Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amerika erməniləri (erm. Ամերիկահայեր) - Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşayan ermənilərə verilən ümumi ad. Amerika erməni icması, Rusiya ermənilərindən sonra Ermənistan kənarında yaşayan ikinci ən böyük erməni icması hesab edilir. Ermənilərin Şimali Amerikaya gəlişi XVIII və XIX əsrlərdə baş vermişdir. Həmidiyə qətliamı və Erməni soyqırımı kimi hadisələr etnik ermənilərinin Amerika Birləşmiş Ştatlarına köçünü sürətləndirmişdir. Bu dövrlərdə Amerikaya gəlmiş ermənilər əsasən Osmanlı imperiyası və İran ərazilərdən köç edirdilər. 1950-ci ildən etibarən Türkiyə, İran, Livan və Suriyada yaşayan etnik ermənilərin mühüm bir qrupu Amerikaya müharicət etmişdir. SSRİ-nin 1991-ci ildə dağılması mühacirət dalğasını genişləndirmiş, bir çox sovet ölkələrində yaşayan ermənilər ABŞ-yə köçmüşdür.
| ||||||||||||||||||||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||
| Dili | ||||||||||||||||||||||||
| Dini | ||||||||||||||||||||||||
Erməni diasporunun mühüm bir həlqəsini təşkil edən Amerika erməniləri, ABŞ ərazilərində məskunlaşdıqları ilk illərdən başlayaraq bir çox ictimai və siyasi fəaliyyətlə məşğul olmuşdular. Amerika Erməniləri Milli Komitəsi və Amerika Erməni Assambleyası Erməni soyqırımı iddialarının tanınması yolunda uzun illərdir ki, fəaliyyət göstərirlər. Amerika ermənilərin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biridə ABŞ - Ermənistan münasibətlərini daha da dərinləşdirmək və hər il Ermənistana göstərilən humanitar yardımların həcmini genişləndirməkdən ibarətdir. ABŞ-də erməni dilində təhsil verən məktəblərin açılmasına diaspora tərəfindən xüsusi önəm verilir. Hal-hazırda ABŞ ərazisində 22 bu tip məktəb yerləşir. Amerika erməniləri əsasən Erməni Qriqorian Kilsəsinə mənsubdur. ABŞ-nin müxtəlif şəhərlərində erməni kilsələri vardır, Amerikada ilk erməni kilsəsi 1891-ci ildə Massaçusets ştatının Vorkestr şəhərində tikilmişdir.
2011-ci ildə ABŞ-də əhalinin etnik tərkibi üzrə aparılan araşdırmalar zamanı məlum olmuşdur ki, Amerikada yaşayan əhalinin 483.366 nəfəri etnik baxımdan ermənidir. Müxtəlif mənbələrdə bu rəqəm 800.000 ilə 1.500.000 arasında göstərilmişdir. Amerika ermənilərinin 160 mindən çoxu Kaliforniya ştatının ərazisində yaşayır. Rəsmi rəqəmlərdə ABŞ ərazisində yarım milyona yaxın ermənin yaşadığı göstərilsədə, rəyi soruşulan insanlardan 385,488 nəfəri etnik tərkibi kimi erməni olduğunu göstərmişdir. Kaliforniya ştatında yerləşən Qlendeyl şəhəri Amerika ermənilərinin qeyri-rəsmi mərkəzi hesab olunur.
Tarixi
İlk ermənilərin Şimali Amerikaya XVII əsrin əvvələrində gəldikləri ehtimal olunur. Rəsmi mənbələrdə ABŞ ərazisinə gəlmiş ilk erməninin, İran erməniləridən olan Martin adlı tütün taciri olduğu bildirilir. Tütün ticarəti ilə məşğul olan Martin 1618-ci ildə Virciniya ştatının ərazisində yerləşən Ceymstaun kaloniyasına gəlmişdir.1653 və 1654-cü illərdə İstanbul şəhərində yaşayan erməni tacirlər ipək ticarəti ilə məşğul olmaq üçün Virciniya ərazilərinə səyahət etmişdilər. XVII və XVIII əsrlərdə müxtəlif peşə sahibləri olan ermənilər Şimali Amerika ərazilərinə gəlmiş, burada fərdi şəkildə yaşamağı üstün tutmuş, hər hansısa bir icma formalaşdırmamışdılar. 1770-ci ildə 70 nəfər erməni yeni salınmış kaloniyalarda məskunlaşdırılmışdır. Türkiyənin şərq ərazilərində və Kilikiyada yaşayan ermənilər öz dini missionerlik fəaliyyətlərini yaymaq üçün tez-tez Avropa ölkələrinə səfərlər edirdlər. Dini təhsil almış və missionerlik fəaliyyəti ilə məşğul olan 1834-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarına gəlmişdir. Oskaniyan bir müddət New York Herald Tribune qəzetinə və Nyu-York jurnalistlər klubunda çalışmışdır. XIX əsrin ikinci yarısında etibrən bir çox ermənilər təhsil almaq üçün Amerika Birləşmiş Ştatlarına üz tutması barədə müxtəlif faktlar vardır.
ABŞ Vətəndaş müharibəsi zamanı bir necə erməninin ABŞ ordusu tərəfindən müharibədə iştirak etdiyi məlumdur. Filadelfiya ştatı ərazisində yerləşən və ABŞ ordusunun əsgərləri üçün nəzərdə tutulmuş hərbi hospitalda, Simon Minasyan, Qaraberd Qalsitan və Baroniq Matevosiyan adlı üç erməni fəaliyyət göstərmişdir. ABŞ dövlət orqanlarının verdiyi rəsmi məlumata görə ABŞ ərazilərində 1854-cü ildə 20 nəfər, 1870-ci ildə isə 70 nəfər erməni yaşayırdı. Ermənilər əsasən Nyu-York, Massaçusets və Rod-Aylend kimi ştatların ərazilərində məskunlaşmışdılar. 1880-cı ilin sonlarına yaxın Amerikada yaşyan ermənilərin sayı. 1.500 nəfərə çatmışdır. Bu ermənilərin çoxunu Osmanlı imperiyasından gəlmiş dini missioner gənclər təşkil edirdi. XIX əsrin sonlarına yaxın Amerikaya gələn ermənilər əsasən Osmanlı imperiyasının Van, Ərzurum və Dərsim kimi vilayətlərindən gəlirdilər. 1820-1898-ci illərdə olan mühacirət axını nəticəsində Amerika Birləşmiş Ştatlarına 4.000 nəfərə yaxın erməni gəlmişdir.
İstinadlar
- "Total ancestry categories tallied for people with one or more ancestry categories reported 2011 American Community Survey 1-Year Estimates"
- Bakalian, Anny (1993). Armenian Americans: From Being to Feeling Armenian. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers
- . 2013-11-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-05-23.
- Eisenstadt, Peter R.; Moss, Laura-Eve (2005). The encyclopedia of New York State. Syracuse, NY: Syracuse University Press. p. 118
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amerika ermenileri erm Ամերիկահայեր Amerika Birlesmis Statlarinda yasayan ermenilere verilen umumi ad Amerika ermeni icmasi Rusiya ermenilerinden sonra Ermenistan kenarinda yasayan ikinci en boyuk ermeni icmasi hesab edilir Ermenilerin Simali Amerikaya gelisi XVIII ve XIX esrlerde bas vermisdir Hemidiye qetliami ve Ermeni soyqirimi kimi hadiseler etnik ermenilerinin Amerika Birlesmis Statlarina kocunu suretlendirmisdir Bu dovrlerde Amerikaya gelmis ermeniler esasen Osmanli imperiyasi ve Iran erazilerden koc edirdiler 1950 ci ilden etibaren Turkiye Iran Livan ve Suriyada yasayan etnik ermenilerin muhum bir qrupu Amerikaya muharicet etmisdir SSRI nin 1991 ci ilde dagilmasi muhaciret dalgasini genislendirmis bir cox sovet olkelerinde yasayan ermeniler ABS ye kocmusdur Amerika ermenileri Ամերիկահայեր Arsil Qorki Uilyam Saroyan SerAndre Aqassi Raffi Hovanisyan Serj Tankyan Kim KardasyanYasadigi erazilerABS 474 559 1 400 000Diliingilis dili ve ermeni diliDinixristianliq Ermeni diasporunun muhum bir helqesini teskil eden Amerika ermenileri ABS erazilerinde meskunlasdiqlari ilk illerden baslayaraq bir cox ictimai ve siyasi fealiyyetle mesgul olmusdular Amerika Ermenileri Milli Komitesi ve Amerika Ermeni Assambleyasi Ermeni soyqirimi iddialarinin taninmasi yolunda uzun illerdir ki fealiyyet gosterirler Amerika ermenilerin esas fealiyyet istiqametlerinden biride ABS Ermenistan munasibetlerini daha da derinlesdirmek ve her il Ermenistana gosterilen humanitar yardimlarin hecmini genislendirmekden ibaretdir ABS de ermeni dilinde tehsil veren mekteblerin acilmasina diaspora terefinden xususi onem verilir Hal hazirda ABS erazisinde 22 bu tip mekteb yerlesir Amerika ermenileri esasen Ermeni Qriqorian Kilsesine mensubdur ABS nin muxtelif seherlerinde ermeni kilseleri vardir Amerikada ilk ermeni kilsesi 1891 ci ilde Massacusets statinin Vorkestr seherinde tikilmisdir 2011 ci ilde ABS de ehalinin etnik terkibi uzre aparilan arasdirmalar zamani melum olmusdur ki Amerikada yasayan ehalinin 483 366 neferi etnik baximdan ermenidir Muxtelif menbelerde bu reqem 800 000 ile 1 500 000 arasinda gosterilmisdir Amerika ermenilerinin 160 minden coxu Kaliforniya statinin erazisinde yasayir Resmi reqemlerde ABS erazisinde yarim milyona yaxin ermenin yasadigi gosterilsede reyi sorusulan insanlardan 385 488 neferi etnik terkibi kimi ermeni oldugunu gostermisdir Kaliforniya statinda yerlesen Qlendeyl seheri Amerika ermenilerinin qeyri resmi merkezi hesab olunur TarixiBoston seherinde yasayan ermeni ailesi Ilk ermenilerin Simali Amerikaya XVII esrin evvelerinde geldikleri ehtimal olunur Resmi menbelerde ABS erazisine gelmis ilk ermeninin Iran ermenileriden olan Martin adli tutun taciri oldugu bildirilir Tutun ticareti ile mesgul olan Martin 1618 ci ilde Virciniya statinin erazisinde yerlesen Ceymstaun kaloniyasina gelmisdir 1653 ve 1654 cu illerde Istanbul seherinde yasayan ermeni tacirler ipek ticareti ile mesgul olmaq ucun Virciniya erazilerine seyahet etmisdiler XVII ve XVIII esrlerde muxtelif pese sahibleri olan ermeniler Simali Amerika erazilerine gelmis burada ferdi sekilde yasamagi ustun tutmus her hansisa bir icma formalasdirmamisdilar 1770 ci ilde 70 nefer ermeni yeni salinmis kaloniyalarda meskunlasdirilmisdir Turkiyenin serq erazilerinde ve Kilikiyada yasayan ermeniler oz dini missionerlik fealiyyetlerini yaymaq ucun tez tez Avropa olkelerine seferler edirdler Dini tehsil almis ve missionerlik fealiyyeti ile mesgul olan 1834 cu ilde Amerika Birlesmis Statlarina gelmisdir Oskaniyan bir muddet New York Herald Tribune qezetine ve Nyu York jurnalistler klubunda calismisdir XIX esrin ikinci yarisinda etibren bir cox ermeniler tehsil almaq ucun Amerika Birlesmis Statlarina uz tutmasi barede muxtelif faktlar vardir ABS Vetendas muharibesi zamani bir nece ermeninin ABS ordusu terefinden muharibede istirak etdiyi melumdur Filadelfiya stati erazisinde yerlesen ve ABS ordusunun esgerleri ucun nezerde tutulmus herbi hospitalda Simon Minasyan Qaraberd Qalsitan ve Baroniq Matevosiyan adli uc ermeni fealiyyet gostermisdir ABS dovlet orqanlarinin verdiyi resmi melumata gore ABS erazilerinde 1854 cu ilde 20 nefer 1870 ci ilde ise 70 nefer ermeni yasayirdi Ermeniler esasen Nyu York Massacusets ve Rod Aylend kimi statlarin erazilerinde meskunlasmisdilar 1880 ci ilin sonlarina yaxin Amerikada yasyan ermenilerin sayi 1 500 nefere catmisdir Bu ermenilerin coxunu Osmanli imperiyasindan gelmis dini missioner gencler teskil edirdi XIX esrin sonlarina yaxin Amerikaya gelen ermeniler esasen Osmanli imperiyasinin Van Erzurum ve Dersim kimi vilayetlerinden gelirdiler 1820 1898 ci illerde olan muhaciret axini neticesinde Amerika Birlesmis Statlarina 4 000 nefere yaxin ermeni gelmisdir Istinadlar Total ancestry categories tallied for people with one or more ancestry categories reported 2011 American Community Survey 1 Year Estimates Bakalian Anny 1993 Armenian Americans From Being to Feeling Armenian New Brunswick New Jersey Transaction Publishers 2013 11 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 05 23 Eisenstadt Peter R Moss Laura Eve 2005 The encyclopedia of New York State Syracuse NY Syracuse University Press p 118Hemcinin baxQlendeyl Kaliforniya