Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbu İshaq Məhəmməd ibn Harun Ər-Rəşid (ərəb. أبو إسحاق محمد بن هارون الرشيد) və ya Əl-Mötəsim (ərəb. المعتصم بالله) (796 – 5 yanvar 842, Səmərra, Abbasilər xilafəti) — 8. Abbasi xəlifəsi.
| Əl-Mötəsim | |
|---|---|
 Əl-Mötəsim Bizans elçilərini qarşılayır | |
| Əvvəlki | Əl-Məmun |
| Sonrakı | Əl-Vasiq |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 796 |
| Vəfat tarixi | 5 yanvar 842 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | Xəlifə |
| Atası | Ər-Rəşid |
| Anası | Maridə bint Şəbib |
| Həyat yoldaşları | Qaratis Şuca Əl-Xarəzmi |
| Uşaqları | Əl-Vasiq Əl-Mütəvəkkil Məhəmməd |
| Ailəsi | Abbasilər |
| Dini | islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məmundan sonra xəlifə olan Mötəsim (833–842) Harun ər-Rəşidin Maridə adlı Soğdlu bir türk cariyəsindən olma oğludur.; Məmunun xəlifəliyi sırasında Misirdə vali ikən; türkləri orduya toplayan və onlar üzərində təsiri olan bir şəxsdir. Mötəsim xəlifəliyə keçər-keçməz o dönəmin ən önəmli sosial dəyişimini gerçəkləşdirmişdir. Bu dəyişim ordunun türkləşdirilməsiydi. Mötəsim xəlifə olmadan öncə türklərdən mühüm dərəcədə ordu qurmuş, və Məmunun dönəmində şəxsən başladığı bu işi sürətlindirərək davam etmişdir.
Bildiyimiz kimi anası türk əslli olan xəlifə Mötəsim türklərdən xüsusi bir əsgəri güc qurmuşdu. Türk muzdlu və qulamlarını rəhbərlikdə əhəmiyyətli vəzifələrə gətirmişdi. Daha sonra bu əsgəri gücün Bağdaddakı varlığı bəzi narahatlıqlara səbəb olduğundan Samirrə adıyla yeni bir şəhər qurduraraq dövlət mərkəzini oraya daşıdı. Bu necə oldu? Bir müddət keçəndən Mötəsim yeni orduya söz keçirə bilməməyə başlamışdı. Ordu xəlifəni deyil, rəislərini dinləyirdilər. Onları sərkərdələr ilk dəfə savaş divanına almışdı.[İbn Vərdan, səh. 488.] Artıq bunlar hərb ərkanı da olmuşdular. Mötəsim bütün əyan-əşrəfi də türklərdən təşkil etmişdi. Məsələn dövlət hacibi Vasif bir türk sərkərdəsi idi. Türklərə bu özəl müamilə Bağdad əhlində xoşnudsuzluq yaratmışdır. Üstəlik ərəb ünsürün sıradan çıxarılması, türklərə qarşı xalqın soyumasına səbəbiyət vermişdir. Bütün bunlara bir də yerli əhaliyə qarşı türklərin uyğun olmayan hərəkətləri əlavə edilincə iş böyüyəcək, Mötəsim yeni problemləri önləmək üçün yeni bir əsgəri şəhər qurmağa qərar verəcəkdir. Səmərra şəhərini.
838-ci ildə Mötəsim Anadoluya Bizans üzərinə bir səfər təşkil etmiş, ordusunun bir qolu Bizans imperatoru Feofil və ordusunu "Anzin döyüşü" adı verilən bir vuruşmada böyük məğlubiyyətə uğratmış, Bizansın ikinci böyük şəhəri Amoriomu mühasirə edib əlinə keçirmiş və Abbasi orduları İznik şəhərinin yaxınlarına qədər irəliləmişdir.
Bu səfərdə Bizansın Anadoludakı ən önəmli qalası Amoriumun fəth edildi. Buranın fəthindən öncə türk sərkərdələrindən Afşinin başçılığındakı Türk qüvvələri Dazmana da (Kazova-Tokat) Bizans imperatorunu məğlub etdilər. Daha sonra xəlifə və Afşin birlikdə Amoriuma yönəldilər. Bu ordunun sağ qanadını, Afşin, sol qanadını yenə bir türk sərkərdəsi olan Əşnas idarə edidi. Amoriumun fəthi sırasında türklərin çox önəmli işlər gördüyünü görürük. Türklərdən qurulan ordu, Mötəsim dönəmində meydana gələn Abbas bin Məmunun ərəb sərkərdə Ucəyflə birlikdə xəlifəlik iddiası ilə Mötəsima qarşı üsyanını yatırmışdı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, , Bakı, "Mütərcim",2015, 408 səh.
İstinadlar
- الطبري م. ب. ج. تاريخ الرسل والملوك (ərəb.): تاريخ الطبري.
- al-Mu'tasim // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Təbəri, V,273
- İbn Vərdan, Tarixul-Abbasiyyun, Beyrut, 1993, səh.487.
- Təbəri, V,179
- İbn Tağribərdi, II, 251.
- Lewis, 179.
- Marchall, G. S Hodgson, Rethinking World History: Essays on Islam, Europe and World History. Cambridge and New York: Cambridge University Press, 1993. I, 461.
- Yıldız,170.
- Təbəri, V,240.
- Təbəri, V,245.
Xarici keçidlər
 | Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Ishaq Mehemmed ibn Harun Er Resid ereb أبو إسحاق محمد بن هارون الرشيد ve ya El Motesim ereb المعتصم بالله 796 5 yanvar 842 Semerra Abbasiler xilafeti 8 Abbasi xelifesi El MotesimEl Motesim Bizans elcilerini qarsilayir8 Abbasi xelifesiEvvelkiEl MemunSonrakiEl VasiqSexsi melumatlarDogum tarixi 796Vefat tarixi 5 yanvar 842 0842 01 05 Vefat yeri Semerra Abbasiler xilafetiFealiyyeti XelifeAtasi Er ResidAnasi Maride bint SebibHeyat yoldaslari Qaratis Suca El XarezmiUsaqlari El Vasiq El Mutevekkil MehemmedAilesi AbbasilerDini islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMemundan sonra xelife olan Motesim 833 842 Harun er Residin Maride adli Sogdlu bir turk cariyesinden olma ogludur Memunun xelifeliyi sirasinda Misirde vali iken turkleri orduya toplayan ve onlar uzerinde tesiri olan bir sexsdir Motesim xelifeliye kecer kecmez o donemin en onemli sosial deyisimini gerceklesdirmisdir Bu deyisim ordunun turklesdirilmesiydi Motesim xelife olmadan once turklerden muhum derecede ordu qurmus ve Memunun doneminde sexsen basladigi bu isi suretlindirerek davam etmisdir Bildiyimiz kimi anasi turk eslli olan xelife Motesim turklerden xususi bir esgeri guc qurmusdu Turk muzdlu ve qulamlarini rehberlikde ehemiyyetli vezifelere getirmisdi Daha sonra bu esgeri gucun Bagdaddaki varligi bezi narahatliqlara sebeb oldugundan Samirre adiyla yeni bir seher qurduraraq dovlet merkezini oraya dasidi Bu nece oldu Bir muddet kecenden Motesim yeni orduya soz kecire bilmemeye baslamisdi Ordu xelifeni deyil reislerini dinleyirdiler Onlari serkerdeler ilk defe savas divanina almisdi Ibn Verdan seh 488 Artiq bunlar herb erkani da olmusdular Motesim butun eyan esrefi de turklerden teskil etmisdi Meselen dovlet hacibi Vasif bir turk serkerdesi idi Turklere bu ozel muamile Bagdad ehlinde xosnudsuzluq yaratmisdir Ustelik ereb unsurun siradan cixarilmasi turklere qarsi xalqin soyumasina sebebiyet vermisdir Butun bunlara bir de yerli ehaliye qarsi turklerin uygun olmayan hereketleri elave edilince is boyuyecek Motesim yeni problemleri onlemek ucun yeni bir esgeri seher qurmaga qerar verecekdir Semerra seherini 838 ci ilde Motesim Anadoluya Bizans uzerine bir sefer teskil etmis ordusunun bir qolu Bizans imperatoru Feofil ve ordusunu Anzin doyusu adi verilen bir vurusmada boyuk meglubiyyete ugratmis Bizansin ikinci boyuk seheri Amoriomu muhasire edib eline kecirmis ve Abbasi ordulari Iznik seherinin yaxinlarina qeder irelilemisdir Bu seferde Bizansin Anadoludaki en onemli qalasi Amoriumun feth edildi Buranin fethinden once turk serkerdelerinden Afsinin basciligindaki Turk quvveleri Dazmana da Kazova Tokat Bizans imperatorunu meglub etdiler Daha sonra xelife ve Afsin birlikde Amoriuma yoneldiler Bu ordunun sag qanadini Afsin sol qanadini yene bir turk serkerdesi olan Esnas idare edidi Amoriumun fethi sirasinda turklerin cox onemli isler gorduyunu goruruk Turklerden qurulan ordu Motesim doneminde meydana gelen Abbas bin Memunun ereb serkerde Uceyfle birlikde xelifelik iddiasi ile Motesima qarsi usyanini yatirmisdi MenbeEnver Cingizoglu Baki Mutercim 2015 408 seh Istinadlarالطبري م ب ج تاريخ الرسل والملوك ereb تاريخ الطبري al Mu tasim Encyclopaedia Britannica ing Teberi V 273 Ibn Verdan Tarixul Abbasiyyun Beyrut 1993 seh 487 Teberi V 179 Ibn Tagriberdi II 251 Lewis 179 Marchall G S Hodgson Rethinking World History Essays on Islam Europe and World History Cambridge and New York Cambridge University Press 1993 I 461 Yildiz 170 Teberi V 240 Teberi V 245 Xarici kecidler Sexs ve ya bioqrafiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin