Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aleksandr Baqrationi gürc. ალექსანდრე, rus. Александр Ираклиевич, 1770, Kartli-Kaxetiya krallığı – 1844, Təbriz) — Gürcü şahzadəsi, II İraklinin oğlu.
| Aleksandr Baqrationi | |
|---|---|
| ალექსანდრე | |
 | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | ალექსანდრე ბატონიშვილი (ერეკლე II-ის ძე) |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Telavi |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Təbriz |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | II İrakli |
| Anası | |
| Ailəsi | Baqrationi |
| Dini | Gürcü Ortodoks Kilsəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Aleksandr Baqrationi 1770-ci ildə Tiflis şəhərində anadan olmuşdu. Atası Gürcüstan valisi, müstəqillik dövründə çar olmuş II İraklidir. II İrakli 1798-ci ildə vəfat edəndən sonra övladları arasında qarışıqlıq düşdü. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği yazır: "Valinin vəliəhdi olan böyük oğlu Georgi xanı dualadılar. Onun qardaşları: Yulon xan, Parnaoz xan və Aleksandr mirzə bu işə razı olmadılar, çünki bunlar bir anadan olmuşdular. Georgi xan isə başqa bir arvaddan dünyaya gəlmişdi. Hər biri bir tərəfdən üsyana başlayıb vali ilə ədavət və düşmənçilik etdi. O cümlədən Aleksandr mirzə Qazax, Borçalı və Şəmsəddinli mahallarına yiyələnib Georgi xana əhəmiyyət vermirdi. Yeni vali Georgi xan da çarəsiz qalıb adamlar göndərdi və məvaciblə Dağıstandan özü üçün kömək gətirtdi. Dağıstan qoşunu, Kaxet və gürcü alaylarının köməyilə Kəsəmən qışlağından keçdi, Qazax torpağına daxil oldu. Aleksandr Mirzə özünün gücsüz olduğunu hiss edərək qaçdı; Qarabağ vilayətinə gəldi". Şahzadə Aleksandr Qarabağda 1801-ci il mart ayının əvvəllərində olmuşdur.
Aleksandr Baqrationi bir çox döyüşlərdə iştirak etmişdi. General-mayor Lazarevin və şahzadə İoannın komandası altında olan rus və gürcü qoşunları ilə avarlı Ümmə xanın (Ömər xanım) və şahzadə Aleksandrın başçılığı altındakı Dağıstan qoşunları arasında vuraşma İora çayının kənarında, Kakabetu kəndinin yaxınlığında 1800-cü il noyabrın 7-də baş vermişdir. General Lazarevin verdiyi xəbərə görə, dağıstanlılar çoxlu tələfat vermiş və təkcə ölənlərin sayı 2 minə qədər olmuşdur. Ruslardan və gürcülərdən isə 13 nəfər ölmüşdür.
Aleksandr Baqrationi 1804-cü ildə İrana qaçdı. Abbas mirzə Qovanlı-Qacar onu Təbrizdə yerləşdirdi. Tarixçi Əminə Pakrəvan yazır: "Birinci Erklinin oğlu (II İraklinin-Ə.Ç.) Şahzadə Aleksandr mirzə öz qardaşı oğlu Təhmurəslə Qacar dövlətinin ərazisində yaşaya bilmələri üçün Fətəli şahın iznini almışdı. Onlar Qarabağ savaşı zamanı Təbrizdə yaşayırdılar. Şahzadə ilə çox yaxın münasibətdəydilər. Bu mühacirlərin yalnız olduqlarını və ya Abbas mirzənin sarayında özlərini utanqac qonaq kimi aparmalarını, məğlub və aşağılıq kompleksi içində olduqlarını düşünmək yanlışdır. Tərsinə, Baqratiyon şahzadələri öz ailə üzvləri ilə bərabər tərəfdarlarını da gətirmişdilər. Bunların bir neçə yüz süvari oluşdura biləcək imkanları varmış".
Aleksanrd Baqrationi I və II rus-İran müharibələrində iştirak etmişdi.Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği daha sonra yazır: "Fətəli şah Pirqulu sərdarı Gürcüstan valisi Aleksandr Mirzə ilə oradan Darüssürura (Tiflisə) göndərdi. Əvvəlcə Qazax və Borçalı elatı Rusiya dövlətindən üz çevirdilər və o dövlətin itaətindən boyun qaçırdılar. Nəsib bəy Gəncə müharibəsində mayor Lisaneviçin yanında olub, böyük xidmətlər göstərmişdi. Şəmsəddinli mahalı, Tiflis şəhəri və Nəsib bəydən başqa bütün elat, kəndlər, hətta Başaçığa qalan valizadələr də gəlib valiyə qoşuldular və üsyan etdilər".
İran-Türkiyə qoşunlarının düşərgəsi, 1810-cu il 5 sentyabr gecəsi darmadağın edildi. Bu zaman irəvanlı Hüseynqulu xan və şahzadə Aleksandr bu düşərgədə idilər. Rusiya qoşunlarına general-mayor Pauluççi və polkovnik Lisaneviç komandanlıq edirdilər.
Tarixçi Əminə Pakrəvan daha sonra yazır: "Gürcü şahzadələr Aleksandr mirzə və Təhmurəs mirzə Abbas mirzəni ziyarət etmək üçün Dədəbəyliyə gəldilər. Bu arada Quba və Dərbənd xanı Şeyxəli xan, Dağıstan xanı Surxay xan, Bakı xanı Hüseynqulu xan və Talış xanı Mustafa xan Abbas mirzəyə xoşgörü ilə yanaşırdılar. Eyni zamanda Xəzəryanı xanlıqların gürcü əyanlarının qızları ilə evlilikləri və yaxşı münasibətləri səbəbi ilə gürcü şahzadələr Azərbaycanda rahat dolaşa bilirdilər. Onların can güvənliklərindən xanlıqların orduları sorumlu idi".
Aleksanrd Baqrationi II Rus-İran müharibəsindən sonra Təbrizdə qalıb yaşamağa başladı. Tarixçi Əminə Pakrəvan daha sonra yazır: "Lakin Abbas mirzənin Baqratiyon şahzadələrinə qarşı olan hörməti heç azalmadı. 20 il boyunca Təbrizdə yaşayan Baqratiyon şahzadələri artıq Azərbaycan kimliyinə alışmış və Azərbaycanın bir parçası olmuşdular".
Aleksanrd Baqrationi daim həm şahdan, həm də şahzadədən hörmət-izzət görmüşdü. Tarixçi Əminə Pakrəvan bu barədə yazır: "1832-ci ildə Baqration şahzadələrinin yönətimindən çıxmış Gürcüstanda yeni bir ayaqlanma və qiyam başlamışdı. Erkli soyundan olan üç şahzadə xanım da bu ayaqlanmaya qatılmışdılar. Bunlar əskidən olduğu kimi yenə də Abbas mirzə ilə ittifaqdan yanaydılar. Çünkü təqribən 25 il boyunca Abbas mirzənin Gürcüstana olan münasibətindən çox məmnun idilər. Bir müəmma kimi saxlanılan Laçın xandan başqa digər gürcü şahzadələrin də Azərbaycana mühacirəti davam edirdi. Abbas mirzənin dirək müdaxiləsi nəticəsində Fətəli şah, Aleksandr Mirzə ilə tac-taxtını itirmiş padşah kimi davrandı".
Aleksandr Baqrationi 1844-cü ildə Təbriz şəhərində vəfat edib.
Ailəsi
Oğlanları; İrakili (1826-1882), polkovnik. Qızları; Yelizaveta (Samson xanın arvadı)
İstinadlar
- Alekʻsandre Batonišvili // Faceted Application of Subject Terminology.
- Şahzadə Aleksandr 1801-ci il yanvarın 8-də Şəmsəddinliyə, yanvarın 11-də isə Qazaxa gəldi (şahzadə Aleksandrdan Tamaz Orbelianiyə 8 və 11 yanvar tarixli məktublar. QAKA, c. I, sənəd 163, səh. 203, 204). Müqayisə et: general-mayor Lazarevin general-leytenant Knorrinkə göndərdiyi 1801-ci il 20 və 24 yanvar tarixli, 47 və 55 nömrəli raportlar. QAKA, c. I, sənəd 314 və 315, səh. 283-284.
- Qarabağnamələr, I kitab, Bakı, "Yazıçı", 1989, s.63.
- General-mayor Lazarevin general-leytenant Knorrinke göndərdiyi 1801-ci il 15 mart tarixli, 168 nömrəli raport. QAKA, c. I, sənəd 320, səh. 284-285.
- General-mayor Lazarevin general-leytenant Knorrinkə göndərdiyi 1800-cü il 8 və 14 noyabr tarixli 67 və 68 nömrəli raportlar. QAKA, c. I, sənəd 109 və 111, səh. 168, 170-175.
- Əminə Pakrəvan, Abbas mirzə və Azərbaycan, Bakı, "Qanun", 2007, s. 90.
- Qarabağnamələr, I kitab, Bakı, "Yazıçı", 1989, s.77.
- General Tormasovun çara göndərdiyi 1810-cu il 19 sentyabr tarixli, 185 nömrəli raport. QAKA, c. IV, sənəd 1242, səh. 819.
- Əminə Pakrəvan, Abbas mirzə və Azərbaycan, Bakı, "Qanun", 2007, s.25-26.
- Əminə Pakrəvan, Abbas mirzə və Azərbaycan, Bakı, "Qanun", 2007, s. 191.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Aleksandr Baqrationi: Tiflisdən Təbrizə, Bakı: "Soy" dərgisi №4, 2012, səh.23-27.
Xarici keçidlər
- ДАВИД БАГРАТИОНИ «ИСТОРИЯ ГРУЗИИ»
- А. В. Потто «Кавказская война» (в 5-ти томах)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aleksandr Baqrationi gurc ალექსანდრე rus Aleksandr Iraklievich 1770 Kartli Kaxetiya kralligi 1844 Tebriz Gurcu sahzadesi II Iraklinin oglu Aleksandr BaqrationiალექსანდრეKaxeti veliehdiSexsi melumatlarDogum adi ალექსანდრე ბატონიშვილი ერეკლე II ის ძე Dogum tarixi 1770Dogum yeri TelaviVefat tarixi 1844Vefat yeri TebrizDefn yeri IranFealiyyeti siyasetciAtasi II IrakliAnasiAilesi BaqrationiDini Gurcu Ortodoks Kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAleksandr Baqrationi 1770 ci ilde Tiflis seherinde anadan olmusdu Atasi Gurcustan valisi musteqillik dovrunde car olmus II Iraklidir II Irakli 1798 ci ilde vefat edenden sonra ovladlari arasinda qarisiqliq dusdu Tarixci Mirze Adigozel bey Qarabagi yazir Valinin veliehdi olan boyuk oglu Georgi xani dualadilar Onun qardaslari Yulon xan Parnaoz xan ve Aleksandr mirze bu ise razi olmadilar cunki bunlar bir anadan olmusdular Georgi xan ise basqa bir arvaddan dunyaya gelmisdi Her biri bir terefden usyana baslayib vali ile edavet ve dusmencilik etdi O cumleden Aleksandr mirze Qazax Borcali ve Semseddinli mahallarina yiyelenib Georgi xana ehemiyyet vermirdi Yeni vali Georgi xan da caresiz qalib adamlar gonderdi ve mevacible Dagistandan ozu ucun komek getirtdi Dagistan qosunu Kaxet ve gurcu alaylarinin komeyile Kesemen qislagindan kecdi Qazax torpagina daxil oldu Aleksandr Mirze ozunun gucsuz oldugunu hiss ederek qacdi Qarabag vilayetine geldi Sahzade Aleksandr Qarabagda 1801 ci il mart ayinin evvellerinde olmusdur Aleksandr Baqrationi bir cox doyuslerde istirak etmisdi General mayor Lazarevin ve sahzade Ioannin komandasi altinda olan rus ve gurcu qosunlari ile avarli Umme xanin Omer xanim ve sahzade Aleksandrin basciligi altindaki Dagistan qosunlari arasinda vurasma Iora cayinin kenarinda Kakabetu kendinin yaxinliginda 1800 cu il noyabrin 7 de bas vermisdir General Lazarevin verdiyi xebere gore dagistanlilar coxlu telefat vermis ve tekce olenlerin sayi 2 mine qeder olmusdur Ruslardan ve gurculerden ise 13 nefer olmusdur Aleksandr Baqrationi 1804 cu ilde Irana qacdi Abbas mirze Qovanli Qacar onu Tebrizde yerlesdirdi Tarixci Emine Pakrevan yazir Birinci Erklinin oglu II Iraklinin E C Sahzade Aleksandr mirze oz qardasi oglu Tehmuresle Qacar dovletinin erazisinde yasaya bilmeleri ucun Feteli sahin iznini almisdi Onlar Qarabag savasi zamani Tebrizde yasayirdilar Sahzade ile cox yaxin munasibetdeydiler Bu muhacirlerin yalniz olduqlarini ve ya Abbas mirzenin sarayinda ozlerini utanqac qonaq kimi aparmalarini meglub ve asagiliq kompleksi icinde olduqlarini dusunmek yanlisdir Tersine Baqratiyon sahzadeleri oz aile uzvleri ile beraber terefdarlarini da getirmisdiler Bunlarin bir nece yuz suvari olusdura bilecek imkanlari varmis Aleksanrd Baqrationi I ve II rus Iran muharibelerinde istirak etmisdi Tarixci Mirze Adigozel bey Qarabagi daha sonra yazir Feteli sah Pirqulu serdari Gurcustan valisi Aleksandr Mirze ile oradan Darussurura Tiflise gonderdi Evvelce Qazax ve Borcali elati Rusiya dovletinden uz cevirdiler ve o dovletin itaetinden boyun qacirdilar Nesib bey Gence muharibesinde mayor Lisanevicin yaninda olub boyuk xidmetler gostermisdi Semseddinli mahali Tiflis seheri ve Nesib beyden basqa butun elat kendler hetta Basaciga qalan valizadeler de gelib valiye qosuldular ve usyan etdiler Iran Turkiye qosunlarinin dusergesi 1810 cu il 5 sentyabr gecesi darmadagin edildi Bu zaman irevanli Huseynqulu xan ve sahzade Aleksandr bu dusergede idiler Rusiya qosunlarina general mayor Paulucci ve polkovnik Lisanevic komandanliq edirdiler Tarixci Emine Pakrevan daha sonra yazir Gurcu sahzadeler Aleksandr mirze ve Tehmures mirze Abbas mirzeni ziyaret etmek ucun Dedebeyliye geldiler Bu arada Quba ve Derbend xani Seyxeli xan Dagistan xani Surxay xan Baki xani Huseynqulu xan ve Talis xani Mustafa xan Abbas mirzeye xosgoru ile yanasirdilar Eyni zamanda Xezeryani xanliqlarin gurcu eyanlarinin qizlari ile evlilikleri ve yaxsi munasibetleri sebebi ile gurcu sahzadeler Azerbaycanda rahat dolasa bilirdiler Onlarin can guvenliklerinden xanliqlarin ordulari sorumlu idi Aleksanrd Baqrationi II Rus Iran muharibesinden sonra Tebrizde qalib yasamaga basladi Tarixci Emine Pakrevan daha sonra yazir Lakin Abbas mirzenin Baqratiyon sahzadelerine qarsi olan hormeti hec azalmadi 20 il boyunca Tebrizde yasayan Baqratiyon sahzadeleri artiq Azerbaycan kimliyine alismis ve Azerbaycanin bir parcasi olmusdular Aleksanrd Baqrationi daim hem sahdan hem de sahzadeden hormet izzet gormusdu Tarixci Emine Pakrevan bu barede yazir 1832 ci ilde Baqration sahzadelerinin yonetiminden cixmis Gurcustanda yeni bir ayaqlanma ve qiyam baslamisdi Erkli soyundan olan uc sahzade xanim da bu ayaqlanmaya qatilmisdilar Bunlar eskiden oldugu kimi yene de Abbas mirze ile ittifaqdan yanaydilar Cunku teqriben 25 il boyunca Abbas mirzenin Gurcustana olan munasibetinden cox memnun idiler Bir muemma kimi saxlanilan Lacin xandan basqa diger gurcu sahzadelerin de Azerbaycana muhacireti davam edirdi Abbas mirzenin direk mudaxilesi neticesinde Feteli sah Aleksandr Mirze ile tac taxtini itirmis padsah kimi davrandi Aleksandr Baqrationi 1844 cu ilde Tebriz seherinde vefat edib AilesiOglanlari Irakili 1826 1882 polkovnik Qizlari Yelizaveta Samson xanin arvadi IstinadlarAlekʻsandre Batonisvili Faceted Application of Subject Terminology Sahzade Aleksandr 1801 ci il yanvarin 8 de Semseddinliye yanvarin 11 de ise Qazaxa geldi sahzade Aleksandrdan Tamaz Orbelianiye 8 ve 11 yanvar tarixli mektublar QAKA c I sened 163 seh 203 204 Muqayise et general mayor Lazarevin general leytenant Knorrinke gonderdiyi 1801 ci il 20 ve 24 yanvar tarixli 47 ve 55 nomreli raportlar QAKA c I sened 314 ve 315 seh 283 284 Qarabagnameler I kitab Baki Yazici 1989 s 63 General mayor Lazarevin general leytenant Knorrinke gonderdiyi 1801 ci il 15 mart tarixli 168 nomreli raport QAKA c I sened 320 seh 284 285 General mayor Lazarevin general leytenant Knorrinke gonderdiyi 1800 cu il 8 ve 14 noyabr tarixli 67 ve 68 nomreli raportlar QAKA c I sened 109 ve 111 seh 168 170 175 Emine Pakrevan Abbas mirze ve Azerbaycan Baki Qanun 2007 s 90 Qarabagnameler I kitab Baki Yazici 1989 s 77 General Tormasovun cara gonderdiyi 1810 cu il 19 sentyabr tarixli 185 nomreli raport QAKA c IV sened 1242 seh 819 Emine Pakrevan Abbas mirze ve Azerbaycan Baki Qanun 2007 s 25 26 Emine Pakrevan Abbas mirze ve Azerbaycan Baki Qanun 2007 s 191 MenbeEnver Cingizoglu Aleksandr Baqrationi Tiflisden Tebrize Baki Soy dergisi 4 2012 seh 23 27 Xarici kecidlerDAVID BAGRATIONI ISTORIYa GRUZII A V Potto Kavkazskaya vojna v 5 ti tomah