Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ətirli bənövşə (lat. Viola odorata) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin bənövşəkimilər fəsiləsinin bənövşə cinsinə aid bitki növü.
| Ətirli bənövşə | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Ətirli bənövşə | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Hündürlüyü 3-22 sm, sürünən, yerüstü nazik zoğların qoltuğunda kök salan, gövdəsi olmayan çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu qalıntəhər, buğumlu, ağımtıldır. Yarpaqları uzun saplaq üzərində yerləşmiş, dəyirmi və ya enli yumurtaşəkillidir, qaidə hissəsi dərin ürəkşəkillidir, kənarları mişarvari-dəyirmi dişlidir, uc hissədə korbucaqlı və ya az sivriləşmiş və ya bəzən dəyirmiləşmişdir, demək olar ki, çılpaq və ya çox qısa tüklüdür. Çiçəkləri uzun saplaqda yerləşib, ətirlidir, tünd-bənövşəyi və ya bənövşəyi-göy rəngdədir; çiçəkaltlıqları çiçək saplağının ortasında və ya orta hissəsindən yuxarıda yerləşmişdir. Qutucuq şarşəkili və yarım şarşəkillidir, qismən sıx qısa tüklüdür. Mart-aprel (may) aylarında çiçəkləyir, may-iyun aylarında meyvə verir.
Azərbaycanda yayılması
BQ (Quba), KQ şimal, KQ mərkəzi, Lənk. dağ., Nax. düz. Orta dağ qurşağına qədər.
Yaşayış mühiti
Meşələrdə, kolluqlarda, səhralarda yaşıllıq və su olan yerdə, bəzən otlu yamaclarda rast gəlinir.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Dekorativ bitkidir. Qədimdə çiçək və kökü öskürəyə qarşı dərman kimi istifadə olunurdu. Bənövşə yağından parfumeriyada istifadə olunur. Balverən bitkidir.
Təbabətdə istifadə qaydaları
- Ətirli bənövşə yarpaqlarının şərbətindən kəskin öskürəkdə, ağciyər xəstəliklərində, ləçək və yarpaqlarından arpa unu ilə yaxşı hazırlayıb şişləri əritmək üçün, yağından ekzemaya, yarasağaldıcı kimi, çiçəklərindən çay kimi dəmləyərək boğaz ağrılarına və bronxitə qarşı istifadə edilir. 10 qram quru xammalın üzərinə 400 ml qaynar su tökərək ağzı qapalı halda 2 saat saxladıqdan sonra süzüb, gün ərzində (4 dəfəyə) içmək lazımdır.
- Yaxud ətirli bənövşə bişirilir: bunun üçün 10 qram quru xammalın üzərinə 200 ml qaynar su töküb, ağzı qapalı halada 15 dəqiqə su hamamında saxladıqdan sonra 40-45 dəqiqə otaq temperaturunda soyudub süzmək və seliyin ayrılması üçün qalığı sıxmaq lazımdır, alınmış çıxarış gündə 3-4 dəfə, yeməkdən sonra isti halda, hər dəfə bir xörək qaşığı qəbul edilir.
- Ətirli bənövşə və çöl bənövşəsi bəlğəmgətirici yığıntıların tərkibində də istifadə edilir.
- Çöl bənövşəsinin otundan öskürəyə qarşı istifadə edilir. Dəmləməsi bronxial vəzilərin sekresiyasını artırır, sinə yumuşaldıcı təsir göstərir.
- Çöl bənövşəsinin otundan hazırlanmış çay sarılıq xəstəliyində, revmatizm və podaqrada işlənir. Köklərinin və otunun dəmlənməsi çay kimi xalq təbabətində ishala və dizenteriyaya qarşı istifadə edilir. Bundan əlavə köklərindən, yarpaq və çiçəklərindən çay kimi dəmləyib öd yolları xəstəliklərində, qıcolma, bronxial astma və əsəb xəstəliklərində işlədilir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Viola hirta var. odorata (L.) Fiori
- Viola hirta subsp. odorata (L.) Fiori
- Viola martii subsp. odorata (L.) Schimp. & Spenn.
Yarımnövləri
- (J.J.Rodr.) J.J.Orell & Romo
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 934.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Etirli benovse lat Viola odorata bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin benovsekimiler fesilesinin benovse cinsine aid bitki novu Etirli benovseElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MalpigiyaciceklilerFesile BenovsekimilerCins BenovseNov Etirli benovseBeynelxalq elmi adiViola odorata L 1753Sekil axtarisiITIS 22122NCBI 97441EOL 584573Botaniki xarakteristikasiHundurluyu 3 22 sm surunen yerustu nazik zoglarin qoltugunda kok salan govdesi olmayan coxillik ot bitkisidir Kokumsovu qalinteher bugumlu agimtildir Yarpaqlari uzun saplaq uzerinde yerlesmis deyirmi ve ya enli yumurtasekillidir qaide hissesi derin ureksekillidir kenarlari misarvari deyirmi dislidir uc hissede korbucaqli ve ya az sivrilesmis ve ya bezen deyirmilesmisdir demek olar ki cilpaq ve ya cox qisa tukludur Cicekleri uzun saplaqda yerlesib etirlidir tund benovseyi ve ya benovseyi goy rengdedir cicekaltliqlari cicek saplaginin ortasinda ve ya orta hissesinden yuxarida yerlesmisdir Qutucuq sarsekili ve yarim sarsekillidir qismen six qisa tukludur Mart aprel may aylarinda cicekleyir may iyun aylarinda meyve verir Azerbaycanda yayilmasiBQ Quba KQ simal KQ merkezi Lenk dag Nax duz Orta dag qursagina qeder Yasayis muhitiMeselerde kolluqlarda sehralarda yasilliq ve su olan yerde bezen otlu yamaclarda rast gelinir Teserrufat ehemiyyetiDekorativ bitkidir Qedimde cicek ve koku oskureye qarsi derman kimi istifade olunurdu Benovse yagindan parfumeriyada istifade olunur Balveren bitkidir Tebabetde istifade qaydalariEtirli benovse yarpaqlarinin serbetinden keskin oskurekde agciyer xesteliklerinde lecek ve yarpaqlarindan arpa unu ile yaxsi hazirlayib sisleri eritmek ucun yagindan ekzemaya yarasagaldici kimi ciceklerinden cay kimi demleyerek bogaz agrilarina ve bronxite qarsi istifade edilir 10 qram quru xammalin uzerine 400 ml qaynar su tokerek agzi qapali halda 2 saat saxladiqdan sonra suzub gun erzinde 4 defeye icmek lazimdir Yaxud etirli benovse bisirilir bunun ucun 10 qram quru xammalin uzerine 200 ml qaynar su tokub agzi qapali halada 15 deqiqe su hamaminda saxladiqdan sonra 40 45 deqiqe otaq temperaturunda soyudub suzmek ve seliyin ayrilmasi ucun qaligi sixmaq lazimdir alinmis cixaris gunde 3 4 defe yemekden sonra isti halda her defe bir xorek qasigi qebul edilir Etirli benovse ve col benovsesi belgemgetirici yigintilarin terkibinde de istifade edilir Col benovsesinin otundan oskureye qarsi istifade edilir Demlemesi bronxial vezilerin sekresiyasini artirir sine yumusaldici tesir gosterir Col benovsesinin otundan hazirlanmis cay sariliq xesteliyinde revmatizm ve podaqrada islenir Koklerinin ve otunun demlenmesi cay kimi xalq tebabetinde ishala ve dizenteriyaya qarsi istifade edilir Bundan elave koklerinden yarpaq ve ciceklerinden cay kimi demleyib od yollari xesteliklerinde qicolma bronxial astma ve eseb xesteliklerinde isledilir SinonimleriHomotipik sinonimleri Viola hirta var odorata L Fiori Viola hirta subsp odorata L Fiori Viola martii subsp odorata L Schimp amp Spenn Yarimnovleri J J Rodr J J Orell amp RomoIstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 934 Hemcinin bax