Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əhməd Yasəvi türbəsi (qaz. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Qоjа Ахmet Yassaviy kesenesі) — Qazaxıstanın cənubunda, Türküstan şəhərində yerləşir. Böyük Teymur İmperiyası dövründə 1389-cu ildə Əmir Teymur tərəfindən tikdirilmişdir.
| Əhməd Yasəvi türbəsi | |
|---|---|
| Қожа Ахмет Ясауи кесенесі | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Qazaxıstan |
| Şəhər | Türkistan |
| Yerləşir | Türkistan vilayəti |
| Tikilmə tarixi | XIV əsr |
| Üslubu | Teymuri memarlığı |
| Material | kərpic |
| Rəsmi adı: Mausoleum of Khoja Ahmed Yasawi | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iii,iv |
| Təyin edilib | 2003 |
| İstinad nöm. | 1103 |
| Dövlət | Qazaxıstan |
| Region | Asiya |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Mövqeyi
Əhməd Yasəvi türbəsi Qazaxıstanın cənub hissəsində hazırda Türküstan (keçmiş adı Həzrəti Türküstan) şəhərinin şimal-şərq kəsimində karvan yolu üzərində, keçmişdə Həzrət və daha sonra Yesi kimi tanınan qədim yaşayış yerində tikilibdir. Türbə tarixi bir qala yaxınlığıda, arxeloji qazıtılar aparılan bir bölgədə yerləşir.
Tarixi
Türk və İslam dünyasının ortaq xəzinəsi və mədəni dəyəri olan bu külliyənin yenilənməsi,Qazaxıstan respublikası ilə aparılan razılaşma nəticəsində Türkiyə Cümhuriyyəti öz üzərinə götürmüş və 1993-cü ildə başlamış və Öner Kabasakalın sədrliyi dövründə TİKA üslubu ilə yenidən təmir edilmişdir. 2002-ci ildə UNESCO tərəfindən dünya tarix əsəri olaraq qeydə alınmışdır.
Əhməd Yasəvi
Əhməd Yəsəvi Qərbi Türküstanın Çimkənd şəhəri yaxınlığındakı Sayram qəsəbəsində dünyaya gəlmişdir. Əhməd bin İbrahim bin İlyas Yəsəvi — Pir Sultan, Xoca Əhməd, Kul Xacə Əhməd kimi də tanınmışdır. Orta Asiya Türkləri arasında İslamı yayan, Anadolunun türkləşməsində və müsəlmanlaşmasında böyük rolu olan Əhməd Yəsəvinin doğum tarixi dəqiq bilinmir. Ortaq türk ədəbiyyatında ilk mütəfəkkirlərdən, türk dilində sufizm ədəbiyyatının ilk yaradıcılarından biridir. O, ilk təlim və tərbiyəsini Yəsi şəhərində almış və bu şəhərin adını özünə təxəllüs götürmüşdür.
Yeni türbə
Əhməd Yasəvinin XII əsrdə kiçik bir türbəsi yerinə, yeni türbə tikintisinə 1389-cu ildə başlanmışdı. Əmir Teymur Şirazdan mozaika, İsfahandan daş və suvaq ustalarını gətirtmişdir. Türbənin memarı İrandan Xacə Hüseyn Əlidir. Tonoz növləri və günbəz kimi eksperimental əsas düzənləmələrdə Teymurun özünün formanın dizaynında iştirak etdiyi bildirilir. Bu cür yeniliklər daha sonra digər şəhərlərin dini tikililərində də istifadə olunmuşdur. Ancaq 1405-ci ildə Teymurun ölümü ilə tikinti başa çatmadan dayandırılmışdır.
Memarlıq
Quruluş sistemi düzbucaqlıdır, ölçüləri 45,8 x 62,7 mr və 38,7 mr yüksəkliyindədir. Cənub-şərqdən şımal-qərb istiqamətindədir. türbə üçün istifadə edilən əsas material ganç -sauranda olan bir müəssisədə, əhəng (həvəng və dəstə), gips və gil qarışığından ibarət olan od kərpici ilə düzəlmişdir. Qazaxıstan Respublikası Kızılordu bölgəsində Türküstan şəhəri şimal-qərbində, 40 km məsafədə, səhrada bir orta əsr qalasının yaxşı qorunmuş Sauran xarabaları (qalıqları) var. Divarlar bişmiş kvadrat kərpic və ganç xərc (bir gips növü) istifadəsi ilə inşa edilmişdir. Özünəməxsus əsas təməl, suyun içinə törətməsini qarşısını almaq üçün 1,5 mr dərinliyə çatan gil qatı ilə əhatə olunmuşdur. Ziyarətçilərin daxil olduğu 18,2 x 18,2 mr ölçülü türbə əsas girişi cənub-şərqdədir. Əsas bölüm Kazandıq ("bakir otaq") hissəsi olaraq tanınır. Dini məqsədlər üçün istifadə edilən bir tunc qazan var. Yəsəvinin məzarı mərkəzi fonda binanın sonunda şimal-qərbdə, sarkofaq hissəsinin tam ortasında yerləşir ki, -iç günbəz 17 mr və xarici günbəz 28 mr hündürlükdə iki günbəzli yivli damı var. Günbəzinin xarici, qızıl naxışlı altıbucaqlı yaşıl sirrli bəzəklərlə örtülüdür.
Yazılar
Əhməd Yasəvi türbəsinin günbəzi Orta Asiyadakı ən böyük günbəzdir. Əhməd Yasəvi türbəsinin əsas divarlarında, çıxıntılı qurşağınl alt hissəsində, qərb səmtinin sağ küncündən başlayaraq, şimal və şərq cəbhəsinin sonuna qədər bir yazı qurşağında, Quranın Ənam Surəsinin 59-cu, 63-cü ayələrindən, hədislərdən və ulu sözlərdən seçilən iri süls xətlərlə yazılmış yazıları əhatə edir.
Əsas günbəzinin səkkizbucaqlı halqasında, böyük kufi xətlə hər tərəfdən "el-ınayetü lillah, əl-əcdad lillah" (Yaxşılıq Allah üçündür, ianə Allah üçündür) sözləri təkrarlanır. Yenə eyni tağının kvadrat gövdəsinin şərq və qərb üzlərində orta üst hissələrdə, nisbətən kiçik süls hərflərlə "Kalen-nebiyyü aleyhis-selam: ed-Dünya cifetün və talibüha kilabün". (Peyğəmbər əleyhissalam buyurdu. Dünya bir leş və onun istəklisi itlərdir) kəlamıyer alır.
Əhməd Yasəvinin qəbrinin yerləşdiyi hissənin üstündə yerləşən kiçik tağının gövdəsində hər tərəfdən, iri kufi xətlə, "el-mülkü lillah" (Mülk Allahındır) yazıları təkrarlanır.
İstinadlar
- "Archaeological monuments of Turkistan". 2010-10-24 at the Wayback Machine (ing.)
- . 2011-08-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-04.
- "Kazakhstan Atatürk Uluslararası Kongresi 4th Turkistan, Azmi Süslü, Uygur Tazebay, Atatürk Araştırma Merkezi, Q. A. I︠a︡ssaui atyndaghy Khalyqaralyq Qazaq-Tu̇rīk Universitetī., Atatürk 4. Uluslararası Kongresi, 2000". 2014-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-02-04.
- Dickens, Mark, "Timurid Architecture in Samarkand". 2011-06-07 at the Wayback Machine (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ehmed Yasevi turbesi qaz Қozha Ahmet Yassaui kesenesi Qoja Ahmet Yassaviy kesenesi Qazaxistanin cenubunda Turkustan seherinde yerlesir Boyuk Teymur Imperiyasi dovrunde 1389 cu ilde Emir Teymur terefinden tikdirilmisdir Ehmed Yasevi turbesiҚozha Ahmet Yasaui kesenesi43 17 51 sm e 68 16 15 s u Olke QazaxistanSeher TurkistanYerlesir Turkistan vilayetiTikilme tarixi XIV esrUslubu Teymuri memarligiMaterial kerpicUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Mausoleum of Khoja Ahmed YasawiTipiMedeniKriteriyai iii ivTeyin edilib2003Istinad nom 1103DovletQazaxistanRegionAsiyaEhmed Yasevi turbesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarMovqeyiEhmed Yasevi turbesi Qazaxistanin cenub hissesinde hazirda Turkustan kecmis adi Hezreti Turkustan seherinin simal serq kesiminde karvan yolu uzerinde kecmisde Hezret ve daha sonra Yesi kimi taninan qedim yasayis yerinde tikilibdir Turbe tarixi bir qala yaxinligida arxeloji qazitilar aparilan bir bolgede yerlesir TarixiSeherin mudafie divarlari icinde turbenin yeri Turk ve Islam dunyasinin ortaq xezinesi ve medeni deyeri olan bu kulliyenin yenilenmesi Qazaxistan respublikasi ile aparilan razilasma neticesinde Turkiye Cumhuriyyeti oz uzerine goturmus ve 1993 cu ilde baslamis ve Oner Kabasakalin sedrliyi dovrunde TIKA uslubu ile yeniden temir edilmisdir 2002 ci ilde UNESCO terefinden dunya tarix eseri olaraq qeyde alinmisdir Ehmed YaseviEhmed Yesevi Qerbi Turkustanin Cimkend seheri yaxinligindaki Sayram qesebesinde dunyaya gelmisdir Ehmed bin Ibrahim bin Ilyas Yesevi Pir Sultan Xoca Ehmed Kul Xace Ehmed kimi de taninmisdir Orta Asiya Turkleri arasinda Islami yayan Anadolunun turklesmesinde ve muselmanlasmasinda boyuk rolu olan Ehmed Yesevinin dogum tarixi deqiq bilinmir Ortaq turk edebiyyatinda ilk mutefekkirlerden turk dilinde sufizm edebiyyatinin ilk yaradicilarindan biridir O ilk telim ve terbiyesini Yesi seherinde almis ve bu seherin adini ozune texellus goturmusdur Yeni turbe1890 ci ilden sonra turbenin durumu Ehmed Yasevinin XII esrde kicik bir turbesi yerine yeni turbe tikintisine 1389 cu ilde baslanmisdi Emir Teymur Sirazdan mozaika Isfahandan das ve suvaq ustalarini getirtmisdir Turbenin memari Irandan Xace Huseyn Elidir Tonoz novleri ve gunbez kimi eksperimental esas duzenlemelerde Teymurun ozunun formanin dizayninda istirak etdiyi bildirilir Bu cur yenilikler daha sonra diger seherlerin dini tikililerinde de istifade olunmusdur Ancaq 1405 ci ilde Teymurun olumu ile tikinti basa catmadan dayandirilmisdir MemarliqQurulus sistemi duzbucaqlidir olculeri 45 8 x 62 7 mr ve 38 7 mr yuksekliyindedir Cenub serqden simal qerb istiqametindedir turbe ucun istifade edilen esas material ganc sauranda olan bir muessisede eheng heveng ve deste gips ve gil qarisigindan ibaret olan od kerpici ile duzelmisdir Qazaxistan Respublikasi Kizilordu bolgesinde Turkustan seheri simal qerbinde 40 km mesafede sehrada bir orta esr qalasinin yaxsi qorunmus Sauran xarabalari qaliqlari var Divarlar bismis kvadrat kerpic ve ganc xerc bir gips novu istifadesi ile insa edilmisdir Ozunemexsus esas temel suyun icine toretmesini qarsisini almaq ucun 1 5 mr derinliye catan gil qati ile ehate olunmusdur Ziyaretcilerin daxil oldugu 18 2 x 18 2 mr olculu turbe esas girisi cenub serqdedir Esas bolum Kazandiq bakir otaq hissesi olaraq taninir Dini meqsedler ucun istifade edilen bir tunc qazan var Yesevinin mezari merkezi fonda binanin sonunda simal qerbde sarkofaq hissesinin tam ortasinda yerlesir ki ic gunbez 17 mr ve xarici gunbez 28 mr hundurlukde iki gunbezli yivli dami var Gunbezinin xarici qizil naxisli altibucaqli yasil sirrli bezeklerle ortuludur YazilarEhmed Yasevi turbesinin qubbesi Orta Asiyadaki en boyuk qubbedir Ehmed Yasevi turbesinin gunbezi Orta Asiyadaki en boyuk gunbezdir Ehmed Yasevi turbesinin esas divarlarinda cixintili qursaginl alt hissesinde qerb semtinin sag kuncunden baslayaraq simal ve serq cebhesinin sonuna qeder bir yazi qursaginda Quranin Enam Suresinin 59 cu 63 cu ayelerinden hedislerden ve ulu sozlerden secilen iri suls xetlerle yazilmis yazilari ehate edir Esas gunbezinin sekkizbucaqli halqasinda boyuk kufi xetle her terefden el inayetu lillah el ecdad lillah Yaxsiliq Allah ucundur iane Allah ucundur sozleri tekrarlanir Yene eyni taginin kvadrat govdesinin serq ve qerb uzlerinde orta ust hisselerde nisbeten kicik suls herflerle Kalen nebiyyu aleyhis selam ed Dunya cifetun ve talibuha kilabun Peygember eleyhissalam buyurdu Dunya bir les ve onun isteklisi itlerdir kelamiyer alir Ehmed Yasevinin qebrinin yerlesdiyi hissenin ustunde yerlesen kicik taginin govdesinde her terefden iri kufi xetle el mulku lillah Mulk Allahindir yazilari tekrarlanir Istinadlar Archaeological monuments of Turkistan 2010 10 24 at the Wayback Machine ing 2011 08 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 04 Kazakhstan Ataturk Uluslararasi Kongresi 4th Turkistan Azmi Suslu Uygur Tazebay Ataturk Arastirma Merkezi Q A I a ssaui atyndaghy Khalyqaralyq Qazaq Tu rik Universiteti Ataturk 4 Uluslararasi Kongresi 2000 2014 09 22 tarixinde Istifade tarixi 2015 02 04 Dickens Mark Timurid Architecture in Samarkand 2011 06 07 at the Wayback Machine ing