Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Atapuerko dağları (isp. Sierra de Atapuerca) — İspaniyanın şimalındakı Castilla və Leonun Atapuerca şəhərinin yaxınlığında yerləşən bir karst təpəsidir. Davam edən qazıntılar zamanı, Qərbi Avropadakı ilk Homo sakinlərinə aid edilən yerli mağara kompleksində zəngin fosil yataqları və daş alət dəstləri aşkar edilmişdir. Atapuerko dağları, Homo erectus, Homo antisessor (və ya Homo erectus antagonisti) və Homo heidelbergensis cəmiyyətlərinin üstünlük verdiyi “fövqəladə məlumat ehtiyatı” Alt Paleolit dövründə yoxa çıxmışdır.
| Antik Atapuerko şəhəri | |
| Archaeological Site of Atapuerca | |
 Atapuerko mağarası | |
| Ölkə |  İspaniya |
|---|---|
| Tip | Mədəni |
| (Kriteriya) | iii, v |
| Keçid | 989 |
| Region | Avropa və Amerika |
| Daxil edilməsi | 2000 (24-cü sessiya) |
| | |
| |
Atapuerko dağlarında tapılan kəllə sümükləri Homo erectusdan daha böyük beyin yuvalarına və daha müasir görünüşlü burun və yanaq sümüklərinə sahib idi. Paleontoloqlarda yeni bir növün mövcudluğunu qəbul edib onu Homo antisessor adlandırdılar.
Hal-hazırda kəşf edilmiş və etibarlı bir şəkildə tarixi yaşı qiymətləndirmiş ən qədim nümunə 1,2 milyon ilə 600,000 il arasında yaşı müəyyən edir. Ərazi Atapuerkonun Arxeoloji Sahəsi adı altında UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısınə daxil edilmişdir.
İspaniyanın Kastiliya əyalətinin qədim paytaxtı olan Burqos şəhəri yaxınlıqında Syerra-de- Atapuerka adında dağ sistemi mövcuddur. Bu ərazi İspaniyanın Milli mədəni və təbiət maraqı və eyni zamanda Ümumidümya irsi elan edilmişdir. Unikal sayılan bu yeri həvəskar arxeoloqlar XIX-cu əsrin sonlarında kəşf ediblər. Sistematik elmi araşdırmalar burada 1978-ci ildən etibarən aparılır.
Atapuerkada bütöv bir yeraltı mağaralar sistemi mövcuddur. Bu mağaraların müxtəlif səviyyələrində ibtidai insanların, heyvanların və bitkilərin qalıqları, və həmçinin müxtəlif dövrlərə aid məişət tullantıları aşkar edilmişdir. Belə bir hal bir məkanda insan təkamülünü tədqiq etməyə imkan yaradır. Belə ki, fil çalası adlanan mağarada 2008-ci ildə Avropada ən qədim insan qalıqları aşkar edilmişdir. Bu qalıqların təxminən 1 200 000 il yaşı var. Alimlərin fikrincə bu qalıqlar indiyə qədər yalnız Afrikada məlum olan Homo erectus növünə aid ola bilər.
Mağaralar sisteminin başqa bir səviyyəsində 800 000 il yaşı olan digər artefaktlar aşkarlanıb. Bu tapıntılar Homo antecessora (sələf) aid edilir. Homo ailəsinin bu nümayəndəsinin beyninin həcmi 1000 kub sm təşkil edib ki bu da primitiv texnologiya ilə daş əlatlərin hazırlanması üçün kifayət idi.
500 min il yaşı olan təbəqədə isə Homo heydeldergensis aşkar edilib. Bu insan əcdadının təxminən 1m 70 sm boyu olub, beynin həcm isə 1 400 kub sm təşkil edib. Tapıntılara əsasən o artıq mürəkkən alətlər hazırlaya bilirmiş. Kəlləsinin daxili hissəsindəki izlərə əsasən Homo heydeldergensis nitq qabiliyyətinə malik idi.
Atapuerkada ən maraqlı tapıntılardan biri də Avropada ən qədim qəbirstanlıqdır. Təqiqatlar zamanı aşkar edilmişdir ki, mağaralardan birinə insanları artıq ölü olaraq atırmışlar və onların yanına axirət dünyasında istifadə üçün yeni əmək alətləri qoyurdular. Bu tapıntılara qədər hesab olunurdu ki, ölüləri ilk dəfə neandertallar dəfn edirmişlər.
İstinadlar
- "Homo heidelbergensis: Evolutionary Tree information". Smithsonian National Museum of Natural History. 2020-04-30 tarixində . İstifadə tarixi: 26 yanvar 2017.
- "Archaeological Site of Atapuerca - UNESCO World Heritage Centre". Whc.unesco.org. 2019-04-07 tarixində . İstifadə tarixi: 26 yanvar 2017.
- "Landforms And Geomorphological Processes In The Duero Basin. Pleistocene Geoarcheology Of Ambrona And Atapuerca Sites" (PDF). Geomorfologia.es. 12 iyul 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 27 yanvar 2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Atapuerko daglari isp Sierra de Atapuerca Ispaniyanin simalindaki Castilla ve Leonun Atapuerca seherinin yaxinliginda yerlesen bir karst tepesidir Davam eden qazintilar zamani Qerbi Avropadaki ilk Homo sakinlerine aid edilen yerli magara kompleksinde zengin fosil yataqlari ve das alet destleri askar edilmisdir Atapuerko daglari Homo erectus Homo antisessor ve ya Homo erectus antagonisti ve Homo heidelbergensis cemiyyetlerinin ustunluk verdiyi fovqelade melumat ehtiyati Alt Paleolit dovrunde yoxa cixmisdir Antik Atapuerko seheriArchaeological Site of Atapuerca Atapuerko magarasiOlke IspaniyaTip MedeniKriteriya iii vKecid 989Region Avropa ve Amerika Daxil edilmesi 2000 24 cu sessiya Antik Atapuerko seheriIngilis dilindeki resmi siyahi UNESCO nun tesnifatina gore bolge Atapuerko daglarinda tapilan kelle sumukleri Homo erectusdan daha boyuk beyin yuvalarina ve daha muasir gorunuslu burun ve yanaq sumuklerine sahib idi Paleontoloqlarda yeni bir novun movcudlugunu qebul edib onu Homo antisessor adlandirdilar Hal hazirda kesf edilmis ve etibarli bir sekilde tarixi yasi qiymetlendirmis en qedim numune 1 2 milyon ile 600 000 il arasinda yasi mueyyen edir Erazi Atapuerkonun Arxeoloji Sahesi adi altinda UNESCO nun Dunya Irsi Siyahisine daxil edilmisdir Ispaniyanin Kastiliya eyaletinin qedim paytaxti olan Burqos seheri yaxinliqinda Syerra de Atapuerka adinda dag sistemi movcuddur Bu erazi Ispaniyanin Milli medeni ve tebiet maraqi ve eyni zamanda Umumidumya irsi elan edilmisdir Unikal sayilan bu yeri heveskar arxeoloqlar XIX cu esrin sonlarinda kesf edibler Sistematik elmi arasdirmalar burada 1978 ci ilden etibaren aparilir Atapuerkada butov bir yeralti magaralar sistemi movcuddur Bu magaralarin muxtelif seviyyelerinde ibtidai insanlarin heyvanlarin ve bitkilerin qaliqlari ve hemcinin muxtelif dovrlere aid meiset tullantilari askar edilmisdir Bele bir hal bir mekanda insan tekamulunu tedqiq etmeye imkan yaradir Bele ki fil calasi adlanan magarada 2008 ci ilde Avropada en qedim insan qaliqlari askar edilmisdir Bu qaliqlarin texminen 1 200 000 il yasi var Alimlerin fikrince bu qaliqlar indiye qeder yalniz Afrikada melum olan Homo erectus novune aid ola biler Magaralar sisteminin basqa bir seviyyesinde 800 000 il yasi olan diger artefaktlar askarlanib Bu tapintilar Homo antecessora selef aid edilir Homo ailesinin bu numayendesinin beyninin hecmi 1000 kub sm teskil edib ki bu da primitiv texnologiya ile das elatlerin hazirlanmasi ucun kifayet idi 500 min il yasi olan tebeqede ise Homo heydeldergensis askar edilib Bu insan ecdadinin texminen 1m 70 sm boyu olub beynin hecm ise 1 400 kub sm teskil edib Tapintilara esasen o artiq murekken aletler hazirlaya bilirmis Kellesinin daxili hissesindeki izlere esasen Homo heydeldergensis nitq qabiliyyetine malik idi Atapuerkada en maraqli tapintilardan biri de Avropada en qedim qebirstanliqdir Teqiqatlar zamani askar edilmisdir ki magaralardan birine insanlari artiq olu olaraq atirmislar ve onlarin yanina axiret dunyasinda istifade ucun yeni emek aletleri qoyurdular Bu tapintilara qeder hesab olunurdu ki oluleri ilk defe neandertallar defn edirmisler Istinadlar Homo heidelbergensis Evolutionary Tree information Smithsonian National Museum of Natural History 2020 04 30 tarixinde Istifade tarixi 26 yanvar 2017 Archaeological Site of Atapuerca UNESCO World Heritage Centre Whc unesco org 2019 04 07 tarixinde Istifade tarixi 26 yanvar 2017 Landforms And Geomorphological Processes In The Duero Basin Pleistocene Geoarcheology Of Ambrona And Atapuerca Sites PDF Geomorfologia es 12 iyul 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 27 yanvar 2017