Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İttifaq Partiyası — 1905-ci ilin oktyabr ayında Bakıda yaradılmış milli sosialist inqilabçı təşkilatı.
İttifaq Partiyası | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | 1907 |
| Dağılma tarixi | 1911 (1917) |
| Xələfi | Əkinçi Partiyası Xalqçı Partiyası |
| Baş qərargah | Bakı |
| İdeologiya | sosializm |
| Müttəfiqlər | Sosialist İnqilabçılar Partiyası |
Tarixi
Yaradılması
Təşəbbüsçüləri Sosialist İnqilabçılar Partiyası Bakı komitəsinin üzvləri S. Rayetski və V. Rizel idi. Təşkilatın başçıları R. Şərifzadə, M. Cuvarlinski, R. Məlikov olmuşlar. "İttifaq"ın üzvləri sırasında P. Montinlə birlikdə qətlə yetirilmiş fəhlə Əli Hacı Yaqub oğlunun, eləcə də Ş. Poladov, tələbə Mehdiyevin də adları çəkilir.
Mətbu orqanı olmayan Azərbaycan eserləri "Qafqaz sözü", "Kaspi" və digər qəzetlərin səhifələrində məqalələr dərc etdirirdilər. Təşkilatın liderləri kütlələrin maarifləndirilməsini və xalqın azadlığını özlərinin əsas məqsədləri elan edirdilər. Azərbaycanlılara qarşı soyqrımları zamanı ittifaqçılar eserlərlə və digər partiyalarla birlikdə hakimiyyət nümayəndələrinin təxribatına qarşı çıxış etmişdilər.
Siyasi şəraitin və erməni-müsəlman münasibətlərinin gərginləşdiyi 1905-ci ilin oktyabrında ittifaqçılar sol blok taktikası tərəfdarları olaraq, Sosialist İnqilabçılar Partiyası Bakı komitəsi, sosial demokratlar və erməni spesifikləri ilə birgə qaragüruhçulara və digər təxribatçılara qarşı yaradılmış İnqilabi Koalisiya İttifaqına daxil oldular.
1905-ci ilin avqustunda yaranmış eyni vəziyyətdə İttifaq Partiyası azərbaycanlıları və erməniləri birliyə çağıraraq, hakim dairələrin təxribatlarına uymamağa və qırğınları dayandırmağa çağırırdı. Taktiki üsullarında ittifaqçılar terrorun və anarxist mübarizəsinin tərəfdarı idilər.
Dağılması
Sovet tarixşünaslığında İttifaq Partiyasınının kütlələr arasında dayağı olmadığına görə 1906-cı ilin sonuna doğru tarix səhnəsindən çıxdığı bildirilirdi, lakin son dövrlərdə aşkar olunmuş sənədlərə görə, onların fəaliyyəti 1911-ci ilə qədər davam etmişdir. 1907-ci ildə Sosialist İnqilabçılar Partiyasının Bakı komitəsi ilə birgə yaydıqları vərəqələrdə ittifaqçılar azərbaycanlıların azadlıq hərəkatına qoşulmağa və fəhlələri tətillərə çağırırdılar. Həmin ilin yayında eserlərin Bibiheybət şöbəsi İttifaq təşkilatına üzvlərin cəlb olunmasını bərpa edərək, öz mətbu orqanlarını onların arasında yayırdı.
Polis 1908-ci ildə də eserlərin Azərbaycan dilində çağırışlarını çap etmək üçün mətbəə şriftlərini aşkar etmişdi. Azərbaycan eser təşkilatının mövcudluğu barədə 1911-ci ilə aid bəzi məlumatlar da var. 1917 ildə bərpa olunmuş eser təşkilatlarının milli şöbələri aktiv fəaliyyətə başlamışdılar. Bu vaxtdan etibarən onlar sol — "Əkinçi Partiyası" və sağ — "Xalqçı Partiyası" qanadlarına bölünmüşdülər.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Əfəndiyev S. M., Azərbaycan proletariatının inqilabı hərəkatı tarixindən, B., 1957; Лопач З.А., Деятельность эсеров в Азербаиджане и борьба большеков против них (1903–1914). Автореф. Канд.дисс., Б., 1981.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ittifaq Partiyasi 1905 ci ilin oktyabr ayinda Bakida yaradilmis milli sosialist inqilabci teskilati Ittifaq PartiyasiQurulus tarixi 1907Dagilma tarixi 1911 1917 Xelefi Ekinci Partiyasi Xalqci PartiyasiBas qerargah BakiIdeologiya sosializmMuttefiqler Sosialist Inqilabcilar PartiyasiTarixiYaradilmasi Tesebbusculeri Sosialist Inqilabcilar Partiyasi Baki komitesinin uzvleri S Rayetski ve V Rizel idi Teskilatin bascilari R Serifzade M Cuvarlinski R Melikov olmuslar Ittifaq in uzvleri sirasinda P Montinle birlikde qetle yetirilmis fehle Eli Haci Yaqub oglunun elece de S Poladov telebe Mehdiyevin de adlari cekilir Metbu orqani olmayan Azerbaycan eserleri Qafqaz sozu Kaspi ve diger qezetlerin sehifelerinde meqaleler derc etdirirdiler Teskilatin liderleri kutlelerin maariflendirilmesini ve xalqin azadligini ozlerinin esas meqsedleri elan edirdiler Azerbaycanlilara qarsi soyqrimlari zamani ittifaqcilar eserlerle ve diger partiyalarla birlikde hakimiyyet numayendelerinin texribatina qarsi cixis etmisdiler Siyasi seraitin ve ermeni muselman munasibetlerinin gerginlesdiyi 1905 ci ilin oktyabrinda ittifaqcilar sol blok taktikasi terefdarlari olaraq Sosialist Inqilabcilar Partiyasi Baki komitesi sosial demokratlar ve ermeni spesifikleri ile birge qaraguruhculara ve diger texribatcilara qarsi yaradilmis Inqilabi Koalisiya Ittifaqina daxil oldular 1905 ci ilin avqustunda yaranmis eyni veziyyetde Ittifaq Partiyasi azerbaycanlilari ve ermenileri birliye cagiraraq hakim dairelerin texribatlarina uymamaga ve qirginlari dayandirmaga cagirirdi Taktiki usullarinda ittifaqcilar terrorun ve anarxist mubarizesinin terefdari idiler Dagilmasi Sovet tarixsunasliginda Ittifaq Partiyasininin kutleler arasinda dayagi olmadigina gore 1906 ci ilin sonuna dogru tarix sehnesinden cixdigi bildirilirdi lakin son dovrlerde askar olunmus senedlere gore onlarin fealiyyeti 1911 ci ile qeder davam etmisdir 1907 ci ilde Sosialist Inqilabcilar Partiyasinin Baki komitesi ile birge yaydiqlari vereqelerde ittifaqcilar azerbaycanlilarin azadliq herekatina qosulmaga ve fehleleri tetillere cagirirdilar Hemin ilin yayinda eserlerin Bibiheybet sobesi Ittifaq teskilatina uzvlerin celb olunmasini berpa ederek oz metbu orqanlarini onlarin arasinda yayirdi Polis 1908 ci ilde de eserlerin Azerbaycan dilinde cagirislarini cap etmek ucun metbee sriftlerini askar etmisdi Azerbaycan eser teskilatinin movcudlugu barede 1911 ci ile aid bezi melumatlar da var 1917 ilde berpa olunmus eser teskilatlarinin milli sobeleri aktiv fealiyyete baslamisdilar Bu vaxtdan etibaren onlar sol Ekinci Partiyasi ve sag Xalqci Partiyasi qanadlarina bolunmusduler IstinadlarEdebiyyat Efendiyev S M Azerbaycan proletariatinin inqilabi herekati tarixinden B 1957 Lopach Z A Deyatelnost eserov v Azerbaidzhane i borba bolshekov protiv nih 1903 1914 Avtoref Kand diss B 1981