Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Əsədulla bəy Yadigarov — azərbaycanlı hərbçi.
| Əsədulla bəy Yadigarov | |
|---|---|
  | |
| 16 oktyabr 1889 – ? | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Təkəli, Borçalı qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tiflis, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti |  Rusiya İmperiyası |
| Qoşun növü | Piyada |
| Rütbəsi |  General-mayor |
| | |
| Təltifləri |    Şiri-Xurşid ordeni 2-ci dərəcəli |
Həyatı
20 dekabr 1844-cü ildə Borçalı mahalının Təkəli kəndində anadan olan Əsədulla bəy Yadigarovu qohumu Mirzə Cəfər Topçubaşov təhsil almaq üçün Peterburqa aparır. On altı yaşlı Əsədulla bəy Peterburq yaxınlığındakı Pavlov kadet korpusunda oxumağa başlayır. Hərbi məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirən kornet Əsədulla bəy 1863-cü il iyunun 12-dən Əlahiddə Qafqaz Ordusunun piyada qoşunlarında xidmətə başlamışdır. İki il sonra, 1865-ci il fevralın 9-da 21 yaşlı Əsədulla bəy Yadigarova poruçik rütbəsi verilmişdir. Nizami orduda otuz iki illik xidmətdən sonra 1895-ci il oktyabrın 12-də ona general-mayor rütbəsi verilib.
XIX əsrin ortalarında Peterburqun zadəgan dairələrində bəy nəslindən olan Yadigar oğulları – general-leytenant İsrafil bəy, saray müşaviri Ağabəy Yadigarov və onların bibisi oğlu, görkəmli şərqşünas-alim, Peterburq Universitetinin professoru Mirzə Cəfər Topçubaşov (1784-1869) xüsusi hörmətə malik idilər. Xüsusilə, Mirzə Cəfər qohumlarının təlim-tərbiyəsinə və təhsil almalarına daha çox qayğı göstərirdi. Gürcüstan mərkəzi Dövlət Arxivindəki 1899-cu ilə məxsus "Qafqaz Hərbi Dairəsində xidmətdə olan generalların və zabitlərin siyahısı" kitabında göstərilir ki, gənc zabit əla xidmətinə görə səxavətlə təltif olunmuşdur. O, 1866-cı il martın 12-də ştabs-rotmistr rütbəsinə, iki il sonra "Müqəddəs Stanislav" ordeninin üçüncü dərəcəsinə layiq görülmüşdür. 1873-cü il yanvarın 16-da şəxsi raportu ilə mülki xidmətə keçən ştabs-rotmistr Əsədulla bəy Yadigarov dörd il ordudan uzaqlaşmışdır.
1877-ci ilin əvvəllərində Türkiyə ilə Rusiya arasında son dərəcə kəskin vəziyyət yarandı. Çar Rusiyası Qara dəniz boğazlarının açılmasını Türkiyədən israrla tələb edir və üstəlik Balkanlarda öz nüfuzunu gücləndirmək üçün fəal mübarizə aparırdı. Nəhayət, bu qığılcımlardan alov törədi. Aprelin 24-də Rusiya rəsmi olaraq Türkiyəyə müharibə elan etdi. Mayın 23-də yenidən orduya çağırılan podpolkovnik Əsədulla bəy Yadigarov Qafqazın Gəncə, Bakı, Zaqatala və Qazax bölgələrindən cəbhə üçün nizami süvari dəstələri təşkil etməyə ezam olundu. İki aydan çox cəbhə üçün araba, furqon, qoşqu atı toplanmasında çalışdı. Gəncənin və Qarabağın bəy, xan oğullarından iki yüz nəfərlik könüllü müsəlman süvari dəstəsi yaradıb özü ilə cəbhəyə apardı. Balkanlardakı hərbi əməliyyatlarda iştirak edən podpolkovnik Əsədulla bəy Yadigarov döyüş qabiliyyətinə görə üçüncü dərəcəli "Müqəddəs Anna" (qılınc və bantla birgə), dördüncü dərəcəli "Müqəddəs Vladimir" (qılınc və bantla birgə) ordenləri ilə təltif olundu. Müharibədən sonra da Qafqazdakı nizami orduda nümunəvi zabit kimi xidmət edən Əsədulla bəy məsul hərbi vəzifələrdə çalışıb. O, 1881-ci il mayın 30-da Qafqaz Hərbi Teleqraf parkının komandiri, 1883-cü il aprelin 13-də Qafqaz sanitar batalyonunun komandiri təyin olunub. Həmin il mayın 18-də qüsursuz xidmətinə görə Əsədulla bəy Yadigarova polkovnik rütbəsi verilib. 1889-cu il oktyabrın 16-da polkovnik Əsədulla bəyə məsul vəzifə tapşırılıb – Əlahiddə Qafqaz Ordusu komandanının əmrilə yetmiş səkkizinci Navahin alayının komandiri. 1895-ci il oktyabrın 12-də isə polkovnik Əsədulla bəy Yadigarova piyada qoşunları üzrə general-mayor fəxri rütbəsi verilib. Ömrünün otuz iki ilini nizami orduda şərəflə xidmət edən general Əsədulla bəyin təltifat kitabçasında ona kavaler ordenləri ilə təltif göstərilir: "Müqəddəs Stanislav" ordeninin üç dərəcəsi (1874, 1883, 1898-ci illərdə), "Müqəddəs Vladimir" ordeninin üçüncü və dördüncü dərəcəsi (1879 və 1893-cü illərdə), "Müqəddəs Anna" ordeninin ikinci, üçüncü dərəcəsi (qılınc və bantla birgə 1877, 1889-cu illərdə). O həm də 1884-cü ildə isə əlahəzrət imperatorun şəxsi təşəkkürünə layiq görülüb.
Üç hərbi yürüşün – 1869, 1871 və 1877-78-ci illərdə – fəal iştirakçısı olan general-mayor Əsədulla bəy Yadigarov 1897-ci ildə Danimarkanın "Danevorq fəxri süvari xaç ordeni" ilə, 1898-ci ildə birinci dərəcəli "Buxara qızıl ulduzu" və 1889-cu ildə İranın ikinci dərəcəli "Şire-Xorşid" ordeni ilə təltif olunub. İran şahı Nəsrəddin Qacar 1873-cü ildə Avropaya ilk səfəri zamanı Azərbaycandan keçib və onun bir neçə bölgəsini gəzib. Həmin səfər haqqında ayrıca kitab yazan şah yol qeydlərində eloğlumuz Əsədulla bəy Yadigarovu da məhəbbətlə yada salıb: "Gecədən yarım saat keçmiş Dilicana yetişdik. Ətraf bütün qarla örtülü dağlardır. Təpələrin ətəyi isə yaşıllıqdır. Çox yerdə İran dağlarında olan vəhşi qırmızı güllər var. Təzə yarpaq açmışdır. Lakin çox əcaib və qəribə gül məskəni gördüm ki, beləsini heç yerdə görməmişəm. Dilican meşəliklər içərisindədir, çox gözəl yerdədir. Polkovnik Əsədulla bəy Yadigarovun evi Dilicanda bizim mənzilimiz oldu. Əsədulla bəy Dilican alayının rəisidir. Tiflis müsəlmanlarındandır, alay komandiridir. Polkovnik Əsədulla bəy Yadigarovun xoş təsir bağışlayan gözəl imarəti, kiçik-kiçik bəzəkli otaqları vardır".
Gürcüstan Mərkəzi Dövlət Arxivinin hərbi sənədlərində general-mayor Əsədulla bəy Yadigarovun 1903-cü ildə Tiflisdə vəfat etdiyi göstərilir: "Şeyxülislamla Müfti Hüseyn Əfəndi (Mirzə Hüseyn Əfəndi Qayıbzadə – 1830-1917) həzrətləri, quberniyamızın hər iki qazisi və başqa rəsmi və qeyri-rəsmi üləma heç məzhəb fərqi kimsənin xatirinə gəlmədiyi halda hər kəs kəndi üləmalıq və ruhanilik vəzifəsini əmələ gətirirdi. Şahzadə polkovnik Şahrux Mirzə Qacar (1844-1915) dəxi hüzur ilə alayı zinətləndirməkdə idi. Rus, gürcü və... mötəbərlərindən bir çox şəxs hazır idilər. Finans vəzarətinin (maliyyə nazirliyinin) nümayəndəsi, məmləkətimizdə ümumi nafe işlərdə həmişə əvvəlinci sırada olan və müsəlmanlara daima xüsusi məhəbbət və ehtiram ibrazından çəkinməyən Sultan-Krım Gəray həzrətlərilə Tiflis quberniyasının nücabə rəisi knyaz Məlakə və knyaz Orbeliani təşyi-cənazədə var idi. Əhalinin sayı islam olsun (müsəlman), xristian olsun, saya gəlməz idi. Hər kəsdə hüzni-səmimi simalarda xüsusi bir ciddiyyət görünürdü. Əhəmiyyətli və məhbibi-ümumi olan əşxasın dəfni belə olur. Şiə və sünni üləma (alimlər) və ümərasının (əmirlərinin) bilaistisna həpisinin və xüsusilə həzrəti-şeyxülislamın, qazi Hacı Axundun və şahzadə Şahrux Mirzənin qəbristanda təbliğ buyurulan müvəkkid (təkidli) xahişlərinə görə, "Şərqi-rus" miyidlərimizin ehtiramı və İslam millətimizin xəvaric içində bihörmət olmaması naminə hər müsəlmanlardan israrla təvəqqə edirik ki, qəbristanda halva dağıtmaq adətini tərk etsinlər. Çün Əsədulla bəyin dəfnində dəxi olduğu kimi, halva paylamaq, iqtaşaşsız-davasız, təziyə sahiblərini və caamatı qəlbən mükəddər etməmiş heç vaxt əmələ gəlməyir. Halva xərcini ehsan üçün füqəraya paylayın!"
Ədəbiyyat
- Şəmistan Nəzirli. General Yadigarov qardaşları. Bakı, "Şirvannəşr", 2004 (az.)
Mənbə
- 1."Şərqi-rus" qəzeti, 2 iyul 1903-cü il, N 39, səh.2.
- 2.Şəmistan Nəzirli. AR Müdafiə Nazirliyi Hərbi-Elmi Mərkəzin baş elmi işçisi, polkovnik-leytenant (Nəsrəddin şah Qacar "Ruznameyi-Səfəri-Sevvomi-Firəngistan" əsəri, səh. 42. Bombey nəşri, 1891-ci il)
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Esedulla bey Yadigarov azerbaycanli herbci Esedulla bey Yadigarov Elahidde Qafqaz Ordusu 78 ci Navahin alayinin komandiri16 oktyabr 1889 Sexsi melumatlarDogum tarixi 20 dekabr 1844Dogum yeri Tekeli Borcali qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1903Vefat yeri Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiHerbi xidmetMensubiyyeti Rusiya ImperiyasiQosun novu PiyadaRutbesi General mayorTeltifleri Siri Xursid ordeni 2 ci dereceliHeyati20 dekabr 1844 cu ilde Borcali mahalinin Tekeli kendinde anadan olan Esedulla bey Yadigarovu qohumu Mirze Cefer Topcubasov tehsil almaq ucun Peterburqa aparir On alti yasli Esedulla bey Peterburq yaxinligindaki Pavlov kadet korpusunda oxumaga baslayir Herbi mektebi muveffeqiyyetle bitiren kornet Esedulla bey 1863 cu il iyunun 12 den Elahidde Qafqaz Ordusunun piyada qosunlarinda xidmete baslamisdir Iki il sonra 1865 ci il fevralin 9 da 21 yasli Esedulla bey Yadigarova porucik rutbesi verilmisdir Nizami orduda otuz iki illik xidmetden sonra 1895 ci il oktyabrin 12 de ona general mayor rutbesi verilib XIX esrin ortalarinda Peterburqun zadegan dairelerinde bey neslinden olan Yadigar ogullari general leytenant Israfil bey saray musaviri Agabey Yadigarov ve onlarin bibisi oglu gorkemli serqsunas alim Peterburq Universitetinin professoru Mirze Cefer Topcubasov 1784 1869 xususi hormete malik idiler Xususile Mirze Cefer qohumlarinin telim terbiyesine ve tehsil almalarina daha cox qaygi gosterirdi Gurcustan merkezi Dovlet Arxivindeki 1899 cu ile mexsus Qafqaz Herbi Dairesinde xidmetde olan generallarin ve zabitlerin siyahisi kitabinda gosterilir ki genc zabit ela xidmetine gore sexavetle teltif olunmusdur O 1866 ci il martin 12 de stabs rotmistr rutbesine iki il sonra Muqeddes Stanislav ordeninin ucuncu derecesine layiq gorulmusdur 1873 cu il yanvarin 16 da sexsi raportu ile mulki xidmete kecen stabs rotmistr Esedulla bey Yadigarov dord il ordudan uzaqlasmisdir 1877 ci ilin evvellerinde Turkiye ile Rusiya arasinda son derece keskin veziyyet yarandi Car Rusiyasi Qara deniz bogazlarinin acilmasini Turkiyeden israrla teleb edir ve ustelik Balkanlarda oz nufuzunu guclendirmek ucun feal mubarize aparirdi Nehayet bu qigilcimlardan alov toredi Aprelin 24 de Rusiya resmi olaraq Turkiyeye muharibe elan etdi Mayin 23 de yeniden orduya cagirilan podpolkovnik Esedulla bey Yadigarov Qafqazin Gence Baki Zaqatala ve Qazax bolgelerinden cebhe ucun nizami suvari desteleri teskil etmeye ezam olundu Iki aydan cox cebhe ucun araba furqon qosqu ati toplanmasinda calisdi Gencenin ve Qarabagin bey xan ogullarindan iki yuz neferlik konullu muselman suvari destesi yaradib ozu ile cebheye apardi Balkanlardaki herbi emeliyyatlarda istirak eden podpolkovnik Esedulla bey Yadigarov doyus qabiliyyetine gore ucuncu dereceli Muqeddes Anna qilinc ve bantla birge dorduncu dereceli Muqeddes Vladimir qilinc ve bantla birge ordenleri ile teltif olundu Muharibeden sonra da Qafqazdaki nizami orduda numunevi zabit kimi xidmet eden Esedulla bey mesul herbi vezifelerde calisib O 1881 ci il mayin 30 da Qafqaz Herbi Teleqraf parkinin komandiri 1883 cu il aprelin 13 de Qafqaz sanitar batalyonunun komandiri teyin olunub Hemin il mayin 18 de qusursuz xidmetine gore Esedulla bey Yadigarova polkovnik rutbesi verilib 1889 cu il oktyabrin 16 da polkovnik Esedulla beye mesul vezife tapsirilib Elahidde Qafqaz Ordusu komandaninin emrile yetmis sekkizinci Navahin alayinin komandiri 1895 ci il oktyabrin 12 de ise polkovnik Esedulla bey Yadigarova piyada qosunlari uzre general mayor fexri rutbesi verilib Omrunun otuz iki ilini nizami orduda serefle xidmet eden general Esedulla beyin teltifat kitabcasinda ona kavaler ordenleri ile teltif gosterilir Muqeddes Stanislav ordeninin uc derecesi 1874 1883 1898 ci illerde Muqeddes Vladimir ordeninin ucuncu ve dorduncu derecesi 1879 ve 1893 cu illerde Muqeddes Anna ordeninin ikinci ucuncu derecesi qilinc ve bantla birge 1877 1889 cu illerde O hem de 1884 cu ilde ise elahezret imperatorun sexsi tesekkurune layiq gorulub Uc herbi yurusun 1869 1871 ve 1877 78 ci illerde feal istirakcisi olan general mayor Esedulla bey Yadigarov 1897 ci ilde Danimarkanin Danevorq fexri suvari xac ordeni ile 1898 ci ilde birinci dereceli Buxara qizil ulduzu ve 1889 cu ilde Iranin ikinci dereceli Sire Xorsid ordeni ile teltif olunub Iran sahi Nesreddin Qacar 1873 cu ilde Avropaya ilk seferi zamani Azerbaycandan kecib ve onun bir nece bolgesini gezib Hemin sefer haqqinda ayrica kitab yazan sah yol qeydlerinde eloglumuz Esedulla bey Yadigarovu da mehebbetle yada salib Geceden yarim saat kecmis Dilicana yetisdik Etraf butun qarla ortulu daglardir Tepelerin eteyi ise yasilliqdir Cox yerde Iran daglarinda olan vehsi qirmizi guller var Teze yarpaq acmisdir Lakin cox ecaib ve qeribe gul meskeni gordum ki belesini hec yerde gormemisem Dilican meselikler icerisindedir cox gozel yerdedir Polkovnik Esedulla bey Yadigarovun evi Dilicanda bizim menzilimiz oldu Esedulla bey Dilican alayinin reisidir Tiflis muselmanlarindandir alay komandiridir Polkovnik Esedulla bey Yadigarovun xos tesir bagislayan gozel imareti kicik kicik bezekli otaqlari vardir Gurcustan Merkezi Dovlet Arxivinin herbi senedlerinde general mayor Esedulla bey Yadigarovun 1903 cu ilde Tiflisde vefat etdiyi gosterilir Seyxulislamla Mufti Huseyn Efendi Mirze Huseyn Efendi Qayibzade 1830 1917 hezretleri quberniyamizin her iki qazisi ve basqa resmi ve qeyri resmi ulema hec mezheb ferqi kimsenin xatirine gelmediyi halda her kes kendi ulemaliq ve ruhanilik vezifesini emele getirirdi Sahzade polkovnik Sahrux Mirze Qacar 1844 1915 dexi huzur ile alayi zinetlendirmekde idi Rus gurcu ve moteberlerinden bir cox sexs hazir idiler Finans vezaretinin maliyye nazirliyinin numayendesi memleketimizde umumi nafe islerde hemise evvelinci sirada olan ve muselmanlara daima xususi mehebbet ve ehtiram ibrazindan cekinmeyen Sultan Krim Geray hezretlerile Tiflis quberniyasinin nucabe reisi knyaz Melake ve knyaz Orbeliani tesyi cenazede var idi Ehalinin sayi islam olsun muselman xristian olsun saya gelmez idi Her kesde huzni semimi simalarda xususi bir ciddiyyet gorunurdu Ehemiyyetli ve mehbibi umumi olan esxasin defni bele olur Sie ve sunni ulema alimler ve umerasinin emirlerinin bilaistisna hepisinin ve xususile hezreti seyxulislamin qazi Haci Axundun ve sahzade Sahrux Mirzenin qebristanda teblig buyurulan muvekkid tekidli xahislerine gore Serqi rus miyidlerimizin ehtirami ve Islam milletimizin xevaric icinde bihormet olmamasi namine her muselmanlardan israrla teveqqe edirik ki qebristanda halva dagitmaq adetini terk etsinler Cun Esedulla beyin defninde dexi oldugu kimi halva paylamaq iqtasassiz davasiz teziye sahiblerini ve caamati qelben mukedder etmemis hec vaxt emele gelmeyir Halva xercini ehsan ucun fuqeraya paylayin EdebiyyatSemistan Nezirli General Yadigarov qardaslari Baki Sirvannesr 2004 az Menbe1 Serqi rus qezeti 2 iyul 1903 cu il N 39 seh 2 2 Semistan Nezirli AR Mudafie Nazirliyi Herbi Elmi Merkezin bas elmi iscisi polkovnik leytenant Nesreddin sah Qacar Ruznameyi Seferi Sevvomi Firengistan eseri seh 42 Bombey nesri 1891 ci il Istinadlar