Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şumşu döyüşü (Şumşu adasına desant çıxarılması) - Kuril desant çıxarılması əməliyyatı tarixinin mühüm mərhələsisir. Ancaq Yaponiya danışıqsız olmanı əməliyyat başlamazdan dörd gün öncə qəbul etmişdir. Əməliyyat beş gün davam etmiş və 1945-ci ilin 23 avqust]] tarixində bitmişdir. Ancaq bu döyüş sovet-yapon müharibəsi tarixində sovetlərin daha çox itki və yaralı verdiyi döyüş olmuşdur. 24 avqust tarixindən etibarən Sovet ordusu cənubda yerləşən adaların işğalına başlamışdır.
| Şumşu döyüşü | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Tarix | 18–23 Avqust 1945 | ||
| Yeri | Şumşu adası | ||
| Nəticəsi | Yaponların təslim olması | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Öncəki vəziyyət
Kuril adalarının Yaponiya İmperiyasına verilməsini nəzərdə tuturdu. Bu anlaşma istər Rusiya imperiyası, istərsə də SSRİ üçün zamanın o dövrki şərtlərinə görə əlverişli olmuşdur. Müqavilə sayəsində Yaponiya 1200 km məsafədə yeni ərazilər edir, Rusiya isə faktiki olaraq Sakit okeana çıxışını itirmişdir. Rus-yapon müharibəsi zamanı yaponlar Şumşudan Kamçatkaya desant çıxartmışdılar. Öz sərhədlərinin lap yaxınlığında bu cür təhlükənin olması SSRİ rəhbərliyini daim gərginlikdə saxlayırdı.
Gəmilərin hərəkəti
16 avqust 1945-ci ildə donanma komandanı desant əməliyyatının başlanması haqqında əmr imzalayır. 14 avqust tarixində əməliyyatın başalamasına iki gün qalmış Yaponiya hökuməti təslim olmanı qəbul edir. Bununla belə Kuril adalarında əməliyyat hələdə davam edirdi. Əməliyyatlar rəsmən 23 avqust tarixinddə bitmişdir. 17 avqust saat 17:00 radələrində Petropavlovsk-Kamçatka istiqamətində desantçılar yola çıxmışlar. Gəmiləri bombardımançılar və sualtı qayıqlar müşahidə edirdi. Gecə saatları dumanda hücumun detalları müzakirə edilirdi.
18 avqust
Saat 2:38 18 avqust tarixində sovet sahil batareyası Lopatka burnu istiqamətdə atəş açırlar. 4.22 ilk desant çıxarılması həyata keçirilir. Gəmi sahildən bir qədər aralıda dayanır. Əsgərlər ağır yüklə su ilə üzərək sahilə çıxır. Burada isə onları yapon atəşi gözləyirdi. Çoxları isə elə dənizdəcə ölürdü. 9 saat ərzində 138-ci atıcı taboru, 3 artilleriya diviziyası adaya daxil ola bilir. İki hakim zirvə ələ keçirilir. Bundan sonra yaponların müqaviməti güçlənir onlar hətta əks hücumlar təşkil edərək itirilmiş bir çox əraziləri geri alırlar. Bəzi zirvələr isə dəfələrlə əldən ələ keçir. Hətta yaponlar Şumşuda müdafiəni güçləndirmək məqsədi ilə Paramuşirdən əlavə qüvvələr gətirirlər. Sovet desantçılarının vəziyyəti bundan başqa rabitə əlaqəsinin olmaması səbəbində pisləşmişdi. Günün ikinci yarısında yaponlar tankların köməyi ikə qabağa gedə bilirlər. Ancaq desanyçıları dənizə atmaq mümkün olmur. Bu döyüşdə yaponlar 60 tankdan qırxını itirirlər (yaponlar 27 tankın məhv olmasını qeyd edirlər). Üstəlik tank taborunun komadiri döyüşdə həlak olur. 200 nəfər desantçı döyüşdə həlak olmuşdur. Yaponlar sahilə yaxın yerləşən gəmilərə artilleriya zərbələri endirirlər. Nəticədə sovet donanmasına ciddi zərbə dəyir. Burada 7 desant gəmisi (DS-1, DS-3, DS-5, DS-8, DS-9, DS-43, DS-47), 1 sərhəd kateri P-8 (5 nəfər ölmüş, 6 yaralanmışdır), 2 kiçik kater və 7 desant gəmisi (DS-2, DS-4, DS-7, DS-10, DS-48, DS-49, DS-50), 1 nəqliyyat gəmisi zədələnmişdir. Yapon təyyarələri gəmiləri havadan atəmə tutsalarda böyük nəticə əldə edilmir. Bircə «Kirov» gəmisinin iki ekipajı yaralanmışdır. Bununla belə iki yapon təyyarəsi zenit atəşi ilə sıradan çıxarılır.
Havanın qaralmasına baxmayaraq döyüş havam edir. Bu zaman sovet qüvvələri artıq yaponların artilleriya məntəqələrinin nəzarətdə saxlaya bilmişdi. Elə bu zaman əlavə güvvələr bölgəyə gətirilir. Gecə radələrində duman səbəbindən təyyarələr hərəkət edə bilmirdi. Bununla belə adaya 2-ci eşalon desant çıxarılır. 373-cü atıcı tabor, artilleriya taboru və dəniz piyadaları bölüyü sahilə çıxır. Yaponların 250 əsgəri və 3 bateriyası ələ keçirilir.
19 avqust
Desantların irəliyə getməsində çətinliklər yaranmışdı. Üstəlik əməliyyatın şiddətliyi zəyifləmişdi. 18:00 radələrində yapon qoşunlarının komandanı sovet desantçılarının komandiri P. İ. Dyakova məktub yazaraq danışıqsız təslim olmanın şərtlərini danışmağı təklif edir. Hərbi əməliyyatlar dayandırılır. Elə həmin gün yopon təyyarəsi (bəzən — təyyarəçi-kamikadze) Şumşu yaxınlığında bir sovet katerini batırır.
20 avqust
Sovet gəmiləri Kataoka və Şumşuya istiqamət götürür. Bu zaman Şumşu və Paramuşir adalarında gəmilərə atəş açılır, nəticədə «Oxotsk» gəmisində 3 nəfər ölür, 12 nəfər yaralanır. «Kirov» gəmisinin iki ekipajı yaralanır. Sovet ordu komandanı əməliyyatların bərpa olunması haqqında əmr imzalayır. Adaya bombalar atılır. Bundan sonra yeni deleqasiya danışıqlar məqsədi ilə sovetlər tərəfə keçir.
21 — 22 avqust
Yapon komandirləri adanın təslim olmasını yuvatmağa çalışır. Bu səbəbdən 2 atıcı tabor, 23 avqustda adaya enir. Nümayiş məqsədi ilə adada yerləşən yapon batarealarına havadan atəş açılır.
Yaponiyanın təslim olması və Şimali Kuril adalarının ələ keçirilməsi
23 avqustda bölgədə yerləşən yapon qoşunlarının komandanı general-leytenat Fusaki Susumi özü şəxsən təslim olur. Bu zaman 1 general, 525 zabit, 11700 əsgər əsir götürülür. 40 top, 17 qaubis, 9 zenit qurğusu, 214 yüngül plemyot, 123 ağır plemyot, 20 zenit plemyotu, 7420 tüfəng, bir necə tank, 7 təyyarə qənimət olaraq ələ keçirilir. 23 avqustda Paramuşir qarnizonu təslim olur. Burada 8000 əsgər (74-cu piyada briqadası, 91-ci piyada diviziyası, 18-ci və 19-ci atıcı diviziyası, 11-cü tank taboru), 50 ağır silah və 17 tank ələ keçirilir. Üstəlik 74-cu piyada briqadasının general-mayoru İvaoda təslim olur. Sovetlər 416 ölü, 123 itkin, 1028 yaralı, yaponlar isə 369 ölü və 647 yaralı olaraq itki verirlər
İstinadlar
- День ТВ. "Иводзима по-русски". 2013-04-09. İstifadə tarixi: 2016-03-22.
- "Северные территории или Южные Курилы? - Мои статьи - Каталог статей - Hermit Lair". 2016-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-06.
- Богатырёв С. В. Потери боевых кораблей и катеров ВМФ СССР в период Великой Отечественной войны 1941—1945 гг. Справочник. — Львов: ИПГ «Марина-Посейдон», 1994. — С. 37.
- "Yaponların hərbi texnikası Şimali Kurildə hələdə qalır". 2016-06-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sumsu doyusu Sumsu adasina desant cixarilmasi Kuril desant cixarilmasi emeliyyati tarixinin muhum merhelesisir Ancaq Yaponiya danisiqsiz olmani emeliyyat baslamazdan dord gun once qebul etmisdir Emeliyyat bes gun davam etmis ve 1945 ci ilin 23 avqust tarixinde bitmisdir Ancaq bu doyus sovet yapon muharibesi tarixinde sovetlerin daha cox itki ve yarali verdiyi doyus olmusdur 24 avqust tarixinden etibaren Sovet ordusu cenubda yerlesen adalarin isgalina baslamisdir Sumsu doyusuTarix 18 23 Avqust 1945Yeri Sumsu adasiNeticesi Yaponlarin teslim olmasiMunaqise terefleriSSRI Yaponiya imperiyasiTereflerin quvvesi8 821 esger 64 gemi ve kater 8 500 esger 77 tankItkiler516 olu 1 051 yarali 7 desant gemisi 256 olu 762 yarali 20 tank Vikianbarda elaqeli mediafayllarOnceki veziyyetKuril adalarinin Yaponiya Imperiyasina verilmesini nezerde tuturdu Bu anlasma ister Rusiya imperiyasi isterse de SSRI ucun zamanin o dovrki sertlerine gore elverisli olmusdur Muqavile sayesinde Yaponiya 1200 km mesafede yeni eraziler edir Rusiya ise faktiki olaraq Sakit okeana cixisini itirmisdir Rus yapon muharibesi zamani yaponlar Sumsudan Kamcatkaya desant cixartmisdilar Oz serhedlerinin lap yaxinliginda bu cur tehlukenin olmasi SSRI rehberliyini daim gerginlikde saxlayirdi Gemilerin hereketi 16 avqust 1945 ci ilde donanma komandani desant emeliyyatinin baslanmasi haqqinda emr imzalayir 14 avqust tarixinde emeliyyatin basalamasina iki gun qalmis Yaponiya hokumeti teslim olmani qebul edir Bununla bele Kuril adalarinda emeliyyat helede davam edirdi Emeliyyatlar resmen 23 avqust tarixindde bitmisdir 17 avqust saat 17 00 radelerinde Petropavlovsk Kamcatka istiqametinde desantcilar yola cixmislar Gemileri bombardimancilar ve sualti qayiqlar musahide edirdi Gece saatlari dumanda hucumun detallari muzakire edilirdi 18 avqust Saat 2 38 18 avqust tarixinde sovet sahil batareyasi Lopatka burnu istiqametde ates acirlar 4 22 ilk desant cixarilmasi heyata kecirilir Gemi sahilden bir qeder aralida dayanir Esgerler agir yukle su ile uzerek sahile cixir Burada ise onlari yapon atesi gozleyirdi Coxlari ise ele denizdece olurdu 9 saat erzinde 138 ci atici taboru 3 artilleriya diviziyasi adaya daxil ola bilir Iki hakim zirve ele kecirilir Bundan sonra yaponlarin muqavimeti guclenir onlar hetta eks hucumlar teskil ederek itirilmis bir cox erazileri geri alirlar Bezi zirveler ise defelerle elden ele kecir Hetta yaponlar Sumsuda mudafieni guclendirmek meqsedi ile Paramusirden elave quvveler getirirler Sovet desantcilarinin veziyyeti bundan basqa rabite elaqesinin olmamasi sebebinde pislesmisdi Gunun ikinci yarisinda yaponlar tanklarin komeyi ike qabaga gede bilirler Ancaq desanycilari denize atmaq mumkun olmur Bu doyusde yaponlar 60 tankdan qirxini itirirler yaponlar 27 tankin mehv olmasini qeyd edirler Ustelik tank taborunun komadiri doyusde helak olur 200 nefer desantci doyusde helak olmusdur Yaponlar sahile yaxin yerlesen gemilere artilleriya zerbeleri endirirler Neticede sovet donanmasina ciddi zerbe deyir Burada 7 desant gemisi DS 1 DS 3 DS 5 DS 8 DS 9 DS 43 DS 47 1 serhed kateri P 8 5 nefer olmus 6 yaralanmisdir 2 kicik kater ve 7 desant gemisi DS 2 DS 4 DS 7 DS 10 DS 48 DS 49 DS 50 1 neqliyyat gemisi zedelenmisdir Yapon teyyareleri gemileri havadan ateme tutsalarda boyuk netice elde edilmir Birce Kirov gemisinin iki ekipaji yaralanmisdir Bununla bele iki yapon teyyaresi zenit atesi ile siradan cixarilir Havanin qaralmasina baxmayaraq doyus havam edir Bu zaman sovet quvveleri artiq yaponlarin artilleriya menteqelerinin nezaretde saxlaya bilmisdi Ele bu zaman elave guvveler bolgeye getirilir Gece radelerinde duman sebebinden teyyareler hereket ede bilmirdi Bununla bele adaya 2 ci esalon desant cixarilir 373 cu atici tabor artilleriya taboru ve deniz piyadalari boluyu sahile cixir Yaponlarin 250 esgeri ve 3 bateriyasi ele kecirilir 19 avqust Desantlarin ireliye getmesinde cetinlikler yaranmisdi Ustelik emeliyyatin siddetliyi zeyiflemisdi 18 00 radelerinde yapon qosunlarinin komandani sovet desantcilarinin komandiri P I Dyakova mektub yazaraq danisiqsiz teslim olmanin sertlerini danismagi teklif edir Herbi emeliyyatlar dayandirilir Ele hemin gun yopon teyyaresi bezen teyyareci kamikadze Sumsu yaxinliginda bir sovet katerini batirir 20 avqust Sovet gemileri Kataoka ve Sumsuya istiqamet goturur Bu zaman Sumsu ve Paramusir adalarinda gemilere ates acilir neticede Oxotsk gemisinde 3 nefer olur 12 nefer yaralanir Kirov gemisinin iki ekipaji yaralanir Sovet ordu komandani emeliyyatlarin berpa olunmasi haqqinda emr imzalayir Adaya bombalar atilir Bundan sonra yeni deleqasiya danisiqlar meqsedi ile sovetler terefe kecir 21 22 avqust Yapon komandirleri adanin teslim olmasini yuvatmaga calisir Bu sebebden 2 atici tabor 23 avqustda adaya enir Numayis meqsedi ile adada yerlesen yapon batarealarina havadan ates acilir Yaponiyanin teslim olmasi ve Simali Kuril adalarinin ele kecirilmesi 23 avqustda bolgede yerlesen yapon qosunlarinin komandani general leytenat Fusaki Susumi ozu sexsen teslim olur Bu zaman 1 general 525 zabit 11700 esger esir goturulur 40 top 17 qaubis 9 zenit qurgusu 214 yungul plemyot 123 agir plemyot 20 zenit plemyotu 7420 tufeng bir nece tank 7 teyyare qenimet olaraq ele kecirilir 23 avqustda Paramusir qarnizonu teslim olur Burada 8000 esger 74 cu piyada briqadasi 91 ci piyada diviziyasi 18 ci ve 19 ci atici diviziyasi 11 cu tank taboru 50 agir silah ve 17 tank ele kecirilir Ustelik 74 cu piyada briqadasinin general mayoru Ivaoda teslim olur Sovetler 416 olu 123 itkin 1028 yarali yaponlar ise 369 olu ve 647 yarali olaraq itki verirlerIstinadlarDen TV Ivodzima po russki 2013 04 09 Istifade tarixi 2016 03 22 Severnye territorii ili Yuzhnye Kurily Moi stati Katalog statej Hermit Lair 2016 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 06 Bogatyryov S V Poteri boevyh korablej i katerov VMF SSSR v period Velikoj Otechestvennoj vojny 1941 1945 gg Spravochnik Lvov IPG Marina Posejdon 1994 S 37 Yaponlarin herbi texnikasi Simali Kurilde helede qalir 2016 06 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 06