Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Solomonoviç (Xaxanaşvili) Xaxanov (1864-1912) — rus və gürcü alimi, filoloq, tarixçi, etnoqrafı.
| Aleksandr Solomonoviç Xaxanov | |
|---|---|
| gürc. ალექსანდრე სოლომონის ძე ხახანაშვილი | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | (48 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | gürcü |
| Elm sahələri | etnoqrafiya, filologiya, tarix |
| İş yerləri |
|
| Təhsili |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Xaxanov 3 yanvar (15) 1864-cü ildə Qoridə anadan olub; Qori rayon məktəbində Tanrı Qanunu və gürcü dilini öyrədən keşişin oğlu olub. İlk təhsilini atasının dərs verdiyi rayon məktəbində almışdır (1872-1877). Təhsilini 1884-cü ildə qızıl medalla bitirdiyi Birinci Tiflis Kişi Gimnaziyasında davam etdirir. Təhsilini Moskva Universitetinin Tarix və Filologiya fakültəsində davam etdirir. 1888-ci ildə "Biznes Cəmiyyəti və Komninlər dövründə Yunan Kilsəsi" tezisinə görə gümüş medala layiq görüldü və professorluğa hazırlaşmaq üçün fakültədən ayrıldı.
Yaradıcılığı
1889-cu ildə ömrünün sonuna qədər çalışdığı Lazarev Şərq Dilləri İnstitutuna gürcü dilindən dərs deməyə dəvət edilir; 1894-cü ilin dekabrından dosent vəzifəsində çalışıb. Eyni zamanda, 1900-cü ildən Moskva Universitetində gürcü tarixi və ədəbiyyatı ixtisası üzrə dosent kimi mühazirələr verir.
Xaxanovun əsas əsəri - "Gürcü ədəbiyyatı tarixinə dair oçerklər" (4 sayı, Moskva, 1895, 1897, 1902, 1906) qədim dövrlərdən XVIII əsrin sonlarına qədər şifahi və yazılı ədəbiyyat abidələrini öyrənir. Jurnallarda ("Rus düşüncəsi", "Həyat", "Qafqaz bülleteni" və s.) XIX əsrin gürcü yazıçılarına, A.S.Xaxanova həsr olunmuş məqalələr "Oçerklər" in 4-cü sayını təşkil edirdi.
Xaxanovun gürcü dilində yazdığı ilk çap əsərləri, "Gürcü salnaməsindəki xalq şeirinin izləri" və "Rusiyaya birləşdirilməzdən əvvəl Gürcüstanda təhkimçilik" (Tiflis, 1890) onun Moskva Universitetinin professorları P.G.Vinogradov, V.O.Klyuçevski və Vsevolod Millerin tələbəsi olduğunu göstərirdi. 1886-cı ildə Moskva Arxeologiya Cəmiyyətinin birinci Qafqaz ekspedisiyası tərəfindən toplanmış qədim gürcü yazılarının nəşrindən sonra arxeoloji işlə maraqlandı. Xaxanov qatı tarixi-tənqidi metodu "Gürcüstanda xristianlığın tətbiqi ilə bağlı mənbələr"in hazırlanmasında və "Kiçik Asiyada gürcülərin məskunlaşmasının qədim sərhədləri" monoqrafiyasında (Moskva, 1890 və 1892) tətbiq etmişdir. 1892, 1893 və 1895-ci illərdə müstəqil ekspedisiyalar zamanı "Qafqaza arxeoloji ekskursiya"da (Moskva, 1897) əks olunan VII cild "Qafqaz tarixinə dair materiallar" üçün geniş material toplamışdır.
A.Xaxanovun sayı səksənə çatan digər əsərləri arasında gürcü dilində mətnlə birlikdə olan "Kalilə və Dimna" və "Balvara və İodasafa" (M.1898, 1902) nəşrlərini qeyd etmək olar. Gürcü katolikosu Antoninin metafizikası və fəlsəfəsi (Moskva, 1902), gürcü zadəgan aktları (Moskva, 1894), kilsə aktları və ya gucarlar (Kutaisi, 1893), İpan Postnikin qanunları və VI Ekumenik Şuranın qaydaları (Moskva, 1902), "Bəbirin dərisi", XII Rustavelinin əlyazması olan şeiri (M., 1898) kitabları da qiymətli elmi əsərlərdir.
A.S.Xaxanov fransız dilində "Φυσιολογος en traduction géorg" (II., 1898); "Histoire de Géorgie" (II., 1900); "La situation des arméniens dans le royaume de Géorgie» (Journ. Asiat., 1898, mart-aprel); alman dilində: Ueber den gegenwärtigen Stand der grusinischen Philologie» и «Grusisches Bruchstück der Kalilag u. Dimnag» («Wiener Zeitschr. f. d. Kunde d. Morgenl.», VII və XIV cildlər) nəşr etdirmişdir.
Xaxanov demək olar ki, Qafqazın bütün nəşrlərində (rus və gürcü) çap olunurdu. O cümlədən "Russkie vedomosti", "Rus düşüncəsi", "Etnoqrafik baxış", "Vestnik Evropı", "Hər kəs üçün jurnal", "Həyat", "Hüquq Bülleteni", "Dünya Tarixi Bülleteni" və s. onun daima məqalələrini nəşr edirdi..
Aleksandr Xaxanov 25 iyulda (7 avqust) 1912-ci ildə, Samara yaxınlığında vərəm xəstəliyinin kəskin pisləşməsi nəticəsində vəfat etmişdir. Tbilisidə, Gürcüstan yazıçılarının və ictimai xadimlərinin panteonu olan Mtatsminda da dəfn edilmişdir.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Aleksandr Xaxanov // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- Саитидзе Г. Г.. Хвостов Дмитрий Иванович // Императорский Московский университет: 1755-1917 (энциклопедический словарь). А. Ю. Андреев, Д. А. Цыганков. М.: Российская политическая энциклопедия (РОССПЭН). 2010. 790—791. ISBN .
- Волков В. А., Куликова М. В., Логинов В. С. Московские профессора XVIII — начала XX веков. Гуманитарные и общественные науки (2000 nüs.). М.: Янус-К; Московские учебники и картолитография. 2006. 261. ISBN .
- Хаханов, Александр Соломонович // Советская историческая энциклопедия
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Solomonovic Xaxanasvili Xaxanov 1864 1912 rus ve gurcu alimi filoloq tarixci etnoqrafi Aleksandr Solomonovic Xaxanovgurc ალექსანდრე სოლომონის ძე ხახანაშვილიDogum tarixi 3 yanvar 1864Dogum yeri Qori Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 25 iyul 1912 48 yasinda Vefat yeri Samara quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat sebebi veremDefn yeri Didube panteonuMilliyyeti gurcuElm saheleri etnoqrafiya filologiya tarixIs yerleri Lazarev Serq Dilleri Institutu d Moskva Universitetinin Tarix ve Filologiya fakultesi d Tehsili Moskva Universitetinin Tarix ve Filologiya fakultesi d 1888 Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiXaxanov 3 yanvar 15 1864 cu ilde Qoride anadan olub Qori rayon mektebinde Tanri Qanunu ve gurcu dilini oyreden kesisin oglu olub Ilk tehsilini atasinin ders verdiyi rayon mektebinde almisdir 1872 1877 Tehsilini 1884 cu ilde qizil medalla bitirdiyi Birinci Tiflis Kisi Gimnaziyasinda davam etdirir Tehsilini Moskva Universitetinin Tarix ve Filologiya fakultesinde davam etdirir 1888 ci ilde Biznes Cemiyyeti ve Komninler dovrunde Yunan Kilsesi tezisine gore gumus medala layiq goruldu ve professorluga hazirlasmaq ucun fakulteden ayrildi Yaradiciligi 1889 cu ilde omrunun sonuna qeder calisdigi Lazarev Serq Dilleri Institutuna gurcu dilinden ders demeye devet edilir 1894 cu ilin dekabrindan dosent vezifesinde calisib Eyni zamanda 1900 cu ilden Moskva Universitetinde gurcu tarixi ve edebiyyati ixtisasi uzre dosent kimi muhazireler verir Xaxanovun esas eseri Gurcu edebiyyati tarixine dair ocerkler 4 sayi Moskva 1895 1897 1902 1906 qedim dovrlerden XVIII esrin sonlarina qeder sifahi ve yazili edebiyyat abidelerini oyrenir Jurnallarda Rus dusuncesi Heyat Qafqaz bulleteni ve s XIX esrin gurcu yazicilarina A S Xaxanova hesr olunmus meqaleler Ocerkler in 4 cu sayini teskil edirdi Xaxanovun gurcu dilinde yazdigi ilk cap eserleri Gurcu salnamesindeki xalq seirinin izleri ve Rusiyaya birlesdirilmezden evvel Gurcustanda tehkimcilik Tiflis 1890 onun Moskva Universitetinin professorlari P G Vinogradov V O Klyucevski ve Vsevolod Millerin telebesi oldugunu gosterirdi 1886 ci ilde Moskva Arxeologiya Cemiyyetinin birinci Qafqaz ekspedisiyasi terefinden toplanmis qedim gurcu yazilarinin nesrinden sonra arxeoloji isle maraqlandi Xaxanov qati tarixi tenqidi metodu Gurcustanda xristianligin tetbiqi ile bagli menbeler in hazirlanmasinda ve Kicik Asiyada gurculerin meskunlasmasinin qedim serhedleri monoqrafiyasinda Moskva 1890 ve 1892 tetbiq etmisdir 1892 1893 ve 1895 ci illerde musteqil ekspedisiyalar zamani Qafqaza arxeoloji ekskursiya da Moskva 1897 eks olunan VII cild Qafqaz tarixine dair materiallar ucun genis material toplamisdir A Xaxanovun sayi seksene catan diger eserleri arasinda gurcu dilinde metnle birlikde olan Kalile ve Dimna ve Balvara ve Iodasafa M 1898 1902 nesrlerini qeyd etmek olar Gurcu katolikosu Antoninin metafizikasi ve felsefesi Moskva 1902 gurcu zadegan aktlari Moskva 1894 kilse aktlari ve ya gucarlar Kutaisi 1893 Ipan Postnikin qanunlari ve VI Ekumenik Suranin qaydalari Moskva 1902 Bebirin derisi XII Rustavelinin elyazmasi olan seiri M 1898 kitablari da qiymetli elmi eserlerdir A S Xaxanov fransiz dilinde Fysiologos en traduction georg II 1898 Histoire de Georgie II 1900 La situation des armeniens dans le royaume de Georgie Journ Asiat 1898 mart aprel alman dilinde Ueber den gegenwartigen Stand der grusinischen Philologie i Grusisches Bruchstuck der Kalilag u Dimnag Wiener Zeitschr f d Kunde d Morgenl VII ve XIV cildler nesr etdirmisdir Xaxanov demek olar ki Qafqazin butun nesrlerinde rus ve gurcu cap olunurdu O cumleden Russkie vedomosti Rus dusuncesi Etnoqrafik baxis Vestnik Evropi Her kes ucun jurnal Heyat Huquq Bulleteni Dunya Tarixi Bulleteni ve s onun daima meqalelerini nesr edirdi Aleksandr Xaxanov 25 iyulda 7 avqust 1912 ci ilde Samara yaxinliginda verem xesteliyinin keskin pislesmesi neticesinde vefat etmisdir Tbiliside Gurcustan yazicilarinin ve ictimai xadimlerinin panteonu olan Mtatsminda da defn edilmisdir IstinadlarMoskovskie professora 2006 Imperatorskij Moskovskij universitet 2010EdebiyyatAleksandr Xaxanov Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 Saitidze G G Hvostov Dmitrij Ivanovich Imperatorskij Moskovskij universitet 1755 1917 enciklopedicheskij slovar A Yu Andreev D A Cygankov M Rossijskaya politicheskaya enciklopediya ROSSPEN 2010 790 791 ISBN 978 5 8243 1429 8 Volkov V A Kulikova M V Loginov V S Moskovskie professora XVIII nachala XX vekov Gumanitarnye i obshestvennye nauki 2000 nus M Yanus K Moskovskie uchebniki i kartolitografiya 2006 261 ISBN 5 8037 0164 5 Hahanov Aleksandr Solomonovich Sovetskaya istoricheskaya enciklopediya