Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Əbdülkərim xan (1529, Yarkənd – 1591) — Yarkənd xanlığının hakimi.
| Əbdülkərim xan | |
|---|---|
| 1559 – 1591 | |
| Əvvəlki | I Əbdürrəşid xan |
| Sonrakı | III Məhəmməd xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1529 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1591 |
| Atası | I Əbdürrəşid xan |
| Ailəsi | Cığataylılar |
| Dini | islam, sünni islam |
Həyatı
Əbdürrəşid xanın 1559da ölümü üzərinə on üç oğullarından ikincisi olan Əbdülkərim xan, qardaşlarının dəstəyi ilə taxta çıxmışdır. Nə var ki, Əbdülkərim xan bütün səylərinə baxmayaraq ölkənin yenidən şəhər dəvlətləri halına gəlməsinə və birbiri ilə uğraşaraq həm məmləkətin, həm də xalqın zərər görməsinə əngəl olamamışdır. Ölkəsinin və xalqının bütünlüyünü yaratma ümidi ilə Qərbi Türkistanda yetişmiş böyük din alimlərindən (Məhdum-i Əzəm)nin oğullarından Xoca İshaq Vəlini Şərqi Türkistana çağırmışdır.
Xoca İshaq Vəli, bütün Şərqi Türkistanı dolaşaraq müsəlmanların qardaş olduğunu birbirlərinə yardım edərək ölkənin və insanların birlik və bərabərliyini qorumaları gərəkdiyini anlatmağa çalışmışdır. Xoca İshaq Vəli bu çalışmalarında bəzi yöndən uğurlu olmuş və ölkənin parçalanmaya getməsinə əngəl olmuşdur.
Fəqət Xoca İshaq Vəlinin bu təsirləri ölkənin şərqi bölgələrinin hakimi olan Əbdüllətif xan (1614–1624) tərəfindən, Əbdülkərim xanın yerinə keçən oğulları Məhəmməd xan ilə Şücaəddin Əhməd xan və Abdulla xana hökmranlıq yönündən yarar qazandıracağı düşüncəsiylə Əhməd Qazani (Mahmud-i Əzəm)nin ilk xanımından olan böyük oğlu Xoca Kalan (Məhəmməd Əmin)ı Yarkəndə çağırması Şərqi Türkistanın yazğısına təsir edəcək hadisələrin inkişaf etməsinə səbəb olmuşdur. Çünki bu iki qardaş xocanın ölümündən sonra oğulları böyük bir çəkişməyə girərək ölkəyə fayda yerinə, zərər gətirmişdilər. Xoca İshaq Vəlinin oğulları İshaqiyyə və ya Karatağlık adıyla, qardaşı Xoca Kalanın oğulları da Afaqiyyə vəya Aktağlık adıyla ayrı görüşləri müdafiə edən iki dini qrup olaraq qırğın-qada savaşıma girmələri ölkəni yeni bir dönəmə sürükləmişdir ki, bu dönəmə "Xocalar dövrü" deyilmişdir.
Ölkəni öz təsirində tutmaq üçün Xoca İshaq Vəlini Şərqi Türkistana yardıma çağıran Əbdülkərim xanın bu hərəkəti yalnız dini mövzularda deyil, eyni zamanda siyasi sahədə də hadisələrin sürətləhızla inkişaf etməsinə səbəb oldu. Ölkənin şərq bölgələri ilə qərb bölgələri arasında pozulan birliyi yenidən qurmaq mümkün olmadı. Əbdülkərim xan 1591-ci ildə öldüyü zaman ölkənin durumu bu birlikdən olduqca uzaq idi.
Əbdülkərim xanın ölümündən sonra sıra ilə yerinə keçən oğulları öncə Məhəmməd xan, sonra Şücaəddin Əhməd xan və ən son Abdulla xan, Yarkənd xanlığını idarə etmişdilər.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Ebdulkerim xan 1529 Yarkend 1591 Yarkend xanliginin hakimi Ebdulkerim xanYarkend xani1559 1591EvvelkiI Ebdurresid xanSonrakiIII Mehemmed xanSexsi melumatlarDogum tarixi 1529Dogum yeri Yarkend Tzin sulalesiVefat tarixi 1591Atasi I Ebdurresid xanAilesi CigataylilarDini islam sunni islamHeyatiEbdurresid xanin 1559da olumu uzerine on uc ogullarindan ikincisi olan Ebdulkerim xan qardaslarinin desteyi ile taxta cixmisdir Ne var ki Ebdulkerim xan butun seylerine baxmayaraq olkenin yeniden seher devletleri halina gelmesine ve birbiri ile ugrasaraq hem memleketin hem de xalqin zerer gormesine engel olamamisdir Olkesinin ve xalqinin butunluyunu yaratma umidi ile Qerbi Turkistanda yetismis boyuk din alimlerinden Mehdum i Ezem nin ogullarindan Xoca Ishaq Velini Serqi Turkistana cagirmisdir Xoca Ishaq Veli butun Serqi Turkistani dolasaraq muselmanlarin qardas oldugunu birbirlerine yardim ederek olkenin ve insanlarin birlik ve beraberliyini qorumalari gerekdiyini anlatmaga calismisdir Xoca Ishaq Veli bu calismalarinda bezi yonden ugurlu olmus ve olkenin parcalanmaya getmesine engel olmusdur Feqet Xoca Ishaq Velinin bu tesirleri olkenin serqi bolgelerinin hakimi olan Ebdulletif xan 1614 1624 terefinden Ebdulkerim xanin yerine kecen ogullari Mehemmed xan ile Sucaeddin Ehmed xan ve Abdulla xana hokmranliq yonunden yarar qazandiracagi dusuncesiyle Ehmed Qazani Mahmud i Ezem nin ilk xanimindan olan boyuk oglu Xoca Kalan Mehemmed Emin i Yarkende cagirmasi Serqi Turkistanin yazgisina tesir edecek hadiselerin inkisaf etmesine sebeb olmusdur Cunki bu iki qardas xocanin olumunden sonra ogullari boyuk bir cekismeye girerek olkeye fayda yerine zerer getirmisdiler Xoca Ishaq Velinin ogullari Ishaqiyye ve ya Karataglik adiyla qardasi Xoca Kalanin ogullari da Afaqiyye veya Aktaglik adiyla ayri gorusleri mudafie eden iki dini qrup olaraq qirgin qada savasima girmeleri olkeni yeni bir doneme suruklemisdir ki bu doneme Xocalar dovru deyilmisdir Olkeni oz tesirinde tutmaq ucun Xoca Ishaq Velini Serqi Turkistana yardima cagiran Ebdulkerim xanin bu hereketi yalniz dini movzularda deyil eyni zamanda siyasi sahede de hadiselerin suretlehizla inkisaf etmesine sebeb oldu Olkenin serq bolgeleri ile qerb bolgeleri arasinda pozulan birliyi yeniden qurmaq mumkun olmadi Ebdulkerim xan 1591 ci ilde olduyu zaman olkenin durumu bu birlikden olduqca uzaq idi Ebdulkerim xanin olumunden sonra sira ile yerine kecen ogullari once Mehemmed xan sonra Sucaeddin Ehmed xan ve en son Abdulla xan Yarkend xanligini idare etmisdiler Hemcinin baxYarkend xanligiIstinadlarXarici kecidler