Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şərəf xan ya da Şərəf xan ibn Şəmsəddin bəy bin Şərəf bəy Bidlisi (fars. شرفخان ya da شرفخان بدلیسی; d. 1543 Qum - ö. 1599? Bitlis) — Bitlisin kürd əmiri. O, həm də tarixçi, yazıçı və şair olmuşdur. Şərəf xan yalnız fars dilində yazıb yaratmışdır. O, gənc yaşlarında Səfəvi sarayına göndərilmiş və orada təhsil almışdır. Şərəfnamənin müəllifidir.
| Şərəf xan Bitlisi | |
|---|---|
| Şərəf xan Əmir Şəmsəddin oğlu Bidlisi | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Qum, İran |
| Vəfat tarixi | 1603 |
| Vəfat yeri | Bitlis, Türkiyə |
| Fəaliyyəti | tarixçi, yazıçı |
Həyatı
Şərəf xan Bidlisi 25 fevral 1543-cü ildə Qum vilayətində Rojkan (Ruzəki) əşirətindən olan Əmir Şəmsəddinin ailəsində doğuldu. Əmir Şəmsəddin bəy Şərəf xan doğulmadan 8 il öncə, Sultan Qanuni Süleyman tərəfindən əmirlikdən çıxarılmışdı. O da Səfəvilərə sığınmışdı.
Şərəf xan 8 yaşındaykən atası tərəfindən Təbrizə göndərilərək I Təhmasibın oğulları ilə birlikdə xas hərəmdə, sarayda oxumuşdu. 1551-ci ildən 1554-cü ilədək tanınmış qızılbaş övladları ilə şahanə təlim-tərbiyə görmüşdü. Anası Ərzincan hakimi, Türkman elinin Mosullu oymağından Əmir xanın qızı idi.
Şərəf xan 12 yaşında olarkən şah onu şirvanın Salyan və Mahmudabad bölgəsinə hakim təyin etmişdi. Bölgəni onun adından lələsi Şeyx Əmir bəy Balbasi idarə edirdi. Hələ atasının hakimiyyəti çağından onların ailəsinə sədaqətlə xidmət edən Şeyx Əmir bəy 1553-cü ildə vəfat etdi. 1556-cı ildə Salyan və Mahmudabad bölgəsi başqasına verildi. Şərəf xana Həmədan vergisindən təqaüd kəsildi. Lələliyi dayısı oğlu Məhəmmədi bəy Mosullu-Türkman oldu. 1559-cu ilədək Həmədanda yaşadı.
Şərəf xan 1566-cı ildə Rojkan (Ruzəki) əşirətinin başçısı təyin olundu. Qəzvində yaşamağa başladı.
Şərəf xan sərkərdə kimi 1568-ci ildə Gılan üsyanında iştirak etmişdi. Giləklərin ayaqlanmasını yatırmaqda xeyli şücaət göstərmişdi.
Şərəf xan 1575-ci ildə Gilansan Qəzvinə qayıtdı. Şah onu yenidən Şirvana göndərdi. Ərəş, Ağdaş, Qəbələ və Bakının gəlirlərindən onun saxlanılmasına xərcləndi.
22 avqust 1576-cı ildə II Şah İsmayıl Səfəvi taxta çıxdı. Şərəf xanı saraya çağırıb, İran kürdlərinə əmirülüməra təyin etdi. Kürdüstan, Lorestan və başqa yerlərdə məskunlaşan kürdlər vacib, çətin və müşkül işlərini, ağırlıqlarını, qan davalarını öz əmirləri vasitəsilə Şərəf xana çatdırırdılar. Saray intriqaları nəticəsində Şərəf xan bu vəzifəsindən kənar edildi.
Şərəf xan 1577-ci ildə II Şah İsmayıl tərəfindən Naxçıvana vali göndərildi. Həmin ildə taxta Sultan Məhəmməd Xudabəndə çıxdı. Səfəvilər və Osmanlı dövləti arasında savaş başlandı. Şərəf xan Naxçıvandan Lələ Mustafa paşanın araçılığı ilə Osmanlı sultanı III Murada məktub yazaraq Osmanlıya bağlılığını bildirən Şərəf xan Sultan III Murad tərəfindən hədiyələr göndərilərək Bitlis bəyliyinə təyin edilmişdi.
Şərəf xan Osmanlı sultanı III Murad tərəfindən Qafqaza edilən yürüşdə iştirak etmişdi.
Şərəf xan 1597-ci ildə 53 yaşına çatanda xanlıq və hökmdarlığını oğlu Əbul Məali Şəmsəddinə bıraxıb tarixilə ilgilənməyə başlamış və Şərəfnamə əsərini yazmışdı. Şərəf xan 1604-cü ildə Bitlisdə vəfat etmişdir. Məzarı Bitlisdə, Şərəfiyyə Külliyəsinin həyətindəki türbənin içindədir.
Ailəsi
Şərəf xan dayısı oğlu Məhəmmədi bəy Mosullu-Türkmanın qızı ilə ailə qurmuşdu.
Əsərləri
Şərəf xan Bidlisi 60 yaşında və 1597-ci il tarixində tamamladığı əsər "Şərəfnamə" adlanır. Farsca yazılıb, Şərqi Anadolunun tarixi, bəylikləri, soy kötükləri, Bitlis bəyləri anladır. Dövründə və özündən əvvəl vaqe olan hadisələrdən danışır. Bu əsər, farscadan başqa türkcə, İngiliscə, ərəbcə və ruscaya tərcümə edilib. Şərəf xanın əsərinin birinci cildi 1967-ci il, ikinci cildi isə, 1976-cı ildə E.İ. Vasilyeva tərəfindən rus dilinə qazandırılmışdır və Moskovada çap olunmuşdur.
Şərəf xan yazdığı bu əsəri “Eğri Fatehi” olaraq anılan Sultan III Mehmedə ithaf etmişdir.
İstinadlar
- Šaraf-al-Dīn Khan Bedlīsī // NUKAT. 2002.
- Bedlīsī, Šaraf-al-Dīn Khan // MAK (pol.).
- "Arxivlənmiş surət". 2017-05-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-08-29.
 | Tarixçi ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seref xan ya da Seref xan ibn Semseddin bey bin Seref bey Bidlisi fars شرف خان ya da شرف خان بدلیسی d 1543 Qum o 1599 Bitlis Bitlisin kurd emiri O hem de tarixci yazici ve sair olmusdur Seref xan yalniz fars dilinde yazib yaratmisdir O genc yaslarinda Sefevi sarayina gonderilmis ve orada tehsil almisdir Serefnamenin muellifidir Seref xan BitlisiSeref xan Emir Semseddin oglu BidlisiDogum tarixi 25 fevral 1543Dogum yeri Qum IranVefat tarixi 1603Vefat yeri Bitlis TurkiyeFealiyyeti tarixci yaziciHeyatiSeref xan Bidlisi 25 fevral 1543 cu ilde Qum vilayetinde Rojkan Ruzeki esiretinden olan Emir Semseddinin ailesinde doguldu Emir Semseddin bey Seref xan dogulmadan 8 il once Sultan Qanuni Suleyman terefinden emirlikden cixarilmisdi O da Sefevilere siginmisdi Seref xan 8 yasindayken atasi terefinden Tebrize gonderilerek I Tehmasibin ogullari ile birlikde xas heremde sarayda oxumusdu 1551 ci ilden 1554 cu iledek taninmis qizilbas ovladlari ile sahane telim terbiye gormusdu Anasi Erzincan hakimi Turkman elinin Mosullu oymagindan Emir xanin qizi idi Seref xan 12 yasinda olarken sah onu sirvanin Salyan ve Mahmudabad bolgesine hakim teyin etmisdi Bolgeni onun adindan lelesi Seyx Emir bey Balbasi idare edirdi Hele atasinin hakimiyyeti cagindan onlarin ailesine sedaqetle xidmet eden Seyx Emir bey 1553 cu ilde vefat etdi 1556 ci ilde Salyan ve Mahmudabad bolgesi basqasina verildi Seref xana Hemedan vergisinden teqaud kesildi Leleliyi dayisi oglu Mehemmedi bey Mosullu Turkman oldu 1559 cu iledek Hemedanda yasadi Seref xan 1566 ci ilde Rojkan Ruzeki esiretinin bascisi teyin olundu Qezvinde yasamaga basladi Seref xan serkerde kimi 1568 ci ilde Gilan usyaninda istirak etmisdi Gileklerin ayaqlanmasini yatirmaqda xeyli sucaet gostermisdi Seref xan 1575 ci ilde Gilansan Qezvine qayitdi Sah onu yeniden Sirvana gonderdi Eres Agdas Qebele ve Bakinin gelirlerinden onun saxlanilmasina xerclendi 22 avqust 1576 ci ilde II Sah Ismayil Sefevi taxta cixdi Seref xani saraya cagirib Iran kurdlerine emirulumera teyin etdi Kurdustan Lorestan ve basqa yerlerde meskunlasan kurdler vacib cetin ve muskul islerini agirliqlarini qan davalarini oz emirleri vasitesile Seref xana catdirirdilar Saray intriqalari neticesinde Seref xan bu vezifesinden kenar edildi Seref xan 1577 ci ilde II Sah Ismayil terefinden Naxcivana vali gonderildi Hemin ilde taxta Sultan Mehemmed Xudabende cixdi Sefeviler ve Osmanli dovleti arasinda savas baslandi Seref xan Naxcivandan Lele Mustafa pasanin araciligi ile Osmanli sultani III Murada mektub yazaraq Osmanliya bagliligini bildiren Seref xan Sultan III Murad terefinden hediyeler gonderilerek Bitlis beyliyine teyin edilmisdi Seref xan Osmanli sultani III Murad terefinden Qafqaza edilen yurusde istirak etmisdi Seref xan 1597 ci ilde 53 yasina catanda xanliq ve hokmdarligini oglu Ebul Meali Semseddine biraxib tarixile ilgilenmeye baslamis ve Serefname eserini yazmisdi Seref xan 1604 cu ilde Bitlisde vefat etmisdir Mezari Bitlisde Serefiyye Kulliyesinin heyetindeki turbenin icindedir AilesiSeref xan dayisi oglu Mehemmedi bey Mosullu Turkmanin qizi ile aile qurmusdu EserleriSeref xan Bidlisi 60 yasinda ve 1597 ci il tarixinde tamamladigi eser Serefname adlanir Farsca yazilib Serqi Anadolunun tarixi beylikleri soy kotukleri Bitlis beyleri anladir Dovrunde ve ozunden evvel vaqe olan hadiselerden danisir Bu eser farscadan basqa turkce Ingilisce erebce ve ruscaya tercume edilib Seref xanin eserinin birinci cildi 1967 ci il ikinci cildi ise 1976 ci ilde E I Vasilyeva terefinden rus diline qazandirilmisdir ve Moskovada cap olunmusdur Seref xan yazdigi bu eseri Egri Fatehi olaraq anilan Sultan III Mehmede ithaf etmisdir IstinadlarSaraf al Din Khan Bedlisi NUKAT 2002 Bedlisi Saraf al Din Khan MAK pol Arxivlenmis suret 2017 05 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 08 29 Tarixci ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin