Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abşeron qoyunu — zooloji klassifikasiyasına görə uzun yağlı quyruq qurupa, təsərrüfat klassifikasiyasına görə yağlı quyruq, ətlik-yunluq-südlük, Qafqaz qrupuna mənsub, yarımqaba yunlu məhsuldar qoyun cinslərindən biri. Bu qoyunlar iri gövdəli, tez yetişən, yüksək keyfiyyətli ət, süd, yun verməsi, ekstremal iqlim şəraitinə dözümlü tez törəyib artan, il boyu təbiiotlaqlardan maksimum səmərəli istifadə edən, bu şəraitdəyüksək məhsul vermək imkanına malikdir. Otlaqda və bordaqda intensiv kökəlir.
| Abşeron qoyunu | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Abşeron heyvandarlıq təcrübə stansiyasınin aparıcı elmi işçisi, kənd-təsərüfatı elmləri namizədi Nəcəf Nəcəfov tərəfindən hazırlanmış materiallar əsasında aborigen cinslərin seleksiyasından özündə əcdadlarının – Qala qoyununun ən yüksək keyfiyyətlərini cəmləşdirmiş yeni yarım-qaba yunlu Abşeron qoyun cinsi yaradılmışdır. Abşeron cinsinin müxtəlif şəraitlərə adaptasiyası geniş olaraq sınaqlardan keçirilmiş, elmi şəkildə tədqiq edilərək onun yüksək rəqabət qabiliyyətliyi təsdiq edilmişdir. Abşeron qoyunu 29 iyun 2007-ci ildə Azərbaycan Damazlıq (Azərdamazlıq) şurasında cins kimi təsdiq edilmişdir. Abşeron qoyununun uzun yarımqaba yuna malik olması Azərbaycanda xalçaçılığın yüksək keyfiyyətli xammalla təmin olunması baxımından çox əhəmiyyətlidir.
Cinsin xarakteristikası
- Cinsin istiqaməti – ətlik-yunluq-südlük
- Yunun növü – yarımqaba
- Yunun rəngi – açıq boz, ağımtıl
- Yunun təbii uzunluğu – 16-25 sm
- Yunun orta nazikliyi – 38,016 mkr
- Yunun sinfi: I-II sinif yarımqaba
- Yun məhsuldarlığı – 3,5-4 kq
- Diri çəkisi (kq):
- törədici qoçlarda – 60-70
- ana qoyun – 45-50
Eksteryer əlamətlər
Başı orta böyüklükdə, uzun sallaq qulaqlı, əksər qoyunlar və qoçlar buynuzsuzdur. Qoçlarda xırda buynuz ola bilər. Quzular doğulduqda qəhvəyi, kürən, boz və açıq-boz rəngdə olur. 6 aylıqda güzəm tünd rəngdən açıq-boz rəngə dəyişir,baş və ayaqların örtücü tükləri əvvəlki tünd rəngində qalır. 5 aylığında qırxıldıqdan sonra yunu açıq-boz və ya ağ rəngdə olur.
Quyruğun böyüklüyü və forması
Böyük və orta, iki hissədən ibarət (sağ və sol) olmaqla diz oynağına kimi uzanır (sallanır). Quyruğun forması yığcam və az sallaqdır.
Bala məhsuldarlığı
Abşeron şəraitində hər 100 ana qoyundan 105-110 quzu alınır. Bu rəqəm bəzən 110-120-ə çata bilər. Dişi quzuların, erkəklərə nisbətən 8,1% çox doğulması, sürüdə ana qoyunun xüsusi çəkisinin artmasına imkan verir.
Süd – yun məhsuldarlığı
Əlverişli yaz otlaq şəraitində hər qoyundan orta hesabla yağlığı 6,4% olan 43-50 litr süd sağılır ki, bundan da 10 kq yüksək keyfiyyətli pendir hazırlamaq olar.
Yun məhsuldarlığı
Abşeron qoyununun yun məhsuldarlığı Qafqazda yetişdirilən qaba yunlu qoyunlardan 1,5-2 dəfə, dağ merinosundan isə 50% çoxdur. Abşeron qoyununun təkmilləşdirilməsi nəticəsində yun məhsuldarlığı və keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Belə ki, yun qabadan yarım qabaya, tünd rəngdən açıq boz, ağımtıl rəngə, kobud qabadan və ölü tükdən yarım qaba yuna keçmək istiqamətində aparılan seleksiya damazlıq işin nəticəsi olaraq təsərrüfatda yun istehsalı və hər qoyundan qırxılan orta yun məhsuldarlığı xeyli yüksəlmişdir.
| Təsərrüfatlar | Yaş və cinsiyyət qrupu | İllər | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2003 | 2004 | 2005 | |||||
| çirkli yun | təmiz yun | çirkli yun | təmiz yun | çirkli yun | təmiz yun | ||
| GÜZDƏK | Törədici qoçlar | 3,885 | 2,408 | 3,859 | 2,392 | 3,990 | 2,473 |
| Ana qoyunlar | 2,773 | 1,719 | 2,832 | 1,755 | 2,771 | 1,718 | |
| Şişəklər | 2,858 | 1,771 | 3,020 | 1,881 | 2,923 | 1,812 | |
| QOBU | Törədici qoçlar | 3,849 | 2,386 | 3,881 | 2,406 | 3,897 | 2,416 |
| Ana qoyunlar | 2,733 | 1,694 | 2,814 | 1,742 | 2,811 | 1,742 | |
| Şişəklər | 2,818 | 1,747 | 2,920 | 1,810 | 2,882 | 1,786 | |
Ət məhsuldarlığı
(Nəzarət kəsiminin nəticələri)
| Yaş qrupları | Kəsimdən qabaq diri çəki (kq) | Cəmdək çıxarı | Yağ çıxarı | Kəsim çıxarı (%) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kütləsi | Çıxarı | Quyruq yağı | İç yağı | |||||
| kq | % | kq | % | kq | % | |||
| Ana qoyun | 57,3 | 21,83 | 38,09 | 5,14 | 8,97 | 3,88 | 6,7 | 53,88 |
| 1,5 yaşında erkəklər | 50,6 | 20,2 | 39,92 | 6,60 | 11,85 | 2,17 | 3,7 | 53,7 |
| 8-9 aylıq erkəklər | 40,8 | 17,5 | 42,89 | 7,3 | 5,63 | 1,0 | 2,75 | 50,97 |
| 5-6 aylıq quzular | 35 | 15,5 | 44,28 | 1,9 | 5,42 | 0,9 | 2,57 | 50,28 |
(Nəzarət kəsiminin nəticələri)
| Yaş qrupları | Kəsimdən qabaq diri çəki (kq) | Cəmdək çıxarı | Yağ çıxarı | Kəsim çıxarı (%) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kütləsi | Çıxarı | Quyruq yağı | İç yağı | |||||
| kq | % | kq | % | kq | % | |||
| 2-3 yaşlı qoçlar | 86,3 | 40,14 | 46,51 | 14,03 | 16,25 | 3,56 | 4,12 | 66,38 |
| 1,5 yaşlı qoçlar | 75,4 | 34,87 | 45,58 | 13,43 | 17,81 | 2,16 | 5,86 | 66,25 |
| 1,5 yaşlı şişəklər | 61,5 | 26,9 | 43,73 | 6,90 | 11,21 | 6,43 | 10,45 | 61,45 |
| 12-15 aylıq erkək toğlu | 70,8 | 35,8 | 50,55 | 9,6 | 13,55 | 2,3 | 3,24 | 67,37 |
Şəkil qalereyası
İstinadlar
- Abşeron qoyununun qısa xarakteristikası, "Azərbaycan Elmi" jurnalı № 6-7, 2005
- Azərbaycan Respublikası, Kənd Təsərrüfat Nazirliyi, RİEB "Azərdamazlıqbirliyi", Az. ETHİ-nin Abşeron heyvandarlıq təcrübə stansiyası, Qala-Abşeron cinsli qoyunların bonitirəsinə zootexniki tələbata dair təlimat. Bakı: 1994
Mənbə
- Akademik E.B. Bəşirov "Azərbaycanda damazlıq Heyvandarlığın problemləri və inkişafının elmi əsasları (1951-2007)", Bakı, "Şəeq.Qərb", 2008, 592 səh.
- Создано новый пород овец.// газета "Зеркало", 26 октября 2002 г.
- "Золотой ключик" генефонда. // Газета "Зеркало", 3 декабря 2004 г.
- Если долго мучиться. // Газета "Зеркало", 4 августа 2007 г.
- Small ruminant breeds of Azerbaijan. M.V.Abdullaev, N.A.Nadjafov, N.B.Ismayilov, B.M.Odjahkuliev and M.G.Balakishiev. Characterization of small ruminant breeds in central Asia and the Caucasus. /ed by Iniguez, Luis. Mueller, Joaquin International Center for Agricultural Research in the Dry Areas. 2008. P. 335-373.
- Наджафов Н.А. Перспективы восстановления, размножения и совершенствования продуктивных качеств овец "Гала Гойуну" в условиях Апшерона.//Тезисы докладов республиканского совещания продуктивности с/х. Азербайджана. Баку, 1980.
- Наджафов Н.А. Временная инструкция по бонитировке жирно-хвостных овец "Гала Гойуну" дополнено и утверждено плем совета МСХ, 3 июля 1977.//Утверждено по приказу МСХ Азерб.ССР от 23 февраля 1978 г.
- Наджафов Н.А. Перспективы дальнейшего восстановления, размножения и со-вершенствования продуктивных качеств овец "Гала Гойуну" на Апшероне"//Доклад на-учной конференции по теме "Проблема сохранения использования Аборегенных (местных) пород и популяции животных образовательных процессе Закафказское отделение ВАСХНИЛ гор. Кировабад, 18-19 ноябрь 1976.
- Наджафов Н.А. Овцы Гала-Апшеронская//Тезис научных сборников ВНИОК. Ставрополь, 1991, с. 152-154.
- Nəcəfov N.A. Perspektivli Abşeron qoyun cinsi yaradılmışdır. //"Azərbaycan elmi" beynəlxalq elmi nəzəri jurnal. №6-7, Bakı, 2005, səh. 10-23.
- Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, RİEB "Azərdamazlıqbirliyi", Az.ETHİ-nin Abşeron heyvandarlıq təcrübə Stansiyası. Qala-Abşeron cinsli qoyunların bonitirəsinə zootexniki tələbata dair təlimat, Bakı-1994
Xarici keçidlər
- Апшеронская овца.
- Schafrasse "ABSCHERON", Autor Dr. Nadschafov Nadschaf Abbas oglu, Fachmann für Landwirtschaften.
- Abşeron qoyunu
- "Abşeron" cinsinin dünyada analoqu yoxdur" (müsahibə)[ölü keçid]
- Azərbaycan qoyunçuluğunun qızıl genofonduna daha iki Genofond- "Abşeron" və " Mil-Qarabağ" qoyun cinsi əlavə olunub.
- Azərbaycanda iki yeni qoyun cinsi yaradılıb
Həmçinin bax
Abşeron cinsinin Azərbaycanda yayıldığı bölgələrwikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abseron qoyunu zooloji klassifikasiyasina gore uzun yagli quyruq qurupa teserrufat klassifikasiyasina gore yagli quyruq etlik yunluq sudluk Qafqaz qrupuna mensub yarimqaba yunlu mehsuldar qoyun cinslerinden biri Bu qoyunlar iri govdeli tez yetisen yuksek keyfiyyetli et sud yun vermesi ekstremal iqlim seraitine dozumlu tez toreyib artan il boyu tebiiotlaqlardan maksimum semereli istifade eden bu seraitdeyuksek mehsul vermek imkanina malikdir Otlaqda ve bordaqda intensiv kokelir Abseron qoyunuElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSekil axtarisi Abseron heyvandarliq tecrube stansiyasinin aparici elmi iscisi kend teserufati elmleri namizedi Necef Necefov terefinden hazirlanmis materiallar esasinda aborigen cinslerin seleksiyasindan ozunde ecdadlarinin Qala qoyununun en yuksek keyfiyyetlerini cemlesdirmis yeni yarim qaba yunlu Abseron qoyun cinsi yaradilmisdir Abseron cinsinin muxtelif seraitlere adaptasiyasi genis olaraq sinaqlardan kecirilmis elmi sekilde tedqiq edilerek onun yuksek reqabet qabiliyyetliyi tesdiq edilmisdir Abseron qoyunu 29 iyun 2007 ci ilde Azerbaycan Damazliq Azerdamazliq surasinda cins kimi tesdiq edilmisdir Abseron qoyununun uzun yarimqaba yuna malik olmasi Azerbaycanda xalcaciligin yuksek keyfiyyetli xammalla temin olunmasi baximindan cox ehemiyyetlidir Cinsin xarakteristikasiCinsin istiqameti etlik yunluq sudluk Yunun novu yarimqaba Yunun rengi aciq boz agimtil Yunun tebii uzunlugu 16 25 sm Yunun orta nazikliyi 38 016 mkr Yunun sinfi I II sinif yarimqaba Yun mehsuldarligi 3 5 4 kq Diri cekisi kq toredici qoclarda 60 70 ana qoyun 45 50Eksteryer elametler Basi orta boyuklukde uzun sallaq qulaqli ekser qoyunlar ve qoclar buynuzsuzdur Qoclarda xirda buynuz ola biler Quzular dogulduqda qehveyi kuren boz ve aciq boz rengde olur 6 ayliqda guzem tund rengden aciq boz renge deyisir bas ve ayaqlarin ortucu tukleri evvelki tund renginde qalir 5 ayliginda qirxildiqdan sonra yunu aciq boz ve ya ag rengde olur Quyrugun boyukluyu ve formasi Boyuk ve orta iki hisseden ibaret sag ve sol olmaqla diz oynagina kimi uzanir sallanir Quyrugun formasi yigcam ve az sallaqdir Bala mehsuldarligi Abseron seraitinde her 100 ana qoyundan 105 110 quzu alinir Bu reqem bezen 110 120 e cata biler Disi quzularin erkeklere nisbeten 8 1 cox dogulmasi surude ana qoyunun xususi cekisinin artmasina imkan verir Sud yun mehsuldarligi Elverisli yaz otlaq seraitinde her qoyundan orta hesabla yagligi 6 4 olan 43 50 litr sud sagilir ki bundan da 10 kq yuksek keyfiyyetli pendir hazirlamaq olar Yun mehsuldarligi Abseron qoyununun yun mehsuldarligi Qafqazda yetisdirilen qaba yunlu qoyunlardan 1 5 2 defe dag merinosundan ise 50 coxdur Abseron qoyununun tekmillesdirilmesi neticesinde yun mehsuldarligi ve keyfiyyeti ehemiyyetli derecede artmisdir Bele ki yun qabadan yarim qabaya tund rengden aciq boz agimtil renge kobud qabadan ve olu tukden yarim qaba yuna kecmek istiqametinde aparilan seleksiya damazliq isin neticesi olaraq teserrufatda yun istehsali ve her qoyundan qirxilan orta yun mehsuldarligi xeyli yukselmisdir Abseron qoyun cinsinin yun mehsuldarligi kiloqramla Teser ru fat lar Yas ve cinsiyyet qrupu Iller2003 2004 2005cirkli yun temiz yun cirkli yun temiz yun cirkli yun temiz yunGUZDEK Toredici qoclar 3 885 2 408 3 859 2 392 3 990 2 473Ana qoyunlar 2 773 1 719 2 832 1 755 2 771 1 718Sisekler 2 858 1 771 3 020 1 881 2 923 1 812QOBU Toredici qoclar 3 849 2 386 3 881 2 406 3 897 2 416Ana qoyunlar 2 733 1 694 2 814 1 742 2 811 1 742Sisekler 2 818 1 747 2 920 1 810 2 882 1 786 Et mehsuldarligi Otlaqda kokeldilmis Abseron qoyun cinsinin et mehsuldarligi Nezaret kesiminin neticeleri Yas qruplari Kesimden qabaq diri ceki kq Cemdek cixari Yag cixari Kesim cixari Kutlesi Cixari Quyruq yagi Ic yagikq kq kq Ana qoyun 57 3 21 83 38 09 5 14 8 97 3 88 6 7 53 881 5 yasinda erkekler 50 6 20 2 39 92 6 60 11 85 2 17 3 7 53 78 9 ayliq erkekler 40 8 17 5 42 89 7 3 5 63 1 0 2 75 50 975 6 ayliq quzular 35 15 5 44 28 1 9 5 42 0 9 2 57 50 28 Bordaqda kokeldilmis Abseron qoyun cinsinin et mehsuldarligi Nezaret kesiminin neticeleri Yas qruplari Kesimden qabaq diri ceki kq Cemdek cixari Yag cixari Kesim cixari Kutlesi Cixari Quyruq yagi Ic yagikq kq kq 2 3 yasli qoclar 86 3 40 14 46 51 14 03 16 25 3 56 4 12 66 381 5 yasli qoclar 75 4 34 87 45 58 13 43 17 81 2 16 5 86 66 251 5 yasli sisekler 61 5 26 9 43 73 6 90 11 21 6 43 10 45 61 4512 15 ayliq erkek toglu 70 8 35 8 50 55 9 6 13 55 2 3 3 24 67 37Sekil qalereyasiAna qoyun6 ayliq quzu6 ayliq quzuIstinadlarAbseron qoyununun qisa xarakteristikasi Azerbaycan Elmi jurnali 6 7 2005 Azerbaycan Respublikasi Kend Teserrufat Nazirliyi RIEB Azerdamazliqbirliyi Az ETHI nin Abseron heyvandarliq tecrube stansiyasi Qala Abseron cinsli qoyunlarin bonitiresine zootexniki telebata dair telimat Baki 1994MenbeAkademik E B Besirov Azerbaycanda damazliq Heyvandarligin problemleri ve inkisafinin elmi esaslari 1951 2007 Baki Seeq Qerb 2008 592 seh ISBN 9789952448328 Sozdano novyj porod ovec gazeta Zerkalo 26 oktyabrya 2002 g Zolotoj klyuchik genefonda Gazeta Zerkalo 3 dekabrya 2004 g Esli dolgo muchitsya Gazeta Zerkalo 4 avgusta 2007 g Small ruminant breeds of Azerbaijan M V Abdullaev N A Nadjafov N B Ismayilov B M Odjahkuliev and M G Balakishiev Characterization of small ruminant breeds in central Asia and the Caucasus ed by Iniguez Luis Mueller Joaquin International Center for Agricultural Research in the Dry Areas 2008 P 335 373 Nadzhafov N A Perspektivy vosstanovleniya razmnozheniya i sovershenstvovaniya produktivnyh kachestv ovec Gala Gojunu v usloviyah Apsherona Tezisy dokladov respublikanskogo soveshaniya produktivnosti s h Azerbajdzhana Baku 1980 Nadzhafov N A Vremennaya instrukciya po bonitirovke zhirno hvostnyh ovec Gala Gojunu dopolneno i utverzhdeno plem soveta MSH 3 iyulya 1977 Utverzhdeno po prikazu MSH Azerb SSR ot 23 fevralya 1978 g Nadzhafov N A Perspektivy dalnejshego vosstanovleniya razmnozheniya i so vershenstvovaniya produktivnyh kachestv ovec Gala Gojunu na Apsherone Doklad na uchnoj konferencii po teme Problema sohraneniya ispolzovaniya Aboregennyh mestnyh porod i populyacii zhivotnyh obrazovatelnyh processe Zakafkazskoe otdelenie VASHNIL gor Kirovabad 18 19 noyabr 1976 Nadzhafov N A Ovcy Gala Apsheronskaya Tezis nauchnyh sbornikov VNIOK Stavropol 1991 s 152 154 Necefov N A Perspektivli Abseron qoyun cinsi yaradilmisdir Azerbaycan elmi beynelxalq elmi nezeri jurnal 6 7 Baki 2005 seh 10 23 Azerbaycan Respublikasi Kend Teserrufati Nazirliyi RIEB Azerdamazliqbirliyi Az ETHI nin Abseron heyvandarliq tecrube Stansiyasi Qala Abseron cinsli qoyunlarin bonitiresine zootexniki telebata dair telimat Baki 1994Xarici kecidlerApsheronskaya ovca Schafrasse ABSCHERON Autor Dr Nadschafov Nadschaf Abbas oglu Fachmann fur Landwirtschaften Abseron qoyunu Abseron cinsinin dunyada analoqu yoxdur musahibe olu kecid Azerbaycan qoyunculugunun qizil genofonduna daha iki Genofond Abseron ve Mil Qarabag qoyun cinsi elave olunub Azerbaycanda iki yeni qoyun cinsi yaradilibHemcinin baxAbseron Lenkeran Xizi Quba Astara Salyan Xacmaz Mugan Sirvan Qobustan ZaqatalaAbseron cinsinin Azerbaycanda yayildigi bolgeler