Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Ağaxan Talışınski (tam adı: Mir Əbülfət bəy Mir Rza xan oğlu Talışınski; 19 sentyabr 1885, Lənkəran, Lənkəran qəzası – 21 dekabr 1949, Bakı) — Azərbaycanda travmatologiya elminin banisi, tibb elmləri doktoru, professor, Kiyev Dövlət İnstitutunun tibb fakültəsinin məzunu.
| Ağaxan Talışinski | |
|---|---|
| Ağaxan Mir Rza xan oğlu Talışinski | |
 | |
| Doğum tarixi | 19 sentyabr 1885 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 dekabr 1949 (64 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Atası | |
| Anası | Məryəm xanım Mehmandarova |
| Elm sahəsi | travmatologiya |
| Elmi dərəcəsi |
|
| Elmi adı |
|
| İş yeri | |
| Təhsili | |
Həyatı
Həkim, travmatoloq-orteped, Azərbaycan səhiyyəsinin təşkilatçılarından biri, tibb elmləri doktoru, professor Ağaxan (Əbülfət bəy) Mir Rza xan oğlu Talışınski 19 sentyabr 1885-ci ildə Lənkəran şəhərində anadan olmuşdur. Ağaxanın əsil adı – Mir Əbülfətdir. Bu ad onun babası Mir Əbülfət xanın (1823–1877) adıdır. Atası Mir Rza xanın (1863–1932) ilk oğul övladı olduğu üçün, ənənəyə görə, atasının adını ona vermişdir, lakin babanın adını daşıyan ilk övlada ailədə ikinci ad olaraq Ağaxan deyilmişdir. Əbülfət bəy Talışinskinin ömür yoldaşı Hacı Zeynalabdin Tağıyev təsis etdiyi qız məktəbini bitirmiş Kişvər xanım Xanoğlan bəy qızı Talışinskaya idi. Onların bir oğlu və bir qızı olmuşdur. Oğlu tibb elmləri namizədi, travmotoloq həkim Əziz (Abbasqulu) Talışinski, qızı Adilə (Lyalya) xanım Talışinskaya.
Təhsili
Mir Əbülfət bəy ilk təhsilini Lənkəran şəhər birdərəcəli məktəbini bitirdikdən sonra 1901-ci ildə təhsilini Bakıda gimnaziyada davam etdirmişdir. 1909-cu ildə gimnaziyanı bitirən Mir Əbülfət bəy Talışinski elə həmin il Kiyev Dövlət İnstitutunun tibb fakültəsinə qəbul olur. 1916-cı ildə İnstitutu bitirir.
Pedaqoji fəaliyyəti
Elmi-təcrübi işlə yanaşı Ə. Talışinski 1920-ci ildən başlayaraq pedaqoji fəaliyyətini də davam etdirir və Bakı Universitetinin tibb fakültəsinin tələbələrinə cərrahiyyə və travmotologiya-ortopediyadan dərs deyir. 1931-ci ildə universitetin ümumi cərrahiyyə kafedrasının dosenti seçilən Ə. Talışinski ortopediya-travmotologiya kurslarına rəhbərlik etmişdir. Ə. Talışinski 1939-cu ildə Azərbaycan Tibb İnstitutunun elmi şurasının qərarı ilə Azərbaycan Respublikasının Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun professor və travmotologiya-ortopediya kafedrasına müdir seçilmişdir. O, 1945-ci ilə qədər bu kafedraya rəhbərlik etmişdir. Professor Ə. Talışinski 1945-ci ildə Bakı şəhərində təşkil edilmiş Azərbaycan Ortopediya və Bərpa Cərrahiyyəsi İnstitutunun travmotologiya-ortopediya və protezləşmə klinikasının müdiri təyin edilmişdir. O, ömrünün axırına qədər bu vəzifədə çalışmışdır (1949).
Elmi yaradıcılığı
Ə. Talışinski 1935-ci ildə N. Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun tələbələri üçün Azərbaycan dilində ilk dərslik – "Travmotologiya" monoqrafiyasını yazmışdır. Uzun illərin elmi fəaliyyətini yekunlaşdıran Ə. Talışinski 1936-cı ildə "Yalançı oynaqların və gec bitişən sınıqların müalicəsində sümük köçürülməsi kimi yeni cərrahi müdaxilə" mövzusunda respublikada ilk dəfə travmotologiya elmi sahəsində doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. O, 1937-ci ildə tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsini, 1939-cu ildə professor elmi adı alır.
Ailəsi
- Atası General Səməd bəy Mehmandarovun bacısı Məryəm xanım Mehmandarovayla evlənmış və bu evlilikdən Mir Rza xanın üç oğlu və yeddi qızı olmuşdur. Onun Əbülfət Talışinski Mir Abbasqulu xan və Mir Rüstəm xan adlı oğlu; Bəyim xanım, Zöhrə xanım, Zümrüd xanım, Rzaqulu Nəcəfovun həyat yoldaşı Bilqeys xanım, Sitarə xanım (məşhur dilçi alim, repressiyaya uğramış Xalid Səid Xocayevin ömür yoldaşı), Asiya xanım, Cahan xanım (repressiyaya uğramış, məşhur xanəndə Cahan Talışinskaya) adlı yeddi qızı olmuşdur. 1918-ci ildə onun ailəsi Bakıya köçür. Atası Mir Rza xan ömrünün qırx ilindən çoxunu Lənkəran qəza rəisinin dəftərxanasında işçi və tərcüməçi işləmişdi. 1932-ci ildə təqaüdə buraxılmış, bir il sonra Lənkəran şəhərində vəfat etmişdir.
Mənbələr
- Bağırov Hacı Balağa. İlk Azərbaycanlı travmotoloq-ortoped alim. "Xalq qəzeti" 15 yanvar, 2000, № 10.
- Talışlı Hacı Mirhaşım. Xatirəmdə yaşayanlar. Bakı: "Adiloğlu", 2010, 464 s.
- Kərimov B. B. Azərbaycan travmatologiya elminin banisi (Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin materialları əsasında). // Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi – 2017. Bakı: "Elm", 2017, səh. 24–30. *https://www.academia.edu/42687974/Az%C9%99rbaycan_travmatologiya_elminin_banisi_Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyinin_materiallar%C4%B1_%C9%99sas%C4%B1nda_
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Мир-Абульфат-хан(Ага-хан) Талышинский Первый азербайджанский травматолог-ортопед.
İstinadlar
- Bağırov Hacı Balağa. İlk Azərbaycanlı travmotoloq-ortoped alim. "Xalq qəzeti" 15 yanvar, 2000, № 10.
- Talışlı Hacı Mirhaşım. Xatirəmdə yaşayanlar. Bakı: "Adiloğlu", 2010, 464 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Agaxan Talisinski tam adi Mir Ebulfet bey Mir Rza xan oglu Talisinski 19 sentyabr 1885 Lenkeran Lenkeran qezasi 21 dekabr 1949 Baki Azerbaycanda travmatologiya elminin banisi tibb elmleri doktoru professor Kiyev Dovlet Institutunun tibb fakultesinin mezunu Agaxan TalisinskiAgaxan Mir Rza xan oglu TalisinskiDogum tarixi 19 sentyabr 1885 1885 09 19 Dogum yeri Lenkeran Lenkeran qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 21 dekabr 1949 1949 12 21 64 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIAtasiAnasi Meryem xanim MehmandarovaElm sahesi travmatologiyaElmi derecesi tibb elmleri doktoru 1937 Elmi adi professor 1939 Is yeri Azerbaycan Tibb UniversitetiTehsili Taras Sevcenko adina Kiyev Milli UniversitetiHeyatiHekim travmatoloq orteped Azerbaycan sehiyyesinin teskilatcilarindan biri tibb elmleri doktoru professor Agaxan Ebulfet bey Mir Rza xan oglu Talisinski 19 sentyabr 1885 ci ilde Lenkeran seherinde anadan olmusdur Agaxanin esil adi Mir Ebulfetdir Bu ad onun babasi Mir Ebulfet xanin 1823 1877 adidir Atasi Mir Rza xanin 1863 1932 ilk ogul ovladi oldugu ucun eneneye gore atasinin adini ona vermisdir lakin babanin adini dasiyan ilk ovlada ailede ikinci ad olaraq Agaxan deyilmisdir Ebulfet bey Talisinskinin omur yoldasi Haci Zeynalabdin Tagiyev tesis etdiyi qiz mektebini bitirmis Kisver xanim Xanoglan bey qizi Talisinskaya idi Onlarin bir oglu ve bir qizi olmusdur Oglu tibb elmleri namizedi travmotoloq hekim Eziz Abbasqulu Talisinski qizi Adile Lyalya xanim Talisinskaya TehsiliMir Ebulfet bey ilk tehsilini Lenkeran seher birdereceli mektebini bitirdikden sonra 1901 ci ilde tehsilini Bakida gimnaziyada davam etdirmisdir 1909 cu ilde gimnaziyani bitiren Mir Ebulfet bey Talisinski ele hemin il Kiyev Dovlet Institutunun tibb fakultesine qebul olur 1916 ci ilde Institutu bitirir Pedaqoji fealiyyetiElmi tecrubi isle yanasi E Talisinski 1920 ci ilden baslayaraq pedaqoji fealiyyetini de davam etdirir ve Baki Universitetinin tibb fakultesinin telebelerine cerrahiyye ve travmotologiya ortopediyadan ders deyir 1931 ci ilde universitetin umumi cerrahiyye kafedrasinin dosenti secilen E Talisinski ortopediya travmotologiya kurslarina rehberlik etmisdir E Talisinski 1939 cu ilde Azerbaycan Tibb Institutunun elmi surasinin qerari ile Azerbaycan Respublikasinin Hekimleri Tekmillesdirme Institutunun professor ve travmotologiya ortopediya kafedrasina mudir secilmisdir O 1945 ci ile qeder bu kafedraya rehberlik etmisdir Professor E Talisinski 1945 ci ilde Baki seherinde teskil edilmis Azerbaycan Ortopediya ve Berpa Cerrahiyyesi Institutunun travmotologiya ortopediya ve protezlesme klinikasinin mudiri teyin edilmisdir O omrunun axirina qeder bu vezifede calismisdir 1949 Elmi yaradiciligiE Talisinski 1935 ci ilde N Nerimanov adina Azerbaycan Dovlet Tibb Institutunun telebeleri ucun Azerbaycan dilinde ilk derslik Travmotologiya monoqrafiyasini yazmisdir Uzun illerin elmi fealiyyetini yekunlasdiran E Talisinski 1936 ci ilde Yalanci oynaqlarin ve gec bitisen siniqlarin mualicesinde sumuk kocurulmesi kimi yeni cerrahi mudaxile movzusunda respublikada ilk defe travmotologiya elmi sahesinde doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir O 1937 ci ilde tibb elmleri doktoru elmi derecesini 1939 cu ilde professor elmi adi alir AilesiAtasi General Semed bey Mehmandarovun bacisi Meryem xanim Mehmandarovayla evlenmis ve bu evlilikden Mir Rza xanin uc oglu ve yeddi qizi olmusdur Onun Ebulfet Talisinski Mir Abbasqulu xan ve Mir Rustem xan adli oglu Beyim xanim Zohre xanim Zumrud xanim Rzaqulu Necefovun heyat yoldasi Bilqeys xanim Sitare xanim meshur dilci alim repressiyaya ugramis Xalid Seid Xocayevin omur yoldasi Asiya xanim Cahan xanim repressiyaya ugramis meshur xanende Cahan Talisinskaya adli yeddi qizi olmusdur 1918 ci ilde onun ailesi Bakiya kocur Atasi Mir Rza xan omrunun qirx ilinden coxunu Lenkeran qeza reisinin defterxanasinda isci ve tercumeci islemisdi 1932 ci ilde teqaude buraxilmis bir il sonra Lenkeran seherinde vefat etmisdir MenbelerBagirov Haci Balaga Ilk Azerbaycanli travmotoloq ortoped alim Xalq qezeti 15 yanvar 2000 10 Talisli Haci Mirhasim Xatiremde yasayanlar Baki Adiloglu 2010 464 s Kerimov B B Azerbaycan travmatologiya elminin banisi Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinin materiallari esasinda Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi 2017 Baki Elm 2017 seh 24 30 https www academia edu 42687974 Az C9 99rbaycan travmatologiya elminin banisi Milli Az C9 99rbaycan Tarixi Muzeyinin materiallar C4 B1 C9 99sas C4 B1nda Hemcinin baxMixail Tusinski Melik bey Sultanov Memmed Vezireliyev Memmedeli bey SelimbeyovXarici kecidlerMir Abulfat han Aga han Talyshinskij Pervyj azerbajdzhanskij travmatolog ortoped IstinadlarBagirov Haci Balaga Ilk Azerbaycanli travmotoloq ortoped alim Xalq qezeti 15 yanvar 2000 10 Talisli Haci Mirhasim Xatiremde yasayanlar Baki Adiloglu 2010 464 s