Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şər — Mənəvi aləmdə Xeyrin əleyhidarı.
Ümumi məlumat
İblis, cinlər, şeytanlar və ümumiyyətlə şər qüvvələrə inanc, onlara münasibət və bu varlıqlarla mübarizə müxtəlif xalqlarda müəyyən şəkillər almışdır. Həmin ruhani varlıqlar barədə məlumatlar İlahi dinlərdə də mövcuddur.
Yəhudiliyə nəzər salsaq "Tövratda İlahi varlılar" adıyla anılan məxluqlardan xəbər verilir. Onların ya mələk, ya da peyğəmbər Şistin (ə.s) nəslindən gələn insanlar olduqları güman edilir. Bu "ilahi varlıqlar"ın qadınlarla əlaqəsindən Nefillər adlanan divlər törədiyi yəhudilərin müqəddəs kitabında qeyd edilir. (Yaradlış 6/4). Həmçinin Tövratda ilanın peyğəmbər və ilk insan olan Adəm (ə.s) ilə Həvvanı aldadaraq cənnətdən çıxarılmasına səbəb olması haqqında ayələr bəyan edilir (Yaradılış 3/1–23). İlahiyyatçıların fikrincə, bu ilan yəhudi və xristian inancında Veelzevul (milçəklərin tanrısı) adıyla məşhur olan iblisdir. Tövratda adı çəkilən növbəti şər qüvvə Azazeldir. Müqəddəs kitabda Rəbbin peyğəmbər həzrət Musaya (ə.s) yəhudilərin 7-ci ayın 10-cu gününü günahlardan təmizlənmə günü kimi qeyd etmələrini buyurduğu yazılır. Qeyd edilən gün məbədə iki keçi gətirilir, baş kahin hər iki keçi üçün taxta yeşikdən püşk çəkirdi. Bu kağızların birinin üzərində "Rəbb üçün", digərinin üzərində isə "Azazel üçün" yazılırdı. "Rəbb üçün" yazısı çıxmış keçini Tanrı üçün qurban gətirməli, "Azazel üçün" yazısı çıxmış keçini isə sağ saxlayıb Azazel üçün çölə buraxmalı idilər (Levililər 16/5–30). Azazel çöldə yaşayan və keçiyə bənzəyən cin hesab edilirdi. Azazel sözünün mənası keçi-tanrı deməkdir. Təsadüfi deyildir ki, şeytan keçi ayaqlı və buynuzlu təsvir edilir. Tövratın təfsiri olan Talmudda verilən məlumata görə, şeytanlar bəzi insan və mələk xüsusiyyətlərinə malikdirlər. Belə ki, onlar insanlar kimi yeyir, içir, çoxalır və ölürlər. Mələklər kimi isə qanadlara malikdirlər, uça bilirlər. Bundan əlavə, onların gözəgörünməz olmaq qabiliyyəti var.
Şeytan haqqında daha bir məlumata VIII əsrdə yaşamış yəhudi kabbalist ədəbiyyatında ("kabbala" dini-mistik təlim) rast gəlmək olar. Adı çəkilən ədəbiyyatda hər insanı on bir min cin əhatə etdiyi yazılır. Bu cinlərin mini adamı sağ, on mini isə sol tərəfdən əhatə edir. Onların içində dişi cinlər də mövcuddur. Dişi cinlərin başçılarının adı Lilitdir. Ona tabe olan 480 dişi cin var. M. M. Şeynman "Dinlər tarixində iblisə inanc" adlı əsərində yəhudilərin şər qüvvələrdən qorunmaq üçün evlərindəki qapının çərçivəsinə içində Tövratdan ayələr yazılı olan kağız qoyulmuş balaca dəmir qutu bağladıqları barədə məlumat verir. Həmin qutunun üzərinə Şaday (Tanrı) sözü cızırdılar. Bu qutuların yəhudi evlərini qara qüvvələrdən hifz etdiyinə inanılırdı. Yəhudi ruhaniləri şeytanların insan bədəninə girərək onlarda xəstəliklərin meydan gəlməsinə səbəb olduqlarını və onlardan dualar vasitəsilə xilas olmanın mümkünlüyünü deyirdilər. Şeytanların yaranması ilə əlaqədar e.ə. II əsrdə yəhudilərin apokrif (qeyri-səhih) hesab etdikləri Yenoxun kitabında deyilir ki, bu şər qüvvələrin təmsilçiləri olan varlıqlar onların şahzadəsi Lilit ilə həzrət Adəmin (ə.s) əlaqəsindən meydana gəlmişlər.
Şeytan, əcinnələrlə bağlı İncildə də bir sıra ayələr vardır. Məs: bu müqəddəs kitabda şeytanın insan bədənindən çıxdıqdan sonra quraqlıq yerlərdə gəzdiyi, lakin özünə yer tapmadığı bildirilir. Bundan sonra, şeytan özündən də qəzəbli və pis 7 şeytan ilə qayıdaraq həmin adamın bədəninə yenidən daxil olur. Bunun nəticəsində insan özünü əvvəlkindən də pis hiss edir (Matfey 12/43–45). Həmçinin İncildə peyğəmbər Həzrət İsanın (ə.s) insanların bədənindən cinləri qovduğu bəyan edilir. Belə ki, burada yazılır ki, Həzrət İsa (ə.s) bədəninə çox sayda cin girmiş adamın daxilindən bu şər qüvvələri çıxartdı. Cinlər də Həzrət İsadan (ə.s) oradakı dağın yanında otlayan donuzların içinə girmələri üçün izin istədilər. Peyğəmbər cinlərə icazə verdikdə onlar donuzların daxilinə girdilər. Donuzlar da özlərini sıldırım qayadan gölə ataraq boğuldular. (Luka 8/26–33). Neçə əsrlərdir ki, kilsə xadimləri də İncildə Həzrət İsanın (ə.s) və onun həvarilərinin cinli insanlardan bu şər qüvvələri qovduqları məlumatına istinad edərək ekzorsizmlə (insanın bədənindən cini qovmaqla) məşğuldurlar (Matfey 10/1). Qara qüvvələrlə mübarizə məqsədilə xristian kilsəsi tərəfindən XIII əsrdə inkvizisiya yaradıldı. İnkvizisiya tərəfindən XIII–XVIII əsrlərdə iblisə xidmət edərək cadugərliklə və küfrdə təqsirkar hesab edilən minlərlə adam tonqallarda yandırıldı.
İslamda isə iblis və onun nəslindən gələnlər barədə məlumatlar aşağıdakılardan ibarətdir. Müfəssir Fəxrəddin Razinin təfsirində bildirilir ki, cinlər iki cür olur. Birinci qrupa daxil olanlar xeyirli olurlar, şər işlər görmürlər. Bunlara əməlisaleh cinlər deyilir. İkinci qrupa aid olan cinlər isə şərli və asi varlıqlardır ki, onlara şeytan deyilir. Cinlərin atası iblisdir. Onlar müxtəlif şəkillərə girə bilən, ağıla və insanlar üçün məşəqqətli işlərin öhdəsindən gələ bilmək qabiliyyətinə malik, maddi olmayan məxluqlardır. Cinin nə üçün bu adla adlanması haqqında iki görüş var.
1. "Cin" kəlməsi "örtünmək" mənasına gəlir.
2. İkinci versiyaya görə cinlər əvvəl cənnətin keşikçiləri idilər. Bununla əlaqədar olaraq onlara cin adı verilib. Fəxrəddin Razi birinci fərziyyəni daha məqbul sayır.
Cinlər atəşdən yaradılmış məxluqlardır. Buna sübut olaraq Qurani-Kərimdə aşağıdakı ayələr mövcuddur: "Cannı (cinlərin atası iblisi) da daha öncə çox zəhərləyici atəşdən yaratdıq" (Hicr, 15/27). "Məni atəşdən yaratdın, onu (Adəmi) qalçıqdan yaratdın" (Araf, 7/12). Qurani-Kərimdə şeytanın insana etdiyi pisliklər belə sadalanır: Şeytan insanı düz yoldan azdırır, puç xülyalarla aldadır, onları Allaha şükür etməməyə çağırır, pisliyi əmr edir. Bununla yanaşı, şeytan bəşər övladına "Allah yolunda pulunu, malını xərcləsən kasıblaşarsan" vəsvəsəsini edərək insanları zəkat və sədəqə verməkdən uzaqlaşdırmaq istəyir. (Nisa, 4/119; Araf, 7/16, 17; Bəqərə, 2/169, 268). Tövratda mövcud İblisin Həzrət Adəmlə (ə.s) Həvvanı aldadaraq cənnətdən çıxarması rəvayəti Quranda da var. Bəs Həzrət Adəm (ə.s) və Həvvadan öncə cənnətdən qovulmuş İblis bu iki insanı necə öz vəsvəsəsinə inadıra bilib? Bu məsələyə dair Fəxrəddin Razi öz təfsirində aşağıdakı görüşləri təqdim etmişdir:
1) İblis cənnətə girmək istədikdə bu məkanın keşikçiləri ona izin vermədilər. O dövrdə ilan dörd ayaqlı gözəl heyvan idi. İblis hansı heyvandan ona cənnətə girməsinə yardım etməsini xahiş etsə də heç biri istəyi qəbul etmədi. Sonunda iblis ilandan xahiş etdi, o da iblisin istəyini qəbul edərək bu bəşəriyyət düşmənini uddu və bədəninin içində həmin şər qüvvənin cənnətə girməsinə kömək etdi. Cənnət girdikdən sonra İblis Həzrət Adəm (ə.s) ilə Həvvaya vəsvəsə edə bildi. İlanın bu əməlinə görə o, lənətləndi, ayaqlarından məhrum edilərək qarnı üzərində sürünməyə məhkum edildi.
2) İblis heyvan şəklinə girərək cənnətə daxil ola bilib.
3) Adəm (ə.s) ilə Həvva cənnətin qapısına yaxınlaşmış, İblis də qapıya xaricdən yaxınlaşaraq vəsvəsə edə bilib.
4) İblis yer üzündə olaraq öz vəsvəsəsini Adəm (Ə.s) ilə Həvvaya çatdıra bilib.
Cinlərə aid məlumatlar İslam qaynaqlarında olan hədislər də mövcuddur. Malik ibn Ənəs "Muvatta" isimli əsəsrində bu hədisi qeyd etmişdir: "Peyğəmbər Həzrət Məhəmməd Merac hadisəsi zamanı gecə əlində məşəllə onu izləyən bir ifrit gördü". Mələk Cəbrail (ə.s) ona belə buyurdu: "Sənə bəzi kəlmələr öyrədim ki, sən onları söylədiyin zaman onun (ifritin) məşəli sönər və o, üzü üstə yerə düşər. Belə de: Ey Rəhman, xeyirlərlə gələn xaric, gecə və gündüz gələnlərin şərindən, gecə və gündüzün fitnələrinin şərindən, yerə enən və ondan çıxanın şərindən, göyə yüksələnin və ondan çıxanın şərindən, göyə yüksələnin və ondan enənin şərindən, özündən heç bir günahkarla itaətkarın imtina edə bilməyəcəyi tam olan kəlmələrinə və Kərim olan Allahın zatına sığınıram" (Malik, "Muvatta" c. II, s. 233).
Mənbə
- . "İlahi dinlərdə iblis və şər qüvvələr" // Cəmiyyət və Din. İctimai fikir toplusu. dekabr 2008.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
 | Fəlsəfə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ser Menevi alemde Xeyrin eleyhidari Umumi melumatIblis cinler seytanlar ve umumiyyetle ser quvvelere inanc onlara munasibet ve bu varliqlarla mubarize muxtelif xalqlarda mueyyen sekiller almisdir Hemin ruhani varliqlar barede melumatlar Ilahi dinlerde de movcuddur Yehudiliye nezer salsaq Tovratda Ilahi varlilar adiyla anilan mexluqlardan xeber verilir Onlarin ya melek ya da peygember Sistin e s neslinden gelen insanlar olduqlari guman edilir Bu ilahi varliqlar in qadinlarla elaqesinden Nefiller adlanan divler torediyi yehudilerin muqeddes kitabinda qeyd edilir Yaradlis 6 4 Hemcinin Tovratda ilanin peygember ve ilk insan olan Adem e s ile Hevvani aldadaraq cennetden cixarilmasina sebeb olmasi haqqinda ayeler beyan edilir Yaradilis 3 1 23 Ilahiyyatcilarin fikrince bu ilan yehudi ve xristian inancinda Veelzevul milceklerin tanrisi adiyla meshur olan iblisdir Tovratda adi cekilen novbeti ser quvve Azazeldir Muqeddes kitabda Rebbin peygember hezret Musaya e s yehudilerin 7 ci ayin 10 cu gununu gunahlardan temizlenme gunu kimi qeyd etmelerini buyurdugu yazilir Qeyd edilen gun mebede iki keci getirilir bas kahin her iki keci ucun taxta yesikden pusk cekirdi Bu kagizlarin birinin uzerinde Rebb ucun digerinin uzerinde ise Azazel ucun yazilirdi Rebb ucun yazisi cixmis kecini Tanri ucun qurban getirmeli Azazel ucun yazisi cixmis kecini ise sag saxlayib Azazel ucun cole buraxmali idiler Levililer 16 5 30 Azazel colde yasayan ve keciye benzeyen cin hesab edilirdi Azazel sozunun menasi keci tanri demekdir Tesadufi deyildir ki seytan keci ayaqli ve buynuzlu tesvir edilir Tovratin tefsiri olan Talmudda verilen melumata gore seytanlar bezi insan ve melek xususiyyetlerine malikdirler Bele ki onlar insanlar kimi yeyir icir coxalir ve olurler Melekler kimi ise qanadlara malikdirler uca bilirler Bundan elave onlarin gozegorunmez olmaq qabiliyyeti var Seytan haqqinda daha bir melumata VIII esrde yasamis yehudi kabbalist edebiyyatinda kabbala dini mistik telim rast gelmek olar Adi cekilen edebiyyatda her insani on bir min cin ehate etdiyi yazilir Bu cinlerin mini adami sag on mini ise sol terefden ehate edir Onlarin icinde disi cinler de movcuddur Disi cinlerin bascilarinin adi Lilitdir Ona tabe olan 480 disi cin var M M Seynman Dinler tarixinde iblise inanc adli eserinde yehudilerin ser quvvelerden qorunmaq ucun evlerindeki qapinin cercivesine icinde Tovratdan ayeler yazili olan kagiz qoyulmus balaca demir qutu bagladiqlari barede melumat verir Hemin qutunun uzerine Saday Tanri sozu cizirdilar Bu qutularin yehudi evlerini qara quvvelerden hifz etdiyine inanilirdi Yehudi ruhanileri seytanlarin insan bedenine girerek onlarda xesteliklerin meydan gelmesine sebeb olduqlarini ve onlardan dualar vasitesile xilas olmanin mumkunluyunu deyirdiler Seytanlarin yaranmasi ile elaqedar e e II esrde yehudilerin apokrif qeyri sehih hesab etdikleri Yenoxun kitabinda deyilir ki bu ser quvvelerin temsilcileri olan varliqlar onlarin sahzadesi Lilit ile hezret Ademin e s elaqesinden meydana gelmisler Seytan ecinnelerle bagli Incilde de bir sira ayeler vardir Mes bu muqeddes kitabda seytanin insan bedeninden cixdiqdan sonra quraqliq yerlerde gezdiyi lakin ozune yer tapmadigi bildirilir Bundan sonra seytan ozunden de qezebli ve pis 7 seytan ile qayidaraq hemin adamin bedenine yeniden daxil olur Bunun neticesinde insan ozunu evvelkinden de pis hiss edir Matfey 12 43 45 Hemcinin Incilde peygember Hezret Isanin e s insanlarin bedeninden cinleri qovdugu beyan edilir Bele ki burada yazilir ki Hezret Isa e s bedenine cox sayda cin girmis adamin daxilinden bu ser quvveleri cixartdi Cinler de Hezret Isadan e s oradaki dagin yaninda otlayan donuzlarin icine girmeleri ucun izin istediler Peygember cinlere icaze verdikde onlar donuzlarin daxiline girdiler Donuzlar da ozlerini sildirim qayadan gole ataraq boguldular Luka 8 26 33 Nece esrlerdir ki kilse xadimleri de Incilde Hezret Isanin e s ve onun hevarilerinin cinli insanlardan bu ser quvveleri qovduqlari melumatina istinad ederek ekzorsizmle insanin bedeninden cini qovmaqla mesguldurlar Matfey 10 1 Qara quvvelerle mubarize meqsedile xristian kilsesi terefinden XIII esrde inkvizisiya yaradildi Inkvizisiya terefinden XIII XVIII esrlerde iblise xidmet ederek cadugerlikle ve kufrde teqsirkar hesab edilen minlerle adam tonqallarda yandirildi Islamda ise iblis ve onun neslinden gelenler barede melumatlar asagidakilardan ibaretdir Mufessir Fexreddin Razinin tefsirinde bildirilir ki cinler iki cur olur Birinci qrupa daxil olanlar xeyirli olurlar ser isler gormurler Bunlara emelisaleh cinler deyilir Ikinci qrupa aid olan cinler ise serli ve asi varliqlardir ki onlara seytan deyilir Cinlerin atasi iblisdir Onlar muxtelif sekillere gire bilen agila ve insanlar ucun meseqqetli islerin ohdesinden gele bilmek qabiliyyetine malik maddi olmayan mexluqlardir Cinin ne ucun bu adla adlanmasi haqqinda iki gorus var 1 Cin kelmesi ortunmek menasina gelir 2 Ikinci versiyaya gore cinler evvel cennetin kesikcileri idiler Bununla elaqedar olaraq onlara cin adi verilib Fexreddin Razi birinci ferziyyeni daha meqbul sayir Cinler atesden yaradilmis mexluqlardir Buna subut olaraq Qurani Kerimde asagidaki ayeler movcuddur Canni cinlerin atasi iblisi da daha once cox zeherleyici atesden yaratdiq Hicr 15 27 Meni atesden yaratdin onu Ademi qalciqdan yaratdin Araf 7 12 Qurani Kerimde seytanin insana etdiyi pislikler bele sadalanir Seytan insani duz yoldan azdirir puc xulyalarla aldadir onlari Allaha sukur etmemeye cagirir pisliyi emr edir Bununla yanasi seytan beser ovladina Allah yolunda pulunu malini xerclesen kasiblasarsan vesvesesini ederek insanlari zekat ve sedeqe vermekden uzaqlasdirmaq isteyir Nisa 4 119 Araf 7 16 17 Beqere 2 169 268 Tovratda movcud Iblisin Hezret Ademle e s Hevvani aldadaraq cennetden cixarmasi revayeti Quranda da var Bes Hezret Adem e s ve Hevvadan once cennetden qovulmus Iblis bu iki insani nece oz vesvesesine inadira bilib Bu meseleye dair Fexreddin Razi oz tefsirinde asagidaki gorusleri teqdim etmisdir 1 Iblis cennete girmek istedikde bu mekanin kesikcileri ona izin vermediler O dovrde ilan dord ayaqli gozel heyvan idi Iblis hansi heyvandan ona cennete girmesine yardim etmesini xahis etse de hec biri isteyi qebul etmedi Sonunda iblis ilandan xahis etdi o da iblisin isteyini qebul ederek bu beseriyyet dusmenini uddu ve bedeninin icinde hemin ser quvvenin cennete girmesine komek etdi Cennet girdikden sonra Iblis Hezret Adem e s ile Hevvaya vesvese ede bildi Ilanin bu emeline gore o lenetlendi ayaqlarindan mehrum edilerek qarni uzerinde surunmeye mehkum edildi 2 Iblis heyvan sekline girerek cennete daxil ola bilib 3 Adem e s ile Hevva cennetin qapisina yaxinlasmis Iblis de qapiya xaricden yaxinlasaraq vesvese ede bilib 4 Iblis yer uzunde olaraq oz vesvesesini Adem E s ile Hevvaya catdira bilib Cinlere aid melumatlar Islam qaynaqlarinda olan hedisler de movcuddur Malik ibn Enes Muvatta isimli esesrinde bu hedisi qeyd etmisdir Peygember Hezret Mehemmed Merac hadisesi zamani gece elinde meselle onu izleyen bir ifrit gordu Melek Cebrail e s ona bele buyurdu Sene bezi kelmeler oyredim ki sen onlari soylediyin zaman onun ifritin meseli soner ve o uzu uste yere duser Bele de Ey Rehman xeyirlerle gelen xaric gece ve gunduz gelenlerin serinden gece ve gunduzun fitnelerinin serinden yere enen ve ondan cixanin serinden goye yukselenin ve ondan cixanin serinden goye yukselenin ve ondan enenin serinden ozunden hec bir gunahkarla itaetkarin imtina ede bilmeyeceyi tam olan kelmelerine ve Kerim olan Allahin zatina siginiram Malik Muvatta c II s 233 Menbe Ilahi dinlerde iblis ve ser quvveler Cemiyyet ve Din Ictimai fikir toplusu dekabr 2008 Hemcinin baxXarici kecidler Felsefe ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin