Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anadolu tarixi – Qərbi Asiya yarımadası, Anadolu ətrafında yerləşən dövlətlər və sivilizasiyaları əhatə edir. Latınca Asia Minor adlanan bu coğrafi ərazi müasir Türkiyə ərazisində yerləşir. Qərbdə , şərqdə Ermənistan sərhədindəki dağlara şimalda Qara Dənizdən və cənubda Aralıq dənizinə qədər uzanır.
Anadoludakı ilk sivilizasiya izlərinə orta və şərqi Anadoludakı arxeoloji tapıntılarda rast gəlinir. Burada qədim qədim xalqların – Xətti, Akad, Asar və Hitit sivilizasiyalarının qalıqları, xalqlarının gündəlik həyatları və ticarət həyatları ilə əlaqədar bir çox nümunələri qalıb.
Hititlerin süqutunda sonra Anadolunun qərb yaxasında və Frigiyalılar səhnəyə çıxıb. O dövrdə onlar üçün tək təhlükə olaraq Fars İmperiyası görünürdü. Lidyalıları yıxan farsların dövründə də Anadoluda liman şəhərləri inkişaf etdi və zənginləşdi. Zaman zaman üsyanlar olsa da bu üsyanlar çox böyük təhlükə yaratmadı.
Makedoniyalı İskəndər səhnəyə çıxandan və III Daraya qarşı qazandığı zəfərlərlə bütün bölgənin idarəsini ələ keçirəndən sonra onun ölümündən dərhal sonra, qazandığı torpaqlar güvəndiyi generallarından bir çoxları və ayaqda qalmağı bacaran Galya, Pergamon, Pontus və Misirdəki digər güclü hökmdarlar arasında bölüşüldü. İskəndərin payından ən çox hissəsini alan Selevkos İmperatorluğu, Romalıların iştahını qabartdı və Romalılar bölgəni parça parça ələ keçirdilər. Romalılar yerli rəhbərlərə böyük səlahiyyətlər verdi və əsgəri güc təmin edərək bölgəni gücləndirdi. Bunun nəticəsində Konstantin yeni bir şərq imperatorluğu olan qurdu. Bizans ilkin dövrlərdə güclü olsa da sonradan rəhbərlikdəki laqeydlik və hücumlarından böyük zərərlər aldı.
Türklərin Anadoluya girməsindən sonra, və orduları qısa bir müddət içində Bizans torpaqlarının böyük qisimini və ticarət mərkəzlərini ələ keçərdi. Ən sonunda da Osmanlılar və II Mehmet ilə 1453-də Konstantinapolu fəth etdi və Bizans İparatorluğuna son qoydu.
Osmanlılar 1453-dən sonra uzun illər boyunca digər dinlərə də xoşməramlı davrandı və böuük müvəffəqiyyətliklə ölkənin sərhədlərini Şimal Afrikadan, Orta Avropaya qədər genişləndirdi. Rusiya ilə döyüşləri, pis rəhbərlik və ölkədəki digər xalqların qiyamları imperatorluğu zəiflətdi. İqtisadiyyatı düzəltmək üçün edilən islahatlar, ağır vergi və xərclər özünü göstərdi. Sonda ümidsizlik, imperatorluğu Almaniya və Avstriya ilə müttəfiq olaraq I Dünya Müharibəsinə qatılmağa məcbur etdi. Müharibədə uduzduqdan sonra sonra dövlətin əlində yalnız Anadolu torpaqları qalmışdı. Bu torpaqlara da yunanlıların göz tikməsi yeni döyüşlərin başlanğıcı demək idi. Yunanlıları məğlub etdikdən sonra Mustafa Kamal Atatürk 1922-ci ildə də Osmanlı İmperiyasını ləğv edib, Anadoluda yeni bir türk dövləti – Türkiyə Cümhuriyyətini qurdu. O zamandan bəridir ki, Türkiyə dövləti, Anadolu torpaqlarında varlığını müasir bir ölkə olaraq davam etdirməkdədir.
Mənbə
- Bevan, Edwyn Robert (1902). The House of Seleucus. E. Arnold.
- Botsford, George Willis (1922). Hellenic History. The Macmillan Company.
- Bury, John Bagnell (1913). A History of Greece to the Death of Alexander the Great. Macmillan.
- Duncker, Max (1879). The History of Antiquity, Volume III. Richard Bentley & Son.
- Freeman, Charles (1999). Egypt, Greece and Rome: Civilizations of the Ancient Mediterranean. Oxford University Press. .
- Hornblower, Simon; Antony Spawforth (1996). The Oxford Classical Dictionary. Oxford University Press.
- Marek, Christian (2010), Geschichte Kleinasiens in der Antike C. H. Beck, Munich, (review: M. Weiskopf, Bryn Mawr Classical Review 2010.08.13).
- Mommsen, Theodor (1906). The History of Rome: The Provinces, from Caesar to Diocletian. Charles Scribner's Sons.
- Ramsay, W. M. (1904). The Letters to the Seven Churches of Asia. Hodder & Stoughton.
 | Tarix ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anadolu tarixi Qerbi Asiya yarimadasi Anadolu etrafinda yerlesen dovletler ve sivilizasiyalari ehate edir Latinca Asia Minor adlanan bu cografi erazi muasir Turkiye erazisinde yerlesir Qerbde serqde Ermenistan serhedindeki daglara simalda Qara Denizden ve cenubda Araliq denizine qeder uzanir Anadoludaki ilk sivilizasiya izlerine orta ve serqi Anadoludaki arxeoloji tapintilarda rast gelinir Burada qedim qedim xalqlarin Xetti Akad Asar ve Hitit sivilizasiyalarinin qaliqlari xalqlarinin gundelik heyatlari ve ticaret heyatlari ile elaqedar bir cox numuneleri qalib Anadolu Hititlerin suqutunda sonra Anadolunun qerb yaxasinda ve Frigiyalilar sehneye cixib O dovrde onlar ucun tek tehluke olaraq Fars Imperiyasi gorunurdu Lidyalilari yixan farslarin dovrunde de Anadoluda liman seherleri inkisaf etdi ve zenginlesdi Zaman zaman usyanlar olsa da bu usyanlar cox boyuk tehluke yaratmadi Makedoniyali Iskender sehneye cixandan ve III Daraya qarsi qazandigi zeferlerle butun bolgenin idaresini ele kecirenden sonra onun olumunden derhal sonra qazandigi torpaqlar guvendiyi generallarindan bir coxlari ve ayaqda qalmagi bacaran Galya Pergamon Pontus ve Misirdeki diger guclu hokmdarlar arasinda bolusuldu Iskenderin payindan en cox hissesini alan Selevkos Imperatorlugu Romalilarin istahini qabartdi ve Romalilar bolgeni parca parca ele kecirdiler Romalilar yerli rehberlere boyuk selahiyyetler verdi ve esgeri guc temin ederek bolgeni guclendirdi Bunun neticesinde Konstantin yeni bir serq imperatorlugu olan qurdu Bizans ilkin dovrlerde guclu olsa da sonradan rehberlikdeki laqeydlik ve hucumlarindan boyuk zererler aldi Turklerin Anadoluya girmesinden sonra ve ordulari qisa bir muddet icinde Bizans torpaqlarinin boyuk qisimini ve ticaret merkezlerini ele kecerdi En sonunda da Osmanlilar ve II Mehmet ile 1453 de Konstantinapolu feth etdi ve Bizans Iparatorluguna son qoydu Osmanlilar 1453 den sonra uzun iller boyunca diger dinlere de xosmeramli davrandi ve bouuk muveffeqiyyetlikle olkenin serhedlerini Simal Afrikadan Orta Avropaya qeder genislendirdi Rusiya ile doyusleri pis rehberlik ve olkedeki diger xalqlarin qiyamlari imperatorlugu zeifletdi Iqtisadiyyati duzeltmek ucun edilen islahatlar agir vergi ve xercler ozunu gosterdi Sonda umidsizlik imperatorlugu Almaniya ve Avstriya ile muttefiq olaraq I Dunya Muharibesine qatilmaga mecbur etdi Muharibede uduzduqdan sonra sonra dovletin elinde yalniz Anadolu torpaqlari qalmisdi Bu torpaqlara da yunanlilarin goz tikmesi yeni doyuslerin baslangici demek idi Yunanlilari meglub etdikden sonra Mustafa Kamal Ataturk 1922 ci ilde de Osmanli Imperiyasini legv edib Anadoluda yeni bir turk dovleti Turkiye Cumhuriyyetini qurdu O zamandan beridir ki Turkiye dovleti Anadolu torpaqlarinda varligini muasir bir olke olaraq davam etdirmekdedir Anadolu nun tarixi taninmasi xeritesi 1907 ci ile aid enenevi Anadolu xeritesiMenbeBevan Edwyn Robert 1902 The House of Seleucus E Arnold Botsford George Willis 1922 Hellenic History The Macmillan Company Bury John Bagnell 1913 A History of Greece to the Death of Alexander the Great Macmillan Duncker Max 1879 The History of Antiquity Volume III Richard Bentley amp Son Freeman Charles 1999 Egypt Greece and Rome Civilizations of the Ancient Mediterranean Oxford University Press ISBN 0 19 872194 3 Hornblower Simon Antony Spawforth 1996 The Oxford Classical Dictionary Oxford University Press Marek Christian 2010 Geschichte Kleinasiens in der Antike C H Beck Munich ISBN 978 3 406 59853 1 review M Weiskopf Bryn Mawr Classical Review 2010 08 13 Mommsen Theodor 1906 The History of Rome The Provinces from Caesar to Diocletian Charles Scribner s Sons Ramsay W M 1904 The Letters to the Seven Churches of Asia Hodder amp Stoughton Tarix ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin