Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Araz Məmməd Arif oğlu Dadaşzadə (30 yanvar 1936, Bakı – 4 noyabr 1990, Bakı) — Azərbaycan tənqidçisi və ədəbiyyatşünası, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi (1989).
| Araz Dadaşzadə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (54 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | Qızı: Zümrüd Dadaşzadə |
| Atası | Məmməd Arif |
| Anası | Zümrüd Axundova |
| Təhsili | |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Araz Dadaşzadə 1936-cı il yanvarın 30-da Bakı şəhərində akademik Məmməd Arif və görkəmli pedaqoq Zümrüd Axundovanın ailəsində anadan olmuşdur.
Araz Dadaşzadə 1952-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin Fəlsəfə fakültəsinə daxil olmuşdur. 1953-cü ildə həmin fakültə bağlandığından, təhsilini Universitetin tarix fakültəsində davam etdirmiş və 1957-ci ildə bu təhsil ocağını uğurla bitirmişdir. O, 1957-1960-cı illərdə Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyasının Azərbaycan Tarixi muzeyində işləmişdir.
1960-1963-cü illərdə Respublika Elmlər Akademiyasının Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasında oxumuşdur. O, 1963-1966-cı illərdə burada kiçik elmi işçi, 1968-1976-cı illərdə isə İnstitutun orta əsrlər şöbəsinin baş elmi işçisi olmuşdur.
Araz Dadaşzadənin ömrünün böyük bir hissəsi Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının nəşrə hazırlanması və nəşri ilə bağlıdır. Tədqiqatçı alim 1966-1968-ci illərdə Ensiklopediyanın Baş redaksiyasında Ədəbiyyat və İncəsənət redaksiyasının müdiri, 1976-1988-ci illərdə isə baş redaktorun birinci müavini işləmişdir.
A.Dadaşzadə 1988-1990-cı illərdə, yəni ömrünün sonunadək Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaktoru vəzifəsində çalışmışdır.
A.Dadaşzadə ədəbi fəaliyyətə 1956-cı ildə “Azərbaycan gəncləri” qəzetində çıxan “Tərli kürəklər” kinofilminə yazdığı eyniadlı resenziya ilə başlamış, müxtəlif vaxtlarda “Kral Lir”, “Dədə Qorqud”, “Dərviş Parisi dağıdır” və s. filmlərə həsr edilmiş məqalələrin müəllifi olmuşdur.
Tədqiqatçı alim dövri və xüsusi nəşrlərdə onlarala tənqidi və elmi məqalələrini müntəzəm surətdə çap etdirmişdir. O, ədəbiyyat və kino ilə yanaşı, teatr, musiqi, təsviri sənət və digər sahələrlə əlaqədar məqalə və rəylərin müəllifidir. A.Dadaşzadə gənclik illərində hekayələr də yazmış və onların bir qismi “Azərbaycan”, “Kirpi” və bir sıra digər nəşrlərdə çap olunmuşdur.
Elmi fəaliyyəti
Araz Dadaşzadənin elmi fəaliyyəti XVIII əsr Azərbaycan poeziyası və xüsusi olaraq M.P.Vaqifin həyat və yaradıcılığı ilə bağlıdır.
O, 1964-cü ildə “M.P.Vaqifin yaradıcılığı” mövzusunda namizədlik, 1977-ci ildə isə “XVIII əsr Azərbaycan lirikası (ideya-tematik və sənətkarlıq xüsusiyyətləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. A.Dadaşzadənin XVIII əsr Azərbaycan ədəbiyyatının tədqiqində böyük xidmətləri vardır.
Alim “Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı)” (1966), “Певец жизни (Vaqif haqqında düşüncələr)” (1968), “XVIII əsr Azərbaycan lirikası” (1980), “Поэзия добра и красоты” (1986) kitablarının müəllifidir. Onun 1968-ci ildə M.P.Vaqifin anadan olmasının 250 illiyi ilə əlaqədar yazdığı “Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı haqqında oçerk)” kitabçası Azərbaycan, ingilis, fransız, türk, ərəb, fars, rus dillərində çap edilmişdir.
Moskvada çıxan “Вопросы литературы” jurnalı (1967, № 7) A.Dadaşzadənin “Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı)” əsərini belə qiymətləndirmişdir: “Monoqrafiya Vaqif poeziyasının mürəkkəb problemlərinin işıqlandırılması, onun Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində elmi cəhətdən obyektiv qiymətinin müəyyənləşdirilməsi baxımından böyük maraq doğurur. Şübhəsiz, bu vaxtadək Vaqifin yaradıcılığını ehtiva edən belə sanballı əsər yazılmamışdır” .
Filologiya elmləri doktoru Cavanşir Yusifli alimin tədqiqatlarının məziyyətləri haqqında yazır: “ Araz Dadaşzadənin təhlillərində poetik sistem -Vaqifin, yaxud XVIII əsrdə yazıb-yaratmış bir şairin poetikası elə bir mövqedən təhlil edilir ki, hər bir sözün, ifadə və deyimin ümumi kontekstdəki "tarixçəsi", dolayısı ilə ədəbi prosesin "kardioqramması" həqiqətə yaxın bir durumda ortaya çıxır. A.Dadaşzadənin elmi təfsirində "metafor boşluqları" yoxdur, yəni tədqiqatçı ciddiliyi bir an belə əldən vermir, müəyyən konsepsiyanın sahibi kimi əda göstərmir, sadəcə məlum fikirlərin sırasında özünü ifadə edir” .
Yaradıcılıq
Araz Dadaşzadə “Böyük türkmən şairi Məxdumqulu” (1960), “Aşıq Qurbani, 55 şeir” (1972), “Aşıq Abbas Tufarqanlı, 72 şeir” (1973) və digər kitabların ön söz müəllifi və tərtibçisidir. Onun “Historie de la litte’rature azerbaidjanaise” (“Azərbaycan ədəbiyyatının tarixi”) məqaləsi M.Quluzadə ilə birlikdə) Parisdə “Bedi Kartlisa, revue de kartvelogie” jurnalının bir neçə nömrəsində (1971-1974-cü illər) çap olunmuşdur.
O, “Sovet Şərqi xalqlarının ədəbiyyatlarında realizm problemləri” ümumittifaq müşavirəsində (Bakı, 1972), Azərbaycan yazıçılarının qurultaylarında və digər elmi-ədəbi tədbirlərdə dəfələrlə problem məruzələrlə çıxış etmişdir.
Araz Dadaşzadə “Odlar yurdu” bədii filminin, diafilm və sənədli filmlərin ssenari müəllifidir. Onun ssenari müəllifi olduğu “Tülkiyə uyduqda” kukla multfilmi (1972, rejissor: M.Rəfiyev) ilk və yeganə genişekranlı Azərbaycan cizgi filmidir.
Ədəbiyyatşünas alim Azərbaycan Dövlət Televiziyasının hazırladığı “Azərbaycan ədəbiyyatı teleantologiyası”, “Sovet poeziyasının teleantologiyası” və digər verilişlərin aparıcısı olmuşdur. Onun televiziya və radio verilişlərində çıxışlarının, habelə “Salman Mümtaz” məqaləsinin (“Fikrin karvanı” kitabı, “Yazıçı” nəşriyyatı, 1984) repressiyalar qurbanı, görkəmli ədəbiyyatşünas Salman Mümtazın ictimaiyyətə tanıtdırılması işində rolu az olmamışdır.
Araz Dadaşzadə, R.Taqorun “Bağban” əsərini (1961, Anarla birlikdə) və S.A.Tolstayanın “Mənim həyatım” kitabını (1981) Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.
Araz Dadaşzadənin “Yaramazlığı sarsıdan gülüş” adlı son məqaləsi Sabit Rəhmanın yaradıcılığına həsr edilmiş və 1990-cı ilin noyabrında, yəni müəllif artıq vəfat etdikdən sonra “Bakinski raboçi” qəzetində çap olunmuşdur.
Araz Dadaşzadə Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiya heyətinin və elmi-redaksiya şurasının (1976-1990), Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Təftiş Komissiyasının (1976-1990), “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti redaksiya heyətinin (1977-1982) üzvü olmuşdur.
1989-cu ildə Araz Dadaşzadəyə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Elm Xadimi fəxri adı verilmişdir.
Araz Dadaşzadə 1990-cı il noyabrın 2-də vəfat etmiş və Bakıda, ikinci Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur.
Övladları – oğlu (1960) filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, qızı Zümrüd Dadaşzadə (1962) Ü.Hacıbəyli adına BMA-nın professoru, Əməkdar İncəsənət Xadimidir.
Əsərləri
- Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı). Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1966, 190 səh.
- Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı haqqında oçerk). Bakı: Azərnəşr, 1968, 36 səh.
- Həyat müğənnisi. Bakı: Azərbaycan EA nəşri, 1968, 140 səh.
- XVIII əsr Azərbaycan lirikası. Bakı: Elm. 1980, 227 səh.
- Xeyirxahlıq və gözəllik poeziyası. Bakı: Yazıçı, 1986, 206 səh.
Tərcümələri
(ruscadan)
- R.Taqor. Bağban. Bakı: Azərnəşr, 1961, 55 səh.
- A.Tolstoy. Mənim həyatım. Bakı: Azərnəşr, 1981, 219, səh.
İstinadlar
- http: Arazımız. Hekayələr, məqalələr, xatirələr (Tərtib edənlər: Zümrüd və Aqşin Dadaşzadələr). Bakı: “Azərbaycan Ensiklopediyası” NPB, 1997. -157 s.
- http://Yusifli[ölü keçid] C. Ədəbiyyat məcmuəsi. AMEA Nizami ad. Ədəbiyyat İnstitutunun əsərləri. Xüsusi buraxılış, XXV cild. Bakı, 2013 .- s.244-245).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Araz Memmed Arif oglu Dadaszade 30 yanvar 1936 Baki 4 noyabr 1990 Baki Azerbaycan tenqidcisi ve edebiyyatsunasi Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi 1989 Araz DadaszadeDogum tarixi 30 yanvar 1936Dogum yeri Baki Azerbaycan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 2 noyabr 1990 54 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIUsagi Qizi Zumrud DadaszadeAtasi Memmed ArifAnasi Zumrud AxundovaTehsili Baki Dovlet UniversitetiMukafatlariHeyatiAraz Dadaszade 1936 ci il yanvarin 30 da Baki seherinde akademik Memmed Arif ve gorkemli pedaqoq Zumrud Axundovanin ailesinde anadan olmusdur Araz Dadaszade 1952 ci ilde S M Kirov adina Azerbaycan Dovlet Universitetinin Felsefe fakultesine daxil olmusdur 1953 cu ilde hemin fakulte baglandigindan tehsilini Universitetin tarix fakultesinde davam etdirmis ve 1957 ci ilde bu tehsil ocagini ugurla bitirmisdir O 1957 1960 ci illerde Azerbaycan Respublikasi Elmler Akademiyasinin Azerbaycan Tarixi muzeyinde islemisdir 1960 1963 cu illerde Respublika Elmler Akademiyasinin Nizami adina Dil ve Edebiyyat Institutunun aspiranturasinda oxumusdur O 1963 1966 ci illerde burada kicik elmi isci 1968 1976 ci illerde ise Institutun orta esrler sobesinin bas elmi iscisi olmusdur Araz Dadaszadenin omrunun boyuk bir hissesi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin nesre hazirlanmasi ve nesri ile baglidir Tedqiqatci alim 1966 1968 ci illerde Ensiklopediyanin Bas redaksiyasinda Edebiyyat ve Incesenet redaksiyasinin mudiri 1976 1988 ci illerde ise bas redaktorun birinci muavini islemisdir A Dadaszade 1988 1990 ci illerde yeni omrunun sonunadek Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas redaktoru vezifesinde calismisdir A Dadaszade edebi fealiyyete 1956 ci ilde Azerbaycan gencleri qezetinde cixan Terli kurekler kinofilmine yazdigi eyniadli resenziya ile baslamis muxtelif vaxtlarda Kral Lir Dede Qorqud Dervis Parisi dagidir ve s filmlere hesr edilmis meqalelerin muellifi olmusdur Tedqiqatci alim dovri ve xususi nesrlerde onlarala tenqidi ve elmi meqalelerini muntezem suretde cap etdirmisdir O edebiyyat ve kino ile yanasi teatr musiqi tesviri senet ve diger sahelerle elaqedar meqale ve reylerin muellifidir A Dadaszade genclik illerinde hekayeler de yazmis ve onlarin bir qismi Azerbaycan Kirpi ve bir sira diger nesrlerde cap olunmusdur Elmi fealiyyetiAraz Dadaszade atasi akademik Memmed Arif Dadaszade ve heyat yoldasi Aida Dadaszade ile Araz Dadaszadenin elmi fealiyyeti XVIII esr Azerbaycan poeziyasi ve xususi olaraq M P Vaqifin heyat ve yaradiciligi ile baglidir O 1964 cu ilde M P Vaqifin yaradiciligi movzusunda namizedlik 1977 ci ilde ise XVIII esr Azerbaycan lirikasi ideya tematik ve senetkarliq xususiyyetleri movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir A Dadaszadenin XVIII esr Azerbaycan edebiyyatinin tedqiqinde boyuk xidmetleri vardir Alim Molla Penah Vaqif heyat ve yaradiciligi 1966 Pevec zhizni Vaqif haqqinda dusunceler 1968 XVIII esr Azerbaycan lirikasi 1980 Poeziya dobra i krasoty 1986 kitablarinin muellifidir Onun 1968 ci ilde M P Vaqifin anadan olmasinin 250 illiyi ile elaqedar yazdigi Molla Penah Vaqif heyat ve yaradiciligi haqqinda ocerk kitabcasi Azerbaycan ingilis fransiz turk ereb fars rus dillerinde cap edilmisdir Moskvada cixan Voprosy literatury jurnali 1967 7 A Dadaszadenin Molla Penah Vaqif heyat ve yaradiciligi eserini bele qiymetlendirmisdir Monoqrafiya Vaqif poeziyasinin murekkeb problemlerinin isiqlandirilmasi onun Azerbaycan edebiyyati tarixinde elmi cehetden obyektiv qiymetinin mueyyenlesdirilmesi baximindan boyuk maraq dogurur Subhesiz bu vaxtadek Vaqifin yaradiciligini ehtiva eden bele sanballi eser yazilmamisdir Filologiya elmleri doktoru Cavansir Yusifli alimin tedqiqatlarinin meziyyetleri haqqinda yazir Araz Dadaszadenin tehlillerinde poetik sistem Vaqifin yaxud XVIII esrde yazib yaratmis bir sairin poetikasi ele bir movqeden tehlil edilir ki her bir sozun ifade ve deyimin umumi kontekstdeki tarixcesi dolayisi ile edebi prosesin kardioqrammasi heqiqete yaxin bir durumda ortaya cixir A Dadaszadenin elmi tefsirinde metafor bosluqlari yoxdur yeni tedqiqatci ciddiliyi bir an bele elden vermir mueyyen konsepsiyanin sahibi kimi eda gostermir sadece melum fikirlerin sirasinda ozunu ifade edir YaradiciliqAraz Dadaszade Boyuk turkmen sairi Mexdumqulu 1960 Asiq Qurbani 55 seir 1972 Asiq Abbas Tufarqanli 72 seir 1973 ve diger kitablarin on soz muellifi ve tertibcisidir Onun Historie de la litte rature azerbaidjanaise Azerbaycan edebiyyatinin tarixi meqalesi M Quluzade ile birlikde Parisde Bedi Kartlisa revue de kartvelogie jurnalinin bir nece nomresinde 1971 1974 cu iller cap olunmusdur O Sovet Serqi xalqlarinin edebiyyatlarinda realizm problemleri umumittifaq musaviresinde Baki 1972 Azerbaycan yazicilarinin qurultaylarinda ve diger elmi edebi tedbirlerde defelerle problem meruzelerle cixis etmisdir Araz Dadaszade Odlar yurdu bedii filminin diafilm ve senedli filmlerin ssenari muellifidir Onun ssenari muellifi oldugu Tulkiye uyduqda kukla multfilmi 1972 rejissor M Refiyev ilk ve yegane genisekranli Azerbaycan cizgi filmidir Edebiyyatsunas alim Azerbaycan Dovlet Televiziyasinin hazirladigi Azerbaycan edebiyyati teleantologiyasi Sovet poeziyasinin teleantologiyasi ve diger verilislerin aparicisi olmusdur Onun televiziya ve radio verilislerinde cixislarinin habele Salman Mumtaz meqalesinin Fikrin karvani kitabi Yazici nesriyyati 1984 repressiyalar qurbani gorkemli edebiyyatsunas Salman Mumtazin ictimaiyyete tanitdirilmasi isinde rolu az olmamisdir Araz Dadaszade R Taqorun Bagban eserini 1961 Anarla birlikde ve S A Tolstayanin Menim heyatim kitabini 1981 Azerbaycan diline tercume etmisdir Araz Dadaszadenin Yaramazligi sarsidan gulus adli son meqalesi Sabit Rehmanin yaradiciligina hesr edilmis ve 1990 ci ilin noyabrinda yeni muellif artiq vefat etdikden sonra Bakinski raboci qezetinde cap olunmusdur Araz Dadaszade Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas redaksiya heyetinin ve elmi redaksiya surasinin 1976 1990 Azerbaycan Yazicilar Ittifaqi Teftis Komissiyasinin 1976 1990 Edebiyyat ve incesenet qezeti redaksiya heyetinin 1977 1982 uzvu olmusdur 1989 cu ilde Araz Dadaszadeye Azerbaycan Respublikasinin Emekdar Elm Xadimi fexri adi verilmisdir Araz Dadaszade 1990 ci il noyabrin 2 de vefat etmis ve Bakida ikinci Fexri xiyabanda defn olunmusdur Ovladlari oglu 1960 filologiya uzre felsefe doktoru qizi Zumrud Dadaszade 1962 U Hacibeyli adina BMA nin professoru Emekdar Incesenet Xadimidir EserleriMolla Penah Vaqif heyat ve yaradiciligi Baki Azerbaycan SSR EA nesriyyati 1966 190 seh Molla Penah Vaqif heyat ve yaradiciligi haqqinda ocerk Baki Azernesr 1968 36 seh Heyat mugennisi Baki Azerbaycan EA nesri 1968 140 seh XVIII esr Azerbaycan lirikasi Baki Elm 1980 227 seh Xeyirxahliq ve gozellik poeziyasi Baki Yazici 1986 206 seh Tercumeleri ruscadan R Taqor Bagban Baki Azernesr 1961 55 seh A Tolstoy Menim heyatim Baki Azernesr 1981 219 seh Istinadlarhttp Arazimiz Hekayeler meqaleler xatireler Tertib edenler Zumrud ve Aqsin Dadaszadeler Baki Azerbaycan Ensiklopediyasi NPB 1997 157 s http Yusifli olu kecid C Edebiyyat mecmuesi AMEA Nizami ad Edebiyyat Institutunun eserleri Xususi buraxilis XXV cild Baki 2013 s 244 245