Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
366-cı motoatıcı alay — keçmiş sovet ordusunun Xankəndi şəhərində yerləşən hərbi birləşməsi
| 366-cı motoatıcı alay | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Qərargah | |
Alayın tarixi
Alayın tarixi Kolçayın admiralının qoşunlarıyla döyüşlərdə iştirak etmiş Türkistan cəbhəsinin 3-cü Türkistan süvari diviziyasından öz başlanğıcını götürür. 3-cü süvari diviziyası Vətəndaş müharibəsinin qurtaran mərhələsində iştirak edirdi. 3-cü süvari diviziyası 4 avqust 1921-ci ildə Türkistan cəbhəsinin komandanlığının № 144/581-inin əmrinə əsasən buraxılıb. Onun bazasında 7-ci və 8-ci ayrı süvari briqadaları yaradılmışdılar. 7-ci ayrı süvari briqadası 30-cu illərə qədər Türkmən SSR-ında basmaçılarla döyüş əməliyyatlarında iştirak edirdi. 1931-ci ildə 7-ci ayrı süvari briqadası 8-ci dağ-süvari diviziyasına yenidən təşkil edilmişdi (dəyişilmişdi) və yerini Özbək SSR-də (112-ci dağlıq-süvari alayı) Fərqanə (diviziyanın əsas hissələri) və Namanqana dəyişdirilmişdi. 1936-cı ilin iyulunda 8-ci dağ-süvari diviziyası numerasiyanı dəyişdi və 21-ci dağ-süvari diviziyası oldu. İkinci Dünya müharibəsindən sonra birləşmənin tam adı belə oldu: 14-cü qvardiya süvari Mozır Qırmızı Bayraqlı, Suvorovun ordenləri diviziyası.
SSRİ-in Silahlı Qüvvələri Baş qərargahının 13 oktyabr 1945-ci il № Orq/1/600 Təlimatıyla bu diviziya 31-ci qvardiya mexanikləşdirilmiş diviziyasına yenidən təşkil edilmişdir. Korpusun süvari diviziyaları əsasında növbəti numerasiyayla mexanikləşdirilmiş alaylar yaradılmışdır:
- 98-ci qvardiya mexanikləşdirilmiş alayı
- 99-cu qvardiya mexanikləşdirilmiş alayı
- 100-cü qvardiya mexanikləşdirilmiş alayı
1945-ci ilin oktyabrında diviziya Zaqafqaziya hərbi dairəsinin 40-cı Ordusunun tərkibinə Azərbaycan SSR-ına yerini dəyişdirilmişdi. 31-ci mexaniki qvardiya qərargahı (qoşun hissəsi 06715) və diviziyanın hissələrinin əksəriyyəti Gəncədən 20 km şimalda Şəmkirdə yerləşdirilmişdilər. 98-ci qvardiya mexanikləşdirilmiş alayı (və ya qoşun hissəsi 18920) da həmçinin Şəmkirdə yerləşdirildi. 1957-ci ildə 31-ci qvardiya mexanikləşdirilmiş diviziyası 25-ci qvardiya motoatıcılıq diviziyasına yenidən təşkil edilmişdi. Diviziyanın xətt alaylarının numerasiyası yenidən dəyişdi:
- 366-cı qvardiya motoatıcı alayı — keçmiş 98-ci qvardiya mexanikləşdirilmiş alayıdır
- 368-ci qvardiya motoatıcı alayı — keçmiş 99-cu qvardiya mexanikləşdirilmiş alayıdır
- 370-ci qvardiya motoatıcı alayı — keçmiş 100-cü qvardiya mexanikləşdirilmiş alayıdır
17 noyabr 1964-cü ildə 25-ci qvardiya motoatıcılıq diviziyası sıra nömrəsini 23-lə əvəz etdi. Birləşmənin tam adı oldu: 23-cü qvardiya Brandenburq motoatıcılıq diviziyası. 98-ci qvardiya motoatıcılıq alayının tam yeni adı belə oldu: 366-cı qvardiya motoatıcılıq Mozır Qırmızı Bayraqlısı Suvorovun ordenləri alay. 1985-ci ildə 366-cı alay Şəmkirdən Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin inzibati mərkəzi Xankəndiyə yerini dəyişdirilmişdi. Alayın hərbi şəhərciyi onu Şuşa şəhərindən birləşdirənin yolunun yanında şəhərin yuxarı hissəsində yerləşdirilmişdi. Xankəndi qarnizonuna 366-cı alaydan başqa həmçinin onunla birlikdə yerini dəyişdirilmiş 23-cü qvardiya motoatıcılıq diviziyası tərkibindən kimya müdafiəsinin 622-ci ayrı batalyonu girdi. DQMV ərazisində 366-cı alayının yerini dəyişdirməsinə qədər böyük hərbi hissələr mövcud deyildi. SSRİ Silahlı Qüvvələri rəhbərliyinin 1985-ci ildə 366-cı alayın yerini diviziyanın qərargahından 158 kilometr məsafəyə daha cənuba (avtomobil yolu üzrə) dəyişdirməyə qərar verməsinin səbəbləri doğru məlum deyil. Rusiya və Ermənistan tərəfindən verilən mənbələrdə alayın yerini dəyişdirməsinin səbəblərinin dəyərləndirilməsi yoxdur. Azərbaycan tərəfinin fikrincə bu yerdəyişmə Zaqafqaziya Hərbi Dairəsi rəhbərliyi ilə yüksək vəzifəli erməni millətçilərinin gizli danışıqlarına əsasən baş verdi.
Xocalı soyqırımında rolu
1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni hərbi birləşmələri bu alayın iştirakı ilə Xocalı şəhərini işğal etmişdir. Bu qanlı aksiya zamanı aylarla mühasirədə saxlanılan Xocalıya edilmiş hücum nəticəsində bir gecənin içində şəhər yerlə yeksan edilmişdir. Dinc əhaliyə amansızlıqla divan tutulmuş, 613 nəfər qətlə yetirilmiş, meyitlər təhqir olunmuş, 1275 nəfər girov götürülmüşdür. Onlardan 150 nəfərin taleyi hələ də məlum deyil. Qətlə yetirilənlərin 63 nəfəri uşaq, 106 nəfəri qadın, 70 nəfəri ahıl və qoca idi. Hərbi təcavüz nəticəsində 8 ailə tamamilə məhv edilmişdir.
Təxliyəsi
Qarabağ münaqişəsi başladıqdan sonra Zaqafqaziya hərbi dairəsi komandanlığı alayı itkilərdən qorumaq üçün münaqişə zonasından Gürcüstandakı aerodromuna təxliyə olunmaq qərarına gəldi. Təxliyə əməliyyatı 4 mart 1992-ci ildə həyata keçirilməyə başlandı. Hərbi texnika Qarabağdakı erməni separatçılarına verildi, alayın şəxsi heyəti isə Qarabağı tərk etdi. Erməni separatçılarına verilən ümumilikdə 96 ədəd zirehli texnika bunlardan ibarət idi:
- 9 ədəd T-72 tankı
- 5 ədəd BTR-70 döyüş maşını
- 49 ədəd BMP-1 piyada döyüş maşını
- 28 ədəd BMP-2 piyada döyüş maşını
- 5 ədəd döyüş texnikası
Bu hərbi texnika ilk dəfə 6 mart 1992-ci ildə Azərbaycan Ordusunun Əsgərana hücumunun qarşısını almaq üçün istifadə olundu. Alayın tərkibində xidmət edən 22 zabit daxil olmaqla 180 əsgər erməni separatçılarının tərəfində döyüşmək üçün Qarabağda qaldı. Onların arasında Ermənistanın gələcək Müdafiə naziri Seyran Ohanyan da var idi.
Təxliyədən sonra alay 10 mart 1992-ci ildə tərxis olunaraq buraxılıb.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin "Xocalı soyqırımının 20-ci ildönümü ilə əlaqədar Azərbaycan xalqına müraciət"i. 23 fevral 2012-ci il. president.az 2018-04-10 at the Wayback Machine (az.)
- Miroxov, Mixail. Semena raspada : voĭny i konflikty na territorii byvshego SSSR. səh. Səh 251. ISBN . İstifadə tarixi: 9 sentyabr 2019.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
366 ci motoatici alay kecmis sovet ordusunun Xankendi seherinde yerlesen herbi birlesmesi366 ci motoatici alayOlke SSRIQerargah SemkirXankendiAlayin tarixiAlayin tarixi Kolcayin admiralinin qosunlariyla doyuslerde istirak etmis Turkistan cebhesinin 3 cu Turkistan suvari diviziyasindan oz baslangicini goturur 3 cu suvari diviziyasi Vetendas muharibesinin qurtaran merhelesinde istirak edirdi 3 cu suvari diviziyasi 4 avqust 1921 ci ilde Turkistan cebhesinin komandanliginin 144 581 inin emrine esasen buraxilib Onun bazasinda 7 ci ve 8 ci ayri suvari briqadalari yaradilmisdilar 7 ci ayri suvari briqadasi 30 cu illere qeder Turkmen SSR inda basmacilarla doyus emeliyyatlarinda istirak edirdi 1931 ci ilde 7 ci ayri suvari briqadasi 8 ci dag suvari diviziyasina yeniden teskil edilmisdi deyisilmisdi ve yerini Ozbek SSR de 112 ci dagliq suvari alayi Ferqane diviziyanin esas hisseleri ve Namanqana deyisdirilmisdi 1936 ci ilin iyulunda 8 ci dag suvari diviziyasi numerasiyani deyisdi ve 21 ci dag suvari diviziyasi oldu Ikinci Dunya muharibesinden sonra birlesmenin tam adi bele oldu 14 cu qvardiya suvari Mozir Qirmizi Bayraqli Suvorovun ordenleri diviziyasi SSRI in Silahli Quvveleri Bas qerargahinin 13 oktyabr 1945 ci il Orq 1 600 Telimatiyla bu diviziya 31 ci qvardiya mexaniklesdirilmis diviziyasina yeniden teskil edilmisdir Korpusun suvari diviziyalari esasinda novbeti numerasiyayla mexaniklesdirilmis alaylar yaradilmisdir 98 ci qvardiya mexaniklesdirilmis alayi 99 cu qvardiya mexaniklesdirilmis alayi 100 cu qvardiya mexaniklesdirilmis alayi 1945 ci ilin oktyabrinda diviziya Zaqafqaziya herbi dairesinin 40 ci Ordusunun terkibine Azerbaycan SSR ina yerini deyisdirilmisdi 31 ci mexaniki qvardiya qerargahi qosun hissesi 06715 ve diviziyanin hisselerinin ekseriyyeti Genceden 20 km simalda Semkirde yerlesdirilmisdiler 98 ci qvardiya mexaniklesdirilmis alayi ve ya qosun hissesi 18920 da hemcinin Semkirde yerlesdirildi 1957 ci ilde 31 ci qvardiya mexaniklesdirilmis diviziyasi 25 ci qvardiya motoaticiliq diviziyasina yeniden teskil edilmisdi Diviziyanin xett alaylarinin numerasiyasi yeniden deyisdi 366 ci qvardiya motoatici alayi kecmis 98 ci qvardiya mexaniklesdirilmis alayidir 368 ci qvardiya motoatici alayi kecmis 99 cu qvardiya mexaniklesdirilmis alayidir 370 ci qvardiya motoatici alayi kecmis 100 cu qvardiya mexaniklesdirilmis alayidir 17 noyabr 1964 cu ilde 25 ci qvardiya motoaticiliq diviziyasi sira nomresini 23 le evez etdi Birlesmenin tam adi oldu 23 cu qvardiya Brandenburq motoaticiliq diviziyasi 98 ci qvardiya motoaticiliq alayinin tam yeni adi bele oldu 366 ci qvardiya motoaticiliq Mozir Qirmizi Bayraqlisi Suvorovun ordenleri alay 1985 ci ilde 366 ci alay Semkirden Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin inzibati merkezi Xankendiye yerini deyisdirilmisdi Alayin herbi seherciyi onu Susa seherinden birlesdirenin yolunun yaninda seherin yuxari hissesinde yerlesdirilmisdi Xankendi qarnizonuna 366 ci alaydan basqa hemcinin onunla birlikde yerini deyisdirilmis 23 cu qvardiya motoaticiliq diviziyasi terkibinden kimya mudafiesinin 622 ci ayri batalyonu girdi DQMV erazisinde 366 ci alayinin yerini deyisdirmesine qeder boyuk herbi hisseler movcud deyildi SSRI Silahli Quvveleri rehberliyinin 1985 ci ilde 366 ci alayin yerini diviziyanin qerargahindan 158 kilometr mesafeye daha cenuba avtomobil yolu uzre deyisdirmeye qerar vermesinin sebebleri dogru melum deyil Rusiya ve Ermenistan terefinden verilen menbelerde alayin yerini deyisdirmesinin sebeblerinin deyerlendirilmesi yoxdur Azerbaycan terefinin fikrince bu yerdeyisme Zaqafqaziya Herbi Dairesi rehberliyi ile yuksek vezifeli ermeni milletcilerinin gizli danisiqlarina esasen bas verdi Xocali soyqiriminda roluEsas meqale Xocali soyqirimi 1992 ci il fevralin 25 den 26 na kecen gece ermeni herbi birlesmeleri bu alayin istiraki ile Xocali seherini isgal etmisdir Bu qanli aksiya zamani aylarla muhasirede saxlanilan Xocaliya edilmis hucum neticesinde bir gecenin icinde seher yerle yeksan edilmisdir Dinc ehaliye amansizliqla divan tutulmus 613 nefer qetle yetirilmis meyitler tehqir olunmus 1275 nefer girov goturulmusdur Onlardan 150 neferin taleyi hele de melum deyil Qetle yetirilenlerin 63 neferi usaq 106 neferi qadin 70 neferi ahil ve qoca idi Herbi tecavuz neticesinde 8 aile tamamile mehv edilmisdir TexliyesiQarabag munaqisesi basladiqdan sonra Zaqafqaziya herbi dairesi komandanligi alayi itkilerden qorumaq ucun munaqise zonasindan Gurcustandaki aerodromuna texliye olunmaq qerarina geldi Texliye emeliyyati 4 mart 1992 ci ilde heyata kecirilmeye baslandi Herbi texnika Qarabagdaki ermeni separatcilarina verildi alayin sexsi heyeti ise Qarabagi terk etdi Ermeni separatcilarina verilen umumilikde 96 eded zirehli texnika bunlardan ibaret idi 9 eded T 72 tanki 5 eded BTR 70 doyus masini 49 eded BMP 1 piyada doyus masini 28 eded BMP 2 piyada doyus masini 5 eded doyus texnikasi Bu herbi texnika ilk defe 6 mart 1992 ci ilde Azerbaycan Ordusunun Esgerana hucumunun qarsisini almaq ucun istifade olundu Alayin terkibinde xidmet eden 22 zabit daxil olmaqla 180 esger ermeni separatcilarinin terefinde doyusmek ucun Qarabagda qaldi Onlarin arasinda Ermenistanin gelecek Mudafie naziri Seyran Ohanyan da var idi Texliyeden sonra alay 10 mart 1992 ci ilde terxis olunaraq buraxilib Hemcinin baxXocali soyqirimi Qaradagli soyqirimiIstinadlarAzerbaycan Respublikasinin Prezidentinin Xocali soyqiriminin 20 ci ildonumu ile elaqedar Azerbaycan xalqina muraciet i 23 fevral 2012 ci il president az 2018 04 10 at the Wayback Machine az Miroxov Mixail Semena raspada voĭny i konflikty na territorii byvshego SSSR seh Seh 251 ISBN 978 5 9775 0817 9 Istifade tarixi 9 sentyabr 2019