Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ABŞ–Yaponiya — ABŞ ilə Yaponiya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.
| ABŞ–Yaponiya münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Yaponiyanın ən böyük strateji müttəfiqi Amerika Birləşmiş Ştatlarıdır. Yarım əsrdən çoxdur ki, yapon hökumətinin hər bir başçısı belə bir formulanı daim təsdiq edir: “ABŞ ilə münasibətlər yapon xarici siyasətinin təməl daşıdır”. Birləşmiş Ştatlar XX əsrin ikinci yarısından etibarən “Gündoğan ölkənin” əsas müttəfiqi rolunda çıxış edir. Yaponiyanı bu ölkə ilə bağlayan, hər şeydən əvvəl, iki ölkənin qarşılıqlı iqtisadiyyatını yaradan, son dərəcə sıx, çoxtərəfli, genişmiqyaslı iqtisadi və ticarət münasibətləridir. ABŞ və Yaponiyanın qarşılıqlı ticarət əlaqələri həcminə görə dünyada ABŞ-Kanada “cütlüyü”ndən sonra ən iri, mühüm bir “cütlüyü” təmsil edir. Hələ keçən əsrin əllinci illərinin əvvəllərində qanuniləşdirilmiş hərbi-siyasi ittifaq Yaponiyanın milli təhlükəsizliyini təmin edərək, bu ölkəni Asiya-Sakit okean regionunda ABŞ-nin hərbi-siyasi iştirakının əsasında özünün vacib, qlobal müttəfiqinə çevirmişdir. Nyu-Yorkdakı Binqamton Universitetinin tədqiqatçısı Covani Erikin fikrincə, Yaponiyanın güclü sənaye və maliyyə ölkəsinə çevrilməsi ölkənin ABŞ ilə əvvəlki siyasi və iqtisadi münasibətlərindəki vassal münasibətlərini aradan qaldırmışdır.
Soyuq Müharibədən sonra münasibətlər
SSRİ-nin dağılması və “soyuq müharibə”nin sona çatması Yaponiyanın və Yapon-Amerika əməkdaşlığının gələcək taleyi haqqında sual doğururdu. ABŞ-dən fərqli olaraq Yaponiya bu tarixi hadisəyə əhəmiyyətli dərəcədə təmkinlə yanaşdı. Bu zaman Yapon cəmiyyətində və ziyalıların dairəsində gələcək dünyada Yaponiyanın yeri haqqında mübahisələr yenidən başladı. SSRİ dağılana qədər Şərqi Asiyada ABŞ-nin dinc müttəfiqi rolunda olmasına baxmayaraq, bu vəziyyət artıq həm yapon siyasi elitası, həm də ictimai dairələr üçün qənaətbəxş deyildi. Hamı Yaponiyanın beynəlxalq mövqelərinin gücləndirilməsi fikrini, ölkənin iqtisadi və siyasi nüfuzunun bərabərliyinin vacibliyini tez-tez söyləyirdi. Nəticədə 1990-cı illərdə Yaponiyanın böyük həcmdə müxtəlif modellərini müdafiə edən bir neçə elmi məktəb yarandı. Həmin məktəblərdə Yaponiyanın daxili ictimai-siyasi, hərbi-iqtisadi, mədəni həyatına dair məsələlərlə yanaşı, xarici siyasətinə aid bütün problemlər müzakirə edilirdi. “Xeyriyyə hegemonluğu” adı altında ABŞ ilə birlikdə dünyanı idarə etmək, iki ölkənin bitkin iqtisadi inteqrasiyası və birmənalı yapon üstünlüyü bu müzakirələrin başlıca qayəsi idi. Hətta Yaponiyanın “qlobal qeyri-hərbi dövlət” konsepsiyası da mövcud idi. Buna görə ölkə gələcəyin bir nümunəvi model dövləti olmalı idi. Bütün bu konsepsiyaların mənbəyi Yaponiyanın ciddi siyasi roluna cavab verməyən nəhəng iqtisadi gücü idi. Ona görə də bu ölkə dünya üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə edirdi. Lakin dünya siyasətində Yaponiyanın rolunun artırılmasına mane olmağa çalışan dövlətlər də var idi. Lakin Yaponiya rəqabət mühitində radikal yox, liberal mövqe nümayiş etdirməklə onları zərərsizləşdirdi.
XX əsrin 90-cı illərində münasibətlər
XX əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində bəzi məsələlərə görə Yaponiya-ABŞ münasibətlərində soyuqluq hiss olunurdu. Buna nümunə olaraq – Fars körfəzi müharibəsində Yaponiyanın rolunu, ölkədə ABŞ hərbi gücünün qüvvətlənməsini, Çin və digər Asiya ölkələrində insan hüquqlarının qorunmasına dair Amerika siyasətinə qarşı Yaponiya tərəfinin mövqeyini, Yaponiyanın sülhməramlı əməliyyatlarda və iqtisadi münasibətlərdə, hər şeydən əvvəl, ticarətdə iştirakını göstərmək olar. ABŞ hökuməti, xüsusən Bill Klinton hakimiyyəti dövründə Yaponiyadan böyük güzəştlər tələb edirdi.
1993-cü ildə ABŞ Yaponiya ilə iyirmidən çox iqtisadi-ticarət razıılaşması imzalamışdı. Öz növbəsində Yaponiya tərəfi onlara inadla müqavimət göstərirdi. 1994-cü ilin martında Bill Klinton Yaponiyaya qarşı ciddi sanksiyaların yeridilməsinə dair ona hüquq verən qərarı imzaladı. Yaponiya da cavab tədbirləri qəbul etdi.
XX əsrin 90-cı illərinin ortalarında narazılıq o dərəcəyə çatdı ki, bir sıra siyasi xadimlər Amerikanın hərbi müdaxiləsinin labüdlüyünə dair proqnozlar səslənməyə başladı. Əgər 1985-ci ildə amerikalıların 87%-i Yaponiyaya mehribancasına yanaşırdılarsa, 1993-cü ildə onların sayı 47%-ə enmişdi. Yaponiya cəmiyyətində də münasibətlərin kəskin dərəcədə aşağı düşməsi müşahidə edilirdi. Lakin Amerika prosesləri dəyişmək məcburiyyətində qaldı. Ona görə də 1992-ci ilin yanvarında ABŞ Prezidenti Corc Buşun Yaponiyaya səfəri Yaponiya-Amerika münasibətlərində yeni keyfiyyət nümayiş etdirərək qlobal əməkdaşlıq səviyyəsinə qalxdı.
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Asiya-Sakit okean regionuna diqqəti XX əsrdə daha da artdı. ABŞ dövlət katibinin köməkçisi U.Lord əsassız olmayaraq bəyan etdi ki, bu gün Birləşmiş Ştatlar üçün Asiya-Sakit okean regionundan vacib heç nə yoxdur. Sabah, XXI əsrdə bu meyil tam olaraq qorunacaqdır. Ona görə də doxsanıncı illər boyunca bütün Yaponiya baş nazirləri köhnə əlaqələrə sədaqəti təsdiq etdilər. Belə ki, 1992-ci il yanvarın 24-də proqram nitqi ilə parlamentdə çıxış edən Yaponiyanın 78-ci baş naziri Kiti Miyadzava bildirdi ki, bizim Birləşmiş Ştatlarla təhlükəsizliyə dair razılaşmamız Asiya-Sakit okean regionunda sülhün və çiçəklənmənin əvəzolunmaz əsası hesab olunur və Yaponiya buna ciddi surətdə riayət edəcəkdir”. Öz nitqi zamanı Yaponiyanın xarici işlər naziri Yukixiko İkeda Yaponiyanın ABŞ və BMT ilə əməkdaşlığında sözsüz sadiqliyini qeyd etdi. İkeda “soyuq müharibə”nin sona yetməsini, geniş həcmdə təhlükəli münaqişələrin azaldılmasını qeyd edərək, «soyuq müharibə» sisteminin iflasının yer kürəsinin bir çox nöqtələrində qeyri-sabitliyə gətirəcəyini söylədi. Bundan yararlanaraq o, Yaponiyanın ABŞ ilə hərbi əməkdaşlıqdan imtina etməsinin qeyri-mümkün olduğunu və hər şeydən əvvəl, müxtəlif regionlarda münaqişəli şəraitin yaranmasına gətirib çıxacağını nəzərə çarpdırdı. Yarım ildən sonra nüfuzlu “Japan Quarterly” jurnalında əsası ABŞ ilə strateji əməkdaşlığa toxunan Asiya və Sakit okean regionundakı siyasətdən bəhs edən xarici işlər nazirinin çıxışı çap olundu. O bildirirdi ki, Yaponiya hər şeydən əvvəl, regionda sabitliyi və təhlükəsizliyi təmin edən mühitdə mövcud olmalı və inkişaf etməlidir.
Yaponiyanın baş naziri Hasimoto Ryutaro tərəfindən 1996-cı il aprelin 17-də birgə Yaponiya-ABŞ təhlükəsizlik bəyannaməsi qəbul edildi. O, yalnız hər iki tərəfin mövcud siyasətdə bağlılığını deyil, həm də yapon və ABŞ əməkdaşlığının Asiya-Sakit okean regionunda strateji rolunu təsdiq edirdi. 90-cı illərin birinci yarısında daxili siyasətdəki iqtisadi və xarici ticarətdən ziyan çəkən Yaponiya-Amerika münasibətlərindəki fəallıq və yaxınlaşma xarici siyasətdə mühüm yer tuturdu. Yeni birgə əməkdaşlıq bəyannaməsi Asiya-Sakit okean regionunda ABŞ hərbi qüvvələrinin qorunmasına zəmanət verirdi. Bu da Koreya yarımadasında, Kambocada, Koreya Xalq Respublikasında və Tayvanda artıb güclənməsinə gətirib çıxarırdı. Yaponiya hökuməti Amerika Birləşmiş Ştatları ilə mövcud danışıqlar çərçivəsindəki öhdəliklərə riayət edirdi. Rəsmi surətdə “soyuq müharibə”nin sona çatması və bununla yanaşı dünyada pozucu amillərin qorunub saxlanması elan edildi.
1997-ci ilin sentyabrında hələ 1978-ci ildə qəbul olunmuş analoji sənədləri əvəz edən və 1996-cı ildə qəbul edilmiş birgə Bəyannaməni inkişaf etdirən “ABŞ və Yaponiya arasında əməkdaşlığın və hərbi yoldaşlığın əsas istiqamətləri” adlı Bəyannamə elan edildi. Bu bəyannamədə müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində əvvəllər iki ölkə arasında imzalanan sənədlərin, başqa sözlə desək, “San-Fransisko sistemi”nin əsaslarının qüvvədə qaldığı vurğulanırdı. Əməkdaşlığın başlıca məqsədi tərəflərin böhranlı vəziyyətdə səmərəli və sürətli fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsinə və nəticələrin təmin olunmasına yönəlmişdir.
Təhlükəsizlik müqaviləsi Yaponiya-ABŞ hərbi ittifaqında əhəmiyyətli dəyişiklikləri əks etdirirdi: Həmin keyfiyyət dəyişiklikləri Yaponiyanın kiçik tərəfdaş statusundan bərabərhüquqlu iştirakçı statusuna keçməsi və bu keçid ilə əlaqədar olan bütün öhdəliklərlə ölçülür. “Yaponiya beynəlxalq münasibətlər forumu»nun nöqteyi-nəzərindən təhlükəsizlik sazişi hazırda Yaponiyanın müdafiə tələbatlarını arxa plana keçirir. O, ikitərəfli mühüm əməkdaşlıq mexanizmini və Asiya-Sakit okean regionunda təhlükəsizlik təminatını əlaqələndirir. Sazişdən görünür ki, ABŞ və Yaponiya onun təminatçısı kimi çıxış edirlər. Yaponiya ABŞ Prezidenti Corc Buşun Asiya ölkələrinə səfəri zamanı ABŞ-nin Şimali Koreya ilə açıq şəkildə həmrəyliyini vacib bilmədi. ABŞ-yə bildirdi ki, Yaponiya Şimali Koreyaya qarşı güc tərbiq edilməsinin tərəfdarı deyildir. Çünki bu, Asiya-Sakit okean regionunda, həmçinin Uzaq Şərqdə şəraitin gərginləşməsinə səbəb ola bilər.
XXI əsrdəki münasibətlər
Yaponiya-Amerika əməkdaşlığı XXI əsrdə də davam etməkdədir. Yaponiya Amerika iqtisadi bazarında Çinlə rəqabət aparır. Bu məsələdə Amerika ilə Yaponiyanın mövqeləri üst-üstə düşür. Buna görədir ki, artıq Amerika bazarında yeni texnologiyalara aid məhsullar üzrə Yaponiya Çin Xalq Respublikasını üstələmişdir. Eyni zamanda, Amerika da Sakit Okean regionunda Yaponiyaya özünün ən etibarlı hərbi müttəfiqi kimi istinad edir. Mövcud geosiyasi vəziyyət Rusiya-Çin münasibətləri müqabilində Amerika-Yaponiya münasibətlərinin də daha da möhkəmləndirilməsinə zərurət yaradır.
Ədəbiyyat
- Rza Talıbov. Asiya ölkələri beynəlxalq münasibətlər sistemində Bakı, «Elm və təhsil», 2015, 312 səh.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
ABS Yaponiya ABS ile Yaponiya arasindaki movcud ikiterefli elaqeler ABS Yaponiya munasibetleri ABS Yaponiya Vikianbarda elaqeli mediafayllar Yaponiyanin en boyuk strateji muttefiqi Amerika Birlesmis Statlaridir Yarim esrden coxdur ki yapon hokumetinin her bir bascisi bele bir formulani daim tesdiq edir ABS ile munasibetler yapon xarici siyasetinin temel dasidir Birlesmis Statlar XX esrin ikinci yarisindan etibaren Gundogan olkenin esas muttefiqi rolunda cixis edir Yaponiyani bu olke ile baglayan her seyden evvel iki olkenin qarsiliqli iqtisadiyyatini yaradan son derece six coxterefli genismiqyasli iqtisadi ve ticaret munasibetleridir ABS ve Yaponiyanin qarsiliqli ticaret elaqeleri hecmine gore dunyada ABS Kanada cutluyu nden sonra en iri muhum bir cutluyu temsil edir Hele kecen esrin ellinci illerinin evvellerinde qanunilesdirilmis herbi siyasi ittifaq Yaponiyanin milli tehlukesizliyini temin ederek bu olkeni Asiya Sakit okean regionunda ABS nin herbi siyasi istirakinin esasinda ozunun vacib qlobal muttefiqine cevirmisdir Nyu Yorkdaki Binqamton Universitetinin tedqiqatcisi Covani Erikin fikrince Yaponiyanin guclu senaye ve maliyye olkesine cevrilmesi olkenin ABS ile evvelki siyasi ve iqtisadi munasibetlerindeki vassal munasibetlerini aradan qaldirmisdir Soyuq Muharibeden sonra munasibetlerSSRI nin dagilmasi ve soyuq muharibe nin sona catmasi Yaponiyanin ve Yapon Amerika emekdasliginin gelecek taleyi haqqinda sual dogururdu ABS den ferqli olaraq Yaponiya bu tarixi hadiseye ehemiyyetli derecede temkinle yanasdi Bu zaman Yapon cemiyyetinde ve ziyalilarin dairesinde gelecek dunyada Yaponiyanin yeri haqqinda mubahiseler yeniden basladi SSRI dagilana qeder Serqi Asiyada ABS nin dinc muttefiqi rolunda olmasina baxmayaraq bu veziyyet artiq hem yapon siyasi elitasi hem de ictimai daireler ucun qenaetbexs deyildi Hami Yaponiyanin beynelxalq movqelerinin guclendirilmesi fikrini olkenin iqtisadi ve siyasi nufuzunun beraberliyinin vacibliyini tez tez soyleyirdi Neticede 1990 ci illerde Yaponiyanin boyuk hecmde muxtelif modellerini mudafie eden bir nece elmi mekteb yarandi Hemin mekteblerde Yaponiyanin daxili ictimai siyasi herbi iqtisadi medeni heyatina dair meselelerle yanasi xarici siyasetine aid butun problemler muzakire edilirdi Xeyriyye hegemonlugu adi altinda ABS ile birlikde dunyani idare etmek iki olkenin bitkin iqtisadi inteqrasiyasi ve birmenali yapon ustunluyu bu muzakirelerin baslica qayesi idi Hetta Yaponiyanin qlobal qeyri herbi dovlet konsepsiyasi da movcud idi Buna gore olke geleceyin bir numunevi model dovleti olmali idi Butun bu konsepsiyalarin menbeyi Yaponiyanin ciddi siyasi roluna cavab vermeyen neheng iqtisadi gucu idi Ona gore de bu olke dunya ucun muxtelif vasitelerden istifade edirdi Lakin dunya siyasetinde Yaponiyanin rolunun artirilmasina mane olmaga calisan dovletler de var idi Lakin Yaponiya reqabet muhitinde radikal yox liberal movqe numayis etdirmekle onlari zerersizlesdirdi XX esrin 90 ci illerinde munasibetlerXX esrin 90 ci illerinin evvellerinde bezi meselelere gore Yaponiya ABS munasibetlerinde soyuqluq hiss olunurdu Buna numune olaraq Fars korfezi muharibesinde Yaponiyanin rolunu olkede ABS herbi gucunun quvvetlenmesini Cin ve diger Asiya olkelerinde insan huquqlarinin qorunmasina dair Amerika siyasetine qarsi Yaponiya terefinin movqeyini Yaponiyanin sulhmeramli emeliyyatlarda ve iqtisadi munasibetlerde her seyden evvel ticaretde istirakini gostermek olar ABS hokumeti xususen Bill Klinton hakimiyyeti dovrunde Yaponiyadan boyuk guzestler teleb edirdi 1993 cu ilde ABS Yaponiya ile iyirmiden cox iqtisadi ticaret raziilasmasi imzalamisdi Oz novbesinde Yaponiya terefi onlara inadla muqavimet gosterirdi 1994 cu ilin martinda Bill Klinton Yaponiyaya qarsi ciddi sanksiyalarin yeridilmesine dair ona huquq veren qerari imzaladi Yaponiya da cavab tedbirleri qebul etdi XX esrin 90 ci illerinin ortalarinda naraziliq o dereceye catdi ki bir sira siyasi xadimler Amerikanin herbi mudaxilesinin labudluyune dair proqnozlar seslenmeye basladi Eger 1985 ci ilde amerikalilarin 87 i Yaponiyaya mehribancasina yanasirdilarsa 1993 cu ilde onlarin sayi 47 e enmisdi Yaponiya cemiyyetinde de munasibetlerin keskin derecede asagi dusmesi musahide edilirdi Lakin Amerika prosesleri deyismek mecburiyyetinde qaldi Ona gore de 1992 ci ilin yanvarinda ABS Prezidenti Corc Busun Yaponiyaya seferi Yaponiya Amerika munasibetlerinde yeni keyfiyyet numayis etdirerek qlobal emekdasliq seviyyesine qalxdi Amerika Birlesmis Statlarinin Asiya Sakit okean regionuna diqqeti XX esrde daha da artdi ABS dovlet katibinin komekcisi U Lord esassiz olmayaraq beyan etdi ki bu gun Birlesmis Statlar ucun Asiya Sakit okean regionundan vacib hec ne yoxdur Sabah XXI esrde bu meyil tam olaraq qorunacaqdir Ona gore de doxsaninci iller boyunca butun Yaponiya bas nazirleri kohne elaqelere sedaqeti tesdiq etdiler Bele ki 1992 ci il yanvarin 24 de proqram nitqi ile parlamentde cixis eden Yaponiyanin 78 ci bas naziri Kiti Miyadzava bildirdi ki bizim Birlesmis Statlarla tehlukesizliye dair razilasmamiz Asiya Sakit okean regionunda sulhun ve ciceklenmenin evezolunmaz esasi hesab olunur ve Yaponiya buna ciddi suretde riayet edecekdir Oz nitqi zamani Yaponiyanin xarici isler naziri Yukixiko Ikeda Yaponiyanin ABS ve BMT ile emekdasliginda sozsuz sadiqliyini qeyd etdi Ikeda soyuq muharibe nin sona yetmesini genis hecmde tehlukeli munaqiselerin azaldilmasini qeyd ederek soyuq muharibe sisteminin iflasinin yer kuresinin bir cox noqtelerinde qeyri sabitliye getireceyini soyledi Bundan yararlanaraq o Yaponiyanin ABS ile herbi emekdasliqdan imtina etmesinin qeyri mumkun oldugunu ve her seyden evvel muxtelif regionlarda munaqiseli seraitin yaranmasina getirib cixacagini nezere carpdirdi Yarim ilden sonra nufuzlu Japan Quarterly jurnalinda esasi ABS ile strateji emekdasliga toxunan Asiya ve Sakit okean regionundaki siyasetden behs eden xarici isler nazirinin cixisi cap olundu O bildirirdi ki Yaponiya her seyden evvel regionda sabitliyi ve tehlukesizliyi temin eden muhitde movcud olmali ve inkisaf etmelidir Yaponiyanin bas naziri Hasimoto Ryutaro terefinden 1996 ci il aprelin 17 de birge Yaponiya ABS tehlukesizlik beyannamesi qebul edildi O yalniz her iki terefin movcud siyasetde bagliligini deyil hem de yapon ve ABS emekdasliginin Asiya Sakit okean regionunda strateji rolunu tesdiq edirdi 90 ci illerin birinci yarisinda daxili siyasetdeki iqtisadi ve xarici ticaretden ziyan ceken Yaponiya Amerika munasibetlerindeki fealliq ve yaxinlasma xarici siyasetde muhum yer tuturdu Yeni birge emekdasliq beyannamesi Asiya Sakit okean regionunda ABS herbi quvvelerinin qorunmasina zemanet verirdi Bu da Koreya yarimadasinda Kambocada Koreya Xalq Respublikasinda ve Tayvanda artib guclenmesine getirib cixarirdi Yaponiya hokumeti Amerika Birlesmis Statlari ile movcud danisiqlar cercivesindeki ohdeliklere riayet edirdi Resmi suretde soyuq muharibe nin sona catmasi ve bununla yanasi dunyada pozucu amillerin qorunub saxlanmasi elan edildi 1997 ci ilin sentyabrinda hele 1978 ci ilde qebul olunmus analoji senedleri evez eden ve 1996 ci ilde qebul edilmis birge Beyannameni inkisaf etdiren ABS ve Yaponiya arasinda emekdasligin ve herbi yoldasligin esas istiqametleri adli Beyanname elan edildi Bu beyannamede mudafie ve tehlukesizlik sahesinde evveller iki olke arasinda imzalanan senedlerin basqa sozle desek San Fransisko sistemi nin esaslarinin quvvede qaldigi vurgulanirdi Emekdasligin baslica meqsedi tereflerin bohranli veziyyetde semereli ve suretli fealiyyetlerinin elaqelendirilmesine ve neticelerin temin olunmasina yonelmisdir Tehlukesizlik muqavilesi Yaponiya ABS herbi ittifaqinda ehemiyyetli deyisiklikleri eks etdirirdi Hemin keyfiyyet deyisiklikleri Yaponiyanin kicik terefdas statusundan beraberhuquqlu istirakci statusuna kecmesi ve bu kecid ile elaqedar olan butun ohdeliklerle olculur Yaponiya beynelxalq munasibetler forumu nun noqteyi nezerinden tehlukesizlik sazisi hazirda Yaponiyanin mudafie telebatlarini arxa plana kecirir O ikiterefli muhum emekdasliq mexanizmini ve Asiya Sakit okean regionunda tehlukesizlik teminatini elaqelendirir Sazisden gorunur ki ABS ve Yaponiya onun teminatcisi kimi cixis edirler Yaponiya ABS Prezidenti Corc Busun Asiya olkelerine seferi zamani ABS nin Simali Koreya ile aciq sekilde hemreyliyini vacib bilmedi ABS ye bildirdi ki Yaponiya Simali Koreyaya qarsi guc terbiq edilmesinin terefdari deyildir Cunki bu Asiya Sakit okean regionunda hemcinin Uzaq Serqde seraitin gerginlesmesine sebeb ola biler XXI esrdeki munasibetlerYaponiya Amerika emekdasligi XXI esrde de davam etmekdedir Yaponiya Amerika iqtisadi bazarinda Cinle reqabet aparir Bu meselede Amerika ile Yaponiyanin movqeleri ust uste dusur Buna goredir ki artiq Amerika bazarinda yeni texnologiyalara aid mehsullar uzre Yaponiya Cin Xalq Respublikasini ustelemisdir Eyni zamanda Amerika da Sakit Okean regionunda Yaponiyaya ozunun en etibarli herbi muttefiqi kimi istinad edir Movcud geosiyasi veziyyet Rusiya Cin munasibetleri muqabilinde Amerika Yaponiya munasibetlerinin de daha da mohkemlendirilmesine zeruret yaradir EdebiyyatRza Talibov Asiya olkeleri beynelxalq munasibetler sisteminde Baki Elm ve tehsil 2015 312 seh Istinadlar