Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Əbdüləzəl Dəmirçizadə (1909 – 1979) — Azərbaycan filoloqu, AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı.
| Əbdüləzəl Dəmirçizadə | |
|---|---|
| Əbdüləzəl Məmmədoğlu Dəmirçizadə | |
 | |
| Doğum tarixi | 8 iyul 1909 |
| Doğum yeri | Şəki, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | 1979 |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | türkologiya |
| Elmi dərəcəsi | Filologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | Professor |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Mükafatları |   |
Həyatı
Əbdüləzəl Dəmirçizadə Məmmədoğlu 1909-cu ildə Şəkidə anadan olmuşdur. O, ibtidai və orta təhsilini Şəkidə almış, əvvəlcə "Həqiqətül-maarif" adlanan yeni tipli məktəbdə, sonra isə "Şəki nümunə zəhmət" məktəbində oxumuşdur. Şəki Müəllimlər Seminariyasını bitirdikdən sonra 1925-ci ilin sentyabrından 2 saylı şəhər məktəbində müəllim kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Onun ilk məqaləsi də həmin ildə "Yeni Məktəb" məcmuəsində dərc edilmişdir. Dəmirçizadə gəncliyində bədii yaradıcılığa böyük həvəs göstərmiş, bir sıra şerlər, hekayələr və oçerklər yazmışdır. Lakin onu elmi iş daha çox maraqlandırmış və buna görə də bütün fəaliyyətini elmi təhqiqat sahəsinə istiqamətləndirmişdir.
O, 1929-cu ildə Bakı şəhərinə gəlmiş və ADU pedaqoji fakültəsinə daxil olmuşdur. Burada B. Çobanzadə, Ə. Haqverdiyev, Y. V. Çəmənzəminli, A. Şaiq kimi görkəmli alim və yazıçılardan dərs almışdır. Həmin fakültəni bitirdikdən sonra Şəkiyə qayıdıb, böyük rəğbətlə yanaşdığı müəllimliyini davam etdirmişdir.
Elmə olan həvəs heç vaxt Ə. Dəmirçizadəni rahat qoymudu. O, 1933-cü ildə yenidən Bakıya gəlib, APİ-nin "Dillər" kafedrasına aspirat qəbul olunmuşdur. 1936-cı ildə "Türk dili" adlı ilk kitabı, aspiranturanı qurtardıqdan sonra isə, yəni 1938-ci ildə "Azərbaycan ədəbi dili tarixinin xülasələri" adlı ikinci kitabı işıq üzü görmüşdür. Dövrün görkəmli alimləri Y. E. Bertels, S. E. Malov və İ. K. Dmitriyev sonuncu kitabın namizədlik dissertasiyası kimi müdafiəyə layiq olduğunu bildirmişlər. 1940-cı ildə Ə. Dəmirçizadəyə filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi verilmişdir.
Dil tarixi sahəsində elmi təhqiqatlarını davam etdirən təhqiqatçı 1944-cü ildə "Azərbaycan dilinin tarixi (qədim dövr)" adlı əsəri müdafiə edib. 1945-ci ildə isə professor elmi adına layiq görülmüşdür. Ə. Dəmirçizadə 1940-cı ildən 1943-cü ilə qədər ADU-da, 1943-cü ildən ömrünün sonuna qədər isə APİ-də "Azərbaycan dilçiliyi" kafedralarına rəhbərlik etmişdir. 1955-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
Onun 20-dən çox kitabı, 200-dən artıq elmi və elmi- metodik məqaləsi çap olunmuşdur. Bu əsərdə yenilikçi alim kimi daha çox Azərbaycan dilçiliyinin işlənilməmiş sahələri (fonetika, orfoepiya, etimologiya, üslubiyyat, dil tarixi və s.) araşdırılmışdır. Alimin "Azərbaycan dili tarixi xülasələri" (1938), "M. F. Axundov dil haqqında və Axundovun dili" (1941), "Azərbaycan dilinin tarixi" (1948), "Azərbaycan ədəbi dilinin inkişaf yolları" (1959), ""Kitabi-Dədə Qorqud" dastanının dili" (1959), "Azəri ədəbi dilinin tarixi" (1967), "Azərbaycan dilinin tarixi qrammatikası"(1967) və ölümündən sonra çap olunmuş "Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi (II hissə)" kitabları yalnız Azərbaycan dilçiliyinin deyil, türk aləminin xəzinəsini zənginləşdirmişdir.
Dəmirçizadə nəzəri dilçilik məsələləri ilə yanaşı, təbliği dilçilik problemlərini də həll etməyə çalışmış, "Azərbaycan dili orfoepiyasının əsasları" (1969) kitabını ədəbi tələffüz, onun mənbələri, pozulma səbəbləri, fonetik, qrafik və qrammatik şəraitdə təfəffüz məsələlərinə həsr etmişdir. O, etimoloji tədqiqatlar sahəsində də xeyli iş görmüş, araşdırmalarını ümumiləşdirərək 1962-ci ildə "50 söz" adlı orijinal kitab nəşr etdirmişdir. Azərbaycan dilçiliyi üzrə yüksək ixtisaslı elmi kadrların hazırlanmasında prof. Dəmirçizadənin böyük rolu olmuşdur. O, 50-dən çox elmlər namizədi və doktoru hazırlamışdır.
Dəmirçizadə 1979-cu ildə vəfat etmişdir.
Paytaxt küçələrindən biri onun adınadır.
Dilçilik fəaliyyəti
Ə. Dəmirçizadənin "Müasir Azərbaycan dilinin fonetikası" kitabı bu nailiyyətlərin önündə gedən, dilçiliyimizin qızıl fonduna daxil olan əsərlərdəndir. İlk variantını 1947-ci ildə yazdığı bu əsəri müəllif eksperiment əsasında genişləndirərək ayrıca kitab halında çap etdirmiş və sonralar daha da təkmilləşdirərək dərsliyə çevirmişdir. Bu əsərdə məntiqi mühakimə çox güclüdür. Mövzular məntiqi olaraq bir-birindən doğur. Ona görə də əsərin bölmələri böyük bir zəncirin həlqəciklərini xatırladır, bu zəncirin həlqəcikləri kimi bir-biri ilə möhkəm bağlıdır. Bəzən professorun ifadə tərzinin çətinliyin-dən danışılır. Bunlar ifadə tərzində çətinlik deyil, mühakimə və təfəkkür zənginliyidir. Bu xüsusiyyət onun əsərlərinin çoxunda özünü göstərir. Onun 1969-cu ildə çap etdirdiyi "Azərbaycan dili orfoepiyasının əsasları" kitabından orfoepik normalar haqqında kifayət qədər məlumat almaq mümkündür. Ümumiyyətlə tələffüz və xüsusən orfoepik tələffüz, ədəbi tələffüzün mənbələri və pozulma səbəbləri, tələffüz üslubları, lüğəvi, qrammatik və qrafik şəraitdə tələffüz və s. haqqında professorun qeydləri yeni və orijinaldır. Vahid tələffüz qaydalarına əməl etməyin zəruriliyi hələ hamıya eyni dərəcədə aydın olmadığından bu əsər yalnız dar ixtisas sahibləri üçün deyil, hər bir mədəni şəxs üçün faydalıdır. Ədəbi və mədəni tələffüz vərdişlərinin yayılma və inkişafında, düzgün tələffüz normalarının təlim və tədrisində bu əsərin mühüm rolu vardır. Ə. Dəmirçizadə yaradıcılığı boyu Azərbaycan dili lüğət tərkibinin sağlam bir yolla inkişafı, zənginləşməsi yolunda imkan və baca-rığını əsirgəməmişdir. Onun bu sahədə qayğısı təkcə elminəzəri məqalə və kitabları ilə məhdudlaşmır. O, geniş auditoriyalarda da, yığcam fərdi söhbətlər zamanı da yersiz işlədilən əcnəbi sözə etirazını bildirmədən keçməzdi. Biz "həştad" dedikcə o bizi "səksən"ə öyrətmişdir. O, milli dilə münasibətdə bizim cəmiyyətin, bizim quruluşun verdiyi imkanlardan səmərəli istifadəni təbliğ edərdi. Ə. Dəmirçizadə həm tarixi leksikologiya, həm də müasir dilimizin lüğət tərkibinin tədqiqi məsələləri ilə məşğul olmuşdur. "Dilin lüğət tərkibi haqqında… "(1952), "Müasir Azərbaycan dilinin əsas lüğət tərkibi və qrammatik quruluşu" (1965), "Azərbaycan dilinin üslubiyyatı" (1962) adlı kitablarının müəyyən bölmələrini Azərbaycan dili lüğət tərkibinin tədqiqinə həsr etmişdir. O, bu əsərlərində söz və məna, sözün lüğəvi və qrammatik mənası, lüğət tərkibi, lüğət tərkibinin əsas və əlavə hissələri, onların hər birinin ümumi zəruri və xüsusi xarakter əlamətləri barədə fikirlərini diqqətlə ümumiləşdirməyə çalışmışdır. Lüğət tərkibinin inkişaf və zənginləşmə qaydalarını öyrənmək üçün bu əsərlərdən kifayət qədər məlumat almaq mümkündür. O, dilin qrammatik quruluşu – morfologiya və xüsusən sintaksislə bağlı problemlərin ilkin tədqiqi sahəsində böyük iş görmüşdür. Digər sahələrdə olduğu kimi, burada da fikir və mülahizələri orijinaldır. Dilimizin sintaktik quruluşunun tədqiqinə aid yazılarında onun orijinal dəst-xətti daha aydın görünür. O, qrammatik quruluşun ümumi məsələləri ilə ayrıca məşğul olmuş, dilin qrammatik quruluşunun təşəkkülü, morfem – morfologiya, sözün tərkibi və quruluşu kimi məsələləri ətraflı şərh etmiş, dilin milli orijinallığının qorunub saxlanmasında qrammatik quruluşun böyük rolunu xüsusi nəzərdən keçirərək onu dilin əsəb sistemi kimi qiymətləndirmişdir. Ə. Dəmirçizadənin sifət haqqında qeyd və mülahizələri öz orijinallığı ilə diqqəti cəlb edir. Onun bu barədə fikri prinsip etibarilə dilçiliyimizdə sifət haqqında yazılmış bütün əsərlərdən, demək olar ki, fərqlənir. Leksik-qrammatik mənanı və morfoloji əlaməti birinci, sintaktik vəzifəni ikinci plana çəkməklə, o, sifətə, bir nitq hissəsi kimi, daha sabit mövqedən yanaşmışdır. İndi onun mövqeyi çoxları tərəfindən təqdir edilməkdədir. Bu hal sifət dərəcələrinin bölgüsünə münasibətdə də özünü göstərir. Onun müasir Azərbaycan dili sintaktik quruluşunun müxtəlif sahələrinə dair əsərlərini bir yerə yığsaq, böyük bir kitab alınar: "Müasir Azərbaycan dilində sadə cümlələr" (1950), "Qovuşuq cümlələr" (1947), "Azərbaycan dilində uzlaşma" (1950), "Mübtədanın sualları haqqında"(1955), "Mürəkkəb cümlələr" (1-ci məqalə 1947, 2-ci məqalə 1948) və s. məqalələrinin hər biri kiçik bir monoqrafiyanı andırır. "Müasir Azərbaycan dili (cümlə üzvləri)" (1947) kitabını da bura əlavə etsək, ümumi mənzərə tamamlanmış olur. Bu əsərlərdə sintaksisin, demək olar ki, bütün əsas məsələləri əhatə edilmişdir. O, cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növlərini ilk dəfə geniş şəkildə işləyərək, prinsip kimi məqsədlə avazlanmanı birgə götürməyi məsləhət görmüşdür. "Qovuşuq cümlələr" adı altında həmcins üzvlü cümlələri tədqiq etmişdir. Ə. Dəmirçizadə ilk dəfə tabesiz və tabeli mürəkkəb cümlələrin oxşar və fərqli cəhətlərini nəzərdən keçirərək, budaq cümlələri çevrilmiş və müstəqil cümlələr adı altında iki növə ayırmışdır. Burada bəzi budaq cümlələr (nəticə b. c. və s.) haqqında məlumat tama-milə yenidir, bəzi budaq cümlələr isə ilk dəfə dərinləşdirilmiş və genişləndirilmişdir. Professor bu vəfasız dünyaya göz yummazdan bir neçə gün əvvəl 40 ildən artıq bir müddətdə üzərində yaradıcılıq işi apardığı monumental "Azərbaycan ədəbi dili tarixi" (1979) kitabını ortaya qoydu. Bu kitab ədəbi dilimizin həqiqi tarixini üzə çıxarmaq sahəsin-də ən qiymətli bir kitab olub, bütün türk xalqları, bütün türkologiya üçün bir nümunə sayıla bilər. Professor bu kitabda dilimizin tarixini xalqımızın tarixi ilə vəhdətdə öyrənmiş və öz dərin biliyi, zəngin təcrübəsi ilə hər iki sahəni obyektiv şəkildə işıqlandıra bilmişdir. Onun dilimizin tarixi ilə bağlı fikirləri daim yeni faktlarla özünü doğrultmaqda və yalançı müddəaları təkzib etməkdədir.
Ədəbiyyat
- Dəmirçizadə Əbdüləzəl // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 6-cı cild: Çin – Dərk (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2015. səh. 557. ISBN .
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ebdulezel Demircizade 1909 1979 Azerbaycan filoloqu AMEA nin muxbir uzvu filologiya elmleri doktoru professor Azerbaycan SSR Emekdar elm xadimi Azerbaycan SSR Dovlet mukafati laureati Ebdulezel DemircizadeEbdulezel Memmedoglu DemircizadeDogum tarixi 8 iyul 1909 1909 07 08 Dogum yeri Seki Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1979Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIElm sahesi turkologiyaElmi derecesi Filologiya elmleri doktoruElmi adi ProfessorIs yeri Azerbaycan Dovlet Pedaqoji UniversitetiTehsili Baki Dovlet UniversitetiMukafatlariHeyatiEbdulezel Demircizade Memmedoglu 1909 cu ilde Sekide anadan olmusdur O ibtidai ve orta tehsilini Sekide almis evvelce Heqiqetul maarif adlanan yeni tipli mektebde sonra ise Seki numune zehmet mektebinde oxumusdur Seki Muellimler Seminariyasini bitirdikden sonra 1925 ci ilin sentyabrindan 2 sayli seher mektebinde muellim kimi emek fealiyyetine baslamisdir Onun ilk meqalesi de hemin ilde Yeni Mekteb mecmuesinde derc edilmisdir Demircizade gencliyinde bedii yaradiciliga boyuk heves gostermis bir sira serler hekayeler ve ocerkler yazmisdir Lakin onu elmi is daha cox maraqlandirmis ve buna gore de butun fealiyyetini elmi tehqiqat sahesine istiqametlendirmisdir O 1929 cu ilde Baki seherine gelmis ve ADU pedaqoji fakultesine daxil olmusdur Burada B Cobanzade E Haqverdiyev Y V Cemenzeminli A Saiq kimi gorkemli alim ve yazicilardan ders almisdir Hemin fakulteni bitirdikden sonra Sekiye qayidib boyuk regbetle yanasdigi muellimliyini davam etdirmisdir Elme olan heves hec vaxt E Demircizadeni rahat qoymudu O 1933 cu ilde yeniden Bakiya gelib API nin Diller kafedrasina aspirat qebul olunmusdur 1936 ci ilde Turk dili adli ilk kitabi aspiranturani qurtardiqdan sonra ise yeni 1938 ci ilde Azerbaycan edebi dili tarixinin xulaseleri adli ikinci kitabi isiq uzu gormusdur Dovrun gorkemli alimleri Y E Bertels S E Malov ve I K Dmitriyev sonuncu kitabin namizedlik dissertasiyasi kimi mudafieye layiq oldugunu bildirmisler 1940 ci ilde E Demircizadeye filologiya elmleri namizedi alimlik derecesi verilmisdir Dil tarixi sahesinde elmi tehqiqatlarini davam etdiren tehqiqatci 1944 cu ilde Azerbaycan dilinin tarixi qedim dovr adli eseri mudafie edib 1945 ci ilde ise professor elmi adina layiq gorulmusdur E Demircizade 1940 ci ilden 1943 cu ile qeder ADU da 1943 cu ilden omrunun sonuna qeder ise API de Azerbaycan dilciliyi kafedralarina rehberlik etmisdir 1955 ci ilde Azerbaycan SSR EA nin muxbir uzvu secilmisdir Onun 20 den cox kitabi 200 den artiq elmi ve elmi metodik meqalesi cap olunmusdur Bu eserde yenilikci alim kimi daha cox Azerbaycan dilciliyinin islenilmemis saheleri fonetika orfoepiya etimologiya uslubiyyat dil tarixi ve s arasdirilmisdir Alimin Azerbaycan dili tarixi xulaseleri 1938 M F Axundov dil haqqinda ve Axundovun dili 1941 Azerbaycan dilinin tarixi 1948 Azerbaycan edebi dilinin inkisaf yollari 1959 Kitabi Dede Qorqud dastaninin dili 1959 Azeri edebi dilinin tarixi 1967 Azerbaycan dilinin tarixi qrammatikasi 1967 ve olumunden sonra cap olunmus Azerbaycan edebi dilinin tarixi II hisse kitablari yalniz Azerbaycan dilciliyinin deyil turk aleminin xezinesini zenginlesdirmisdir Demircizade nezeri dilcilik meseleleri ile yanasi tebligi dilcilik problemlerini de hell etmeye calismis Azerbaycan dili orfoepiyasinin esaslari 1969 kitabini edebi teleffuz onun menbeleri pozulma sebebleri fonetik qrafik ve qrammatik seraitde tefeffuz meselelerine hesr etmisdir O etimoloji tedqiqatlar sahesinde de xeyli is gormus arasdirmalarini umumilesdirerek 1962 ci ilde 50 soz adli orijinal kitab nesr etdirmisdir Azerbaycan dilciliyi uzre yuksek ixtisasli elmi kadrlarin hazirlanmasinda prof Demircizadenin boyuk rolu olmusdur O 50 den cox elmler namizedi ve doktoru hazirlamisdir Demircizade 1979 cu ilde vefat etmisdir Paytaxt kucelerinden biri onun adinadir Dilcilik fealiyyetiE Demircizadenin Muasir Azerbaycan dilinin fonetikasi kitabi bu nailiyyetlerin onunde geden dilciliyimizin qizil fonduna daxil olan eserlerdendir Ilk variantini 1947 ci ilde yazdigi bu eseri muellif eksperiment esasinda genislendirerek ayrica kitab halinda cap etdirmis ve sonralar daha da tekmillesdirerek dersliye cevirmisdir Bu eserde mentiqi muhakime cox gucludur Movzular mentiqi olaraq bir birinden dogur Ona gore de eserin bolmeleri boyuk bir zencirin helqeciklerini xatirladir bu zencirin helqecikleri kimi bir biri ile mohkem baglidir Bezen professorun ifade terzinin cetinliyin den danisilir Bunlar ifade terzinde cetinlik deyil muhakime ve tefekkur zenginliyidir Bu xususiyyet onun eserlerinin coxunda ozunu gosterir Onun 1969 cu ilde cap etdirdiyi Azerbaycan dili orfoepiyasinin esaslari kitabindan orfoepik normalar haqqinda kifayet qeder melumat almaq mumkundur Umumiyyetle teleffuz ve xususen orfoepik teleffuz edebi teleffuzun menbeleri ve pozulma sebebleri teleffuz uslublari lugevi qrammatik ve qrafik seraitde teleffuz ve s haqqinda professorun qeydleri yeni ve orijinaldir Vahid teleffuz qaydalarina emel etmeyin zeruriliyi hele hamiya eyni derecede aydin olmadigindan bu eser yalniz dar ixtisas sahibleri ucun deyil her bir medeni sexs ucun faydalidir Edebi ve medeni teleffuz verdislerinin yayilma ve inkisafinda duzgun teleffuz normalarinin telim ve tedrisinde bu eserin muhum rolu vardir E Demircizade yaradiciligi boyu Azerbaycan dili luget terkibinin saglam bir yolla inkisafi zenginlesmesi yolunda imkan ve baca rigini esirgememisdir Onun bu sahede qaygisi tekce elminezeri meqale ve kitablari ile mehdudlasmir O genis auditoriyalarda da yigcam ferdi sohbetler zamani da yersiz isledilen ecnebi soze etirazini bildirmeden kecmezdi Biz hestad dedikce o bizi seksen e oyretmisdir O milli dile munasibetde bizim cemiyyetin bizim qurulusun verdiyi imkanlardan semereli istifadeni teblig ederdi E Demircizade hem tarixi leksikologiya hem de muasir dilimizin luget terkibinin tedqiqi meseleleri ile mesgul olmusdur Dilin luget terkibi haqqinda 1952 Muasir Azerbaycan dilinin esas luget terkibi ve qrammatik qurulusu 1965 Azerbaycan dilinin uslubiyyati 1962 adli kitablarinin mueyyen bolmelerini Azerbaycan dili luget terkibinin tedqiqine hesr etmisdir O bu eserlerinde soz ve mena sozun lugevi ve qrammatik menasi luget terkibi luget terkibinin esas ve elave hisseleri onlarin her birinin umumi zeruri ve xususi xarakter elametleri barede fikirlerini diqqetle umumilesdirmeye calismisdir Luget terkibinin inkisaf ve zenginlesme qaydalarini oyrenmek ucun bu eserlerden kifayet qeder melumat almaq mumkundur O dilin qrammatik qurulusu morfologiya ve xususen sintaksisle bagli problemlerin ilkin tedqiqi sahesinde boyuk is gormusdur Diger sahelerde oldugu kimi burada da fikir ve mulahizeleri orijinaldir Dilimizin sintaktik qurulusunun tedqiqine aid yazilarinda onun orijinal dest xetti daha aydin gorunur O qrammatik qurulusun umumi meseleleri ile ayrica mesgul olmus dilin qrammatik qurulusunun tesekkulu morfem morfologiya sozun terkibi ve qurulusu kimi meseleleri etrafli serh etmis dilin milli orijinalliginin qorunub saxlanmasinda qrammatik qurulusun boyuk rolunu xususi nezerden kecirerek onu dilin eseb sistemi kimi qiymetlendirmisdir E Demircizadenin sifet haqqinda qeyd ve mulahizeleri oz orijinalligi ile diqqeti celb edir Onun bu barede fikri prinsip etibarile dilciliyimizde sifet haqqinda yazilmis butun eserlerden demek olar ki ferqlenir Leksik qrammatik menani ve morfoloji elameti birinci sintaktik vezifeni ikinci plana cekmekle o sifete bir nitq hissesi kimi daha sabit movqeden yanasmisdir Indi onun movqeyi coxlari terefinden teqdir edilmekdedir Bu hal sifet derecelerinin bolgusune munasibetde de ozunu gosterir Onun muasir Azerbaycan dili sintaktik qurulusunun muxtelif sahelerine dair eserlerini bir yere yigsaq boyuk bir kitab alinar Muasir Azerbaycan dilinde sade cumleler 1950 Qovusuq cumleler 1947 Azerbaycan dilinde uzlasma 1950 Mubtedanin suallari haqqinda 1955 Murekkeb cumleler 1 ci meqale 1947 2 ci meqale 1948 ve s meqalelerinin her biri kicik bir monoqrafiyani andirir Muasir Azerbaycan dili cumle uzvleri 1947 kitabini da bura elave etsek umumi menzere tamamlanmis olur Bu eserlerde sintaksisin demek olar ki butun esas meseleleri ehate edilmisdir O cumlenin meqsed ve intonasiyaya gore novlerini ilk defe genis sekilde isleyerek prinsip kimi meqsedle avazlanmani birge goturmeyi meslehet gormusdur Qovusuq cumleler adi altinda hemcins uzvlu cumleleri tedqiq etmisdir E Demircizade ilk defe tabesiz ve tabeli murekkeb cumlelerin oxsar ve ferqli cehetlerini nezerden kecirerek budaq cumleleri cevrilmis ve musteqil cumleler adi altinda iki nove ayirmisdir Burada bezi budaq cumleler netice b c ve s haqqinda melumat tama mile yenidir bezi budaq cumleler ise ilk defe derinlesdirilmis ve genislendirilmisdir Professor bu vefasiz dunyaya goz yummazdan bir nece gun evvel 40 ilden artiq bir muddetde uzerinde yaradiciliq isi apardigi monumental Azerbaycan edebi dili tarixi 1979 kitabini ortaya qoydu Bu kitab edebi dilimizin heqiqi tarixini uze cixarmaq sahesin de en qiymetli bir kitab olub butun turk xalqlari butun turkologiya ucun bir numune sayila biler Professor bu kitabda dilimizin tarixini xalqimizin tarixi ile vehdetde oyrenmis ve oz derin biliyi zengin tecrubesi ile her iki saheni obyektiv sekilde isiqlandira bilmisdir Onun dilimizin tarixi ile bagli fikirleri daim yeni faktlarla ozunu dogrultmaqda ve yalanci muddealari tekzib etmekdedir EdebiyyatDemircizade Ebdulezel Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde 6 ci cild Cin Derk 25 000 nus Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2015 seh 557 ISBN 978 9952 441 11 6 Hemcinin baxDilci Rovzet Demircizade