Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrqi ayrı-seçkilik — irq əsasında şəxslərə qarşı ayrı-seçkilik. İrqi seqreqasiya siyasəti irqi ayrı-seçkiliyi bir növ "qanuniləşdirsə" də, dünya dövlətlərinin qanunvericiliyində belə fəaliyyət qadağan olunur və onun dəstəklənməsi ədalətsizliyə səbəb olur.
Dünya üzrə
məlumatlarına əsasən, The Washington Post qəzetinin təhlil etdiyi kimi, dünyada irqçiliyə qarşı ən az tolerantlıq nümayiş etdirən ölkə İordaniyadır. Tədqiqata əsasən, irqi tolerantlıq etnik müxtəlifliyin olduğu Asiya ölkələrində də aşağı səviyyədədir, bununla belə Qərbi və Mərkəzi Avropa ölkələri və ABŞ nisbətən irqi tolerant dövlətlər hesab olunurlar.
Bu sahədə 30 ildən çox müddətdə aparılmış tədqiqatlar 10 fərqli ölkədə əmək, mənzil və məhsul bazarlarında qeyri-ağlara qarşı əhəmiyyətli dərəcədə ayrı-seçkilik olduğunu aşkar etmişdir.
Hindistan
Dünya Dəyərləri Sorğusuna əsasən, ikinci ən irqçi dövlət Hindistandır. Burada Hindistan əhalisi tərəfindən digər dövlətlərin vətəndaşlarına qarşı həm dərisinin rəngi, həm də mənsub olduğu ölkəyə görə fərqli münasibət göstərilir. Hindistanda xüsusilə afrikalılar irqçilikdən əziyyət çəkirlər, hətta onlar hücuma məruz qalır və öldürülürlər.
Niderland
Niderlandda aparılmış və 2013-cü ildə yayımlanmış bir tədqiqat nəticəsində aşkar edilmişdir ki, ərəb dilində səslənən adları olan iş axtaranlara qarşı əhəmiyyətli dərəcədə ayrı-seçkilik edilir.
Liberiya
Liberiyanın Konstitusiyası qeyri-qaraların vətəndaşlıq üçün qeyri-məqbul olduğunu müəyyən edir.
ABŞ
Çoxsaylı audit tədqiqatları ABŞ-nin əmək bazarında irqi ayrı-seçkiliklə bağlı ciddi sübutlar aşkar etmişlər. Belə ki, tədqiqatlar zamanı işəgötürənlərin ağdərili iş axtaranlara üstünlük vermə dərəcəsi 50% ilə 240% arasında dəyişib. Digər tədqiqatlar zamanı avtomobil bazarında, mənzil sığortası, tibbi xidmət və taksi xidmətindən istifadə məsələlərində irqi ayrı-seçkiliklə bağlı əhəmiyyətli sübutlar aşkar edilmişdi.
Məşğulluq məsələləri zamanı ayrı-seçkilik iki başlıca kateqoriyaya ayrılır:
- Fərqli rəftar: İşəgötürən dəri, saç və ya göz rəngi və bəzi üz cizgiləri kimi dəyişməz irqi xüsusiyyətlərə əsaslanaraq ayrı-seçkilik edir;
- Fərqli təsir: Hətta işəgötürənin irqi xüsusiyyətlərə görə ayrı-seçkilik etmək niyyəti olmasa da, onun hərəkətləri irqçiliyə əsaslanan mənfi təsirlərə malik olur.
Ayrı-seçkilik əmək prosesinin istənilən mərhələsində, eləcə də işə götürülərkən müsahibə zamanı, kompensasiya, iş tapşırığı verilərkən, əmək şəraiti yaradılarkən, işçilərə imtiyazlar verilərkən, vəzifədə irəli çəkərkən, intizam məsuliyyətinə cəlb edərkən və işinə xitam verərkən mövcud ola bilər.
Tədqiqatçılar Marianna Bertrand və Sendhil Mullainathan 2004-cü ildə Çikaqo Universiteti və Massaçusets Texnologiya İnstitutunda aparılmış araşdırma zamanı iş yerlərində geniş yayılmış irqi ayrı-seçkilik olduğunu aşkar etmişdilər. Araşdırmada müsahibə üçün geri çağırışlar almaq üçün "ağdərili səslənən adlar" kimi qəbul edilən namizədlərin sayı, adları "qaradərili kimi səslənən"lərdən 50% çox idi. Tədqiqatçılar bu nəticələri ABŞ-nin ayrı-seçkilik tarixindən qaynaqlanan şüursuz yanaşmaların güclü sübutu kimi görürlər (məsələn, Cim Krou qanunları).
Prinston Universitetinin sosioloqu Devah Peycer Miluoki və Nyu-York şəhərində iş üçün müraciət edən şəxsləri tədqiqata cəlb etmiş və aşkar edilmişdir ki, eyni keyfiyyətlərə malik olan qaradərililər ağlarla müqayisədə iki dəfə az işə dəvət almışdılar.Los-Anceles Kaliforniya Universitetinin sosioloqu S. Maykl Geddis tərəfindən aparılmış digər tədqiqatda isə elit özəl və yüksək keyfiyyətli dövlət ali təhsil müəssisələrinin qara və ağdərili məzunlarının iş perspektivləri müqayisə edilmişdi. Tədqiqatın nəticələrinə görə Harvard kimi elit universitetin qaradərili məzunları Massaçusets Amherst Universiteti kimi dövlət ali təhsil müəssisəsinin ağdərili məzunları ilə müsahibəyə çağırılma zamanı eyni perspektivlərə malik olmuşlar.
İstinadlar
- "A fascinating map of the world's most and least racially tolerant countries". Washington Post. 2017-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-16.
- Riach, P. A.; Rich, J. "Field Experiments of Discrimination in the Market Place". The Economic Journal. 112 (483). November 2002: F480–F518. doi:10.1111/1468-0297.00080.
Controlled experiments, using matched pairs of bogus transactors, to test for discrimination in the marketplace have been conducted for over 30 years, and have extended across 10 countries. Significant, persistent and pervasive levels of discrimination have been found against non-whites and women in labour, housing and product markets.
- CNN, Huizhong Wu. "African students hospitalized in roving mob attacks in India". CNN. 27 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 2 April 2017.
- "India Is Racist, And Happy About It". Outlook. India. 29 June 2009. 29 May 2014 tarixində .
- Elizabeth Soumya. "Africans decry 'discrimination' in India". 11 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 6 May 2015.
- Blommaert, L.; Coenders, M.; van Tubergen, F. "Discrimination of Arabic-Named Applicants in the Netherlands: An Internet-Based Field Experiment Examining Different Phases in Online Recruitment Procedures". Social Forces. 92 (3). 19 December 2013: 957–82. doi:10.1093/sf/sot124.
- Ludwig, Bernadette. . Migration Letters (ingilis). 13 (1). 2016-01-15: 84–99. ISSN 1741-8992. 2018-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-10.
- Pager, Devah; Shepherd, Hana. "The Sociology of Discrimination: Racial Discrimination in Employment, Housing, Credit, and Consumer Markets". Annual Review of Sociology. 34 (1). August 2008: 181–209. doi:10.1146/annurev.soc.33.040406.131740. PMC 2915460. PMID 20689680.
- Larson, Aaron. "Racial Discrimination Law". ExpertLaw. ExpertLaw.com. 10 January 2017. 23 July 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 16 August 2017.
- "Facts About Race/Color Discrimination". U.S. Equal Employment Opportunity Commission. 8 September 2008. 13 December 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 16 August 2017.
- Bertrand, M.; Mullainathan, S. "Are Emily and Greg More Employable Than Lakisha and Jamal? A Field Experiment on Labor Market Discrimination". American Economic Review. 94 (4). 2004: 991–1013. doi:10.1257/0002828042002561.
- "Discrimination in a Low Wage Labor Market: A Field Experiment," 2009, American Sociological Review, by Devah Pager, Bruce Western, and Bart Bonikowski
- "The Mark of a Criminal Record," 2003, American Journal of Sociology, by Devah Pager
- Gaddis, S. M. "Discrimination in the Credential Society: An Audit Study of Race and College Selectivity in the Labor Market". Social Forces. 93 (4). June 2015: 1451–1479. doi:10.1093/sf/sou111.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Irqi ayri seckilik irq esasinda sexslere qarsi ayri seckilik Irqi seqreqasiya siyaseti irqi ayri seckiliyi bir nov qanunilesdirse de dunya dovletlerinin qanunvericiliyinde bele fealiyyet qadagan olunur ve onun desteklenmesi edaletsizliye sebeb olur Dunya uzremelumatlarina esasen The Washington Post qezetinin tehlil etdiyi kimi dunyada irqciliye qarsi en az tolerantliq numayis etdiren olke Iordaniyadir Tedqiqata esasen irqi tolerantliq etnik muxtelifliyin oldugu Asiya olkelerinde de asagi seviyyededir bununla bele Qerbi ve Merkezi Avropa olkeleri ve ABS nisbeten irqi tolerant dovletler hesab olunurlar Bu sahede 30 ilden cox muddetde aparilmis tedqiqatlar 10 ferqli olkede emek menzil ve mehsul bazarlarinda qeyri aglara qarsi ehemiyyetli derecede ayri seckilik oldugunu askar etmisdir Hindistan Dunya Deyerleri Sorgusuna esasen ikinci en irqci dovlet Hindistandir Burada Hindistan ehalisi terefinden diger dovletlerin vetendaslarina qarsi hem derisinin rengi hem de mensub oldugu olkeye gore ferqli munasibet gosterilir Hindistanda xususile afrikalilar irqcilikden eziyyet cekirler hetta onlar hucuma meruz qalir ve oldurulurler Niderland Niderlandda aparilmis ve 2013 cu ilde yayimlanmis bir tedqiqat neticesinde askar edilmisdir ki ereb dilinde seslenen adlari olan is axtaranlara qarsi ehemiyyetli derecede ayri seckilik edilir Liberiya Liberiyanin Konstitusiyasi qeyri qaralarin vetendasliq ucun qeyri meqbul oldugunu mueyyen edir ABS Coxsayli audit tedqiqatlari ABS nin emek bazarinda irqi ayri seckilikle bagli ciddi subutlar askar etmisler Bele ki tedqiqatlar zamani isegoturenlerin agderili is axtaranlara ustunluk verme derecesi 50 ile 240 arasinda deyisib Diger tedqiqatlar zamani avtomobil bazarinda menzil sigortasi tibbi xidmet ve taksi xidmetinden istifade meselelerinde irqi ayri seckilikle bagli ehemiyyetli subutlar askar edilmisdi Mesgulluq meseleleri zamani ayri seckilik iki baslica kateqoriyaya ayrilir Ferqli reftar Isegoturen deri sac ve ya goz rengi ve bezi uz cizgileri kimi deyismez irqi xususiyyetlere esaslanaraq ayri seckilik edir Ferqli tesir Hetta isegoturenin irqi xususiyyetlere gore ayri seckilik etmek niyyeti olmasa da onun hereketleri irqciliye esaslanan menfi tesirlere malik olur Ayri seckilik emek prosesinin istenilen merhelesinde elece de ise goturulerken musahibe zamani kompensasiya is tapsirigi verilerken emek seraiti yaradilarken iscilere imtiyazlar verilerken vezifede ireli cekerken intizam mesuliyyetine celb ederken ve isine xitam vererken movcud ola biler Tedqiqatcilar Marianna Bertrand ve Sendhil Mullainathan 2004 cu ilde Cikaqo Universiteti ve Massacusets Texnologiya Institutunda aparilmis arasdirma zamani is yerlerinde genis yayilmis irqi ayri seckilik oldugunu askar etmisdiler Arasdirmada musahibe ucun geri cagirislar almaq ucun agderili seslenen adlar kimi qebul edilen namizedlerin sayi adlari qaraderili kimi seslenen lerden 50 cox idi Tedqiqatcilar bu neticeleri ABS nin ayri seckilik tarixinden qaynaqlanan suursuz yanasmalarin guclu subutu kimi gorurler meselen Cim Krou qanunlari Prinston Universitetinin sosioloqu Devah Peycer Miluoki ve Nyu York seherinde is ucun muraciet eden sexsleri tedqiqata celb etmis ve askar edilmisdir ki eyni keyfiyyetlere malik olan qaraderililer aglarla muqayisede iki defe az ise devet almisdilar Los Anceles Kaliforniya Universitetinin sosioloqu S Maykl Geddis terefinden aparilmis diger tedqiqatda ise elit ozel ve yuksek keyfiyyetli dovlet ali tehsil muessiselerinin qara ve agderili mezunlarinin is perspektivleri muqayise edilmisdi Tedqiqatin neticelerine gore Harvard kimi elit universitetin qaraderili mezunlari Massacusets Amherst Universiteti kimi dovlet ali tehsil muessisesinin agderili mezunlari ile musahibeye cagirilma zamani eyni perspektivlere malik olmuslar Istinadlar A fascinating map of the world s most and least racially tolerant countries Washington Post 2017 04 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 08 16 Riach P A Rich J Field Experiments of Discrimination in the Market Place The Economic Journal 112 483 November 2002 F480 F518 doi 10 1111 1468 0297 00080 Controlled experiments using matched pairs of bogus transactors to test for discrimination in the marketplace have been conducted for over 30 years and have extended across 10 countries Significant persistent and pervasive levels of discrimination have been found against non whites and women in labour housing and product markets CNN Huizhong Wu African students hospitalized in roving mob attacks in India CNN 27 January 2022 tarixinde Istifade tarixi 2 April 2017 India Is Racist And Happy About It Outlook India 29 June 2009 29 May 2014 tarixinde Elizabeth Soumya Africans decry discrimination in India 11 July 2020 tarixinde Istifade tarixi 6 May 2015 Blommaert L Coenders M van Tubergen F Discrimination of Arabic Named Applicants in the Netherlands An Internet Based Field Experiment Examining Different Phases in Online Recruitment Procedures Social Forces 92 3 19 December 2013 957 82 doi 10 1093 sf sot124 Ludwig Bernadette Migration Letters ingilis 13 1 2016 01 15 84 99 ISSN 1741 8992 2018 05 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 12 10 Pager Devah Shepherd Hana The Sociology of Discrimination Racial Discrimination in Employment Housing Credit and Consumer Markets Annual Review of Sociology 34 1 August 2008 181 209 doi 10 1146 annurev soc 33 040406 131740 PMC 2915460 PMID 20689680 Larson Aaron Racial Discrimination Law ExpertLaw ExpertLaw com 10 January 2017 23 July 2021 tarixinde Istifade tarixi 16 August 2017 Facts About Race Color Discrimination U S Equal Employment Opportunity Commission 8 September 2008 13 December 2019 tarixinde Istifade tarixi 16 August 2017 Bertrand M Mullainathan S Are Emily and Greg More Employable Than Lakisha and Jamal A Field Experiment on Labor Market Discrimination American Economic Review 94 4 2004 991 1013 doi 10 1257 0002828042002561 Discrimination in a Low Wage Labor Market A Field Experiment 2009 American Sociological Review by Devah Pager Bruce Western and Bart Bonikowski The Mark of a Criminal Record 2003 American Journal of Sociology by Devah Pager Gaddis S M Discrimination in the Credential Society An Audit Study of Race and College Selectivity in the Labor Market Social Forces 93 4 June 2015 1451 1479 doi 10 1093 sf sou111