Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amilaza — Amilaza (/ˈæmɪleɪz/) nişastanın (Latın amylum) şəkərə hidrolizini kataliz edən ferment. Amilaza insanların və bəzi digər məməlilərin tüpürcəklərində olur, burada həzm kimyəvi prosesinə başlayır. Tərkibində çox miqdarda nişasta, lakin az şəkər olan qidalar, məsələn, düyü və kartof, çeynəndikcə bir az şirin dad əldə edə bilər, çünki amilaza onların nişastasının bir hissəsini şəkərə parçalayır. Mədəaltı vəzi və tüpürcək vəzi amilazanı (alfa amilaza) qida nişastasını digər fermentlər tərəfindən bədəni enerji ilə təmin etmək üçün qlükoza çevirən disakaridlərə və trisaxaridlərə hidroliz edir. Bitkilər və bəzi bakteriyalar da amilaza istehsal edir. Xüsusi amilaza zülalları müxtəlif yunan hərfləri ilə təyin olunur. Bütün amilazalar qlikozid hidrolazalardır və α-1,4-qlikozid bağları üzərində hərəkət edirlər.
İstifadə edilir
Fermentasiya
α- və β-amilazlar nişastadan əldə edilən şəkərlərdən hazırlanmış pivə və içkilərin hazırlanmasında vacibdir. Fermentasiya zamanı maya şəkərləri qəbul edir və etanolu ifraz edir. Pivə və bəzi içkilərdə fermentasiyanın başlanğıcında mövcud olan şəkərlər taxılların və ya digər nişasta mənbələrinin (məsələn, kartofun) "əzilməsi" ilə istehsal olunur. Ənənəvi pivə istehsalında səmənili arpa qaynar su ilə qarışdırılır və "məşq" yaradılır ki, bu da səməni taxılındakı amilazaların arpa nişastasını şəkərə çevirməsinə imkan vermək üçün müəyyən bir temperaturda saxlanılır. Fərqli temperaturlar alfa və ya beta amilazanın fəaliyyətini optimallaşdırır, nəticədə fermentləşdirilə bilən və fermentləşdirilməyən şəkərlərin müxtəlif qarışıqları yaranır. Pürenin temperaturunu və taxıl-su nisbətini seçərkən, pivə hazır pivənin spirt tərkibini, ağız hissini, aromasını və dadını dəyişə bilər.
Spirtli içkilərin istehsalının bəzi tarixi üsullarında nişastanın şəkərə çevrilməsi pivə istehsalçısının onu tüpürcəklə qarışdırmaq üçün taxıl çeynəməsi ilə başlayır.
Un sənayedə
Amilazlar çörək istehsalı və nişasta (unda olan) kimi mürəkkəb şəkərləri sadə şəkərlərə parçalamaq üçün istifadə olunur. Daha sonra maya bu sadə şəkərlərlə qidalanır və onu etanol və karbon dioksidin tullantı məhsullarına çevirir. Bu dad verir və çörəyin qalxmasına səbəb olur. Amilazlar təbii olaraq maya hüceyrələrində tapılsa da, çörəkdə əhəmiyyətli miqdarda nişastanı parçalamaq üçün mayanın kifayət qədər bu fermentləri istehsal etməsi üçün vaxt lazımdır. Turşu kimi uzun mayalanmış xəmirlərin səbəbi budur .
α-Amilaza tez-tez kommersiya məqsədli qablaşdırılan unun tərkib hissəsi kimi qeyd olunur. Amilaza ilə zənginləşdirilmiş una uzun müddət məruz qalan çörəkçilər dermatit və ya astma inkişaf riski altındadır.
Molekulyar biologiya
Molekulyar biologiyada amilazanın olması antibiotik müqavimətinə əlavə olaraq reportyor konstruksiyasının uğurlu inteqrasiyası üçün əlavə seçim üsulu kimi xidmət edə bilər. Reportyor genlər amilaza üçün struktur genin homoloji bölgələri ilə əhatə olunduğundan, uğurlu inteqrasiya amilaza genini pozacaq və nişastanın deqradasiyasının qarşısını alacaq ki, bu da yod boyanması ilə asanlıqla aşkar edilə bilər.
Tibbi istifadə
Amilazanın pankreas enzim əvəzedici terapiyasının (PERT) istifadəsində də tibbi tətbiqləri var. Bu, saxaridlərin sadə şəkərlərə parçalanmasına kömək etmək üçün komponentlərdən biridir.
Digər istifadələr
Qida əlavəsi kimi istifadə edildikdə, amilaza E nömrəsi E1100-ə malikdir və donuz pankreası və ya kif göbələklərindən əldə edilə bilər.
Yuxarıda göstərilən istifadələrdən hər hansı biri üçün amilaza ilə işləyən fabrik işçiləri peşə astması riskinin artmasına səbəb olur. Çörəkçilərin 5-9 faizində müsbət dəri testi var və tənəffüs problemi olan çörəkçilərin dördüncü-üçdə birində amilazaya qarşı həssaslıq var.
Hiperamilazemiya
Qan serum amilazası tibbi diaqnoz məqsədləri üçün ölçülə bilər . Normaldan yüksək konsentrasiya mədəaltı vəzinin kəskin iltihabı (daha spesifik lipaz ilə eyni vaxtda ölçülə bilər), perforasiya edilmiş peptik xora, yumurtalıq kistinin burulması, stranqulyasiya, mezenteriya daxil olmaqla bir neçə tibbi vəziyyəti əks etdirə bilər.Bunlara işemiya, makroamilemiya və parotit misal ola bilərref>Danilewsky AJ. "Über specifisch wirkende Körper des natürlichen und künstlichen pancreatischen Saftes" [On the specifically-acting principles of natural and artificial pancreatic fluid]. Virchows Archiv für Pathologische Anatomie und Physiologie und für Klinische Medizin. 25. 1862: 279–307.Abstract (in English).</ref>. Amilaza digər bədən mayelərində, o cümlədən sidikdə və peritoneal mayedə ölçülə bilər.
Sent-Luisdəki Vaşinqton Universitetində 2007-ci ilin yanvar ayında aparılan bir araşdırma göstərir ki, fermentin tüpürcək testləri yuxu çatışmazlığını göstərmək üçün istifadə edilə bilər, çünki ferment subyektin yuxusuz qalma müddəti ilə əlaqəli olaraq fəaliyyətini artırır.
Tarix
1831-ci ildə Ehard Friedrix Leucs (1800-1837) tüpürcəkdə bir ferment olan "ptialin", amilazanın olması səbəbindən nişastanın tüpürcəklə hidrolizini təsvir etdi. Tüpürcək üçün qədim yunan adı ilə adlandırılmışdır.
Fermentlərin müasir tarixi 1833-cü ildə fransız kimyaçıları Anselme Payen və Jan-Fransua Persosun cücərən arpadan amilaza kompleksini təcrid edərək onu "diastaz" adlandırdıqları zaman başlamışdır.
1862-ci ildə Alexander Jakulovitsh Danilevski (1838-1923) pankreas amilazanı tripsindən ayırdı.
Təkamül
Tüpürcək amilazası
Sakkaridlər enerji ilə zəngin qida mənbəyidir. Nişasta kimi böyük polimerlər şəkərlərə parçalanmadan əvvəl amilaza fermenti tərəfindən ağızda qismən hidrolizə olunur. Bir çox məməlilər amilaza geninin surət sayında böyük genişlənmələr görmüşlər. Bu dublikasiyalar mədəaltı vəzi amilazası tüpürcək vəzilərini yenidən hədəf almasına imkan verir ki, bu da heyvanlara nişastanı dadına görə aşkar etməyə və nişastanı daha səmərəli və daha yüksək miqdarda həzm etməyə imkan verir.
İstinadlar
- Ramasubbu N, Paloth V, Luo Y, Brayer GD, Levine MJ. "Structure of human salivary alpha-amylase at 1.6 Å resolution: implications for its role in the oral cavity". Acta Crystallographica D. 52 (3). May 1996: 435–446. doi:10.1107/S0907444995014119. PMID 15299664.
- Rejzek M, Stevenson CE, Southard AM, Stanley D, Denyer K, Smith AM, Naldrett MJ, Lawson DM, Field RA. "Chemical genetics and cereal starch metabolism: structural basis of the non-covalent and covalent inhibition of barley β-amylase". Molecular BioSystems. 7 (3). March 2011: 718–730. doi:10.1039/c0mb00204f. PMID 21085740.
- "Effects of pH (Introduction to Enzymes)". worthington-biochem.com. 7 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 17 May 2015.
- "Amylase, Alpha, I.U.B.: 3.2.1.11,4-α-D-Glucan glucanohydrolase". 2016-09-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
- Maton, Anthea; Hopkins, Jean; McLaughlin, Charles William; Johnson, Susan; Warner, Maryanna Quon; LaHart, David; Wright, Jill D. Human Biology and Health. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. 1993. ISBN .
- Park HS, Kim HY, Suh YJ, Lee SJ, Lee SK, Kim SS, Nahm DH. "Alpha amylase is a major allergenic component in occupational asthma patients caused by porcine pancreatic extract". The Journal of Asthma. 39 (6). September 2002: 511–516. doi:10.1081/jas-120004918. PMID 12375710.
- "Sollpura". Anthera Pharmaceuticals. 18 July 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 21 July 2015.
- Udani J, Hardy M, Madsen DC. (PDF). Alternative Medicine Review. 9 (1). March 2004: 63–69. PMID 15005645. 2011-07-28 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- Mapp CE. "Agents, old and new, causing occupational asthma". Occupational and Environmental Medicine. 58 (5). May 2001: 354–360, 290. doi:10.1136/oem.58.5.354. PMC 1740131. PMID 11303086.
- "First Biomarker for Human Sleepiness Identified". Record. . 25 January 2007. 7 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: 10 January 2022.
- Payen A, Persoz JF. "Mémoire sur la diastase, les principaux produits de ses réactions et leurs applications aux arts industriels" [Memoir on diastase, the principal products of its reactions and their applications to the industrial arts]. Annales de chimie et de physique. 2nd series. 53. 1833: 73–92. 2022-08-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
- "Industrial Enzymes for Food Production". 5 December 2008 tarixində .
- "A History of Fermentation and Enzymes". navi.net. 2022-01-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
- Vuorisalo, Timo; Arjamaa, Olli. "Gene-Culture Coevolution and Human Diet". American Scientist. 98 (2). March–April 2010: 140. doi:10.1511/2010.83.140. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-10.
- Perry GH, Dominy NJ, Claw KG, Lee AS, Fiegler H, Redon R, Werner J, Villanea FA, Mountain JL, Misra R, Carter NP, Lee C, Stone AC. "Diet and the evolution of human amylase gene copy number variation". Nature Genetics. 39 (10). October 2007: 1256–1260. doi:10.1038/ng2123. PMC 2377015. PMID 17828263.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amilaza Amilaza ˈaemɪleɪz nisastanin Latin amylum sekere hidrolizini kataliz eden ferment Amilaza insanlarin ve bezi diger memelilerin tupurceklerinde olur burada hezm kimyevi prosesine baslayir Terkibinde cox miqdarda nisasta lakin az seker olan qidalar meselen duyu ve kartof ceynendikce bir az sirin dad elde ede biler cunki amilaza onlarin nisastasinin bir hissesini sekere parcalayir Medealti vezi ve tupurcek vezi amilazani alfa amilaza qida nisastasini diger fermentler terefinden bedeni enerji ile temin etmek ucun qlukoza ceviren disakaridlere ve trisaxaridlere hidroliz edir Bitkiler ve bezi bakteriyalar da amilaza istehsal edir Xususi amilaza zulallari muxtelif yunan herfleri ile teyin olunur Butun amilazalar qlikozid hidrolazalardir ve a 1 4 qlikozid baglari uzerinde hereket edirler Istifade edilirFermentasiya a ve b amilazlar nisastadan elde edilen sekerlerden hazirlanmis pive ve ickilerin hazirlanmasinda vacibdir Fermentasiya zamani maya sekerleri qebul edir ve etanolu ifraz edir Pive ve bezi ickilerde fermentasiyanin baslangicinda movcud olan sekerler taxillarin ve ya diger nisasta menbelerinin meselen kartofun ezilmesi ile istehsal olunur Enenevi pive istehsalinda semenili arpa qaynar su ile qarisdirilir ve mesq yaradilir ki bu da semeni taxilindaki amilazalarin arpa nisastasini sekere cevirmesine imkan vermek ucun mueyyen bir temperaturda saxlanilir Ferqli temperaturlar alfa ve ya beta amilazanin fealiyyetini optimallasdirir neticede fermentlesdirile bilen ve fermentlesdirilmeyen sekerlerin muxtelif qarisiqlari yaranir Purenin temperaturunu ve taxil su nisbetini secerken pive hazir pivenin spirt terkibini agiz hissini aromasini ve dadini deyise biler Spirtli ickilerin istehsalinin bezi tarixi usullarinda nisastanin sekere cevrilmesi pive istehsalcisinin onu tupurcekle qarisdirmaq ucun taxil ceynemesi ile baslayir Un senayede Amilazlar corek istehsali ve nisasta unda olan kimi murekkeb sekerleri sade sekerlere parcalamaq ucun istifade olunur Daha sonra maya bu sade sekerlerle qidalanir ve onu etanol ve karbon dioksidin tullanti mehsullarina cevirir Bu dad verir ve coreyin qalxmasina sebeb olur Amilazlar tebii olaraq maya huceyrelerinde tapilsa da corekde ehemiyyetli miqdarda nisastani parcalamaq ucun mayanin kifayet qeder bu fermentleri istehsal etmesi ucun vaxt lazimdir Tursu kimi uzun mayalanmis xemirlerin sebebi budur a Amilaza tez tez kommersiya meqsedli qablasdirilan unun terkib hissesi kimi qeyd olunur Amilaza ile zenginlesdirilmis una uzun muddet meruz qalan corekciler dermatit ve ya astma inkisaf riski altindadir Molekulyar biologiya Molekulyar biologiyada amilazanin olmasi antibiotik muqavimetine elave olaraq reportyor konstruksiyasinin ugurlu inteqrasiyasi ucun elave secim usulu kimi xidmet ede biler Reportyor genler amilaza ucun struktur genin homoloji bolgeleri ile ehate olundugundan ugurlu inteqrasiya amilaza genini pozacaq ve nisastanin deqradasiyasinin qarsisini alacaq ki bu da yod boyanmasi ile asanliqla askar edile biler Tibbi istifade Amilazanin pankreas enzim evezedici terapiyasinin PERT istifadesinde de tibbi tetbiqleri var Bu saxaridlerin sade sekerlere parcalanmasina komek etmek ucun komponentlerden biridir Diger istifadeler Qida elavesi kimi istifade edildikde amilaza E nomresi E1100 e malikdir ve donuz pankreasi ve ya kif gobeleklerinden elde edile biler Yuxarida gosterilen istifadelerden her hansi biri ucun amilaza ile isleyen fabrik iscileri pese astmasi riskinin artmasina sebeb olur Corekcilerin 5 9 faizinde musbet deri testi var ve teneffus problemi olan corekcilerin dorduncu ucde birinde amilazaya qarsi hessasliq var HiperamilazemiyaQan serum amilazasi tibbi diaqnoz meqsedleri ucun olcule biler Normaldan yuksek konsentrasiya medealti vezinin keskin iltihabi daha spesifik lipaz ile eyni vaxtda olcule biler perforasiya edilmis peptik xora yumurtaliq kistinin burulmasi stranqulyasiya mezenteriya daxil olmaqla bir nece tibbi veziyyeti eks etdire biler Bunlara isemiya makroamilemiya ve parotit misal ola bilerref gt Danilewsky AJ Uber specifisch wirkende Korper des naturlichen und kunstlichen pancreatischen Saftes On the specifically acting principles of natural and artificial pancreatic fluid Virchows Archiv fur Pathologische Anatomie und Physiologie und fur Klinische Medizin 25 1862 279 307 Abstract in English lt ref gt Amilaza diger beden mayelerinde o cumleden sidikde ve peritoneal mayede olcule biler Sent Luisdeki Vasinqton Universitetinde 2007 ci ilin yanvar ayinda aparilan bir arasdirma gosterir ki fermentin tupurcek testleri yuxu catismazligini gostermek ucun istifade edile biler cunki ferment subyektin yuxusuz qalma muddeti ile elaqeli olaraq fealiyyetini artirir Tarix1831 ci ilde Ehard Friedrix Leucs 1800 1837 tupurcekde bir ferment olan ptialin amilazanin olmasi sebebinden nisastanin tupurcekle hidrolizini tesvir etdi Tupurcek ucun qedim yunan adi ile adlandirilmisdir Fermentlerin muasir tarixi 1833 cu ilde fransiz kimyacilari Anselme Payen ve Jan Fransua Persosun cuceren arpadan amilaza kompleksini tecrid ederek onu diastaz adlandirdiqlari zaman baslamisdir 1862 ci ilde Alexander Jakulovitsh Danilevski 1838 1923 pankreas amilazani tripsinden ayirdi TekamulTupurcek amilazasi Sakkaridler enerji ile zengin qida menbeyidir Nisasta kimi boyuk polimerler sekerlere parcalanmadan evvel amilaza fermenti terefinden agizda qismen hidrolize olunur Bir cox memeliler amilaza geninin suret sayinda boyuk genislenmeler gormusler Bu dublikasiyalar medealti vezi amilazasi tupurcek vezilerini yeniden hedef almasina imkan verir ki bu da heyvanlara nisastani dadina gore askar etmeye ve nisastani daha semereli ve daha yuksek miqdarda hezm etmeye imkan verir IstinadlarRamasubbu N Paloth V Luo Y Brayer GD Levine MJ Structure of human salivary alpha amylase at 1 6 A resolution implications for its role in the oral cavity Acta Crystallographica D 52 3 May 1996 435 446 doi 10 1107 S0907444995014119 PMID 15299664 Rejzek M Stevenson CE Southard AM Stanley D Denyer K Smith AM Naldrett MJ Lawson DM Field RA Chemical genetics and cereal starch metabolism structural basis of the non covalent and covalent inhibition of barley b amylase Molecular BioSystems 7 3 March 2011 718 730 doi 10 1039 c0mb00204f PMID 21085740 Effects of pH Introduction to Enzymes worthington biochem com 7 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 17 May 2015 Amylase Alpha I U B 3 2 1 11 4 a D Glucan glucanohydrolase 2016 09 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 10 Maton Anthea Hopkins Jean McLaughlin Charles William Johnson Susan Warner Maryanna Quon LaHart David Wright Jill D Human Biology and Health Englewood Cliffs NJ Prentice Hall 1993 ISBN 0 13 981176 1 Park HS Kim HY Suh YJ Lee SJ Lee SK Kim SS Nahm DH Alpha amylase is a major allergenic component in occupational asthma patients caused by porcine pancreatic extract The Journal of Asthma 39 6 September 2002 511 516 doi 10 1081 jas 120004918 PMID 12375710 Sollpura Anthera Pharmaceuticals 18 July 2015 tarixinde Istifade tarixi 21 July 2015 Udani J Hardy M Madsen DC PDF Alternative Medicine Review 9 1 March 2004 63 69 PMID 15005645 2011 07 28 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Mapp CE Agents old and new causing occupational asthma Occupational and Environmental Medicine 58 5 May 2001 354 360 290 doi 10 1136 oem 58 5 354 PMC 1740131 PMID 11303086 First Biomarker for Human Sleepiness Identified Record 25 January 2007 7 October 2007 tarixinde Istifade tarixi 10 January 2022 Payen A Persoz JF Memoire sur la diastase les principaux produits de ses reactions et leurs applications aux arts industriels Memoir on diastase the principal products of its reactions and their applications to the industrial arts Annales de chimie et de physique 2nd series 53 1833 73 92 2022 08 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 10 Industrial Enzymes for Food Production 5 December 2008 tarixinde A History of Fermentation and Enzymes navi net 2022 01 10 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 10 Vuorisalo Timo Arjamaa Olli Gene Culture Coevolution and Human Diet American Scientist 98 2 March April 2010 140 doi 10 1511 2010 83 140 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 10 Perry GH Dominy NJ Claw KG Lee AS Fiegler H Redon R Werner J Villanea FA Mountain JL Misra R Carter NP Lee C Stone AC Diet and the evolution of human amylase gene copy number variation Nature Genetics 39 10 October 2007 1256 1260 doi 10 1038 ng2123 PMC 2377015 PMID 17828263