Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə əsasən yaxın vaxtda silinə bilər. |
Albaniyadakı aromunlar ( arom. Rrãmãnji/Armãnji tu Arbinishii; alb. Arumunët/Vllehët në Shqipëri ) Albaniyada rəsmi olaraq tanınan milli azlıq qruplarından biridir.
| Aromun | |
|---|---|
| Sayları və yaşadığı ərazilər | |
| Cəmi: Albaniyada 2459 nəfər Cənubi və Mərkəzi Albaniya, Elbasan, Tirana və digər. | |
| Dili | aromun |
| Dini | xristian pravoslav |
Tarix
Aromunlar ilk dəfə 1912-13-cü illərdə London Konfransında Albaniya daxilində azlıq qrupu kimi tanınıblar. Balkan müharibələri zamanı serblər və yunanlar ilə birlikdə Osmanlı imperiyasına qarşı vuruşmuşlar.
Albaniyada kommunist rejimi dövründə aromunlar ayrıca azlıq qrupu kimi tanınmırdı. Albaniyada kommunizmin süqutundan sonra ölkədə etnik aromunların canlanması baş verdi. Assimilyasiya və identifikasiya Albaniya və Balkanlardakı aromunlara aid mürəkkəb məsələ olub və olmaqda davam edir.
Tarixi yaşayış məntəqələri
Moskopol
Voskopoya şəhəri ( albanca Voskopojë ) bir vaxtlar dünyada ən böyük aromun əhalisinin yaşadığı yer idi. 3500 nəfərdən çox əhalisi olan aromunların mədəniyyət və ticarət mərkəzi idi. Şəhər 1788-ci ildə Təpədələnli Əli Paşa tərəfindən yerlə-yeksan edilmiş və aromun xalqının Balkanlara köçməsinə səbəb olmuşdur. Onların bir çoxu Şimali Makedoniya, Albaniya və Yunanıstana köçərək assimilyasiya oldular. Aromunların ən böyük yerləşdiyi ərazilər Şimali Makedoniyanın Pelister bölgəsi, Kruşevo şəhəri və Prespa gölünün ətrafı idi. Moskopol aromunları (aromun dilində Moscopoleanji ) bu gün aromunların ən böyük hissəsini təşkil edir. Onlar aromun dilinin Qrabov-Moskopol ləhcəsində danışırlar və Kruşevodakı Qrabov-Moskopolluların nəslindəndirlər (aromunca: Crushuva, makedon. Крушево). Bugün Şimali Makedoniyanın konstitusiya hüququna əsasən tam tanınmış azlıq qrupudur.
Qrabova
Qrabova 10-cu əsrdə yaradılmış orta əsr şəhəri idi. Aromunlar bir neçə dəfə Qrabovanı tərk ediblər, lakin kənd heç vaxt tamamilə boşalmayıb. Depopulyasiyanın ilk dalğası 17-ci əsrdə, Qrabova Moskopolun taleyini bölüşdüyü zaman baş verdi və 1931-ci ildən başlayaraq müharibələrarası dövrdə Qrabovalıların çoxu Elbasan və Luşniyə köç etdilər. 1933-cü ildə kənddən 15 ailə Rumıniyaya köç etdi; onlar əvvəlcə Cənubi Dobrucada, sonra isə 1940-cı ildə Konstansa qraflığının Nisipari kəndində məskunlaşaraq oradan da yaxınlıqdakı daha böyük şəhərlərə (Medgidiya, Ovidiu, Konstansa ) köçdülər. Qrabova əhalisi aromun dilinin Qrabov-Moskopol ləhcəsində danışır.
Mədəniyyət
Din
Albaniyadakı aromunlar, digər aromunlar kimi, əsasən Şərqi Pravoslav Xristianlarıdır. Korçada ( aromunca Curceau və ya Curciau ) onların Müqəddəs Sotir ( Ayiu Sutir ) adlı aromun dilli kilsəsi var. İlk dəfə 1925-ci ildə tikilən kilsə 1959-cu ildə Albaniya kommunist hakimiyyəti tərəfindən sökülüb. 1995-2005-ci illərdə yenidən qurulmuşdur. Korçedəki Müqəddəs Sotir kilsəsi Albaniyada ölkənin aromun azlığına xidmət edən azsaylı kilsələrdən biridir.
Media
Aromun dilli mediaya hər ikisi yunan tərəfdarı olan Popullore və Ta Nea tis Omonias qəzetləri daxildir. Yalnız qeyri-müntəzəm olaraq çıxan Fratia Vellazeria və Fratsilia qəzetləri , həmçinin Farsharotu və Arumunet/Vllehte, o cümlədən RTSH 2 və RTSH Gjirokastra qəzetləri də var. RTSH 2 bazar ertəsindən cümə gününə qədər xəbər və proqramları aromun dilində, RTSH Gjirokastra isə yalnız şənbə günləri yayımlayır. Televiziya mediasının yanında RTV Armakedon internet radiosu da var.
Təhsil
Tirana Universitetində xarici dillər fakültələri arasında aromun dili fakültəsi də mövcuddur.
Demoqrafik göstəricilər
2023-cü il siyahıyaalınmasında Albaniyada 2459 nəfər özlərini aromun olaraq qeyd ediblər. 2011-ci il siyahıyaalınmasında 8266 nəfər özünü aromun qeyd etmişdi. Xüsusi məlumatların keyfiyyəti ilə bağlı Milli azlıqların müdafiəsi üzrə Çərçivə Konvensiyası Məsləhət Komitəsi bildirmişdir ki, "siyahıyaalmanın nəticələrinə son dərəcə ehtiyatla baxmaq və səlahiyyətliləri milli azlıqların müdafiəsi ilə bağlı siyasətini müəyyənləşdirərkən siyahıyaalma zamanı toplanmış milli mənsubiyyət haqqında məlumatlara əsaslanmaları lazımdır". 2011-ci ildə Albaniyada aparılan siyahıyaalma kontekstində ölkədəki aromun icmasının nümayəndələri bildiriblər ki, nəticələr Albaniyanın aromun əhalisinin real sayını əks etdirmir.
1995-ci ildə Tom Vinnifrizə görə, Albaniyada aromun dilini bilməsindən asılı olmayaraq, aromun mənşəli olan və ya özlərini mütləq ayrı bir şəxsiyyət hesab etmədən aromun dilində danışan təxminən 200.000 fərd var idi. 2002-ci ildə Frank Kressinq və Karl Kaserin məlumatına görə, Albaniyada 30-50 min arasında aromun var idi. 2004-cü ildə Arno Tanner Albaniyanı aromunların əhalinin nisbətən əhəmiyyətli faizini (təxminən 2%) təşkil etdiyi yeganə ölkə kimi qeyd etdi.
Yaşayış məntəqələrinin siyahısı
Albaniyada aromun icmaları Moskopolda, ən məşhur yaşayış məskəni olan Kolonje rayonunda, Fierin dörddə birində yaşayırlar, Tom Vinnifrizin qeyd etdiyi kimi, aromun dili Andon Poçidəki ibtidai məktəblərdə və Korça yaxınlığındakı Borovedə tədris olunurdu(1987). Rumıniya tədqiqat qrupu 1960-cı illərdə alban aromunlarının Tirana, Stan Karbunare, Skrapar, Pojan, Bilişt və Korçaya köç etdiyi və onların Karaca, Moskopol, Drenove və Boboştice ərazilərində məskunlaşdıqları qənaətinə gəldi.
Mərkəzi Albaniya
Muzeqe Albaniyanın cənub-qərbində, Fier mahalının hissələrini əhatə edən ərazidir. Buranın bir çox kəndlərinə yayılmış böyük bir aromun əhalisi var. Muzeqenin aromun sakinlərinə aromun dilində Muzachiars və ya Muzachirenji deyilir.
Aromanların böyük bir hissəsinə Cənub-Şərqi Albaniyada da rast gəlmək olar.
Azlıq statusu
Aromunlar ilk dəfə 1912-1913-cü illərdə London Konfransında kommunist dövrünə (1967) qədər azlıq qrupu kimi tanınıblar. 1967-ci ildən 1992-ci ilə qədər sadə albanlar, 1992-ci ildən 2017-ci ilə qədər isə mədəni və dil azlığı kimi tanınırdılar. 2017-ci ildən bəri aromunlar Albaniyada rəsmi olaraq tanınan etnik azlıq statusunu aldılar.
Albaniyadakı aromun əhali arasında mövcud siyasi fikir ayrılıqları mövcuddur. Çoxsaylı bir qrup yunanpərəst, yalnız aromun tərəfdarları, eləcə də Rumıniya tərəfdarı olan fraksiyalar var və sonuncular daha azdır. Onların hamısı aromun etnik mənşəyini təbliğ edirlər, lakin öz milli kimliklərini necə müəyyənləşdirməkdə fərqlənirlər. Məhz yunan tərəfdarı olan qrup Yunanıstandakı aromunların əksəriyyətinin aromun dil və mədəni xüsusiyyətləri ilə milli olaraq yunan olduqları ilə razılaşırlar. Digər tərəf tamamilə fərqli aromun kimliyini dəstəkləyənlər həm milli, həm də etnik olaraq aromun olduqlarını iddia edirlər və yunan və ya rumın milli şüuruna sahib olduqlarını inkar edirlər.
Siyasət
Aromunların Albaniyada öz siyasi partiyası var. Albaniya Vlaxları Partiyası (ing. PVSH) kimi tanınır, 2011-ci ildə təsis edilib və bütün alban aromunlarının birləşməsini hədəfləyir. Bundan əlavə iki başqa aromun siyasi partiyaları da var: Makedoniya Vlaxlarının Demokratik Birliyi və Makedoniya Vlaxları Partiyası, hər ikisi Şimali Makedoniyadadır.
Albaniyadan görkəmli nümayəndələri
Təhsil:
- Daniel Moskopolites (1754-1825) - Albaniyadan olan aromun alimi
- Aurel Plasari - Alban ziyalısı
- İlo Mitke Qafezezi - Alban ziyalısı
- Mitruş Kuteli - alban yazıçısı, ədəbiyyatşünası və tərcüməçisi
Maliyyə:
- Mocioni Ailəsi - Avstriya-Macarıstan bankçılıq və xeyriyyəçi ailə.
İncəsənət/Musiqi:
- Albert Verria (1936-2015) - Alban aktyoru
- Sander Prosi (1924-1985) - Alban aktyoru
- Nikolla Zoraqi (1928–1991) - bəstəkar
- Violeta Manuşi (1926-2007) - aktrisa
- Marqarita Xhepa (1932-) - aktrisa
- Ndricim Xhepa (1957-) - aktyor
- Eli Fara (1968-) - Müğənni və bəstəkar
- Janaq Paço (1914-1991) - Alban heykəltəraş
- Jakov Xoxa (1923-1979) - Alban yazıçısı
- Paraşqevi Simaku (1966-) - keçmiş alban musiqiçisi.
- Prokop Mima (1920–1986) - Alban aktyoru
Siyasətçilər:
- Apostol Arsaçe (1789-1869) Yunan-Rumıniya siyasətçisi və xeyriyyəçi
- Dhimiter Tutulani (19 mart 1857 - 1937), alban hüquqşünas və siyasətçisi
- Rita Marko (1920-2018) - Albaniya Siyasi Bürosunun sədri.
- Liri Gero (1926-1944) - Alban İkinci Dünya Müharibəsi şəhidi və qəhrəman qızı.
- Teodor Heba (1914-2001) - 1950-1951-ci illərdə Siyasi Büronun alban sədri
- Nako Spiru (1918-1947) - Alban kommunist siyasətçisi
- Llazar Fundo (1899-1944) - Alban kommunisti, Balkan kommunist federasiyasının keçmiş üzvü, 1944-cü ildə təmizlənmiş.
- Afanas Şundi (1892-1940) - alban siyasətçisi, əczaçı və Alban Pravoslav Kilsəsinin erkən tərəfdarı
Din:
- Haralambi Balamaci (1850-1914) - Aromun keşiş
- Damian of Albania (1886-1973) - Arxiyepiskop Albaniya kilsəsində 1966 -1967
- Nektarios Terpos (17-ci əsrin sonu – 18-ci əsrdə) keşiş və müəllif
Digər:
- Marqarita Tutulani (1925 - 6 iyul 1943) antifaşist
- Vasil Traşa (1926-1958), alban partizanı və pilotu
Qalereya
-
Moskopolda Milli Aromun festivalı, 15 avqust 2010-cu il -
Moskopolda aromun dilində lövhə
İstinadlar
- Project, Joshua. "Aromanian in Albania" (ingilis). İstifadə tarixi: 2017-08-29.
- Schwandner-Sievers, Stephanie. "The Albanian Aromanians' Awakening: Identity Politics and Conflicts in Post-Communist Albania" (PDF). European Centre for Minority Issues (ECMI). 3–7. İstifadə tarixi: 17 March 2023.
- . JSTOR Kahl Thede Kahl.
- "Third Opinion on Albania adopted on 23 November 2011". Advisory Committee on the Framework for the Protection of National Minorities. İstifadə tarixi: 29 June 2017.
- Schwandner-Sievers, Stephanie. "The Albanian Aromanians' Awakening: Identity Politics and Conflicts in Post-Communist Albania". www.ecmi.de. European Centre for Minority Issues. March 1999. 1–2. 26 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-17.
- Kressing, Frank; Kaser, Karl. Albania--a Country in Transition: Aspects of Changing Identities in a South-East European Country. Nomos. 2002. səh. 12.
between 5,000 and 15,000 Macedonians and Montenegrins in the north and east ; between 30,000 and 50,000 Vlahs or Aromanians
- Tanner, 2004
- Winnifrith, 1987
- Mustaka, Valentin. "Një vjetori i partisë "Aleanca për Barazi dhe Drejtësi Europiane" ABDE / Un an di la fundatsia a partidul "Ligãturea ti Egaliteati sh-Drept European" ABDE". Arumunët Albania (alban və aroman). 2 (19). 2012. 2–5.
- "A.B.D.E Aleanca për barazi dhe drejtesi europiane me program politik, në thelb: Bashkimi i vllehëve në një forcë të vetme politke". City News Albania (alban). 10 November 2016.
- Naegele, Jolyon. "Albania: Vlach population, Aromanian language in danger of disappearing". (Radio Free Europe/Radio Liberty). 7 November 2001.
- Bizhyti, Jovan. "Vllehtë në hapësirat myzeqare". October 4, 2015. 20 April 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 September 2021.
- Gusho, Jani. "Fratia – VËLLAZËRIA" (rumın). February 2011. səh. 7.
...cu origina armână: Sandër Prosi, Prokop Mima și Margarita Xhepa, și compozitorlu mari Nikolla Zoraqi.
- Government, Albanian. "Armënët ose Vllehët e Shqipërisë". Albanian Government. n.d. 20 June 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- ""Cdo shekull Vëllezër"! – Dielli | The Sun" (ingilis). İstifadə tarixi: 2021-12-25.
- "Minoriteti Vllah/Arumun | MINORITETET NË SHQIPËRI" (ingilis). 20 June 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-13.
- Channel, TV1. "Dorëshkrimet e rralla të Rita Markos për luftën: Si e njoha Qemalin dhe Enverin". July 11, 2018. 13 July 2018 tarixində arxivləşdirilib.
- Bizhyti, Jovan. "Vllehtë në hapësirat myzeqare". October 4, 2015. 5 October 2015 tarixində arxivləşdirilib.
- "Arumunet albania nr 42". issuu (ingilis). İstifadə tarixi: 2021-10-09.
- "The Aromanian Question: Lessons of a Bloody History - Aromanian Cultural Society Farsharotu" (ingilis). 25 April 2018. İstifadə tarixi: 2022-01-04.
Xarici keçidlər
- Minorities in Albania
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale suretli silme kriteriyalarina esasen yaxin vaxtda siline biler Gosterilmis sebeb Azerbaycan dilinde deyil Eger sehifenin silinmesini duzgun hesab etmirsinizse bu barede muzakire sehifesinde fikrinizi bildire bilersiniz Inzibatcilar Sehifeni silmezden evvel kecidlere tarixceye son redakteye ve jurnala nezer yetirin Bu meqale sonuncu defe 29 deqiqe evvel PinkEmaa muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Albaniyadaki aromunlar arom Rramanji Armanji tu Arbinishii alb Arumunet Vllehet ne Shqiperi Albaniyada resmi olaraq taninan milli azliq qruplarindan biridir AromunSaylari ve yasadigi erazilerCemi Albaniyada 2459 nefer Cenubi ve Merkezi Albaniya Elbasan Tirana ve diger Dili aromunDini xristian pravoslavTarixAromunlar ilk defe 1912 13 cu illerde London Konfransinda Albaniya daxilinde azliq qrupu kimi taniniblar Balkan muharibeleri zamani serbler ve yunanlar ile birlikde Osmanli imperiyasina qarsi vurusmuslar Albaniyada kommunist rejimi dovrunde aromunlar ayrica azliq qrupu kimi taninmirdi Albaniyada kommunizmin suqutundan sonra olkede etnik aromunlarin canlanmasi bas verdi Assimilyasiya ve identifikasiya Albaniya ve Balkanlardaki aromunlara aid murekkeb mesele olub ve olmaqda davam edir Tarixi yasayis menteqeleri Moskopol Voskopoya seheri albanca Voskopoje bir vaxtlar dunyada en boyuk aromun ehalisinin yasadigi yer idi 3500 neferden cox ehalisi olan aromunlarin medeniyyet ve ticaret merkezi idi Seher 1788 ci ilde Tepedelenli Eli Pasa terefinden yerle yeksan edilmis ve aromun xalqinin Balkanlara kocmesine sebeb olmusdur Onlarin bir coxu Simali Makedoniya Albaniya ve Yunanistana kocerek assimilyasiya oldular Aromunlarin en boyuk yerlesdiyi eraziler Simali Makedoniyanin Pelister bolgesi Krusevo seheri ve Prespa golunun etrafi idi Moskopol aromunlari aromun dilinde Moscopoleanji bu gun aromunlarin en boyuk hissesini teskil edir Onlar aromun dilinin Qrabov Moskopol lehcesinde danisirlar ve Krusevodaki Qrabov Moskopollularin neslindendirler aromunca Crushuva makedon Krushevo Bugun Simali Makedoniyanin konstitusiya huququna esasen tam taninmis azliq qrupudur Moskopoldaki Muqeddes Afanasi kilsesi bezedilmis eksonarteks Qrabova Qrabovanin gorunusu Qrabova 10 cu esrde yaradilmis orta esr seheri idi Aromunlar bir nece defe Qrabovani terk edibler lakin kend hec vaxt tamamile bosalmayib Depopulyasiyanin ilk dalgasi 17 ci esrde Qrabova Moskopolun taleyini bolusduyu zaman bas verdi ve 1931 ci ilden baslayaraq muharibelerarasi dovrde Qrabovalilarin coxu Elbasan ve Lusniye koc etdiler 1933 cu ilde kendden 15 aile Ruminiyaya koc etdi onlar evvelce Cenubi Dobrucada sonra ise 1940 ci ilde Konstansa qrafliginin Nisipari kendinde meskunlasaraq oradan da yaxinliqdaki daha boyuk seherlere Medgidiya Ovidiu Konstansa kocduler Qrabova ehalisi aromun dilinin Qrabov Moskopol lehcesinde danisir MedeniyyetDin Moskopoldaki Muqeddes Meryem Kilsesi Albaniyadaki aromunlar diger aromunlar kimi esasen Serqi Pravoslav Xristianlaridir Korcada aromunca Curceau ve ya Curciau onlarin Muqeddes Sotir Ayiu Sutir adli aromun dilli kilsesi var Ilk defe 1925 ci ilde tikilen kilse 1959 cu ilde Albaniya kommunist hakimiyyeti terefinden sokulub 1995 2005 ci illerde yeniden qurulmusdur Korcedeki Muqeddes Sotir kilsesi Albaniyada olkenin aromun azligina xidmet eden azsayli kilselerden biridir Media Aromun dilli mediaya her ikisi yunan terefdari olan Popullore ve Ta Nea tis Omonias qezetleri daxildir Yalniz qeyri muntezem olaraq cixan Fratia Vellazeria ve Fratsilia qezetleri hemcinin Farsharotu ve Arumunet Vllehte o cumleden RTSH 2 ve RTSH Gjirokastra qezetleri de var RTSH 2 bazar ertesinden cume gunune qeder xeber ve proqramlari aromun dilinde RTSH Gjirokastra ise yalniz senbe gunleri yayimlayir Televiziya mediasinin yaninda RTV Armakedon internet radiosu da var Tehsil Tirana Universiteti Xarici Diller Fakultesi Tirana Universitetinde xarici diller fakulteleri arasinda aromun dili fakultesi de movcuddur Demoqrafik gostericiler2023 cu il siyahiyaalinmasinda Albaniyada 2459 nefer ozlerini aromun olaraq qeyd edibler 2011 ci il siyahiyaalinmasinda 8266 nefer ozunu aromun qeyd etmisdi Xususi melumatlarin keyfiyyeti ile bagli Milli azliqlarin mudafiesi uzre Cercive Konvensiyasi Meslehet Komitesi bildirmisdir ki siyahiyaalmanin neticelerine son derece ehtiyatla baxmaq ve selahiyyetlileri milli azliqlarin mudafiesi ile bagli siyasetini mueyyenlesdirerken siyahiyaalma zamani toplanmis milli mensubiyyet haqqinda melumatlara esaslanmalari lazimdir 2011 ci ilde Albaniyada aparilan siyahiyaalma kontekstinde olkedeki aromun icmasinin numayendeleri bildiribler ki neticeler Albaniyanin aromun ehalisinin real sayini eks etdirmir 1995 ci ilde Tom Vinnifrize gore Albaniyada aromun dilini bilmesinden asili olmayaraq aromun menseli olan ve ya ozlerini mutleq ayri bir sexsiyyet hesab etmeden aromun dilinde danisan texminen 200 000 ferd var idi 2002 ci ilde Frank Kressinq ve Karl Kaserin melumatina gore Albaniyada 30 50 min arasinda aromun var idi 2004 cu ilde Arno Tanner Albaniyani aromunlarin ehalinin nisbeten ehemiyyetli faizini texminen 2 teskil etdiyi yegane olke kimi qeyd etdi Yasayis menteqelerinin siyahisiAlbaniyada aromun icmalari Moskopolda en meshur yasayis meskeni olan Kolonje rayonunda Fierin dordde birinde yasayirlar Tom Vinnifrizin qeyd etdiyi kimi aromun dili Andon Pocideki ibtidai mekteblerde ve Korca yaxinligindaki Borovede tedris olunurdu 1987 Ruminiya tedqiqat qrupu 1960 ci illerde alban aromunlarinin Tirana Stan Karbunare Skrapar Pojan Bilist ve Korcaya koc etdiyi ve onlarin Karaca Moskopol Drenove ve Bobostice erazilerinde meskunlasdiqlari qenaetine geldi Alban eyaletlerinde aromunlarin faizi teqriben 1900Merkezi Albaniya Muzeqe Albaniyanin cenub qerbinde Fier mahalinin hisselerini ehate eden erazidir Buranin bir cox kendlerine yayilmis boyuk bir aromun ehalisi var Muzeqenin aromun sakinlerine aromun dilinde Muzachiars ve ya Muzachirenji deyilir Aromanlarin boyuk bir hissesine Cenub Serqi Albaniyada da rast gelmek olar Moskopol bir vaxtlar ciceklenen aromun merkezi ve indiki Voskopoya kendi Korca Vithkuq Drenove Boboshtice Dardhe LeskovikAzliq statusuAromunlar ilk defe 1912 1913 cu illerde London Konfransinda kommunist dovrune 1967 qeder azliq qrupu kimi taniniblar 1967 ci ilden 1992 ci ile qeder sade albanlar 1992 ci ilden 2017 ci ile qeder ise medeni ve dil azligi kimi taninirdilar 2017 ci ilden beri aromunlar Albaniyada resmi olaraq taninan etnik azliq statusunu aldilar Albaniyadaki aromun ehali arasinda movcud siyasi fikir ayriliqlari movcuddur Coxsayli bir qrup yunanperest yalniz aromun terefdarlari elece de Ruminiya terefdari olan fraksiyalar var ve sonuncular daha azdir Onlarin hamisi aromun etnik menseyini teblig edirler lakin oz milli kimliklerini nece mueyyenlesdirmekde ferqlenirler Mehz yunan terefdari olan qrup Yunanistandaki aromunlarin ekseriyyetinin aromun dil ve medeni xususiyyetleri ile milli olaraq yunan olduqlari ile razilasirlar Diger teref tamamile ferqli aromun kimliyini destekleyenler hem milli hem de etnik olaraq aromun olduqlarini iddia edirler ve yunan ve ya rumin milli suuruna sahib olduqlarini inkar edirler SiyasetAromunlarin Albaniyada oz siyasi partiyasi var Albaniya Vlaxlari Partiyasi ing PVSH kimi taninir 2011 ci ilde tesis edilib ve butun alban aromunlarinin birlesmesini hedefleyir Bundan elave iki basqa aromun siyasi partiyalari da var Makedoniya Vlaxlarinin Demokratik Birliyi ve Makedoniya Vlaxlari Partiyasi her ikisi Simali Makedoniyadadir Albaniyadan gorkemli numayendeleriTehsil Daniel Moskopolites 1754 1825 Albaniyadan olan aromun alimi Aurel Plasari Alban ziyalisi Ilo Mitke Qafezezi Alban ziyalisi Mitrus Kuteli alban yazicisi edebiyyatsunasi ve tercumecisi Maliyye Mocioni Ailesi Avstriya Macaristan bankciliq ve xeyriyyeci aile Incesenet Musiqi Albert Verria 1936 2015 Alban aktyoru Sander Prosi 1924 1985 Alban aktyoru Nikolla Zoraqi 1928 1991 bestekar Violeta Manusi 1926 2007 aktrisa Marqarita Xhepa 1932 aktrisa Ndricim Xhepa 1957 aktyor Eli Fara 1968 Mugenni ve bestekar Janaq Paco 1914 1991 Alban heykelteras Jakov Xoxa 1923 1979 Alban yazicisi Parasqevi Simaku 1966 kecmis alban musiqicisi Prokop Mima 1920 1986 Alban aktyoru Siyasetciler Apostol Arsace 1789 1869 Yunan Ruminiya siyasetcisi ve xeyriyyeci Dhimiter Tutulani 19 mart 1857 1937 alban huquqsunas ve siyasetcisi Rita Marko 1920 2018 Albaniya Siyasi Burosunun sedri Liri Gero 1926 1944 Alban Ikinci Dunya Muharibesi sehidi ve qehreman qizi Teodor Heba 1914 2001 1950 1951 ci illerde Siyasi Buronun alban sedri Nako Spiru 1918 1947 Alban kommunist siyasetcisi Llazar Fundo 1899 1944 Alban kommunisti Balkan kommunist federasiyasinin kecmis uzvu 1944 cu ilde temizlenmis Afanas Sundi 1892 1940 alban siyasetcisi eczaci ve Alban Pravoslav Kilsesinin erken terefdari Din Haralambi Balamaci 1850 1914 Aromun kesis Damian of Albania 1886 1973 Arxiyepiskop Albaniya kilsesinde 1966 1967 Nektarios Terpos 17 ci esrin sonu 18 ci esrde kesis ve muellif Diger Marqarita Tutulani 1925 6 iyul 1943 antifasist Vasil Trasa 1926 1958 alban partizani ve pilotuQalereyaMoskopolda Milli Aromun festivali 15 avqust 2010 cu il Moskopolda aromun dilinde lovheIstinadlarProject Joshua Aromanian in Albania ingilis Istifade tarixi 2017 08 29 Schwandner Sievers Stephanie The Albanian Aromanians Awakening Identity Politics and Conflicts in Post Communist Albania PDF European Centre for Minority Issues ECMI 3 7 Istifade tarixi 17 March 2023 JSTOR Kahl Thede Kahl Third Opinion on Albania adopted on 23 November 2011 Advisory Committee on the Framework for the Protection of National Minorities Istifade tarixi 29 June 2017 Schwandner Sievers Stephanie The Albanian Aromanians Awakening Identity Politics and Conflicts in Post Communist Albania www ecmi de European Centre for Minority Issues March 1999 1 2 26 January 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 08 17 Kressing Frank Kaser Karl Albania a Country in Transition Aspects of Changing Identities in a South East European Country Nomos 2002 seh 12 between 5 000 and 15 000 Macedonians and Montenegrins in the north and east between 30 000 and 50 000 Vlahs or Aromanians Tanner 2004 Winnifrith 1987 Mustaka Valentin Nje vjetori i partise Aleanca per Barazi dhe Drejtesi Europiane ABDE Un an di la fundatsia a partidul Ligaturea ti Egaliteati sh Drept European ABDE Arumunet Albania alban ve aroman 2 19 2012 2 5 A B D E Aleanca per barazi dhe drejtesi europiane me program politik ne thelb Bashkimi i vlleheve ne nje force te vetme politke City News Albania alban 10 November 2016 Naegele Jolyon Albania Vlach population Aromanian language in danger of disappearing Radio Free Europe Radio Liberty 7 November 2001 Bizhyti Jovan Vllehte ne hapesirat myzeqare October 4 2015 20 April 2020 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 4 September 2021 Gusho Jani Fratia VELLAZERIA rumin February 2011 seh 7 cu origina armană Sander Prosi Prokop Mima și Margarita Xhepa și compozitorlu mari Nikolla Zoraqi Government Albanian Armenet ose Vllehet e Shqiperise Albanian Government n d 20 June 2017 tarixinde arxivlesdirilib Cdo shekull Vellezer Dielli The Sun ingilis Istifade tarixi 2021 12 25 Minoriteti Vllah Arumun MINORITETET NE SHQIPERI ingilis 20 June 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 12 13 Channel TV1 Doreshkrimet e rralla te Rita Markos per luften Si e njoha Qemalin dhe Enverin July 11 2018 13 July 2018 tarixinde arxivlesdirilib Bizhyti Jovan Vllehte ne hapesirat myzeqare October 4 2015 5 October 2015 tarixinde arxivlesdirilib Arumunet albania nr 42 issuu ingilis Istifade tarixi 2021 10 09 The Aromanian Question Lessons of a Bloody History Aromanian Cultural Society Farsharotu ingilis 25 April 2018 Istifade tarixi 2022 01 04 Xarici kecidlerMinorities in Albania