Əhmədxan Əbu-Bakar

Musa Maqomedoviç Əhmədov (12 dekabr 1931, Kubaçi^[d], Dağıstan MSSR – 23 oktyabr 1991, Mahaçqala, Dağıstan MSSR, RSFSR, SSRİ) — SSRİ, Dağıstan roman yazarı, yazıçısı, şairi, publisisti, ssenaristi, dramaturqu. Milliyətcə dargidir. Dağıstan ASSR xalq yazıçısı (1969).

Əhmədxan Əbu-Bakar
Əhmədxan Əbu-Bakaroviç Əbu-Bakar
Doğum tarixi	12 dekabr 1931(1931-12-12)
Doğum yeri	Kubaçi^[d], Dahadayev rayonu, Dağıstan MSSR, RSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	23 oktyabr 1991(1991-10-23) (59 yaşında)
Vəfat yeri	Mahaçqala, Dağıstan MSSR, RSFSR, SSRİ
Milliyyəti	dargi
Təhsili	Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutu
Fəaliyyəti	roman yazarı, yazıçı, şair, publisist, ssenarist, dramaturq
Fəaliyyət illəri	1949-1919
Əsərlərinin dili	rus, dərgin
İstiqamət	realizm
Janr	nəsr
Mükafatları

Həyatı

'Musa Maqomedoviç Əhmədov 12 dekabr 1931-ci ildə Dağıstanın ucqar Kubaçı kəndində anadan olub. Milliyətcə dargi-kubaçidir. Musa Əhmədov ilk təhsilini kəndə almışdır. Sonradan Mahaçqalada oxumuşdur.

Əhmədxan Əbu-Bakar 1956-cı ildə Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirmişdir.

Onun debütü şair kimi olmuşdur. Əbu-Bakarın ilk nəşrləri 1949-cu ildə "Dostluq" almanaxının Dargin nəşrinin səhifələrində çıxmışdır. İlk əsəri 1954-cü ildə dərc olunan "Zarevo" şeirlər toplusu idi. 1955-ci ildə isə Əhmədxan Əbu-Bakarın "Acı Əfsanə" poeması dərc edilmişdir.

Müasir Dağıstan həyatından bəhs edən hekayələr və pyeslərin müəllifi kimi məşhurlaşmışdır. Əbu-Bakarın "Dargin Qızları" (1958) hekayəsi rus, fransız, ingilis, alman, ispan, polyak dillərinə tərcümə edilmişdir.

Əhmədxan Əbu-Bakar böyüklərlə yanaşı uşaqlar üçün də əsərlər yazırdı. Onun "Bağlar Vadisindən Həbibula baba" hekayələr kitabı (1966), "Nur-Eddin-Qızıl Əllər" pyesi (1964) gənc və balaca oxuculara həsr olunmuşdur.

60 ildən az bir müddətdə o, öz doğma mədəniyyəti üçün müasirlərindən daha çox şey etmişdir. Nəzmdə, nəsrdə, dramda və publisistikada çalışırdı. Ssenarist və dramaturq Əhmədxan Əbu-Bəkər 12 film, 8 pyes və opera librettosunun da müəllifidir.

1980-ci ildə "Bədii ədbiyyat" nəşriyyatı A.Əbu-Bakarın "Seçilmiş əsərləri"ni iki cilddə nəşr etdi. O, "Buludlar göydən ayrılır", "Adəm və Həva", "Sevgilim üçün boyunbağı", "Çita", "Qar toyu", "Bir abidə var — mahnı", "Kubaçın bilərzikinin sirri", "Çegeri" və "Sənət dünyaya gəldi" kimi bədii və sənədli fillər üçün sünarilər yazmışdır.

1957-ci ildən Əhmədxan Əbu-Bakar SSRİ Yazıçılar İttifaqıının üzvü seçilmişdir. 1978-ci ildən SSRİ Kinematoqrafçılar İttifaqının üzvlüyünə qəbul olunmuşdur. 1980-ci ildən isə SSRİ Jurnalistlər İttifaqına üzv qəbul edilmişdir.

Əsərləri

romanları

• Qırmızı alma vaxtı (1972)
• Manana (1989)

povestləri

• Temir-Bulat (1957)
• Yol kənarındakı abidə (1958)
• Dargin Qızları (1958)
• Çheqeri (1963)
• Bal Qayaları (1964)
• Serminazım üçün boyunbağı ("Godecan'ın Kolyesi", 1965)
• Qar adamları (1966)
• Şəfəqdə etiraf (1969)
• Daşlı bilərzik (1970)
• Əlyazma Quranın sirri (1971)
• Ağ Saiga (1973)
• Qartal Yuvasında Günəş (1975)
• Qaladan olan Qız (1975)
• O gecə ölməyə hazırlaşır … (1976)
• Rus dili dərsləri … (1981)
• Zəngdən iki ay əvvəl (1981)
• Təhlükəli Yol (1983)
• Ana, günəşi yandır (1983)
• Xarbuklu Paganini (1986)

dramları

• Yapıncdakı insanlar (1959)
• Nur -Eddin — Qızıl Əllər" (1964)

nağılları

• "Bağlar Vadisindən Həbibula baba" (kolleksiya, 1966)
• "Bağlar Vadisi Nağılı, babası Həbibulla və onun gil kuklaları haqqında" (Dargin dilindən tərcümə edən Yuri Koval; 1974)

poeziyası

• Parıltı (kolleksiya, 1954)
• Acı Əfsanə (şeir, 1955)
• Turkuaz rəngini sev (kolleksiya, 1982)

Mükafatları və təltifləri

• Dağıstan xalq yazıçısı (1969)
• Süleyman Stalski adına Respublika mükafatı

İstinadlar

1. Абу-Бакар Ахмедхан // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
2. "Ахмедха́н Абу-Бака́р - знаменитый даргинский писатель, публицист, сценарист ..." 2018-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-03-06.

Ədəbiyyat

• Ахмедхан Абу-Бакар: Творческая судьба: сб. науч. ст. Махачкала: ИПЦ, 2001. — 45 с.
• Ахмедов Х. Ахмедхан Абу-Бакар. Махачкала: Дагучпедгиз, 1975. — 94 с.
• Грани таланта: творчество А. Абу-Бакара в оценке литературной общественности: сб. ст. Махачкала: Даг. кн. изд-во, 1984. — 104 с.
• Зубавина М. Поэтическая повесть о земле даргинской (Рец. на кн.: Абу-Бакар А. Чегери: повесть, пер. Е.Босняцкий) // ru:Наш современник, 1963. № 6. — С. 212–213.
• Казбекова З. Г. Волшебник из Дагестана . (К 60-летию со дня рождения народного писателя Дагестана Ахмедхана Абу-Бакара) // ru:Советский Дагестан, 1991.
• Лебедев В. Где вы, шубурумцы? // Слово о литературе. Махачкала: Даг. кн. изд-во, 1969.
• Мегаева К. Лирическая повесть и повести Ахмедхана Абу-Бакара // Сб. научных сообщений ДГУ. Махачкала, 1969.
• Османова 3. Земля и небо Ахмедхана Абу-Бакара (Вступительная статья) // Абу-Бакар А. Избранные произведения. В 2-х т. Т. 1. М.: Художественная литература, 1980.
• Ришина И. Ахмедхан Абу-Бакар: Мой дом родной — Кубачи // ru:Литературная газета, 1981. 7 января. С. 3.
• Султанова Т. Ю. О некоторых особенностях поэтики повести А. АбуБакара "Белый сайгак" // Поэтика дагестанской советской литературы. Махачкала, 1986.
• Хайбуллаев СМ. А. Абу-Бакар // История дагестанской советской литературы. В 2-х т. Махачкала: Изд-во Дагфилиала АН СССР, 1967. Т. 2. — С. 163–171.
• Шаззо К. Счастливчик Паганини или солнце в ущелье Снежного барса (Рец. на кн.: Абу-Бакар А. Паганини из Харбука: повесть, пер. В. Цыбина) // ru:Литературная Россия, 1986. 5 декабря.
• Шемелеков Р. О "Снежных людях" и жизни в горах // Поэтика дагестанской советской литературы. Махачкала, 1986.
• Шишов В. Жемчужины народного опыта (Ахмедхан Абу-Бакар. "Ожерелье для моей Серминаз") // Дружба народов, 1967. № 7. — С. 273–274.

Xarici keçidlər

• Диссертация "Повести Ахмедхана Абу-Бакара: эволюция жанра"
• Литературы народов России: XX в.: словарь. / Отв. ред. Н. С. Надъярных. — М.: Наука, 2005. — 365 с. —