Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbdürrəhim Məmmədiyyə oğlu Hacızadə — (16 fevral 1920, Nuxa qəzası, Gəncə quberniyası – 3 oktyabr 1991, Bakı) coğrafiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycanın coğrafiya tarixində şərəfli yer tutan böyük simalardan biridir. Onun ən böyük elmi nailiyyətləri Azərbaycanda güclü iqtisadi coğrafi məktəb yaratması, ərazi-istehsal və ərazi-sənaye komplekslərinin ölkədə ən böyük tədqiqatçısı olması, ölkəmizi dünyaya tanıtması, yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlaması olmuşdur.
| Əbdürrəhim Hacızadə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 16. fevral 1920 |
| Doğum yeri | İnçə kəndi, Nuxa qəzası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ  Azərbaycan |
| Uşağı | |
| Elm sahəsi | Coğrafiya |
| Elmi dərəcəsi | Coğrafiya elmləri doktoru (1971) |
| Elmi adı | Professor |
| İş yerləri | BDU İqtisadi və sosial coğrafiya kafedrası |
| Təhsili | BDU-nun Geologiya-coğrafiya fakültəsi |
Həyatı
Əbdürrəhim Hacızadə 16 fevral 1920-ci ildə Şəki rayonun İnçə kəndində məktəb müəllimi ailəsində anadan olmuşdur. Babası Hacı Əbdürrəhim xırda mülkədar olmasına baxmayaraq, Sovet hökumətinin qurulması ilə atası Məmmədiyə Hacızadə Rus məktəbində Azərbaycan dili müəllimi vəzifəsində çalışırdı. Anası Bəxti Kərim qızı İsmayılova İrəvan xanlarının nəslindən idi, və onun babası Ağa Hüseyn xan general-qubernator rütbəsində çar administrasiyası tərəfindən Nuxa mahalına başçı kimi göndərilmişdi. Orta təhsilini Şəkidə alan Ə.M.Hacızadə 1938-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin geologiya-coğrafiya fakültəsinə qəbul olmuş və 1946-cı ildə həmin fakültəni bitirmişdir. 1941-ci ildə qardaşı Hüseyn ilə bərabər Qızıl Ordunun sıralarına çağırılmış və cəbhəyə yollanmışdı. 1946-cı ildə o, ali təhsilini başa vurmuş və 1953-cü ildə məşhur Şəkili tacir Düyüçü Cəfər nəslindən olan Şüküfə xanım Əbdürəhmanlı ilə ailə qurmuşdur. Bu nikahdan iki oğlu olmuşdur.
Elmi fəaliyyəti
Ə.M.Hacızadə 1950-ci ildə "Kəlbəcər-Laçın iqtisadi rayonunun iqtisadi-coğrafi səciyyəsi" mövzusunda namizədlik, 1971-ci ildə isə «Azərbaycanın sənaye kompleksi: onun inkişafı və ərazi təşkilinin coğrafi problemləri» mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş, 1959-cu ildə dosent, 1973-cü ildə isə professor elmi adına layiq görülmüşdür. Ə.M.Hacızadənin təşəbbüsü və yaxından iştirakı ilə 1960-cı ildə universitetin geologiya-coğrafiya fakültəsi nəzdində yeni İqtisadi coğrafiya kafedrası yaradılmış və o, 1989-cu ilədək fasiləsiz olaraq həmin kafedranın müdiri vəzifəsində işləmişdir.
Ə.M.Hacızadə 190-dan çox elmi əsərin müəllifidir. Onların arasında «Azərbaycan iqtisadi rayonu», «Azərbaycan SSR-nin əhalisi və onun məskunlaşması», «SSRİ-nin iqtisadi coğrafiyası və həmçinin «Zaqafqaziya respublikalarının coğrafiyası» və «Qafqaz» kollektiv monoqrafiyaları üçün yazdığı bölmələr böyük marağa səbəb olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının və Bakının iqtisadi coğrafi səciyyəsinə aid kitabları ilk dəfə olaraq ingilis, fransız, ispan, ərəb, hind və başqa xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. Onun elm yaradıcılığının başlıca mahiyyətinin iqtisadi-coğrafi ərazi komplekslərinin araşdırılması təşkil edirdi. İstər bütöv respublika və ya onun təsərrüfat sahələrinin, istərsə də ayrı-ayrı regionlarının tədqiqində kompleks yanaşma prinsipinə dönmədən əməl etmişdir. Bu cəhətdən onun çoxillik yaradıcılıq fəaliyyətinin yekunu olaraq başa çatdırdığı «Azərbaycanın sənaye kompleksi», «Azərbaycan sənayesinin inkişafının təbii ehtiyatları» əsərləri elmimizin sanballı tədqiqat nümunəsi kimi hesab olunurlar. Vəfatından sonra, 2001-ci ildə, onun "Coğrafiya tarixi" ali məktəblər üçün dərs vəsaiti işıq üzü görmüşdür. İlk dəfə olaraq o öz tədqiqatlarında sadə təsvirlərdən dərin təhlilə keçərək təbii ehtiyatların bal göstəriciləri ilə iqtisadi coğrafi qiymətləndirilməsini aparmış, sənayenin ümumi və hər birinin ayrılıqda istehsalərazi kompleksləri şəklində formalaşmasının təbii-iqtisadi əsaslarını tədqiq etmişdir. O, Azərbaycan sənaye kompleksində tam istehsal silsilələrinin yaradılmasının metodlarını, əhəmiyyətini və əlaqələrini ətraflı şəkildə təhlil etmiş və orijinal xəritə-sxemlərini vermişdir. Onun elmi əsərlərindəki əməli təkliflər Azərbaycan təsərrüfat sahələrinin daha səmərəli yerləşdirilməsində, düzgün iqtisadi-coğrafi rayonlaşdırma aparılmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir.
Ə.M.Hacızadə Azərbaycanın dövlət-plan və idarə orqanları tərəfindən sifarişlər verilən böyük iqtisadi əhəmiyyəti olan irimiqyaslı elmi konstruktiv xarakterli tədqiqat işlərinin yerinə yetirilməsinə rəhbərlik etmişdir. Belə mühüm işlərdən tətbiqi əhəmiyyətli Azərbaycanın alüminium xammal ehtiyatları və istifadəsinin irimiqyaslı xəritəsinin, Bakı aqlomerasiyası, Filizçay polimetal, Naxçıvan dağ-kimya komplekslərini və s. göstərmək olar. Ə.M.Hacızadə müxtəlif iqtisadi xəritələrin tərtibinə ciddi yanaşırdı. Məktəblər üçün divar xəritələri, Azərbaycanın 1963-cü ildə buraxılmış və Dövlət mükafatına layiq görülmüş kompleks atlasında verilən iqtisadi coğrafi xəritələrin əksəriyyəti onun müəllifliyi və redaktəsi ilə hazırlanmışdır. Azərbaycan Ensiklopediyası üçün yazılan diyarşünaslıq, iqtisadi coğrafiya məqalələrinin, ensiklopediya sözlüyünün çoxunun müəllifi olmuşdur.
Yeni kadrların hazırlanması
Ə.M.Hacızadənin yüksək ixtisaslı coğrafiya kadrları hazırlanması istiqamətində də böyük xidmətləri olmuşdur. Onun təşəbbüsü və yaxından iştirakı ilə 1983-cü ildə Bakı Dövlət Universitetində iqtisadi coğrafiya üzrə elmlər namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün müdafiə elmi şurası təşkil olunmuş və həmin şurada Azərbaycandan və qonşu Gürcüstan, Ermənistan, Orta Asiya respublikalarından, Ukraynadan, Rusiyanın bir çox cənub regionlarından 20 dən çox namizədlik dissertasiyası müdafiə olunmuşdur. Bununla yanaşı Ə.M.Hacızadə bir çox Respublikalarda elmi rəhbər olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə 14 elmlər namizədi hazırlanmışdır. Ə.M.Hacızadə Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyətinin (1959-cu ildə) vitse-prezidenti, iqtisadi coğrafiya şöbəsinin daimi sədri, keçmiş SSRİ Coğrafiya Cəmiyyətinin qurultaylarının iştirakçısı, Universitetlərin Elmi-metodiki şurasının iqtisadi coğrafiya şöbəsinin üzvü olmuşdur. Professor Ə.M.Hacızadə ömrünü elmə, ixtisaslı mütəxəssislər yetişdirilməsinə sərf etmiş daim axtarışda olan yüksək səviyyəli bir alim olmuşdur.
Əsərlər
- SSRİ-nin iqtisadi coğrafiyası (Bakı,1963), İqtisadi və sosial coğrafiya üzrə ali məktəblər üçün dərslik.
- Bakı – iqtisadi-coğrafi səciyyəsi (Bakı, 1970)
- Azərbaycanın sənaye kompleksi, onun coğrafi problemləri (Bakı,1975), rus dilində
- Əhali coğrafiyası. Ş.Y.Göyçayski (Bakı,1979), tərcümə
- İqtisadi coğrafiyaya giriş. Y.Q.Sauşkin (Bakı,1981), tərcümə
- Azərbaycan SSR-in sənayesinin inkişafının təbii ehtiyatları, (Bakı,1983)
- Coğrafiya tarixi (Bakı, 2001), ali məktəblər üçün dərs vəsaiti (Tapdıq Həsənov ilə birlikdə)
İstinadlar
- Aydəmir, Şahin. 100 Böyük Şəkili. Bakı, Xəzər Nəşriyyatı, 2012. Səh.90
- Гаджиев, Айдын. Все понять, но не все простить 2022-02-27 at the Wayback Machine. Баку, 2009.
- Ə.Hacızadə, T. Həsənov. Çoğrafiya Tarixi[ölü keçid] - dərs vəsaiti[ölü keçid]. Bakı, Bakı Universitetinin Nəşriyyatı, 2001. Səh 82-83
- Bakı Dövlət Universitetinin professorları. - Bakı, 2014
- Ə. Məmmədov, F. Xaliqov. Şəki. Alim və ziyalılar. Bakı, Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. Səh. 208-209.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebdurrehim Memmediyye oglu Hacizade 16 fevral 1920 Nuxa qezasi Gence quberniyasi 3 oktyabr 1991 Baki cografiya elmleri doktoru professor Azerbaycanin cografiya tarixinde serefli yer tutan boyuk simalardan biridir Onun en boyuk elmi nailiyyetleri Azerbaycanda guclu iqtisadi cografi mekteb yaratmasi erazi istehsal ve erazi senaye komplekslerinin olkede en boyuk tedqiqatcisi olmasi olkemizi dunyaya tanitmasi yuksek ixtisasli kadrlar hazirlamasi olmusdur Ebdurrehim HacizadeDogum tarixi 16 fevral 1920Dogum yeri Ince kendi Nuxa qezasiVefat tarixi 3 oktyabr 1991Vefat yeri BakiVetendasligi SSRI AzerbaycanUsagi Hikmet HacizadeElm sahesi CografiyaElmi derecesi Cografiya elmleri doktoru 1971 Elmi adi ProfessorIs yerleri BDU Iqtisadi ve sosial cografiya kafedrasiTehsili BDU nun Geologiya cografiya fakultesiHeyatiEbdurrehim Hacizade 16 fevral 1920 ci ilde Seki rayonun Ince kendinde mekteb muellimi ailesinde anadan olmusdur Babasi Haci Ebdurrehim xirda mulkedar olmasina baxmayaraq Sovet hokumetinin qurulmasi ile atasi Memmediye Hacizade Rus mektebinde Azerbaycan dili muellimi vezifesinde calisirdi Anasi Bexti Kerim qizi Ismayilova Irevan xanlarinin neslinden idi ve onun babasi Aga Huseyn xan general qubernator rutbesinde car administrasiyasi terefinden Nuxa mahalina basci kimi gonderilmisdi Orta tehsilini Sekide alan E M Hacizade 1938 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin geologiya cografiya fakultesine qebul olmus ve 1946 ci ilde hemin fakulteni bitirmisdir 1941 ci ilde qardasi Huseyn ile beraber Qizil Ordunun siralarina cagirilmis ve cebheye yollanmisdi 1946 ci ilde o ali tehsilini basa vurmus ve 1953 cu ilde meshur Sekili tacir Duyucu Cefer neslinden olan Sukufe xanim Ebdurehmanli ile aile qurmusdur Bu nikahdan iki oglu olmusdur Elmi fealiyyetiE M Hacizade 1950 ci ilde Kelbecer Lacin iqtisadi rayonunun iqtisadi cografi seciyyesi movzusunda namizedlik 1971 ci ilde ise Azerbaycanin senaye kompleksi onun inkisafi ve erazi teskilinin cografi problemleri movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmis 1959 cu ilde dosent 1973 cu ilde ise professor elmi adina layiq gorulmusdur E M Hacizadenin tesebbusu ve yaxindan istiraki ile 1960 ci ilde universitetin geologiya cografiya fakultesi nezdinde yeni Iqtisadi cografiya kafedrasi yaradilmis ve o 1989 cu iledek fasilesiz olaraq hemin kafedranin mudiri vezifesinde islemisdir E M Hacizade 190 dan cox elmi eserin muellifidir Onlarin arasinda Azerbaycan iqtisadi rayonu Azerbaycan SSR nin ehalisi ve onun meskunlasmasi SSRI nin iqtisadi cografiyasi ve hemcinin Zaqafqaziya respublikalarinin cografiyasi ve Qafqaz kollektiv monoqrafiyalari ucun yazdigi bolmeler boyuk maraga sebeb olmusdur Azerbaycan Respublikasinin ve Bakinin iqtisadi cografi seciyyesine aid kitablari ilk defe olaraq ingilis fransiz ispan ereb hind ve basqa xarici dillere tercume olunmusdur Onun elm yaradiciliginin baslica mahiyyetinin iqtisadi cografi erazi komplekslerinin arasdirilmasi teskil edirdi Ister butov respublika ve ya onun teserrufat sahelerinin isterse de ayri ayri regionlarinin tedqiqinde kompleks yanasma prinsipine donmeden emel etmisdir Bu cehetden onun coxillik yaradiciliq fealiyyetinin yekunu olaraq basa catdirdigi Azerbaycanin senaye kompleksi Azerbaycan senayesinin inkisafinin tebii ehtiyatlari eserleri elmimizin sanballi tedqiqat numunesi kimi hesab olunurlar Vefatindan sonra 2001 ci ilde onun Cografiya tarixi ali mektebler ucun ders vesaiti isiq uzu gormusdur Ilk defe olaraq o oz tedqiqatlarinda sade tesvirlerden derin tehlile kecerek tebii ehtiyatlarin bal gostericileri ile iqtisadi cografi qiymetlendirilmesini aparmis senayenin umumi ve her birinin ayriliqda istehsalerazi kompleksleri seklinde formalasmasinin tebii iqtisadi esaslarini tedqiq etmisdir O Azerbaycan senaye kompleksinde tam istehsal silsilelerinin yaradilmasinin metodlarini ehemiyyetini ve elaqelerini etrafli sekilde tehlil etmis ve orijinal xerite sxemlerini vermisdir Onun elmi eserlerindeki emeli teklifler Azerbaycan teserrufat sahelerinin daha semereli yerlesdirilmesinde duzgun iqtisadi cografi rayonlasdirma aparilmasinda xususi ehemiyyet kesb etmisdir E M Hacizade Azerbaycanin dovlet plan ve idare orqanlari terefinden sifarisler verilen boyuk iqtisadi ehemiyyeti olan irimiqyasli elmi konstruktiv xarakterli tedqiqat islerinin yerine yetirilmesine rehberlik etmisdir Bele muhum islerden tetbiqi ehemiyyetli Azerbaycanin aluminium xammal ehtiyatlari ve istifadesinin irimiqyasli xeritesinin Baki aqlomerasiyasi Filizcay polimetal Naxcivan dag kimya komplekslerini ve s gostermek olar E M Hacizade muxtelif iqtisadi xeritelerin tertibine ciddi yanasirdi Mektebler ucun divar xeriteleri Azerbaycanin 1963 cu ilde buraxilmis ve Dovlet mukafatina layiq gorulmus kompleks atlasinda verilen iqtisadi cografi xeritelerin ekseriyyeti onun muellifliyi ve redaktesi ile hazirlanmisdir Azerbaycan Ensiklopediyasi ucun yazilan diyarsunasliq iqtisadi cografiya meqalelerinin ensiklopediya sozluyunun coxunun muellifi olmusdur Yeni kadrlarin hazirlanmasiE M Hacizadenin yuksek ixtisasli cografiya kadrlari hazirlanmasi istiqametinde de boyuk xidmetleri olmusdur Onun tesebbusu ve yaxindan istiraki ile 1983 cu ilde Baki Dovlet Universitetinde iqtisadi cografiya uzre elmler namizedi alimlik derecesi almaq ucun mudafie elmi surasi teskil olunmus ve hemin surada Azerbaycandan ve qonsu Gurcustan Ermenistan Orta Asiya respublikalarindan Ukraynadan Rusiyanin bir cox cenub regionlarindan 20 den cox namizedlik dissertasiyasi mudafie olunmusdur Bununla yanasi E M Hacizade bir cox Respublikalarda elmi rehber olmusdur Onun rehberliyi ile 14 elmler namizedi hazirlanmisdir E M Hacizade Azerbaycan Cografiya Cemiyyetinin 1959 cu ilde vitse prezidenti iqtisadi cografiya sobesinin daimi sedri kecmis SSRI Cografiya Cemiyyetinin qurultaylarinin istirakcisi Universitetlerin Elmi metodiki surasinin iqtisadi cografiya sobesinin uzvu olmusdur Professor E M Hacizade omrunu elme ixtisasli mutexessisler yetisdirilmesine serf etmis daim axtarisda olan yuksek seviyyeli bir alim olmusdur EserlerSSRI nin iqtisadi cografiyasi Baki 1963 Iqtisadi ve sosial cografiya uzre ali mektebler ucun derslik Baki iqtisadi cografi seciyyesi Baki 1970 Azerbaycanin senaye kompleksi onun cografi problemleri Baki 1975 rus dilinde Ehali cografiyasi S Y Goycayski Baki 1979 tercume Iqtisadi cografiyaya giris Y Q Sauskin Baki 1981 tercume Azerbaycan SSR in senayesinin inkisafinin tebii ehtiyatlari Baki 1983 Cografiya tarixi Baki 2001 ali mektebler ucun ders vesaiti Tapdiq Hesenov ile birlikde IstinadlarAydemir Sahin 100 Boyuk Sekili Baki Xezer Nesriyyati 2012 Seh 90 Gadzhiev Ajdyn Vse ponyat no ne vse prostit 2022 02 27 at the Wayback Machine Baku 2009 E Hacizade T Hesenov Cografiya Tarixi olu kecid ders vesaiti olu kecid Baki Baki Universitetinin Nesriyyati 2001 Seh 82 83 Baki Dovlet Universitetinin professorlari Baki 2014 E Memmedov F Xaliqov Seki Alim ve ziyalilar Baki Baki Universiteti Nesriyyati 2002 Seh 208 209