Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abiogenez — Yerdə həyatın mənşəyi nəzəriyyəsinə aiddir. İlkin oksigensiz atmosferdə qeyri-üzvi (bioloji) reaksiyalar, yəni canlı orqanizmlər iştirak etmədən üzvi birləşmələrin əmələ gəlməsi prosesi.
Canlı həyatın bəsit üzvi birləşmələr kimi cansız maddədən təbii olaraq əmələ gəlmə prosesidir. Bu hadisənin Yer kürəsində 3.8 ilə 4.1 milyard il əvvəl baş verdiyi təxmin olunur. Abiogenez araşdırmaları laboratoriya təcrübələri yanaşı çağdaş canlılar haqqında biliklərdən yola çıxaraq həyat öncəsi kimyəvi reaksiyaların Yer kürəsindəki canlı orqanizmləri necə əmələ gətirdiyini aydınlaşdırmağa çalışır.
Biologiyada Yer üzərində həyatın təkamülü 2 əsas mərhələyə bölünür.
- Abiogenoz- qeyri bioloji yolla həyatın törəməsi.
- Biogenoz- bioloji yolla sadədən mürəkkəbə doğru canlıların inkişafı.
Mərhələləri
Abiogen inkişaf özü 3 ardıcıl mərhələdən ibarətdir.
1. Bioloji monomerlərin abiogen (kimyəvi, fiziki) yolla əmələ gəlməsi. 1924-cü ildə Sovet alimi "Yer üzərində həyatın törəməsi" (Возникновение жизни на земле) kitabını nəşr edildi. Bu kitabda o, abiogen təkamülü sübut üçün arqumentlər irəli sürdü. Tezlikə elm aləmində Oparinin ideyaları qəbul olunmağa başladı. Onun ardınca ingilis təbiətşunası bu sahədə işlər görməyə başladı. Abiogen təkamül nəzəriyyəsinə görə ilkin atmosfer indiki atmosferdən öz tərkibinə görə çox fərqlidir. Onun tərkibi sərbəst H2 və onun birləşmələri olan H2O, CH4, NH3, HCN-ilə boldur. Sonralar uzun Abiogen təkamül nəticəsində bu maddələrdən üzvi maddələr törədi. Lakin IX əsr-XX əsrin əvvəllərində bu fikir elədə inandırıcı görünmürdü. Çünki vitalistlərin fikrincə, üzvi maddələr yalnız və yalnız canlı orqanizmdə "həyat qüvvəsinin" təsiri ilə yarana bilər. Başqa cür qeyri-mümkündür. Sanralar bu nəzəriyyə darmadağın edildi. 1953-cü ildə amerikan alimi S.L.Miller ilkin atmosferdə mövcud olmuş maddələrin qatışığına 60000 V gərginliyində elektrik cərəyanı buraxdı. Həmin bu sistemdə 80 C0 temperatur və təzyiq yaratmaqla bir neçə gündən sonra qarışqa turşusunu və bir neçə amin turşusunu almağa müəssər oldu. Beləliklə Qeyri-üzvi maddələrdən Üzvi maddələrin əmələ gəlməsi praktiki olaraq sübut olundu.
2. Bioloji monomerlərdən Bioloji polimerlərin əmələ gəlməsi.Abiogen təkamüldən sonra yer üzərində şərait nisbətən yaxşılaşdı- həyat üçün yararlı oldu. Bu şəraitdə sadə monomerlərin birləşib daha mürəkkəb və daha yüksək molekul kütləsinə malik olan yüksəkmolekullu birləşmələr əmələ gətirdi. Beləliklə mürəkkəb fəza formasına, yüksək molekul kütləsinə və su ilə məhdudlanan pərdəyə malik, "orqanizmlər" əmələ gəldi. Bunlar idi. Zaman keçdikcə koaservatlar bir birini "udur" (sadə qidalanma) və böyüyürdü
3. Bioloji polimerlərdən daha mürəkkəb orqanizmlərin—ilkin orqanizmlərin (probionit), membran strukturunun, lipidlərin əmələ gəlməsi.Təkamül nəticəsində koaservatların ətrafında lipid-yağ təbəqəsi əmələ gəldi. Tədricən onlar mürəkkəbləşərək seçici membrana çevrilə bildilər. Seçici membranın təkmilləşməsi nəticəsində ilkin hüceyrələrdən əvvəl özünü tənzimləyən orqanizmlər meydana çıxdı. Daha sonra ilkin nüvəsiz hüceyrələr-prokariotlar meydana çıxdı. İlkin orqanizmlər olmuşlar və sudakı üzvi maddələrdən qida kimi istifadə etmişlər.
İstinadlar
- Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. "Elm" nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.
- Scharf, Caleb; və b. "A Strategy for Origins of Life Research". . 15 (12). Sentyabr 2016: 1031–1042. doi:10.1089/ast.2015.1113. İstifadə tarixi: 20 December 2015.
- Oksford Lüğəti[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abiogenez Yerde heyatin menseyi nezeriyyesine aiddir Ilkin oksigensiz atmosferde qeyri uzvi bioloji reaksiyalar yeni canli orqanizmler istirak etmeden uzvi birlesmelerin emele gelmesi prosesi Nature elmi jurnalinda 2002 ci ilde derc olunmus meqalenin iddiasina gore ABS milli parkda tapilmis 3 5 milyard il yasindaki bu daslar fosillesmis siyanobakteriyalar ehtiva edir Bu iddialara easasen bu qaliqlar Yer kuresindeki en qedim canliliq isareleridir Canli heyatin besit uzvi birlesmeler kimi cansiz maddeden tebii olaraq emele gelme prosesidir Bu hadisenin Yer kuresinde 3 8 ile 4 1 milyard il evvel bas verdiyi texmin olunur Abiogenez arasdirmalari laboratoriya tecrubeleri yanasi cagdas canlilar haqqinda biliklerden yola cixaraq heyat oncesi kimyevi reaksiyalarin Yer kuresindeki canli orqanizmleri nece emele getirdiyini aydinlasdirmaga calisir Biologiyada Yer uzerinde heyatin tekamulu 2 esas merheleye bolunur Abiogenoz qeyri bioloji yolla heyatin toremesi Biogenoz bioloji yolla sadeden murekkebe dogru canlilarin inkisafi MerheleleriAbiogen inkisaf ozu 3 ardicil merheleden ibaretdir 1 Bioloji monomerlerin abiogen kimyevi fiziki yolla emele gelmesi 1924 cu ilde Sovet alimi Yer uzerinde heyatin toremesi Vozniknovenie zhizni na zemle kitabini nesr edildi Bu kitabda o abiogen tekamulu subut ucun arqumentler ireli surdu Tezlike elm aleminde Oparinin ideyalari qebul olunmaga basladi Onun ardinca ingilis tebietsunasi bu sahede isler gormeye basladi Abiogen tekamul nezeriyyesine gore ilkin atmosfer indiki atmosferden oz terkibine gore cox ferqlidir Onun terkibi serbest H2 ve onun birlesmeleri olan H2O CH4 NH3 HCN ile boldur Sonralar uzun Abiogen tekamul neticesinde bu maddelerden uzvi maddeler toredi Lakin IX esr XX esrin evvellerinde bu fikir elede inandirici gorunmurdu Cunki vitalistlerin fikrince uzvi maddeler yalniz ve yalniz canli orqanizmde heyat quvvesinin tesiri ile yarana biler Basqa cur qeyri mumkundur Sanralar bu nezeriyye darmadagin edildi 1953 cu ilde amerikan alimi S L Miller ilkin atmosferde movcud olmus maddelerin qatisigina 60000 V gerginliyinde elektrik cereyani buraxdi Hemin bu sistemde 80 C0 temperatur ve tezyiq yaratmaqla bir nece gunden sonra qarisqa tursusunu ve bir nece amin tursusunu almaga muesser oldu Belelikle Qeyri uzvi maddelerden Uzvi maddelerin emele gelmesi praktiki olaraq subut olundu 2 Bioloji monomerlerden Bioloji polimerlerin emele gelmesi Abiogen tekamulden sonra yer uzerinde serait nisbeten yaxsilasdi heyat ucun yararli oldu Bu seraitde sade monomerlerin birlesib daha murekkeb ve daha yuksek molekul kutlesine malik olan yuksekmolekullu birlesmeler emele getirdi Belelikle murekkeb feza formasina yuksek molekul kutlesine ve su ile mehdudlanan perdeye malik orqanizmler emele geldi Bunlar idi Zaman kecdikce koaservatlar bir birini udur sade qidalanma ve boyuyurdu 3 Bioloji polimerlerden daha murekkeb orqanizmlerin ilkin orqanizmlerin probionit membran strukturunun lipidlerin emele gelmesi Tekamul neticesinde koaservatlarin etrafinda lipid yag tebeqesi emele geldi Tedricen onlar murekkebleserek secici membrana cevrile bildiler Secici membranin tekmillesmesi neticesinde ilkin huceyrelerden evvel ozunu tenzimleyen orqanizmler meydana cixdi Daha sonra ilkin nuvesiz huceyreler prokariotlar meydana cixdi Ilkin orqanizmler olmuslar ve sudaki uzvi maddelerden qida kimi istifade etmisler IstinadlarMemmedov Q S Xelilov M Y Ekoloqlarin melumat kitabi Elm nesriyyati Baki 2003 516 s Scharf Caleb ve b A Strategy for Origins of Life Research 15 12 Sentyabr 2016 1031 1042 doi 10 1089 ast 2015 1113 Istifade tarixi 20 December 2015 Oksford Lugeti olu kecid