Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Allergik rinit və ya mövsümi tipi saman qızdırması — immun sisteminin havadakı allergenlərə həddən artıq reaksiya verməsi nəticəsində baş verən burnun iltihablanması ilə xarakterizə olunan vəziyyət. Əlamət və simptomlara burun axması və ya tutulması, asqırma, qızaran, qaşınan və yaşaran gözlər, həmçinin göz ətrafında şişkinliklər daxildir. Burundan gələn maye adətən şəffaf olur. Simptomlar adətən allergenlə təmasdan bir neçə dəqiqə sonra başlayır və yuxu, iş və digər fəaliyyətlərə təsir göstərə bilir. Bəzi insanlar simptomları yalnız ilin müəyyən dövrlərində, adətən polenlə təmas nəticəsində yaşayır. Allergik riniti olan bir çox insanda həmçinin astma, və ya atopik dermatit də olur.
| Allergik rinit | |
|---|---|
 | |
| XBT-10 | J30 |
| OMIM | 607154 |
| DiseasesDB | 26380 |
| MedlinePlus | 000813 |
| MeSH | D065631 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Allergik rinit adətən polen, ev heyvanlarının tükləri, toz və ya kif kimi ətraf mühit allergenləri tərəfindən tetiklənir. İrsi genetika və ətraf mühitlə əlaqə allergiyaların inkişafına səbəb olur. Fermada böyümək və bir neçə bacı-qardaşa sahib olmaq bu riski azaldır. Bu vəziyyətin əsas mexanizmi, allergenə yapışan IgE antikorlarını əhatə edir ki, bu da nəticədə mast hüceyrələrindən histamin kimi iltihablı kimyəvi maddələrin sərbəst buraxılmasına səbəb olur. Bu, burnun, gözlərin və boğazın selikli qişalarının iltihablanmasına və qaşınmasına səbəb olur, çünki bu orqanlar allergeni xaric etmək üçün çalışır. Diaqnoz adətən simptomların müşahidəsi, həmçinin dəri prick testi və ya allergenə xüsusi IgE antikorlarını yoxlamaq üçün qan testləri əsasında qoyulur. Bununla belə, bu testlər bəzən yanlış pozitiv nəticələr verə bilər. Allergiya simptomları soyuqdəymə ilə oxşarlıq təşkil etsə də, adətən iki həftədən çox davam edir və, adının əksinə olaraq, qızdırma ilə müşayiət olunmur.
Həyatın erkən dövrlərində heyvanlarla təmasda olmaq, müəyyən allergiyaların inkişaf etmə riskini azalda bilər. Allergik simptomları azaltmaq üçün bir neçə fərqli dərman növü mövcuddur, burun steroidləri, difenhidramin kimi antihistaminlər, kromolin natrium və montelukast kimi leykotrien reseptor antagonistləri daxildir. Çox vaxt dərmanlar simptomları tam nəzarətdə saxlaya bilmir və onların yan təsirləri də ola bilir. İnsanları allergenə tədricən artan dozalarla məruz qoymaq, adlanır və bu üsul çox vaxt daha təsirli olur. Allergen dərialtı inyeksiya vasitəsilə və ya dilaltı tablet şəklində qəbul edilir. Müalicə adətən üç-dörd il davam edir və bu müddətdən sonra əldə olunan faydalar uzun müddət davam edə bilər.
Allergik rinit, ən çox insana təsir edən allergiya növüdür. Qərb ölkələrində hər il insanların 10-30%-i bu vəziyyətdən əziyyət çəkir. Ən çox 20 ilə 40 yaş arasında rast gəlinir. Allergik rinitin dəqiq təsviri ilk dəfə 10-cu əsr həkimi Əbu Bəkr əl-Razi tərəfindən verilib. 1859-cu ildə Çarlz Blakli poleni səbəb kimi müəyyən etdi. 1906-cı ildə isə Klemens von Pirquet bu vəziyyətin mexanizmini açıqladı. Samanla əlaqəsi isə simptomların yeni samanın qoxusu ilə əlaqəli olduğu köhnə və əslində səhv nəzəriyyədən yaranmışdır. Qoxu hissəsi özünü doğrultmasa da, samanla əlaqəsi doğrudur; çünki saman yığımı mövsümü polen mövsümü ilə üst-üstə düşür və saman yığımı işləri insanları mövsümi allergenlərlə yaxından təmasda saxlayır.
Əlamətlər və simptomlar
İstinadlar
- "Immunotherapy for Environmental Allergies". NIAID. May 12, 2015. June 17, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 19, 2015.
- "Environmental Allergies: Symptoms". NIAID. April 22, 2015. June 18, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 19, 2015.
- Wheatley LM, Togias A. "Clinical practice. Allergic rhinitis". The New England Journal of Medicine. 372 (5). January 2015: 456–63. doi:10.1056/NEJMcp1412282. PMC 4324099. PMID 25629743.
- Covar R. Allergic Disorders // Current Diagnosis & Treatment: Pediatrics (24th). NY: McGraw-Hill. 2018. ISBN .
- "Cause of Environmental Allergies". NIAID. April 22, 2015. June 17, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 17, 2015.
- "Allergic Rhinitis (Hay Fever): Symptoms, Diagnosis & Treatment". Cleveland Clinic. March 23, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-23.
- "Environmental Allergies: Diagnosis". NIAID. May 12, 2015. June 17, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 19, 2015.
- "Environmental Allergies: Treatments". NIAID. April 22, 2015. June 17, 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 17, 2015.
- Fireman P. Pediatric otolaryngology vol 2 (4th). Philadelphia, Pa.: W. B. Saunders. 2002. səh. 1065. ISBN . July 25, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 23, 2016.
- Dykewicz MS, Hamilos DL. "Rhinitis and sinusitis". The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 125 (2 Suppl 2). February 2010: S103–15. doi:10.1016/j.jaci.2009.12.989. PMID 20176255.
- Colgan R. Advice to the young physician on the art of medicine. New York: Springer. 2009. səh. 31. ISBN . September 8, 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- Justin Parkinson. "John Bostock: The man who 'discovered' hay fever". BBC News Magazine. July 1, 2014. July 31, 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 19, 2015.
- Hall M. "Dr. Marshall Hall on Diseases of the Respiratory System; III. Hay Asthma". The Lancet. 30 (768). May 19, 1838: 245. doi:10.1016/S0140-6736(02)95895-2. July 25, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 23, 2016.
With respect to what is termed the exciting cause of the disease, since the attention of the public has been turned to the subject an idea has very generally prevailed, that it is produced by the effluvium from new hay, and it has hence obtained the popular name of hay fever. [...] the effluvium from hay has no connection with the disease.
- History of Allergy. Karger Medical and Scientific Publishers. 2014. səh. 62. ISBN . June 10, 2016 tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Allergik rinit ve ya movsumi tipi saman qizdirmasi immun sisteminin havadaki allergenlere hedden artiq reaksiya vermesi neticesinde bas veren burnun iltihablanmasi ile xarakterize olunan veziyyet Elamet ve simptomlara burun axmasi ve ya tutulmasi asqirma qizaran qasinan ve yasaran gozler hemcinin goz etrafinda siskinlikler daxildir Burundan gelen maye adeten seffaf olur Simptomlar adeten allergenle temasdan bir nece deqiqe sonra baslayir ve yuxu is ve diger fealiyyetlere tesir gostere bilir Bezi insanlar simptomlari yalniz ilin mueyyen dovrlerinde adeten polenle temas neticesinde yasayir Allergik riniti olan bir cox insanda hemcinin astma ve ya atopik dermatit de olur Allergik rinitXBT 10 J30OMIM 607154DiseasesDB 26380MedlinePlus 000813MeSH D065631 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Allergik rinit adeten polen ev heyvanlarinin tukleri toz ve ya kif kimi etraf muhit allergenleri terefinden tetiklenir Irsi genetika ve etraf muhitle elaqe allergiyalarin inkisafina sebeb olur Fermada boyumek ve bir nece baci qardasa sahib olmaq bu riski azaldir Bu veziyyetin esas mexanizmi allergene yapisan IgE antikorlarini ehate edir ki bu da neticede mast huceyrelerinden histamin kimi iltihabli kimyevi maddelerin serbest buraxilmasina sebeb olur Bu burnun gozlerin ve bogazin selikli qisalarinin iltihablanmasina ve qasinmasina sebeb olur cunki bu orqanlar allergeni xaric etmek ucun calisir Diaqnoz adeten simptomlarin musahidesi hemcinin deri prick testi ve ya allergene xususi IgE antikorlarini yoxlamaq ucun qan testleri esasinda qoyulur Bununla bele bu testler bezen yanlis pozitiv neticeler vere biler Allergiya simptomlari soyuqdeyme ile oxsarliq teskil etse de adeten iki hefteden cox davam edir ve adinin eksine olaraq qizdirma ile musayiet olunmur Heyatin erken dovrlerinde heyvanlarla temasda olmaq mueyyen allergiyalarin inkisaf etme riskini azalda biler Allergik simptomlari azaltmaq ucun bir nece ferqli derman novu movcuddur burun steroidleri difenhidramin kimi antihistaminler kromolin natrium ve montelukast kimi leykotrien reseptor antagonistleri daxildir Cox vaxt dermanlar simptomlari tam nezaretde saxlaya bilmir ve onlarin yan tesirleri de ola bilir Insanlari allergene tedricen artan dozalarla meruz qoymaq adlanir ve bu usul cox vaxt daha tesirli olur Allergen derialti inyeksiya vasitesile ve ya dilalti tablet seklinde qebul edilir Mualice adeten uc dord il davam edir ve bu muddetden sonra elde olunan faydalar uzun muddet davam ede biler Allergik rinit en cox insana tesir eden allergiya novudur Qerb olkelerinde her il insanlarin 10 30 i bu veziyyetden eziyyet cekir En cox 20 ile 40 yas arasinda rast gelinir Allergik rinitin deqiq tesviri ilk defe 10 cu esr hekimi Ebu Bekr el Razi terefinden verilib 1859 cu ilde Carlz Blakli poleni sebeb kimi mueyyen etdi 1906 ci ilde ise Klemens von Pirquet bu veziyyetin mexanizmini aciqladi Samanla elaqesi ise simptomlarin yeni samanin qoxusu ile elaqeli oldugu kohne ve eslinde sehv nezeriyyeden yaranmisdir Qoxu hissesi ozunu dogrultmasa da samanla elaqesi dogrudur cunki saman yigimi movsumu polen movsumu ile ust uste dusur ve saman yigimi isleri insanlari movsumi allergenlerle yaxindan temasda saxlayir Elametler ve simptomlarIstinadlar Immunotherapy for Environmental Allergies NIAID May 12 2015 June 17 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 19 2015 Environmental Allergies Symptoms NIAID April 22 2015 June 18 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 19 2015 Wheatley LM Togias A Clinical practice Allergic rhinitis The New England Journal of Medicine 372 5 January 2015 456 63 doi 10 1056 NEJMcp1412282 PMC 4324099 PMID 25629743 Covar R Allergic Disorders Current Diagnosis amp Treatment Pediatrics 24th NY McGraw Hill 2018 ISBN 978 1 259 86290 8 Cause of Environmental Allergies NIAID April 22 2015 June 17 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 17 2015 Allergic Rhinitis Hay Fever Symptoms Diagnosis amp Treatment Cleveland Clinic March 23 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 23 Environmental Allergies Diagnosis NIAID May 12 2015 June 17 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 19 2015 Environmental Allergies Treatments NIAID April 22 2015 June 17 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi June 17 2015 Fireman P Pediatric otolaryngology vol 2 4th Philadelphia Pa W B Saunders 2002 seh 1065 ISBN 9789997619846 July 25 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi September 23 2016 Dykewicz MS Hamilos DL Rhinitis and sinusitis The Journal of Allergy and Clinical Immunology 125 2 Suppl 2 February 2010 S103 15 doi 10 1016 j jaci 2009 12 989 PMID 20176255 Colgan R Advice to the young physician on the art of medicine New York Springer 2009 seh 31 ISBN 9781441910349 September 8 2017 tarixinde arxivlesdirilib Justin Parkinson John Bostock The man who discovered hay fever BBC News Magazine July 1 2014 July 31 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi June 19 2015 Hall M Dr Marshall Hall on Diseases of the Respiratory System III Hay Asthma The Lancet 30 768 May 19 1838 245 doi 10 1016 S0140 6736 02 95895 2 July 25 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi September 23 2016 With respect to what is termed the exciting cause of the disease since the attention of the public has been turned to the subject an idea has very generally prevailed that it is produced by the effluvium from new hay and it has hence obtained the popular name of hay fever the effluvium from hay has no connection with the disease History of Allergy Karger Medical and Scientific Publishers 2014 seh 62 ISBN 9783318021950 June 10 2016 tarixinde arxivlesdirilib