Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əmək məzuniyyəti - işçilərə verilən məzuniyyət.
İşçilərə əmək məzuniyyətlərinin verilməsi XIX əsrin ikinci yarısından, onun qanunvericiliklə tənzimlənməsinə isə ötən əsrin əvvəllərindən başlanılıb. 1903 və 1908-ci illərdə İsveçrə, 1909-da İslandiya, 1919-cu ildə Avstraliyada buna yönəlik qanunlar qəbul edilib. Dünyanın çox ölkələrindəki məzuniyyət sayı özlərinin əmək hüququna görə tənzimlənir.
1936-cı ildə Beynəlxalq Əmək Təşkilatı əmək məzuniyyəti haqda 47 saylı tövsiyə qərarı, 52 saylı konvensiyanı hazırlayıb. Azərbaycana gəlincə, o cümlədən məzuniyyət hüququnu tənzimləyən Əmək Məcəlləsi 1999-cu il iyulun 1-dən qüvvəyə minib. Ötən 10 il müddətində məcəlləyə bir neçə dəfə əlavə və dəyişiklik edilib. Sonuncu belə dəyişiklik 2009-cu ilin mayın 14-də reallaşıb.
Azərbaycanın ana qanunu vətəndaşların məzuniyyət hüququna təminat verir. Konstitusiyanın 37-ci maddəsinə görə, əmək müqaviləsi ilə işləyənlərə ildə azı bir dəfə 21 təqvim günündən az olmayan ödənişli məzuniyyət verilməsi təmin edilir.
1999-cu ildə qüvvəyə minmiş Əmək Məcəlləsinə görə, işçilər vəzifəsindən (peşəsindən), əmək şəraitindən və əmək müqaviləsinin müddətindən asılı olmayaraq məzuniyyətlərdən istifadə hüququna malikdirlər. Məzuniyyət hüququ və ondan istifadə qaydaları məhdudlaşdırıla bilməz.
Əmək məzuniyyətinin müddəti təqvim günü ilə hesablanır. O, müvafiq peşə (vəzifə) üzrə əmək funksiyasını yerinə yetirən işçilərə verilən illik əsas məzuniyyətdən və istehsalın, əməyin xarakterinə və əmək stajına görə, habelə uşaqlı qadınlara verilən əlavə məzuniyyətdən ibarət olub istər birlikdə, istərsə də ayrılıqda verilə bilər.
Əmək məzuniyyəti hər il müvafiq iş ili üçün verilir. İş ili işçinin işə götürüldüyü gündən başlanır və növbəti ilin həmin günü başa çatır. Əgər işçinin iş ili onun əmək məzuniyyətinə çıxmaq üçün müraciət etdiyi vaxtda başlanmayıbsa, onda ona əmək məzuniyyəti yalnız iş ili başlanandan sonra verilə bilər. Bir iş ilinə görə yalnız bir əmək məzuniyyəti verilə bilər. Təqvim ili ərzində işçinin iki iş ilinə görə məzuniyyət hüququ olduqda o, həmin təqvim ilində hər iki iş ilinə görə məzuniyyətdən birlikdə və ya ayrı-ayrılıqda istifadə edə bilər.
Əmək məzuniyyətlərinin müddətlərinə gəlincə, işçilərə ödənişli əsas məzuniyyət 21 təqvim günündən az olmayaraq verilməlidir. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında çalışan işçilərə, məsul vəzifələrdə (vəzifənin məsulluğunu işin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla işəgötürən müəyyən edir) çalışan dövlət qulluqçularına, müəssisənin rəhbər işçilərinə və mütəxəssislərinə, xüsusi rejimli tədris müəssisələri istisna olmaqla tədris müəssisəsində pedaqoji iş aparmayan rəhbər işçilərə və inzibati-tədris heyəti işçilərinə, habelə məktəbdənkənar uşaq müəssisələrinin rəhbərlərinə, tədris müəssisələrinin metodistlərinə, baş ustalarına, istehsalat təlimi ustalarına, təlimatçılarına, kitabxanaçılarına, laborantlarına, emalatxana rəhbərlərinə, dayələrə, dəyişək xidmətçilərinə, bədii rəhbərlərinə, elmi dərəcəsi olmayan elmi işçilərə, həkimlərə, orta tibb işçilərinə və əczaçılara əsas məzuniyyət 30 təqvim günü müddətində verilməlidir.
Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə görə əlavə məzuniyyətlər də var. Yeraltı işlərdə çalışan, əmək şəraiti zərərli və ağır, habelə əmək funksiyası yüksək həssaslıq, həyəcan, zehni və fiziki gərginliklə bağlı olan işçilərə əməyin şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə görə əlavə məzuniyyətlər verilir. Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə görə əlavə məzuniyyətin müddəti 6 təqvim günündən az olmamalıdır.
Qanunvericilik əmək stajına görə əlavə məzuniyyətlərin müddətləri və verilmə qaydasını da müəyyən edir. Əmək stajından asılı olaraq işçilərə beş ildən on ilədək əmək stajı olduqda 2 təqvim günü, on ildən on beş ilədək əmək stajı olduqda 4 təqvim günü, on beş ildən çox əmək stajı olduqda 6 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyət verilir.
Əsas və əlavə məzuniyyətlərin müddətindən asılı olmayaraq 14 yaşınadək iki uşağı olan qadınlara 2 təqvim günü, bu yaşda üç və daha çox uşağı olan, həmçinin 16 yaşınadək əlil uşağı olan qadınlara isə 5 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyət verilir. Uşaqlarını təkbaşına böyüdən ataların, həmçinin uşaqları övladlığa götürmüş şəxslərin də əlavə məzuniyyət hüququ var.
Bəzi kateqoriyadan olan işçilərə əmək məzuniyyəti 56 təqvim günü müddətində verilməlidir. Onların içində illik normanın üçdə bir hissəsindən az olmamaqla pedaqoji iş aparan tədris müəssisələrinin rəhbər işçiləri, tərbiyəçiləri, təlimatçıları, dərnək və musiqi rəhbərləri, konsertmeysterlər, xormeysterlər, bütün ixtisas və adlardan olan müəllimlər, hərbi rəhbərlər və s. var.
Uşaq evlərinin, məktəbəqədər uşaq tərbiyə müəssisələrinin rəhbər işçilərinə, tərbiyəçilərinə, musiqi rəhbərlərinə, praktik psixoloqlara; metodika kabinetlərinin və mərkəzlərinin rəhbərlərinə, metodistlərinə və təlimatçılarına; məktəbyanı internatların tərbiyəçilərinə; məktəbdənkənar uşaq müəssisələrinin dərnək rəhbərlərinə, kütləvi işçilərinə, məşqçi müəllimlərə, elmi tədqiqat müəssisələrinin, habelə ali məktəblərin elmi tədqiqat bölmələrinin elmlər namizədi elmi dərəcəsi olan əməkdaşlarına, rəhbərlərinə və onların elmi işlər üzrə müavinlərinə, elmi katiblərinə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günü müddətində verilməlidir.
Yaşı 16-dan az olan işçilərə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günündən, 16 yaşından 18 yaşınadək işçilərə isə 35 təqvim günündən az olmayaraq verilir. Əlilliyin qrupundan, səbəbindən və müddətindən asılı olmayaraq işləyən əlillərə əmək məzuniyyəti azı 42 təqvim günüdür.
Azərbaycan Respublikasının azadlığı, suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda xəsarət alan işçilərə, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanlarına, Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarına, 1941-1945-ci illər müharibəsində döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş, habelə hərbi xidmətdə olmuş, lakin döyüş əməliyyatlarında iştirak etməmiş hərbi qulluqçulara, "İstiqlal" ordeni ilə, habelə Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün müdafiəsi ilə bağlı digər dövlət təltifləri ilə təltif olunmuş işçilərə məzuniyyət 46 təqvim günündən az olmayaraq verilir.
Teatr-tamaşa müəssisələri, televiziya, radio və kinematoqrafiya qurumlarının bədii və artist heyətləri 42 təqvim günü, bilavasitə səhnəyə xidmət edən işçilər isə 35 təqvim günü müddətində məzuniyyətə çıxmalıdır.
Əmək Məcəlləsinə görə, işçiyə əmək məzuniyyətinin verilməməsi qadağandır. İşçi müvafiq iş ilində əmək məzuniyyətindən istənilən səbəbdən istifadə etmədikdə, ona həmin iş ili (iş illəri) üçün istifadə edilməmiş əmək məzuniyyətinə görə müəyyən olunmuş qaydada və məbləğdə kompensasiya ödənilir.
Həmçinin bax
Mənbə
- Əmək məzuniyyəti: kim nə qədər istirahət edə bilər[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Emek mezuniyyeti iscilere verilen mezuniyyet Iscilere emek mezuniyyetlerinin verilmesi XIX esrin ikinci yarisindan onun qanunvericilikle tenzimlenmesine ise oten esrin evvellerinden baslanilib 1903 ve 1908 ci illerde Isvecre 1909 da Islandiya 1919 cu ilde Avstraliyada buna yonelik qanunlar qebul edilib Dunyanin cox olkelerindeki mezuniyyet sayi ozlerinin emek huququna gore tenzimlenir 1936 ci ilde Beynelxalq Emek Teskilati emek mezuniyyeti haqda 47 sayli tovsiye qerari 52 sayli konvensiyani hazirlayib Azerbaycana gelince o cumleden mezuniyyet huququnu tenzimleyen Emek Mecellesi 1999 cu il iyulun 1 den quvveye minib Oten 10 il muddetinde mecelleye bir nece defe elave ve deyisiklik edilib Sonuncu bele deyisiklik 2009 cu ilin mayin 14 de reallasib Azerbaycanin ana qanunu vetendaslarin mezuniyyet huququna teminat verir Konstitusiyanin 37 ci maddesine gore emek muqavilesi ile isleyenlere ilde azi bir defe 21 teqvim gununden az olmayan odenisli mezuniyyet verilmesi temin edilir 1999 cu ilde quvveye minmis Emek Mecellesine gore isciler vezifesinden pesesinden emek seraitinden ve emek muqavilesinin muddetinden asili olmayaraq mezuniyyetlerden istifade huququna malikdirler Mezuniyyet huququ ve ondan istifade qaydalari mehdudlasdirila bilmez Emek mezuniyyetinin muddeti teqvim gunu ile hesablanir O muvafiq pese vezife uzre emek funksiyasini yerine yetiren iscilere verilen illik esas mezuniyyetden ve istehsalin emeyin xarakterine ve emek stajina gore habele usaqli qadinlara verilen elave mezuniyyetden ibaret olub ister birlikde isterse de ayriliqda verile biler Emek mezuniyyeti her il muvafiq is ili ucun verilir Is ili iscinin ise goturulduyu gunden baslanir ve novbeti ilin hemin gunu basa catir Eger iscinin is ili onun emek mezuniyyetine cixmaq ucun muraciet etdiyi vaxtda baslanmayibsa onda ona emek mezuniyyeti yalniz is ili baslanandan sonra verile biler Bir is iline gore yalniz bir emek mezuniyyeti verile biler Teqvim ili erzinde iscinin iki is iline gore mezuniyyet huququ olduqda o hemin teqvim ilinde her iki is iline gore mezuniyyetden birlikde ve ya ayri ayriliqda istifade ede biler Emek mezuniyyetlerinin muddetlerine gelince iscilere odenisli esas mezuniyyet 21 teqvim gununden az olmayaraq verilmelidir Kend teserrufati mehsullarinin istehsalinda calisan iscilere mesul vezifelerde vezifenin mesullugunu isin xususiyyetleri nezere alinmaqla isegoturen mueyyen edir calisan dovlet qulluqcularina muessisenin rehber iscilerine ve mutexessislerine xususi rejimli tedris muessiseleri istisna olmaqla tedris muessisesinde pedaqoji is aparmayan rehber iscilere ve inzibati tedris heyeti iscilerine habele mektebdenkenar usaq muessiselerinin rehberlerine tedris muessiselerinin metodistlerine bas ustalarina istehsalat telimi ustalarina telimatcilarina kitabxanacilarina laborantlarina emalatxana rehberlerine dayelere deyisek xidmetcilerine bedii rehberlerine elmi derecesi olmayan elmi iscilere hekimlere orta tibb iscilerine ve eczacilara esas mezuniyyet 30 teqvim gunu muddetinde verilmelidir Emek seraitine ve emek funksiyasinin xususiyyetlerine gore elave mezuniyyetler de var Yeralti islerde calisan emek seraiti zererli ve agir habele emek funksiyasi yuksek hessasliq heyecan zehni ve fiziki gerginlikle bagli olan iscilere emeyin seraitine ve emek funksiyasinin xususiyyetlerine gore elave mezuniyyetler verilir Emek seraitine ve emek funksiyasinin xususiyyetlerine gore elave mezuniyyetin muddeti 6 teqvim gununden az olmamalidir Qanunvericilik emek stajina gore elave mezuniyyetlerin muddetleri ve verilme qaydasini da mueyyen edir Emek stajindan asili olaraq iscilere bes ilden on iledek emek staji olduqda 2 teqvim gunu on ilden on bes iledek emek staji olduqda 4 teqvim gunu on bes ilden cox emek staji olduqda 6 teqvim gunu muddetinde elave mezuniyyet verilir Esas ve elave mezuniyyetlerin muddetinden asili olmayaraq 14 yasinadek iki usagi olan qadinlara 2 teqvim gunu bu yasda uc ve daha cox usagi olan hemcinin 16 yasinadek elil usagi olan qadinlara ise 5 teqvim gunu muddetinde elave mezuniyyet verilir Usaqlarini tekbasina boyuden atalarin hemcinin usaqlari ovladliga goturmus sexslerin de elave mezuniyyet huququ var Bezi kateqoriyadan olan iscilere emek mezuniyyeti 56 teqvim gunu muddetinde verilmelidir Onlarin icinde illik normanin ucde bir hissesinden az olmamaqla pedaqoji is aparan tedris muessiselerinin rehber iscileri terbiyecileri telimatcilari dernek ve musiqi rehberleri konsertmeysterler xormeysterler butun ixtisas ve adlardan olan muellimler herbi rehberler ve s var Usaq evlerinin mektebeqeder usaq terbiye muessiselerinin rehber iscilerine terbiyecilerine musiqi rehberlerine praktik psixoloqlara metodika kabinetlerinin ve merkezlerinin rehberlerine metodistlerine ve telimatcilarina mektebyani internatlarin terbiyecilerine mektebdenkenar usaq muessiselerinin dernek rehberlerine kutlevi iscilerine mesqci muellimlere elmi tedqiqat muessiselerinin habele ali mekteblerin elmi tedqiqat bolmelerinin elmler namizedi elmi derecesi olan emekdaslarina rehberlerine ve onlarin elmi isler uzre muavinlerine elmi katiblerine emek mezuniyyeti 42 teqvim gunu muddetinde verilmelidir Yasi 16 dan az olan iscilere emek mezuniyyeti 42 teqvim gununden 16 yasindan 18 yasinadek iscilere ise 35 teqvim gununden az olmayaraq verilir Elilliyin qrupundan sebebinden ve muddetinden asili olmayaraq isleyen elillere emek mezuniyyeti azi 42 teqvim gunudur Azerbaycan Respublikasinin azadligi suverenliyi ve erazi butovluyu ugrunda xesaret alan iscilere Azerbaycanin Milli Qehremanlarina Sovet Ittifaqi Qehremanlarina 1941 1945 ci iller muharibesinde doyus emeliyyatlarinda istirak etmis habele herbi xidmetde olmus lakin doyus emeliyyatlarinda istirak etmemis herbi qulluqculara Istiqlal ordeni ile habele Azerbaycan Respublikasinin suverenliyi ve erazi butovluyunun mudafiesi ile bagli diger dovlet teltifleri ile teltif olunmus iscilere mezuniyyet 46 teqvim gununden az olmayaraq verilir Teatr tamasa muessiseleri televiziya radio ve kinematoqrafiya qurumlarinin bedii ve artist heyetleri 42 teqvim gunu bilavasite sehneye xidmet eden isciler ise 35 teqvim gunu muddetinde mezuniyyete cixmalidir Emek Mecellesine gore isciye emek mezuniyyetinin verilmemesi qadagandir Isci muvafiq is ilinde emek mezuniyyetinden istenilen sebebden istifade etmedikde ona hemin is ili is illeri ucun istifade edilmemis emek mezuniyyetine gore mueyyen olunmus qaydada ve meblegde kompensasiya odenilir Hemcinin baxAzerbaycanda emek huququMenbeEmek mezuniyyeti kim ne qeder istirahet ede biler olu kecid