Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aster inqilabı və ya payız gülü inqilabı—28-31 oktyabr 1918-ci il tarixində Macarıstanda tərəfindən başladılan inqilab. İnqilabın “Aster inqilabı” adlandırılmasının səbəbi Budapeştdəki vətəndaşlar və əsgərlərin öz papaqlarına aster yəni payız güllərini taxması idi. Bu güllər sosial demokrat Macar Milli Şurasını və Mixay Karoyi təmsil edirdi.
| Aster inqilabı | |
|---|---|
 | |
| Tarix | 31 oktyabr 1918 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İnqilabın səbəbləri
Macarıstanda yaranan ağır sosial-iqtiasdi və siyasi vəziyyət 1918-ci ilin payızında inqilabın başlanmasını zəruri edirdi. Avstriya-Macarıstan ordusunun italyan cəbhəsində ağır məğlubiyyətə uğraması kral IV Karlın hakimiyyətini və Vekerle hökumətinin mövqelərini tamamilə zəiflətdi. 1918-ci ildəki tətillərin gedişində ilk dəfə Macarıstanda fəhlə deputatları sovetləri təşkil edildi. Zəhmətkeş kütlələr müharibənin dayandırılmasını, Habsburqlar monarxiyasının dağıdılmasını daha qətiyyətlə tələb edirdilər. Serbiya, Xorvatiya, Çlovakiyada və s. başqa yerlərdə milli-azadlıq hərəkatı gücləndi. 1918-ci ilin oktyabrında ölkədə kütləvi tətil hərəkatı ən yüksək nöqtəsinə çatdı. Kəndlilər mülkədarların torpaqlarını müsadirə edərək öz aralarında paylayırdılar. Cəbhələrdə fərarilərin sayı artırdı. Bu hadisələr Habsburqlar monarxiyasının dağılmasını surətləndirdi. IV Karl çoxmillətli monarxiyanı dağılmaqdan xilas etmək məqsədilə 1918-ci il oktyabr ayının 16-da ölkənin federativ dövlətə çevrildiyini elan etdi. Lakin bu da imperiyanın süqutunun qarşısını ala bilmədi. Oktyabrın 23-də Vekerle istefaya getdi.
İnqilabın gedişi
“Payız gülləri” adlandırılan milli-demokratik inqilabın gedişində Macarıstan monarxiyası ləğv edildi. Macarıstan Sosial-Demokrat Partiyasının plenumunda Milli Şura yaratmaq barədə qərar qəbul edildi. İstiqlal Partiyasının lideri qraf başda olmaqla Milli Şura yaradıldı. Milli Şuranın tərkibində istiqlalçılar, sosial-demokratlar və radikalların nümayəndələri daxil oldu. Tezliklə bütün ölkədə Milli Şuranın nüfuzu artdı. Rumın və çex milli şuraları da monarxiya ilə əlaqələrini kəsdilər. Çexiya Avstriyanın tərkibindən çıxıb müstəqil oldu. Müstəqilliyini elan edən Slovakiyanın Çexiya ilə Birləşməsi nəticəsində Çexoslovakiya dövləti yaradıldı. Avstiya respublika elan edildi. Beləliklə Habsburqların hakimiyyəti yalnız Macarıstanda qaldı. IV Karlın tapşırığı ilə Macarıstanın Ershersoqu İosif oktyabrın 29-da Xadiki baş nazir təyin etdi. Bir gün sonra o, hökumət yaratdı. Lakin Vəziyyət düzəlmədi və xalqın narazılığı azalmadı. 1918-ci ilin oktyabrın 30-da Budapeştdə zəhmətkeşlərin üsyanı oldu. Üsyan edən fəhlələr silah zavodunu ələ keçirərək silahlanıb əsgərlərə qoşuldular. Silahlı 177 üsyançılar oktyabrın 31-də hökumət evini, teleqraf, poçt və s.- ni ələ keçiridlər. Lakin sovetlərdə əksəriyyəti təşkil edən sağ sosialistəlr fəhlə hökuməti təşkil etməkdən boyun qaçıraraq hakimiyyəti burjuaziyaya verdilər. Oktyabrın 31-də Xadik istefaya getdi. IV Karlın tapşırğı ilə İosif baş nazir vəzifəsinə təyin etdi. Həmin gün İstiqlaliyyət partiyasının rəhbəri Mixail Karoyi başda olmaqla koalisiyalı hökumət təşkil edildi. Bu hökumətin tərkibinin əksəriyyəti burjua nümayəndələrindən ibarət idi. Lakin burada sağ və mərkəzçi sosialistlərin də nümayəndələri var idi. Yeni hökumətin tapşırığı ilə 1918-ci ilin noyabr ayının 3-də Padui yaxınlığında general Veber faktiki mövcud olmayan Avstriya-Macarıstan imperiyasının adından Antanta ilə barışıq imzaladı. 1918-ci il noyabrın 16-da Macarıstan respublika elan edildi. 1919-cu ilin yanvar ayında M.Karoyi prezident seçildi. Yenicə təşkil edilmiş koalision hökumət fəhlə-kəndlilərin çıxışlarını yatırmağa və burjuaziyanın hakimiyyətini möhkəmləndirməyə çalışdı.
Xronologiya
İstinadlar
- Cornelius, Deborah S. Hungary in World War II: Caught in the Cauldron (ingilis). Fordham Univ Press. 2017-02-25. 10. ISBN . 2020-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-02.
- Mustafayeva, Səmayə. AVROPA VƏ AMERİKA ÖLKƏLƏRİNİN ƏN YENİ TARİXİ (I Hissə). Bakı: ADPU-nun nəşriyyatı. 2010.
- Qasımlı, Musa. Avropa və Amerika ölkələrinin müasir tarixi (I hissə). Bakı: "Adiloğlu" nəşriyyat. 2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aster inqilabi ve ya payiz gulu inqilabi 28 31 oktyabr 1918 ci il tarixinde Macaristanda terefinden basladilan inqilab Inqilabin Aster inqilabi adlandirilmasinin sebebi Budapestdeki vetendaslar ve esgerlerin oz papaqlarina aster yeni payiz gullerini taxmasi idi Bu guller sosial demokrat Macar Milli Surasini ve Mixay Karoyi temsil edirdi Aster inqilabiTarix 31 oktyabr 1918 Vikianbarda elaqeli mediafayllarInqilabin sebebleriMacaristanda yaranan agir sosial iqtiasdi ve siyasi veziyyet 1918 ci ilin payizinda inqilabin baslanmasini zeruri edirdi Avstriya Macaristan ordusunun italyan cebhesinde agir meglubiyyete ugramasi kral IV Karlin hakimiyyetini ve Vekerle hokumetinin movqelerini tamamile zeifletdi 1918 ci ildeki tetillerin gedisinde ilk defe Macaristanda fehle deputatlari sovetleri teskil edildi Zehmetkes kutleler muharibenin dayandirilmasini Habsburqlar monarxiyasinin dagidilmasini daha qetiyyetle teleb edirdiler Serbiya Xorvatiya Clovakiyada ve s basqa yerlerde milli azadliq herekati guclendi 1918 ci ilin oktyabrinda olkede kutlevi tetil herekati en yuksek noqtesine catdi Kendliler mulkedarlarin torpaqlarini musadire ederek oz aralarinda paylayirdilar Cebhelerde ferarilerin sayi artirdi Bu hadiseler Habsburqlar monarxiyasinin dagilmasini suretlendirdi IV Karl coxmilletli monarxiyani dagilmaqdan xilas etmek meqsedile 1918 ci il oktyabr ayinin 16 da olkenin federativ dovlete cevrildiyini elan etdi Lakin bu da imperiyanin suqutunun qarsisini ala bilmedi Oktyabrin 23 de Vekerle istefaya getdi Inqilabin gedisi Payiz gulleri adlandirilan milli demokratik inqilabin gedisinde Macaristan monarxiyasi legv edildi Macaristan Sosial Demokrat Partiyasinin plenumunda Milli Sura yaratmaq barede qerar qebul edildi Istiqlal Partiyasinin lideri qraf basda olmaqla Milli Sura yaradildi Milli Suranin terkibinde istiqlalcilar sosial demokratlar ve radikallarin numayendeleri daxil oldu Tezlikle butun olkede Milli Suranin nufuzu artdi Rumin ve cex milli suralari da monarxiya ile elaqelerini kesdiler Cexiya Avstriyanin terkibinden cixib musteqil oldu Musteqilliyini elan eden Slovakiyanin Cexiya ile Birlesmesi neticesinde Cexoslovakiya dovleti yaradildi Avstiya respublika elan edildi Belelikle Habsburqlarin hakimiyyeti yalniz Macaristanda qaldi IV Karlin tapsirigi ile Macaristanin Ershersoqu Iosif oktyabrin 29 da Xadiki bas nazir teyin etdi Bir gun sonra o hokumet yaratdi Lakin Veziyyet duzelmedi ve xalqin naraziligi azalmadi 1918 ci ilin oktyabrin 30 da Budapestde zehmetkeslerin usyani oldu Usyan eden fehleler silah zavodunu ele kecirerek silahlanib esgerlere qosuldular Silahli 177 usyancilar oktyabrin 31 de hokumet evini teleqraf poct ve s ni ele keciridler Lakin sovetlerde ekseriyyeti teskil eden sag sosialistelr fehle hokumeti teskil etmekden boyun qaciraraq hakimiyyeti burjuaziyaya verdiler Oktyabrin 31 de Xadik istefaya getdi IV Karlin tapsirgi ile Iosif bas nazir vezifesine teyin etdi Hemin gun Istiqlaliyyet partiyasinin rehberi Mixail Karoyi basda olmaqla koalisiyali hokumet teskil edildi Bu hokumetin terkibinin ekseriyyeti burjua numayendelerinden ibaret idi Lakin burada sag ve merkezci sosialistlerin de numayendeleri var idi Yeni hokumetin tapsirigi ile 1918 ci ilin noyabr ayinin 3 de Padui yaxinliginda general Veber faktiki movcud olmayan Avstriya Macaristan imperiyasinin adindan Antanta ile barisiq imzaladi 1918 ci il noyabrin 16 da Macaristan respublika elan edildi 1919 cu ilin yanvar ayinda M Karoyi prezident secildi Yenice teskil edilmis koalision hokumet fehle kendlilerin cixislarini yatirmaga ve burjuaziyanin hakimiyyetini mohkemlendirmeye calisdi XronologiyaIstinadlarCornelius Deborah S Hungary in World War II Caught in the Cauldron ingilis Fordham Univ Press 2017 02 25 10 ISBN 9780823233434 2020 01 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 02 Mustafayeva Semaye AVROPA VE AMERIKA OLKELERININ EN YENI TARIXI I Hisse Baki ADPU nun nesriyyati 2010 Qasimli Musa Avropa ve Amerika olkelerinin muasir tarixi I hisse Baki Adiloglu nesriyyat 2003