpaqlari saralir Bitkiler azotu onun birlesmeleri esasen ammonium NH4 ve nitrat NO3 ionlari seklinde menimseyir Istehsal tarixiAzot gubreleri hәlә cox qәdimdәn tәtbiq edilmәkdәdir Bu gubrәlәrdәn ilk dәfә 19 cu әsrin ortalarinda Cilinin tәbii pora yataqlarindan cixarilan natrium porasi tәtbiq olunmusdur Sonralar sәnaye ammonium sulfat kalsium sianamid vә kalsium porasi istehsal edilmәyә baslanmisdir 1913 cu ildә dunyada Azot gubreleri istehsali tәqriben 700 min tona xalis azot catmisdir Sәnaye miqyasinda atmosfer havasi azotundan vә hidrogendәn ammonyakin sintezi dunyada azot gubresi istehsalinin xeyli artmasina imkan vermisdir 1966 ci ildә bunlarin umumi istehsali 19 2 milyon tona xalis azot catmisdir 1919 cu ildә Rusiyada 3 min ton xalis azot azot gubresi istehsal edilirdi SSRI dә azot gubresi istehsal edәn iri sәnaye Birinci besillikdә yaradilmaga baslanmisdir Olkәnin kend teserrufatina 1928 ci ildә 2 1940 ci ildә 199 1950 ci ildә 307 1960 ci ildә 1 003 1970 ci ildә 4 605 1973 cu ildә 6 230 1974 cu ildә 6 754 min ton azot gubresi verilmisdir NovleriAzotlu gubreler sade murekkeb ve qarisiq olur Sade azotlu gubreler Sade azotlu gubrelere misal olaraq natrium nitrati ammonium nitrati maye ammonyaki ammonyakli suyu sidik covherini CO NH2 2 gostermek olar Murekkeb azotlu gubreler Murekkeb azotlu gubrelere misal olaraq ammofosu NH4H2PO4 ammoniumdihidrofosfat diammofosu NH4 2HPO4 ammoniumhidrofosfat kalium sorasini KNO3 ve s gostermek olar Qarisiq azotlu gubreler Qarisiq azotlu gubrelerden ammofoskani NH4 2HPO4 NH4H2PO4 KCl ve nitrofoskani NH4H2PO4 NH4NO3 KCl Diger qruplariDiger tesnifata esasen azotlu gubreleri asagidaki qruplara bolurler Soralar Bunlara KNO3 NaNO3 NH4NO3 aiddir Ammoniumlu gubreler Bunlara NH4 2SO4 maye NH3 ammonyakli su ammofoslar Amidli gubreler Bunlara karbamid CO NH2 2 kalsium sianamid CaCN2 aid edilir IstehsaliAzotlu gubrelerin istehsali ucun ammonyakdan nitrat tursusu ve onun duzlarindan istifade olunur Torpaqda gubreler bitkilerin menimsenilen formasina cevrilir CO NH2 2 2H2O NH4 2CO3 CaCN2 3H2O CaCO3 2NH3 Mineral azotlu gubrelerle yanasi uzvi azotlu gubrelerdende istifade olunur MenbeAzerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 185 186 Xezer Universiteti Abituryentler ucun vesait s 397