Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbdülhəmid Həmidoviç Həmidov (15 oktyabr 1920, Köhnə Atagi[d], Çeçen Milli Dairəsi[d] – 6 iyul 1969, Qroznı) — SSRİ, aktyoru, yazıçısı, şairi, dramaturqu, tərcüməçisi, teatr xadimi, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti (1959), Çeçen-İnquşetiya Yazıçılar İttifaqının sədri (1959–1961) və SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvü (1943).
| Əbdülhəmid Həmidov | |
|---|---|
| Əbdülhəmid Həmidoviç Həmidov | |
 | |
| Doğum tarixi | 15 oktyabr 1920 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 6 iyul 1969 (48 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | yol-nəqliyyat hadisəsi |
| Milliyyəti | çeçen |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı |
| Əsərlərinin dili | rus, çeçen |
| Janrlar | aktyor, yazıçı, şair, dramaturq, tərcüməçi, teatr xadimi |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları | |
Həyatı
1920-ci ildə Terek vilayətinin Starye Ataqi kəndində (indiki Çeçenistan Respublikasının Urus-Martan rayonu) kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1935-ci ildə məktəbi bitirərək, o vaxt Sernovodskoye kəndində yerləşən pedaqoji məktəbə daxil olub. 1938-ci ildə Moskva Teatr İnstitutuna daxil olub. Ancaq təhsilini başa çatdırmaq mümkün olmamışdır. Belə ki, İkinci Dünya müharibəsi başlayandan sonra dördüncü kursdan Qroznıya teatrda çalışmaq üçün geri çağırılmışdır.
Müharibə illərində Çeçen-İnquş Dövlət Dram Teatrının aktyoru və rejissoru idi. Teatr tez-tez ordu hissələrində, xəstəxanalarda, müdafiə istehkamlarının inşaatçılarının qarşısında tamaşalarla çıxış edirdi. Bu işinə görə, 30 iyun 1943-cü ildə Həmidov Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar artisti adına layiq görüldü.
Deportasiya illəri
1944-cü ildə, Çeçenlərin və inquşların deportasiyasısı zamanı şəkər çuğunduru fermasının klub rəhbəri və Cambul vilayəti şəkər fabrikinin Mədəniyyət Sarayının bədii rəhbəri idi. 1945-ci ildə Qırğızıstan SSR Respublika Xalq Yaradıcılığı Evinin direktoru, sonra respublika Mədəniyyət Nazirliyinin teatr şöbəsinin müdiri oldu.
1948-ci ildən — Qırğızıstan Dövlət Filarmoniyasının Konsert və Təşkilat şöbəsinin müdiri olmuşdur. 1950-ci ildən Respublika Xalq Yaradıcılığı Evində baş metodist kimi, 1955-ci ildən — "Znamya Truda" qəzetinin Mədəniyyət şöbəsinin müdiri kimi çalışmışdır. Daha sonra Qazaxıstan SSR Yazıçılar Birliyində ədəbi məsləhətçi olaraq işləmişdir. O, müntəzəm olaraq teatr mövzusunda məqalələri ilə Qırğızıstanın dövri mətbuatında çıxış edirdi.
Əbdülhəmid Həmidov 1957-ci ildə Çeçen-İnquş Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblını yenidən yaratdı (sonradan ansambl Vaynax kimi tanındı) və ansamblla birlikdə vətəninə döndü. 1959–1961-ci illərdə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri idi.
1961–1962-ci illərdə Leninqrad Teatr İnstitutunun milli şöbəsində müəllim idi. Sonra ekstern tələbə olaraq bu institutun aktyorluq fakültəsini bitirdi. 1959-cu ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Xalq Artisti adına layiq görüldü. 1960-cı ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasına üzv oldu.
Yaradıcılığı
Əbdülhəmid Həmidov hələ institutda təhsil alarkən bədii yaradıcılıq ilə məşğul olmağa başlamışdır. Həmidov rus və xarici klassiklərin əsərlərini Çeçen dilinə tərcüməsi ilə məşğul olurdu. O, Molyerin "Soylulardakı burjua" (1939), Lev Tolstoyun "Qaranlığın Gücü" (1939), Şekspirin "Otello" (1940) və bir sıra digər əsərləri çeçen dilinə tərcüməsi etmişdir.
1967-ci ildə respublika sənət əsərləri müsabiqəsində Həmidovun Xanpaşa Nuradilovun şücaətinə həsr olunmuş "Liirbotsurş" ("Ölümsüzlər") pyesi ikinci mükafata və RSFSR Mədəniyyət Nazirliyinin 1-ci dərəcəli diplomuna layiq görüldü. Bey Abadiyev "Qroznı Fəhləsi" qəzetində yazırdı:
 | Əbdülhəmid Həmidovun yeni "Ölümsüzlər" əsəri həm ideoloji-fəlsəfi konsepsiyası, həm də bədii ümumiləşdirmələrinin miqyası baxımından mürəkkəb bir əsərdir. Müharibəyə, onun qəhrəmanlarına, məşhur və itkinlərə həsr olunmuş bu dram, Sovet xalqının Böyük Vətən Müharibəsindəki qəhrəmanlıq mübarizəsindən bəhs edən çoxcildli bir hekayənin parlaq səhifəsinə çevriləcək. A.Həmidovun baş verən hadisələrin bütün faciələri üçün oynadığı pyes həyatın himnidir. Sovet xalqlarının millətlərarası dostluq mövzusu parlaq və aydın şəkildə həll olunur. Dramaturq ürəyindəki ağrı və sevinclə on səkkiz və ya on doqquz yaşlı oğlanların, böyük Rusiyanın fərqli xalqlarının taleyindən bəhs edir. Yaşamadan əvvəl ölürlər, sevmirlər, vətənlərini ürəkləri ilə örtürlər. |  |
1967-ci ildə Ümumittifaq yeni dram əsərləri müsabiqəsində Həmidovun "Boj-Əlinin Düşməsi" pyesi üçüncü dərəcəli diplomla təltif edildi. İndi "Boj-Əli" adlandırılan bu tamaşa hələ də Çeçen Teatrının səhnəsində dəyişməz ünvana malikdir.
Əsərin qəhrəmanı Boj-Əli çox rəngarəng, iti ağıla malik və hazırcavablığı ilə seçilən enerjili bir insandır. Amma onun zəif cəhətləri, dost seçimində səhvlik həyatda və ailədə problemlərə yol açır. Tamaşa türk, ərəb və digər dillərə tərcümə edilərək Türkiyə, İordaniya, Suriya, Tatarıstan, Başqırdıstan və digər ölkələrin teatrlarında səhnələşdirilmişdir.
Onun şeirlərinin bir çoxuna məşhur çeçen bəstəkarları Umar Beksultanov, A.Xalebski, Zayndi Çərkizbiyev tərəfindən musiqi bəstələnmişdir. Bu mahnılar ən yaxşı çeçen müğənniləri Sultan Maqomedov, Valid Dagayev, Movlad Burkayev və başqaları tərəfindən peşəkarcasına ifa olunurdu. Bu mahnıların çoxu bu gün də məşhurdur.
Həmidov 1962-ci ildən Çeçen-İnquş Dram Teatrının direktoru idi. 1968-ci ildən ölənə qədər Kommunist Partiyası Çeçen-İnquş vilayət komitəsinin təşviqat və təbliğat şöbəsinin müdir müavini və mədəniyyət sektorunun müdiri olub. 6 iyul 1969-cu ildə avtomobil qəzasında həlak olmuşdur.
İncəsənətdə
1964-cü ildə heykəltaraş İ.D.Bekiçiyev Əbdülhəmid Həmidovun büstünü yaradıb.
Mükafat və təltifləri
- Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar artisti (30 iyun 1943);
- (1946);
- Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti (1959).
Əsərləri
- "Sovdat və Daud", oyun (1943);
- "Əbubeşar", bir aktlı oyun;
- Maxsoltının dəişətli günü, satirik oyun;
- "Dağlardan gələn qız", tamaşa (A.A.Alekseevlə birgə həmmüəllif, 1960);
- Boj-Əlinin Düşməsi, komediya;
- Ölümsüzlər, qəhrəmanlıq dramı;
- Mavi qanadlı göyərçin, uşaq oyunu;
- Durda və Darqa, satirik hekayə;
- "Girmasolta macəraları", satirik hekayə;
- "Geyin — orada, geyin — burada", satirik hekayə;
- "İmtahan", satirik hekayə;
Xatirəsi
1984-cü ildə Qroznıda Həmidovun yaşadığı evə xatirə lövhəsi qoyulub.
İstinadlar
- "Абдул-Хамид Хамидов. ЖЗЛ". 2021-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-04.
- "Хамидов Абдул-Хамид Хамидович". 2022-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-05.
Ədəbiyyat
- Мальсагов А. У., Туркаев Х. В. Писатели советской Чечено-Ингушетии. Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство. 1969.
- Культурное строительство в Чечено-Ингушетии (июнь 1941—1980 гг.): Сборник материалов и документов. Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство. 1985. 52.
- Муса Гешаев. Знаменитые чеченцы. 2 (2000 nüs.). М.: Мусаиздат. 2005. 526–561.
- Пономарёва И. З., Севостьянов М. П. Памяти вечной достойны (15000 nüs.). Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство. 1987. 106–108.
Xarici keçidlər
- "Хамидов Абдул-Хамид Хамидович". İstifadə tarixi: 2014-02-25.
- "Поиски и находки драматурга". İstifadə tarixi: 2014-02-25.
- "Абдул-Хамид Хамидов. ЖЗЛ". İstifadə tarixi: 2014-02-25.
- Абдул-Хамид Хамидов — YouTube (на чеченском языке)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebdulhemid Hemidovic Hemidov 15 oktyabr 1920 Kohne Atagi d Cecen Milli Dairesi d 6 iyul 1969 Qrozni SSRI aktyoru yazicisi sairi dramaturqu tercumecisi teatr xadimi Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin xalq artisti 1959 Cecen Inqusetiya Yazicilar Ittifaqinin sedri 1959 1961 ve SSRI Yazicilar Ittifaqinin uzvu 1943 Ebdulhemid HemidovEbdulhemid Hemidovic HemidovDogum tarixi 15 oktyabr 1920 1920 10 15 Dogum yeri Kohne Atagi d Cecen Milli Dairesi d Dagliq MSSRVefat tarixi 6 iyul 1969 1969 07 06 48 yasinda Vefat yeri Qrozni Cecen Inqus MSSR RSFSR SSRIVefat sebebi yol neqliyyat hadisesiMilliyyeti cecenTehsili Rusiya Dovlet Sehne Seneti Institutu 1961 Fealiyyeti yaziciEserlerinin dili rus cecenJanrlar aktyor yazici sair dramaturq tercumeci teatr xadimiUzvluyu SSRI Yazicilar IttifaqiMukafatlariHeyati1920 ci ilde Terek vilayetinin Starye Ataqi kendinde indiki Cecenistan Respublikasinin Urus Martan rayonu kendli ailesinde anadan olmusdur 1935 ci ilde mektebi bitirerek o vaxt Sernovodskoye kendinde yerlesen pedaqoji mektebe daxil olub 1938 ci ilde Moskva Teatr Institutuna daxil olub Ancaq tehsilini basa catdirmaq mumkun olmamisdir Bele ki Ikinci Dunya muharibesi baslayandan sonra dorduncu kursdan Qrozniya teatrda calismaq ucun geri cagirilmisdir Muharibe illerinde Cecen Inqus Dovlet Dram Teatrinin aktyoru ve rejissoru idi Teatr tez tez ordu hisselerinde xestexanalarda mudafie istehkamlarinin insaatcilarinin qarsisinda tamasalarla cixis edirdi Bu isine gore 30 iyun 1943 cu ilde Hemidov Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin emekdar artisti adina layiq goruldu Deportasiya illeri 1944 cu ilde Cecenlerin ve inquslarin deportasiyasisi zamani seker cugunduru fermasinin klub rehberi ve Cambul vilayeti seker fabrikinin Medeniyyet Sarayinin bedii rehberi idi 1945 ci ilde Qirgizistan SSR Respublika Xalq Yaradiciligi Evinin direktoru sonra respublika Medeniyyet Nazirliyinin teatr sobesinin mudiri oldu 1948 ci ilden Qirgizistan Dovlet Filarmoniyasinin Konsert ve Teskilat sobesinin mudiri olmusdur 1950 ci ilden Respublika Xalq Yaradiciligi Evinde bas metodist kimi 1955 ci ilden Znamya Truda qezetinin Medeniyyet sobesinin mudiri kimi calismisdir Daha sonra Qazaxistan SSR Yazicilar Birliyinde edebi meslehetci olaraq islemisdir O muntezem olaraq teatr movzusunda meqaleleri ile Qirgizistanin dovri metbuatinda cixis edirdi Ebdulhemid Hemidov 1957 ci ilde Cecen Inqus Dovlet Mahni ve Reqs Ansamblini yeniden yaratdi sonradan ansambl Vaynax kimi tanindi ve ansamblla birlikde vetenine dondu 1959 1961 ci illerde Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi Yazicilar Birliyinin sedri idi 1961 1962 ci illerde Leninqrad Teatr Institutunun milli sobesinde muellim idi Sonra ekstern telebe olaraq bu institutun aktyorluq fakultesini bitirdi 1959 cu ilde Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Xalq Artisti adina layiq goruldu 1960 ci ilde Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasina uzv oldu YaradiciligiEbdulhemid Hemidov hele institutda tehsil alarken bedii yaradiciliq ile mesgul olmaga baslamisdir Hemidov rus ve xarici klassiklerin eserlerini Cecen diline tercumesi ile mesgul olurdu O Molyerin Soylulardaki burjua 1939 Lev Tolstoyun Qaranligin Gucu 1939 Sekspirin Otello 1940 ve bir sira diger eserleri cecen diline tercumesi etmisdir 1967 ci ilde respublika senet eserleri musabiqesinde Hemidovun Xanpasa Nuradilovun sucaetine hesr olunmus Liirbotsurs Olumsuzler pyesi ikinci mukafata ve RSFSR Medeniyyet Nazirliyinin 1 ci dereceli diplomuna layiq goruldu Bey Abadiyev Qrozni Fehlesi qezetinde yazirdi Ebdulhemid Hemidovun yeni Olumsuzler eseri hem ideoloji felsefi konsepsiyasi hem de bedii umumilesdirmelerinin miqyasi baximindan murekkeb bir eserdir Muharibeye onun qehremanlarina meshur ve itkinlere hesr olunmus bu dram Sovet xalqinin Boyuk Veten Muharibesindeki qehremanliq mubarizesinden behs eden coxcildli bir hekayenin parlaq sehifesine cevrilecek A Hemidovun bas veren hadiselerin butun facieleri ucun oynadigi pyes heyatin himnidir Sovet xalqlarinin milletlerarasi dostluq movzusu parlaq ve aydin sekilde hell olunur Dramaturq ureyindeki agri ve sevincle on sekkiz ve ya on doqquz yasli oglanlarin boyuk Rusiyanin ferqli xalqlarinin taleyinden behs edir Yasamadan evvel olurler sevmirler vetenlerini urekleri ile orturler 1967 ci ilde Umumittifaq yeni dram eserleri musabiqesinde Hemidovun Boj Elinin Dusmesi pyesi ucuncu dereceli diplomla teltif edildi Indi Boj Eli adlandirilan bu tamasa hele de Cecen Teatrinin sehnesinde deyismez unvana malikdir Eserin qehremani Boj Eli cox rengareng iti agila malik ve hazircavabligi ile secilen enerjili bir insandir Amma onun zeif cehetleri dost seciminde sehvlik heyatda ve ailede problemlere yol acir Tamasa turk ereb ve diger dillere tercume edilerek Turkiye Iordaniya Suriya Tataristan Basqirdistan ve diger olkelerin teatrlarinda sehnelesdirilmisdir Onun seirlerinin bir coxuna meshur cecen bestekarlari Umar Beksultanov A Xalebski Zayndi Cerkizbiyev terefinden musiqi bestelenmisdir Bu mahnilar en yaxsi cecen mugennileri Sultan Maqomedov Valid Dagayev Movlad Burkayev ve basqalari terefinden pesekarcasina ifa olunurdu Bu mahnilarin coxu bu gun de meshurdur Hemidov 1962 ci ilden Cecen Inqus Dram Teatrinin direktoru idi 1968 ci ilden olene qeder Kommunist Partiyasi Cecen Inqus vilayet komitesinin tesviqat ve tebligat sobesinin mudir muavini ve medeniyyet sektorunun mudiri olub 6 iyul 1969 cu ilde avtomobil qezasinda helak olmusdur Incesenetde1964 cu ilde heykeltaras I D Bekiciyev Ebdulhemid Hemidovun bustunu yaradib Mukafat ve teltifleriCecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin emekdar artisti 30 iyun 1943 1941 1945 ci iller Boyuk Veten muharibesinde resadetli emeye gore medali 1946 Cecen Inqus Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin xalq artisti 1959 Eserleri Sovdat ve Daud oyun 1943 Ebubesar bir aktli oyun Maxsoltinin deisetli gunu satirik oyun Daglardan gelen qiz tamasa A A Alekseevle birge hemmuellif 1960 Boj Elinin Dusmesi komediya Olumsuzler qehremanliq drami Mavi qanadli goyercin usaq oyunu Durda ve Darqa satirik hekaye Girmasolta maceralari satirik hekaye Geyin orada geyin burada satirik hekaye Imtahan satirik hekaye Xatiresi1984 cu ilde Qroznida Hemidovun yasadigi eve xatire lovhesi qoyulub Istinadlar Abdul Hamid Hamidov ZhZL 2021 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 04 Hamidov Abdul Hamid Hamidovich 2022 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 05 EdebiyyatMalsagov A U Turkaev H V Pisateli sovetskoj Checheno Ingushetii Gr Checheno Ingushskoe knizhnoe izdatelstvo 1969 Kulturnoe stroitelstvo v Checheno Ingushetii iyun 1941 1980 gg Sbornik materialov i dokumentov Gr Checheno Ingushskoe knizhnoe izdatelstvo 1985 52 Musa Geshaev Znamenitye chechency 2 2000 nus M Musaizdat 2005 526 561 Ponomaryova I Z Sevostyanov M P Pamyati vechnoj dostojny 15000 nus Gr Checheno Ingushskoe knizhnoe izdatelstvo 1987 106 108 Xarici kecidler Hamidov Abdul Hamid Hamidovich Istifade tarixi 2014 02 25 Poiski i nahodki dramaturga Istifade tarixi 2014 02 25 Abdul Hamid Hamidov ZhZL Istifade tarixi 2014 02 25 Abdul Hamid Hamidov YouTube na chechenskom yazyke