Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ana harayı və ya Bakıda Xocalı soyqırımı abidəsi — 1992-ci ildə fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalı şəhərində mülki azərbaycanlılara qarşı erməni silahlı birləşmələri tərəfindən törədilmiş soyqırım hadisəsi qurbanlarının xatirəsinə Bakı şəhərinin Xətai rayonunda, Şah İsmayıl Xətai metrostansiyası yaxınlığında ucaldılmış abidədir. Layihənin rəhbəri memar Camal Rəşid Əlizadə, abidənin müəllifləri isə Aslan, Mahmud və Teymur Rüstəmovlardır.[1] Hər il soyqırımın il dönümündə Azərbaycan Prezidenti və minlərlə Bakı sakini abidəni ziyarət edir.
| Ana Harayı | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Yerləşir | Bakı |
| Heykəltaraşlar | Aslan Rüstəmov Mahmud Rüstəmov Teymur Rüstəmov |
| Memar | Camal Rəşid Əlizadə (Layihə rəhbəri) |
| Tikilib | 6 fevral 2008 |
| Hündürlüyü | 8,6 m |
| Material | Tunc |
| Saxlanıldığı yer | |
Tarixi
Xocalı soyqırımının baş verməsindən sonra, 1993-cü ildə hazırda heykəlin yerləşdiyi yerdə əlində öldürülmüş körpəsinin cəsədini qaldıran gənc ananın dramatik heykəli ucaldılmışdı. Müəllifi Elçin Muxtarov olan abidənin qoyulmasında dövlət büdcəsindən maliyyə xərclənməyib. Abidə vətənpərvər insanların maddi köməkliyi sayəsində başa gəlib. O zaman Xətai Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı işləmiş Zəlimxan Məmmədli qeyd edir ki, "...sonra o abidənin başına yüz oyun açdılar. Düz beş dəfə söküb-tikdilər. Nəhayət ki, götürüb harasa apardılar, başqası ilə əvəzlədilər."
2008-ci ildə Xətai Rayon İcra Hakimiyyəti tərəfindən mövcud abidənin daha böyük abidə ilə əvəz edilməsi qərara alınır və bu məqsədlə yeni heykəlin hazırlanması üçün Aslan, Mahmud və Teymur Rüstəmovlara müraciət olunur. Beləliklə abidənin hazırlanması işinə heykəltaraşlar ailəsi cəlb edilmişdir.
Heykəlin müəlliflərindən biri olan Teymur Rüstəmov bildirir ki, "Bir kompozisiyada Xocalı gecəsində baş vermiş bütün faciələri və dəhşətləri əks etdirmək lazım idi, əlində ölmüş uşaq tutmuş qadın isə bu təsvirdə açar rolunu oynadı." Heykəlin digər müəllifi Mahmud Rüstəmov isə qeyd edir ki,
 | Xətai Rayon İcra Hakimiyyətindən sifariş veriləndə doğrusu bunun nə qədər ağır və məsuliyyətli iş olduğunu anladıq. Atam Aslan Rüstəmov, qardaşım Teymur və mən, yəni ata və iki qardaş birlikdə bir neçə eskiz hazırladıq. Çox müzakirələrdən sonra onlardan biri qəbul edildi və bunun üzərində işə başladıq. Təbii ki, bunu işləmək asan deyildi. Faciəni əks etdirən şəkillər ürəyimizi pərən-pərən edirdi. Çoxuna baxmaq mümkün deyildi. Bu, böyük ağrıdır, çox ağır tarixdir. |  |
Abidə kompleksin məzmununda elə ciddi dəyişiklik olmayıb. Hər iki heykəldə ana öldürülmüş körpəsini əlləri üzərində tutub. Sadəcə birinci heykəldə ana körpəni başı üzərində, ikincidə isə qolları üstündə təsvir olunub. 26 fevral 2008-ci ildə yeni abidənin açılışı olmuşdur.
Abidənin təsviri
Birinci heykəl
1993-cü ildə qoyulmuş “Ana fəryadı” abidəsində Xocalı qadınlarının timsalı olan gənc qadın erməni cəlladları tərəfindən öldürülmüş körpəsini başı üzərinə qaldırıb. Bu görkəmdə həm imdad, fəryad var, həm də ittiham əks edilmişdir. Sanki, eyni taleni yaşamış Xocalı qadınlarının təmsilçisi bütün dünyanı ittiham edir, onlardan cavab tələb edir.
1993-cü ildə ucaldılmış abidədə ana ermənilərdən canını qurtarıb qaçan Xocalı qadınları kimi hərəkətlidir. Təsvir edilmiş ananın paltarı Xocalı qadınlarının min bir əzab-əziyyətlə qarlı-şaxtalı gecədə, meşələrdən, çaylardan keçib gəldiyini əks etdirir. Həmin abidədə qadın ayaqyalındır.
İkinci heykəl
Abidə tunc və qara qranitdən hazırlanmışdır. hazırlanmışdır. Abidənin hündürlüyü 8.6 m, heykəlin hündürlüyü isə 3,2 m-dir. Heykəldə evdən gecə köynəyində qaçmağa məcbur olmuş və əlindəki ölmüş körpəni ürəyinə sıxmış ana təsvir olunmuşdur. Heykəlin hazırlanması zamanı Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Çingiz Mustafayevin çəkdiyi fotolardan da istifadə olunmuşdur.
Abidənin postamentində yerləşdirilmiş barelyeflərdə soyqırımı zamanı öldürülmüş qadınlar, uşaqlar, qocalar, eyni zamanda ölmüş körpəni kamera ilə çəkən Çingiz Mustafayevin özü təsvir olunmuşdur. Postamentin aşağı hissəsində isə soyqırımı haqqında rəqəmli faktlar və öldürülmüş insanların siyahısı qeyd edilmişdir.
İstinadlar
- "İlham Əliyev Xocalı faciəsi qurbanlarının xatirəsini anma mərasimində iştirak etmişdir". president.az. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi internet saytı. 26 fevral 2014. 2018-03-24 tarixində . İstifadə tarixi: 21 fevral 2016.
- "К годовщине Ходжалы в Баку будет открыт обновленный памятник "Ана Харайи"". trend.az. Trend. 26 февраля 2008. 2018-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 26 fevral 2018.
- Ильхам Алиев принял участие в церемонии почтения памяти жертв Ходжалинской трагедии 2014-07-14 at the Wayback Machine (2011)
- Ильхам Алиев принял участие в шествии по случаю 20-й годовщины Ходжалинского геноцида 2016-03-04 at the Wayback Machine (2012)
- Ильхам Алиев принял участие в церемонии почтения памяти жертв Ходжалинской трагедии 2014-07-14 at the Wayback Machine (2013)
- "Ana Fəryadı abidəsi açılışa hazırdır". musavat.az. Müsavat qəzeti. 25.02.2010. 2019-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 26 fevral 2018.
- "Hansı Ana fəryad qoparana oxşayır? (iki abidənin fərqi)". modern.az. Türküstan qəzeti. 04.03.2010. 2019-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 26 fevral 2018.
- "Xocalı abidəsi müəllifi danışdı". metbuat.az. ANSPress. 24 Fevral 2015. 2018-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 26 fevral 2018.
- "New memorial to Khojaly tragedy to be erected in Baku". 2014-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-02-21.
- İctimai TV. "Ana harayı abidəsinin yaranma prosesi haqda memar danışdı" (az.). Youtube.com. 26.02.2024. 2024-02-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-26.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ana harayi ve ya Bakida Xocali soyqirimi abidesi 1992 ci ilde fevralin 25 den 26 na kecen gece Xocali seherinde mulki azerbaycanlilara qarsi ermeni silahli birlesmeleri terefinden toredilmis soyqirim hadisesi qurbanlarinin xatiresine Baki seherinin Xetai rayonunda Sah Ismayil Xetai metrostansiyasi yaxinliginda ucaldilmis abidedir Layihenin rehberi memar Camal Resid Elizade abidenin muellifleri ise Aslan Mahmud ve Teymur Rustemovlardir 1 Her il soyqirimin il donumunde Azerbaycan Prezidenti ve minlerle Baki sakini abideni ziyaret edir Ana HarayiOlke AzerbaycanYerlesir BakiHeykeltaraslar Aslan Rustemov Mahmud Rustemov Teymur RustemovMemar Camal Resid Elizade Layihe rehberi Tikilib 6 fevral 2008Hundurluyu 8 6 mMaterial TuncSaxlanildigi yer BakiTarixiMuellifi Elcin Muxtarov olan Ana harayi heykeli Xocali soyqiriminin bas vermesinden sonra 1993 cu ilde hazirda heykelin yerlesdiyi yerde elinde oldurulmus korpesinin cesedini qaldiran genc ananin dramatik heykeli ucaldilmisdi Muellifi Elcin Muxtarov olan abidenin qoyulmasinda dovlet budcesinden maliyye xerclenmeyib Abide vetenperver insanlarin maddi komekliyi sayesinde basa gelib O zaman Xetai Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi islemis Zelimxan Memmedli qeyd edir ki sonra o abidenin basina yuz oyun acdilar Duz bes defe sokub tikdiler Nehayet ki goturub harasa apardilar basqasi ile evezlediler 2008 ci ilde Xetai Rayon Icra Hakimiyyeti terefinden movcud abidenin daha boyuk abide ile evez edilmesi qerara alinir ve bu meqsedle yeni heykelin hazirlanmasi ucun Aslan Mahmud ve Teymur Rustemovlara muraciet olunur Belelikle abidenin hazirlanmasi isine heykeltaraslar ailesi celb edilmisdir Heykelin muelliflerinden biri olan Teymur Rustemov bildirir ki Bir kompozisiyada Xocali gecesinde bas vermis butun facieleri ve dehsetleri eks etdirmek lazim idi elinde olmus usaq tutmus qadin ise bu tesvirde acar rolunu oynadi Heykelin diger muellifi Mahmud Rustemov ise qeyd edir ki Xetai Rayon Icra Hakimiyyetinden sifaris verilende dogrusu bunun ne qeder agir ve mesuliyyetli is oldugunu anladiq Atam Aslan Rustemov qardasim Teymur ve men yeni ata ve iki qardas birlikde bir nece eskiz hazirladiq Cox muzakirelerden sonra onlardan biri qebul edildi ve bunun uzerinde ise basladiq Tebii ki bunu islemek asan deyildi Facieni eks etdiren sekiller ureyimizi peren peren edirdi Coxuna baxmaq mumkun deyildi Bu boyuk agridir cox agir tarixdir Abide kompleksin mezmununda ele ciddi deyisiklik olmayib Her iki heykelde ana oldurulmus korpesini elleri uzerinde tutub Sadece birinci heykelde ana korpeni basi uzerinde ikincide ise qollari ustunde tesvir olunub 26 fevral 2008 ci ilde yeni abidenin acilisi olmusdur Abidenin tesviriBirinci heykel 1993 cu ilde qoyulmus Ana feryadi abidesinde Xocali qadinlarinin timsali olan genc qadin ermeni celladlari terefinden oldurulmus korpesini basi uzerine qaldirib Bu gorkemde hem imdad feryad var hem de ittiham eks edilmisdir Sanki eyni taleni yasamis Xocali qadinlarinin temsilcisi butun dunyani ittiham edir onlardan cavab teleb edir 1993 cu ilde ucaldilmis abidede ana ermenilerden canini qurtarib qacan Xocali qadinlari kimi hereketlidir Tesvir edilmis ananin paltari Xocali qadinlarinin min bir ezab eziyyetle qarli saxtali gecede meselerden caylardan kecib geldiyini eks etdirir Hemin abidede qadin ayaqyalindir Ikinci heykel Abide tunc ve qara qranitden hazirlanmisdir hazirlanmisdir Abidenin hundurluyu 8 6 m heykelin hundurluyu ise 3 2 m dir Heykelde evden gece koyneyinde qacmaga mecbur olmus ve elindeki olmus korpeni ureyine sixmis ana tesvir olunmusdur Heykelin hazirlanmasi zamani Azerbaycanin Milli Qehremani Cingiz Mustafayevin cekdiyi fotolardan da istifade olunmusdur Abidenin postamentinde yerlesdirilmis barelyeflerde soyqirimi zamani oldurulmus qadinlar usaqlar qocalar eyni zamanda olmus korpeni kamera ile ceken Cingiz Mustafayevin ozu tesvir olunmusdur Postamentin asagi hissesinde ise soyqirimi haqqinda reqemli faktlar ve oldurulmus insanlarin siyahisi qeyd edilmisdir Istinadlar Ilham Eliyev Xocali faciesi qurbanlarinin xatiresini anma merasiminde istirak etmisdir president az Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin resmi internet sayti 26 fevral 2014 2018 03 24 tarixinde Istifade tarixi 21 fevral 2016 K godovshine Hodzhaly v Baku budet otkryt obnovlennyj pamyatnik Ana Haraji trend az Trend 26 fevralya 2008 2018 11 04 tarixinde Istifade tarixi 26 fevral 2018 Ilham Aliev prinyal uchastie v ceremonii pochteniya pamyati zhertv Hodzhalinskoj tragedii 2014 07 14 at the Wayback Machine 2011 Ilham Aliev prinyal uchastie v shestvii po sluchayu 20 j godovshiny Hodzhalinskogo genocida 2016 03 04 at the Wayback Machine 2012 Ilham Aliev prinyal uchastie v ceremonii pochteniya pamyati zhertv Hodzhalinskoj tragedii 2014 07 14 at the Wayback Machine 2013 Ana Feryadi abidesi acilisa hazirdir musavat az Musavat qezeti 25 02 2010 2019 02 15 tarixinde Istifade tarixi 26 fevral 2018 Hansi Ana feryad qoparana oxsayir iki abidenin ferqi modern az Turkustan qezeti 04 03 2010 2019 02 15 tarixinde Istifade tarixi 26 fevral 2018 Xocali abidesi muellifi danisdi metbuat az ANSPress 24 Fevral 2015 2018 06 12 tarixinde Istifade tarixi 26 fevral 2018 New memorial to Khojaly tragedy to be erected in Baku 2014 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2016 02 21 Ictimai TV Ana harayi abidesinin yaranma prosesi haqda memar danisdi az Youtube com 26 02 2024 2024 02 26 tarixinde Istifade tarixi 2024 02 26 Hemcinin baxXocali soyqirimi