Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aləmdə səsim var mənim — azərbaycanlı yazıçı Əzizə Cəfərzadənin 1972-ci ildə qələmə aldığı tarixi roman.
| Aləmdə səsim var mənim | |
|---|---|
| Janr | roman |
| Müəllif | Əzizə Cəfərzadə |
| Yazılma ili | 1972 |
| Sonrakı | Yad et məni (roman) |
Haqqında
Roman yalnız ədibin yaradıcılığında deyil, ümumən Azərbaycan tarixi nəsrində əhəmiyyətli yer tutur. Müəllifin ilk romanı olan və ədəbi mühitdə böyük həssaslıqla qarşılanan bu əsərin adı elə məhz Seyid Əzim Şirvaninin şeirindən götürülmüşür:
Mövti-cismani ilə sanma mənim ölməyimi, Seyyida, ölmərəm, aləmdə səsim var mənim.
Yazıçı romanı əvvəlcə "Məhəbbət günahdırmı?" adlandırmağı düşünsə də, əsərin nəşri zamanı dəyişməyi münasib bilmişdir. Bu şübhəsiz ki, romanın ictimai məzmunu ilə əlaqədardır.
"Aləmdə səsim var mənim" romanında Əzizə Cəfərzadə yaradıcılığına və şəxsiyyətinə böyük məhəbbət bəslədiyi Seyid Əzim Şirvaninin obrazını yaratmağı qarşısına məqsəd qoysa da bununla kifayətlənməmiş, bütövlükdə XIX əsr Şirvan tarixini, daha doğrusu Şirvan mühitini ictimai-siyasi və ədəbi-mədəni hadisələrin canlı mənzərəsi fonunda və etnoqrafik yaddaşın işığında izləmişdir. Romanda Seyid Əzimin mükəmməl obrazı yaradılmışdır. "Şamaxı yollardan başlanır" deyərək yazıçı bir həyatın, bir mühitin və bir cəfakeş mübarizin həyat romanını başlayır. Şamaxı bazarlarının da təsviri geniş verilir, eyni zamanda burada bu həyat romanının iştirakçıları ilə tanış oluruq. Onalar haqqında və XIX əsr Şamaxı mühiti haqqında geniş təsəvvür əldə edirik.
Romanın ilk səhifələrində Seyid Əzim gənc bir şairdir yeni tanınmağa başlayır. Mahmud ağanın məclisində ilk dəfə iştirak edir və burada rastlaşdığı gözəl rəqs ustası olan, zahirən də görənləri bihuş edən Sonanın gözəlliyinə yazdığı şeiri oxuyur. Bu məclisdə Seyid Əzim həm də Sonaya aşiq olur. Seyid Əzimin ən yaxın dostu Tərlanda bu məclisdə idi və o da Sonanın eşqinə düçar olmuşdu, lakin Sonanın eşqi onların dostluğunu poza bilmir. Seyid Əzim dostunun Sonaya olan sevgisini bildikdə öz hisslərini yalnız şeirlərdə büruzə verir. Onların qovuşması üçün həyatının sonuna qədər çalışır. Bunları əsas götürərək əsərin məhəbbət yönümlü olduğunu deyə bilmərik. Bu sadəcə dövrün mühitinin avam, cahil və xürafatçı tərəflərini açmaq üçündür. Bu Sona bir rəqassədir və rəqsin ustasıdır, heç kim onun kimi rəqs edə bilməz, lakin sənəti və sənətkarı qəbul edə bilməyən bu dar çərçivəli mövhumat əhli onu çəngi adlandırır hətta onun adında söyüş, qarğış kimi istifadə edirlər. Hətta onu görərəkən qadınlar yaşmanırlar. Bu münasibətə görə heç kim Sonanı sevə bilməz, onunla evlənə bilməz, bunu namussuzluq və biabırçılıq qəbul edərlər. Rəqs kimi şeir də, musiqi də qəbul olunmur hər biri Allaha xoş getməyən əməl kimi qələmə verilir, lakin bu sənətkarları yolundan döndərmir. Burada biz sənətin və sənətkarın sözsüz və kəlamsız nitqini də görürürük. Burada Seyid Əzimin rəssamla məhz duyğular və baxışları ilə danışdığının şahidi oluruq onlar bir-birinin dilini bilməsələr də, lakin bir-birinin ruhunu anlayırlar.
Seyid Əzimin ailə qurması və həyat yoldaşı Ceyrana olna münasibəti mehribanlığı və şəfqəti də əsərdə geniş təsvir olunmuşdur. Seyid Əzimin dünayaya göz açan uşaqlarına verdiyi adlarda insanlar arasında etiraz yaradır. Uşaqlara Aişə, Ömər adlarının qoyulmasını avam camaat qəbul etmək istəmir. Seyid övladlarına bu adlar qoyula bilməz deyirlər. Bütün bunlar yazıçının mühitin xüsusiyyətlərini, cizgilərini vermək üçün istifadə etdiyi xırda detallardır.
Seyid Əzim Şirvaninin maarif və məktəb yolunda apardığı mübarizələr əsərin əsasını təşkil edir. Xalqın övladlarının savadsız və cahil qalmasına şair dözə bilmir. Uşaqlar mollaxanalarda, mədrəsələrdə illərlə çərəkəni öyrənir və Quranı oxumağı öyrənirlər və bundan savayı heç nə bilmirlər. Bu Seyid Əzimi narahat edir çünki o, uşaqlar sadəcə cahil olaraq yetişirlər. Onlar Quranı oxumağı öyrənsələrdə mahiyyətini dərk etmirlər. İnsanlar kordurlar bu mühitdə sadəcə mollaların dediklərinə inanırlar. Bunun mahiyyətini dərk etmirlər, sözdə dindar müsəlman olsalar da dinlərindən belə xəbərləri yoxdur və mollalar tərəfindən aldadılırlar. Bütün bunlar Əzimin ürəyini parçalayır o xalqını belə avam görmək istəmir. İnsanları mədəni savadlı, həm dünyəvi elmlərə yiyələnmiş həm də dininin mahiyətini dərk etmiş görmək istəyir. Bir para mollalar var ki, onlar xalqın hər zaman avam olmasını istəyirlər. Avam insanları oyatmağa çalışanları isə qəbul etmirlər. Seyid Əzimin də yaratdığı məktəb bu şəkildə fitnəkar mollaların, dindən xəbəri olmayan möminlərin hədəfinə çevrilir. Qapaqlılar, Məşədi Alışlar və Qurbanqulular onu əzmək üçün əllərindən gələni edirlər. Bu kütlə heç cür maarifi, məktəbi, mədəniyyəti, irəliyə atılmış heç bir addımı qəbul etmək istəmirlər. Dar çərçivənin Qapaqlıları cahil kütlənin söz keçirəni olmaqda davam etmək istəyirlər. Seyid Əzimə qarşı avam camaatın isə münasibəti bir tərəfli deyil. Onu bir tərəfdən seyid, peyğəmbər övladı bilirlər, haqqında eşidilənlər və danışdıqlarını eşidən də isə ziddiyyətlər içində qalırlar. Bütün bunlara baxmayaraq, Seyid Əzim çalışır. Bilir ki, bu gün olmasa da bir gün mütləq onun da xalqı tərəqqi edəcək. İstedadlar musiqi şeir, sənət torpağı olan Şamaxı bir gün sənətkarlara da öz qucağını açacaq. Uşaqlar dünyadan xəbərli savadlı olacaqlar. Buna inanaraq Seyid Əzim bir an belə mübarizəsindən qalmır. O, uşaqları ac qaldıqda belə yenə də yalnız özünü düşünmür, qapıya gələnləri əliboş yola salmır. Əlində olanını yarı bölür.
Əsərin sonlarında artıq görürük ki, Seyid Əzim qocalmışdır. Xalqın dərdi Seyid Əzimi qocaltmışdır. Şəhərə yeni təyin olunan axundun gəlişini fürsət bilən Qapaqlılar, Məşədi Alışlar hücuma keçirlər hərəsi bir yandan Seyid Əzimin şeirini deyərək onun kafirliyini isbatlamağa çalışır. Onlar şeirləri əzbər bilirlər. Bütün bunlar qoca şairə pis təsir edir. Şair bir müddət xəstə yatdıqdan sonra dünyasını dəyişir, amma köçən çairin cismidir, ruhu hər zaman xalqı ilədir. Seyid Əzimin səsi aləmdə hələ də yaşayır.
İstinadlar
- Abdullayeva C. M. və b. Müasir Azərbayca ədəbiyyatı. İki cilddə. II cild. Bakı: Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2007, səh.564
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Alemde sesim var menim azerbaycanli yazici Ezize Ceferzadenin 1972 ci ilde qeleme aldigi tarixi roman Alemde sesim var menimJanr romanMuellif Ezize CeferzadeYazilma ili 1972Sonraki Yad et meni roman HaqqindaRoman yalniz edibin yaradiciliginda deyil umumen Azerbaycan tarixi nesrinde ehemiyyetli yer tutur Muellifin ilk romani olan ve edebi muhitde boyuk hessasliqla qarsilanan bu eserin adi ele mehz Seyid Ezim Sirvaninin seirinden goturulmusur Movti cismani ile sanma menim olmeyimi Seyyida olmerem alemde sesim var menim Yazici romani evvelce Mehebbet gunahdirmi adlandirmagi dusunse de eserin nesri zamani deyismeyi munasib bilmisdir Bu subhesiz ki romanin ictimai mezmunu ile elaqedardir Alemde sesim var menim romaninda Ezize Ceferzade yaradiciligina ve sexsiyyetine boyuk mehebbet beslediyi Seyid Ezim Sirvaninin obrazini yaratmagi qarsisina meqsed qoysa da bununla kifayetlenmemis butovlukde XIX esr Sirvan tarixini daha dogrusu Sirvan muhitini ictimai siyasi ve edebi medeni hadiselerin canli menzeresi fonunda ve etnoqrafik yaddasin isiginda izlemisdir Romanda Seyid Ezimin mukemmel obrazi yaradilmisdir Samaxi yollardan baslanir deyerek yazici bir heyatin bir muhitin ve bir cefakes mubarizin heyat romanini baslayir Samaxi bazarlarinin da tesviri genis verilir eyni zamanda burada bu heyat romaninin istirakcilari ile tanis oluruq Onalar haqqinda ve XIX esr Samaxi muhiti haqqinda genis tesevvur elde edirik Romanin ilk sehifelerinde Seyid Ezim genc bir sairdir yeni taninmaga baslayir Mahmud aganin meclisinde ilk defe istirak edir ve burada rastlasdigi gozel reqs ustasi olan zahiren de gorenleri bihus eden Sonanin gozelliyine yazdigi seiri oxuyur Bu meclisde Seyid Ezim hem de Sonaya asiq olur Seyid Ezimin en yaxin dostu Terlanda bu meclisde idi ve o da Sonanin esqine ducar olmusdu lakin Sonanin esqi onlarin dostlugunu poza bilmir Seyid Ezim dostunun Sonaya olan sevgisini bildikde oz hisslerini yalniz seirlerde buruze verir Onlarin qovusmasi ucun heyatinin sonuna qeder calisir Bunlari esas goturerek eserin mehebbet yonumlu oldugunu deye bilmerik Bu sadece dovrun muhitinin avam cahil ve xurafatci tereflerini acmaq ucundur Bu Sona bir reqassedir ve reqsin ustasidir hec kim onun kimi reqs ede bilmez lakin seneti ve senetkari qebul ede bilmeyen bu dar cerciveli movhumat ehli onu cengi adlandirir hetta onun adinda soyus qargis kimi istifade edirler Hetta onu gorereken qadinlar yasmanirlar Bu munasibete gore hec kim Sonani seve bilmez onunla evlene bilmez bunu namussuzluq ve biabirciliq qebul ederler Reqs kimi seir de musiqi de qebul olunmur her biri Allaha xos getmeyen emel kimi qeleme verilir lakin bu senetkarlari yolundan dondermir Burada biz senetin ve senetkarin sozsuz ve kelamsiz nitqini de gorururuk Burada Seyid Ezimin ressamla mehz duygular ve baxislari ile danisdiginin sahidi oluruq onlar bir birinin dilini bilmeseler de lakin bir birinin ruhunu anlayirlar Seyid Ezimin aile qurmasi ve heyat yoldasi Ceyrana olna munasibeti mehribanligi ve sefqeti de eserde genis tesvir olunmusdur Seyid Ezimin dunayaya goz acan usaqlarina verdiyi adlarda insanlar arasinda etiraz yaradir Usaqlara Aise Omer adlarinin qoyulmasini avam camaat qebul etmek istemir Seyid ovladlarina bu adlar qoyula bilmez deyirler Butun bunlar yazicinin muhitin xususiyyetlerini cizgilerini vermek ucun istifade etdiyi xirda detallardir Seyid Ezim Sirvaninin maarif ve mekteb yolunda apardigi mubarizeler eserin esasini teskil edir Xalqin ovladlarinin savadsiz ve cahil qalmasina sair doze bilmir Usaqlar mollaxanalarda medreselerde illerle cerekeni oyrenir ve Qurani oxumagi oyrenirler ve bundan savayi hec ne bilmirler Bu Seyid Ezimi narahat edir cunki o usaqlar sadece cahil olaraq yetisirler Onlar Qurani oxumagi oyrenselerde mahiyyetini derk etmirler Insanlar kordurlar bu muhitde sadece mollalarin dediklerine inanirlar Bunun mahiyyetini derk etmirler sozde dindar muselman olsalar da dinlerinden bele xeberleri yoxdur ve mollalar terefinden aldadilirlar Butun bunlar Ezimin ureyini parcalayir o xalqini bele avam gormek istemir Insanlari medeni savadli hem dunyevi elmlere yiyelenmis hem de dininin mahiyetini derk etmis gormek isteyir Bir para mollalar var ki onlar xalqin her zaman avam olmasini isteyirler Avam insanlari oyatmaga calisanlari ise qebul etmirler Seyid Ezimin de yaratdigi mekteb bu sekilde fitnekar mollalarin dinden xeberi olmayan mominlerin hedefine cevrilir Qapaqlilar Mesedi Alislar ve Qurbanqulular onu ezmek ucun ellerinden geleni edirler Bu kutle hec cur maarifi mektebi medeniyyeti ireliye atilmis hec bir addimi qebul etmek istemirler Dar cercivenin Qapaqlilari cahil kutlenin soz kecireni olmaqda davam etmek isteyirler Seyid Ezime qarsi avam camaatin ise munasibeti bir terefli deyil Onu bir terefden seyid peygember ovladi bilirler haqqinda esidilenler ve danisdiqlarini esiden de ise ziddiyyetler icinde qalirlar Butun bunlara baxmayaraq Seyid Ezim calisir Bilir ki bu gun olmasa da bir gun mutleq onun da xalqi tereqqi edecek Istedadlar musiqi seir senet torpagi olan Samaxi bir gun senetkarlara da oz qucagini acacaq Usaqlar dunyadan xeberli savadli olacaqlar Buna inanaraq Seyid Ezim bir an bele mubarizesinden qalmir O usaqlari ac qaldiqda bele yene de yalniz ozunu dusunmur qapiya gelenleri elibos yola salmir Elinde olanini yari bolur Eserin sonlarinda artiq goruruk ki Seyid Ezim qocalmisdir Xalqin derdi Seyid Ezimi qocaltmisdir Sehere yeni teyin olunan axundun gelisini furset bilen Qapaqlilar Mesedi Alislar hucuma kecirler heresi bir yandan Seyid Ezimin seirini deyerek onun kafirliyini isbatlamaga calisir Onlar seirleri ezber bilirler Butun bunlar qoca saire pis tesir edir Sair bir muddet xeste yatdiqdan sonra dunyasini deyisir amma kocen cairin cismidir ruhu her zaman xalqi iledir Seyid Ezimin sesi alemde hele de yasayir IstinadlarAbdullayeva C M ve b Muasir Azerbayca edebiyyati Iki cildde II cild Baki Baki Universiteti nesriyyati 2007 seh 564Hemcinin baxAlemde sesim var menim Seyid Ezim Sirvani film 2014 Alemde qalan ses film 2001