Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Avazlar — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonu Hoçaz kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
| Avazlar | |
|---|---|
| Ölkə | |
Tarixi
Bu kəndin tarixi haqqında yazılı mənbələr demək olarki yox dərəcəsindədir. Kəndlə bağlı tədqiqatçı yoxdur. Araşdırmaçılar sadəcə olaraq Azərbaycan ərazisində yaşayan tayfalar haqqında, toponimlər haqqında, ya da hansısa türkçü düşüncə ilə yanaşdıqda hansısa bir mənbədə türkə bağlılıq görüblərsə, elə oradaca xalq qarşısında xidmətlərini bitmiş hesab ediblər. Unudurlar ki tarixi təhrif etmək, gələcək nəsilləri türkçü etmək demək deyil. Əksinə anti-türk tədqiqatçılara bu bir şans olur. O şanski, onlar Qafqazın türk tarixinin ancaq bu cür mənbələrdən ibarət olduğunu bildirib ələ salsınlar. Avazlar kəndinin adına aydınlıq gətirmək istəyən şəxslərin adlarını, aşağıdakı ardıcıllıqla qeyd edək. Necə olubki bu kənd haqqında hansısa mənbəyə söykəniblər? Gəlin bizdə onları araşdıraq: 1. Tənqidçi, ədəbiyyatşünas, publisist, professor - Teymur Əhmədov 2. Azərbaycan tarixçisi, etnoqrafi, tarix elmləri doktoru, professor - Qiyasəddin Qeybullayev 3. Ədəbiyyatşünas-tənqidçi, tərcüməşünas-tərcüməçi, türkoloq, filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim - Nizami Məmmədov 4. Professor, elmlər doktoru, Azərbaycan Yazıçılar və jurnalistlər birliklərinin üzvü - Ziyadxan Nəbibəyli
1) Teymur Əhmədov - Araşdırması, Azərbaycan ərazisində yaşamış tayfaların milli kimliyi məsələsini ortaya qoyur. Avaz tayfası haqqında isə bu cür qeyd edir: " VI əsr Suriya mənbələrində Şimali Qafqazın Hun əyalətində yaşayan tayfalar arasında Sabirlər, Bulqarlarla yanaşı Avazlar türk tayfalarıda üstünlük təşkil edirdi." 2) Qiyasəddin Qeybullayev - Araşdırması Azərbaycan toponimləri ilə əlaqəli olan, "Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti". I cild. səh. 64 də isə bu cür qeyd edilir: "Bu kəndin adı Avaz tayfasnın yaşadığı ərazi mənasında Avazlar toponimi kimi formalaşmıdır. Xəzər və peçeneqlərin tərkibindəki avaz/abaz/abas tayfasının bir qolunun adındandır. Gürcüstanın Bolnisi rayonunda yaşayan avazlar nəsli burada da Avazlar məhəlləsini təşkil etmişlər. Avaz adında şəxs də vardır. Xalq arasında – "Avazın yaxşı gəlir,oxurduğun quran olsa" – deyilər. Burada avaz səs, ün, intonasiya mənasında işlənir. Lakin bu kəndin adı tayfa adından götürülmüşdür." 3) Nizami Məmmədov - Araşdırması, "Avaz türk etnosunun qədim türk etnosu kimi adı həmdə Xəzərlərin tərkibində olmaqla yanaşı, bir çox türk dilli xalqların içərisində abas, appas adları ilə mövcud olan Avaz tayfasının adını əks etdirdiyini bildirir." 4) Ziyadxan Nəbibəyli - Araşdırmasının əsasını isə Laçının kəndlərinin milli kökənli olmasını isbat etmək durur. Belə ki o, "Zəngəzurun altun tacı Laçın" adlı kitabın 174-cü səhifəsində yuxarıda adlarını qeyd etdiyimiz müəlliflərin araşdırması əsasında Avazlar kəndi haqqında bu cür qeyd edib: "Mənbələrin araşdırlması bu qənaətə gəlməyə imkan verir ki, Zəngəzurdakı, Yuxarı Qarabağdakı, Qərbi Azərbaycandakı (Ermənistan) və onların bir parçası olan Laçın bölgəsindəki Avazlar yaşayış məntəqəsinin adı (oykonimi) buradakı Avazlar adı ilə məlum olan yer-yurd adları Xəzər və peçeneqlərin tərkibində olan Xəzərlərdə Avaz, Peçeneqlərdə isə Abas kimi işlənən Avaz türk tayfasının adındandır. Deməli, bu yaşayış yerinin adı "Avaz türk tayfalarının torpağı, yurdu, kəndi, avazların məskunlaşdığı yer" kimi başa düşülməlidir. "
Dəyərli oxucu bu yanaşmanın hər birini fərdi halda deyil də, bu cür cəm halda oxusa özü aydın edəcək ki bütün araşdırmaların kökündə duran əsas məsələ Laçının Avazlar kəndi deyil, Azərbaycan da yaşayan Avazlar tayfasını tədqiq etmək olub. Məsələ Avazlar kəndində gəldikdə isə heç bir dəqiq mənbə araşdırılmadığı üçün, məcburən Avazlar kəndini də Avaz tayfasına aid ediblər. Bunu Ziyadxan Nəbibəyli elə özü öz yazısında sanki etiraf edir. O sözə bu cür başlayır: "Mənbələrin araşdırmasından bu qənaətə gəlmək olurki.." yəni, başqa mənbə olmadığı üçün Avazlar adının, Azərbaycanda yaşayan Avaz tayfasından olmasını qəbul edirik deyir. Onu da qeyd edək ki, qeyd olunan Avaz türk etnosu ölkə xarici mənbələrdə, kökün Abaza tayfasına məxsus olduğun bildirir. Abaza isə əksər mənbələrdə türk kimi yox, Şimali Qafqazın aborogen sakinləri kimi təqdim olunur. Gürcüstanda olan Abxaziya, Rusiya Federasiya ərazisində olan Abazin adlı muxtar dövlət qurumları və özlərinə məxsus bayraqları var. Qara dənizin şərq hissəsi Abazaların vətəni sayılır. Bəs əsil həqiqət necədir? Avazlar adının bu kəndə verilməsində təhrif olunan həqiqi tarix necədir? Əsil həqiqətdə isə Avaz pəhləvan kimi tanınan bir şəxs, İranda təxmini Qacar imperatorluğu dövründə ordu başçısı, sərkərdə olduğu söylənilir. Şahın qardaşını qətlə yetirdiyi üçün, Şimal Azərbaycana sığınacaq kimi üz tutur. Tək yaşaması və fiziki görünüşcə hər kəsdən fərqləndiyi üçün Avaz pəhləvanı Laçın ərazisində hər kəs Tək Avaz kimi nişan verərmiş.Xoy şəhərindən olduğu iddia olunan tək Avaz, yaşamaq üçün təhlükəsiz yer olaraq indiki Avazlar kəndinin ərazisini seçir və buranı uyğun bildiyi üçün elə bu ərazidə məskən salır. Avazlar ərazisində, dar bir kahada yaşadığından, insanlar kahanın darlığı mənasında kaha olan əraziyə Avazdar demişlər. Yəni Avazın qaldığı dar yer mənasında, lakin sovetlər dönəmində bu söz orfoqrafik səhv kimi qəbul edilmiş və ad Avazlar olaraq rəsmiləşdirilmişdir. Sonralar bu əraziyə, digər yerlərdən də ailələr köçərək məskunlaşmışlar. Tək Avazın bizlərə Novruz adlı oğlu məlumdur. Novruz yeni gün, yeni həyat deməkdir. Tarixə nəzər salsaq adətən ilkin məskunlaşma zamanı əraziyə verilən adlara, insanlar "Yeni" sözün əlavə ediblər. Misal olaraq Yəni Daşkənd, Yəni kənd, Təzə kənd və s. kimi adlar günümüzdə də vardır. Tək Avazda bu niyyətlə, yeni həyat anlayışlı bu adı əraziyə qoymaq imkanı olmadığından, övladının adına qoymuşdur. Novruzun isə Həsənəli və Fərzəli adlı oğlanları olmuşdur. Bu gün Həsənəlinin törəmələri Bərdə rayonu, Fərzəlinin törəmələri isə Tərtər (Ələsgərli kəndi) rayonu ərazisində "Novruz" soyadı ilə tanınan ailələrdir. Tək Avaz haqqında olan bu məlumatı, Avaz soyunun, eləcə də Avazlar kəndinin yaşlıları öz xatirələrində daim yaşatmışlar. Sonralar Laçın rayonunun erməni işğalı isə bütün arxivləri əl çatmaz etdiyi üçün, təqiqatçılar heç özlərin yormayıb elə sözü gətirib ölkə hüdudlarında yaşayan tarixi Avaz tayfası ilə əlaqələndiriblər.
1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi sonunda imzalanmış atəşkəs bəyanatına əsasən 1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad olunub.
Mədəniyyəti
Kəndin məktəbi, klubu, kitabxanası və mağazası var idi.
Coğrafiyası və iqlimi
Bu kənd rayon mərkəzindən 25 km. şimal-qəbdə yerləşirdi.
İqtisadiyyatı
Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq idi.
Əhalisi
2006-cı ilin statstikasına görə kəndin əhali sayı 70 nəfər olmuşdur.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı" (PDF) (az.). stat.gov.az. 2019. 2020-04-16 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-04-16.
- Avazlar // Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. I cild. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 64. ISBN .
Xarici keçidlər
- Laçının zəngin təbii ehtiyatları 17 ildir düşmən işğalı altındadır 2011-08-23 at the Wayback Machine
 | Laçın rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Avazlar Azerbaycan Respublikasinin Lacin rayonu Hocaz kend inzibati erazi dairesinde kend AvazlarOlke AzerbaycanTarixiBu kendin tarixi haqqinda yazili menbeler demek olarki yox derecesindedir Kendle bagli tedqiqatci yoxdur Arasdirmacilar sadece olaraq Azerbaycan erazisinde yasayan tayfalar haqqinda toponimler haqqinda ya da hansisa turkcu dusunce ile yanasdiqda hansisa bir menbede turke bagliliq gorublerse ele oradaca xalq qarsisinda xidmetlerini bitmis hesab edibler Unudurlar ki tarixi tehrif etmek gelecek nesilleri turkcu etmek demek deyil Eksine anti turk tedqiqatcilara bu bir sans olur O sanski onlar Qafqazin turk tarixinin ancaq bu cur menbelerden ibaret oldugunu bildirib ele salsinlar Avazlar kendinin adina aydinliq getirmek isteyen sexslerin adlarini asagidaki ardicilliqla qeyd edek Nece olubki bu kend haqqinda hansisa menbeye soykenibler Gelin bizde onlari arasdiraq 1 Tenqidci edebiyyatsunas publisist professor Teymur Ehmedov 2 Azerbaycan tarixcisi etnoqrafi tarix elmleri doktoru professor Qiyaseddin Qeybullayev 3 Edebiyyatsunas tenqidci tercumesunas tercumeci turkoloq filologiya elmleri doktoru professor emekdar muellim Nizami Memmedov 4 Professor elmler doktoru Azerbaycan Yazicilar ve jurnalistler birliklerinin uzvu Ziyadxan Nebibeyli 1 Teymur Ehmedov Arasdirmasi Azerbaycan erazisinde yasamis tayfalarin milli kimliyi meselesini ortaya qoyur Avaz tayfasi haqqinda ise bu cur qeyd edir VI esr Suriya menbelerinde Simali Qafqazin Hun eyaletinde yasayan tayfalar arasinda Sabirler Bulqarlarla yanasi Avazlar turk tayfalarida ustunluk teskil edirdi 2 Qiyaseddin Qeybullayev Arasdirmasi Azerbaycan toponimleri ile elaqeli olan Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti I cild seh 64 de ise bu cur qeyd edilir Bu kendin adi Avaz tayfasnin yasadigi erazi menasinda Avazlar toponimi kimi formalasmidir Xezer ve peceneqlerin terkibindeki avaz abaz abas tayfasinin bir qolunun adindandir Gurcustanin Bolnisi rayonunda yasayan avazlar nesli burada da Avazlar mehellesini teskil etmisler Avaz adinda sexs de vardir Xalq arasinda Avazin yaxsi gelir oxurdugun quran olsa deyiler Burada avaz ses un intonasiya menasinda islenir Lakin bu kendin adi tayfa adindan goturulmusdur 3 Nizami Memmedov Arasdirmasi Avaz turk etnosunun qedim turk etnosu kimi adi hemde Xezerlerin terkibinde olmaqla yanasi bir cox turk dilli xalqlarin icerisinde abas appas adlari ile movcud olan Avaz tayfasinin adini eks etdirdiyini bildirir 4 Ziyadxan Nebibeyli Arasdirmasinin esasini ise Lacinin kendlerinin milli kokenli olmasini isbat etmek durur Bele ki o Zengezurun altun taci Lacin adli kitabin 174 cu sehifesinde yuxarida adlarini qeyd etdiyimiz muelliflerin arasdirmasi esasinda Avazlar kendi haqqinda bu cur qeyd edib Menbelerin arasdirlmasi bu qenaete gelmeye imkan verir ki Zengezurdaki Yuxari Qarabagdaki Qerbi Azerbaycandaki Ermenistan ve onlarin bir parcasi olan Lacin bolgesindeki Avazlar yasayis menteqesinin adi oykonimi buradaki Avazlar adi ile melum olan yer yurd adlari Xezer ve peceneqlerin terkibinde olan Xezerlerde Avaz Peceneqlerde ise Abas kimi islenen Avaz turk tayfasinin adindandir Demeli bu yasayis yerinin adi Avaz turk tayfalarinin torpagi yurdu kendi avazlarin meskunlasdigi yer kimi basa dusulmelidir Deyerli oxucu bu yanasmanin her birini ferdi halda deyil de bu cur cem halda oxusa ozu aydin edecek ki butun arasdirmalarin kokunde duran esas mesele Lacinin Avazlar kendi deyil Azerbaycan da yasayan Avazlar tayfasini tedqiq etmek olub Mesele Avazlar kendinde geldikde ise hec bir deqiq menbe arasdirilmadigi ucun mecburen Avazlar kendini de Avaz tayfasina aid edibler Bunu Ziyadxan Nebibeyli ele ozu oz yazisinda sanki etiraf edir O soze bu cur baslayir Menbelerin arasdirmasindan bu qenaete gelmek olurki yeni basqa menbe olmadigi ucun Avazlar adinin Azerbaycanda yasayan Avaz tayfasindan olmasini qebul edirik deyir Onu da qeyd edek ki qeyd olunan Avaz turk etnosu olke xarici menbelerde kokun Abaza tayfasina mexsus oldugun bildirir Abaza ise ekser menbelerde turk kimi yox Simali Qafqazin aborogen sakinleri kimi teqdim olunur Gurcustanda olan Abxaziya Rusiya Federasiya erazisinde olan Abazin adli muxtar dovlet qurumlari ve ozlerine mexsus bayraqlari var Qara denizin serq hissesi Abazalarin veteni sayilir Bes esil heqiqet necedir Avazlar adinin bu kende verilmesinde tehrif olunan heqiqi tarix necedir Esil heqiqetde ise Avaz pehlevan kimi taninan bir sexs Iranda texmini Qacar imperatorlugu dovrunde ordu bascisi serkerde oldugu soylenilir Sahin qardasini qetle yetirdiyi ucun Simal Azerbaycana siginacaq kimi uz tutur Tek yasamasi ve fiziki gorunusce her kesden ferqlendiyi ucun Avaz pehlevani Lacin erazisinde her kes Tek Avaz kimi nisan verermis Xoy seherinden oldugu iddia olunan tek Avaz yasamaq ucun tehlukesiz yer olaraq indiki Avazlar kendinin erazisini secir ve burani uygun bildiyi ucun ele bu erazide mesken salir Avazlar erazisinde dar bir kahada yasadigindan insanlar kahanin darligi menasinda kaha olan eraziye Avazdar demisler Yeni Avazin qaldigi dar yer menasinda lakin sovetler doneminde bu soz orfoqrafik sehv kimi qebul edilmis ve ad Avazlar olaraq resmilesdirilmisdir Sonralar bu eraziye diger yerlerden de aileler kocerek meskunlasmislar Tek Avazin bizlere Novruz adli oglu melumdur Novruz yeni gun yeni heyat demekdir Tarixe nezer salsaq adeten ilkin meskunlasma zamani eraziye verilen adlara insanlar Yeni sozun elave edibler Misal olaraq Yeni Daskend Yeni kend Teze kend ve s kimi adlar gunumuzde de vardir Tek Avazda bu niyyetle yeni heyat anlayisli bu adi eraziye qoymaq imkani olmadigindan ovladinin adina qoymusdur Novruzun ise Heseneli ve Ferzeli adli oglanlari olmusdur Bu gun Hesenelinin toremeleri Berde rayonu Ferzelinin toremeleri ise Terter Elesgerli kendi rayonu erazisinde Novruz soyadi ile taninan ailelerdir Tek Avaz haqqinda olan bu melumati Avaz soyunun elece de Avazlar kendinin yaslilari oz xatirelerinde daim yasatmislar Sonralar Lacin rayonunun ermeni isgali ise butun arxivleri el catmaz etdiyi ucun teqiqatcilar hec ozlerin yormayib ele sozu getirib olke hududlarinda yasayan tarixi Avaz tayfasi ile elaqelendiribler 1992 ci ilde Ermenistan Respublikasi Silahli Quvveleri terefinden isgal edilib 2020 ci ilde Ikinci Qarabag muharibesi sonunda imzalanmis ateskes beyanatina esasen 1 dekabr 2020 ci ilde Azerbaycan Silahli Quvveleri terefinden isgaldan azad olunub MedeniyyetiKendin mektebi klubu kitabxanasi ve magazasi var idi Cografiyasi ve iqlimiBu kend rayon merkezinden 25 km simal qebde yerlesirdi IqtisadiyyatiEsas teserrufati heyvandarliq idi Ehalisi2006 ci ilin statstikasina gore kendin ehali sayi 70 nefer olmusdur IstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Inzibati erazi bolgusu tesnifati PDF az stat gov az 2019 2020 04 16 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 04 16 Avazlar Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti I cild Baki Serq Qerb 2007 seh 64 ISBN 978 9952 34 155 3 Xarici kecidlerLacinin zengin tebii ehtiyatlari 17 ildir dusmen isgali altindadir 2011 08 23 at the Wayback Machine Lacin rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin