Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şəhər iqtisadiyyatı (ing. urban economics) — şəhər problemlərini araşdıran şəhər ərazilərində iqtisadi araşdırmalar. Şəhər İqtisadiyyatı ev təsərrüfatlarının və firmaların şəhər məkan quruluşunu və yerləşməsini öyrənən mikroiqtisadiyyatın bir sahəsidir. Şəhər iqtisadiyyatı resursların şəhər hüdudları daxilində bölüşdürülməsini araşdırır, firmaların yerləşməsi və şəhərlərin özləri iqtisadi fəaliyyət mərkəzi kimi qərarlara yönəlmişdir . Şəhər iqtisadiyyatı — şəhərlərin meydana gəlməsi, işləməsi və inkişafının arxasında duran iqtisadi motivləri anlamaq üçün fərdlər və müəssisələr arasındakı məkan əlaqələrini öyrənməyə yönəlmişdir.
Tarixi
Şəhər iqtisadiyyatı 1826-cı ildə sayəsində inkişaf etmişdir, daha sonra Valter Kristalllerin 1933-cü ildə mərkəz nöqtələri nəzəriyyəsində, 1940-cı ildə yazdığı işdə geniş yer almışdır. İlk monosentrik şəhər modeli 1964-cü ildə tərəfindən təqdim edildi .
Alonsonun monosentrik modeli zamanla modernləşir: monosentrik şəhər mərkəzi, xüsusən də sürətli və ucuz nəqliyyat səbəbiylə texnologiyadakı dəyişikliklər səbəbiylə zəifləyir (bu da işçilərin iş yerlərindən kənarda yaşamalarını mümkün edir mərkəz) və əlaqələr (arxa ofislərin mərkəzdən kənara çıxmasına imkan yaradır). Polisentrik genişlənmə torpaq üçün orta kirayə haqqının azalmasından və aqlomerasiya təsirinin artmasından kommunal xidmətin artması ilə əlaqələndirilir.
Şəhər iqtisadiyyatı bir-biri ilə əlaqəli altı tədqiqat blokuna bölünə bilər:
- şəhər inkişafındakı bazar qüvvələri;
- şəhər daxilində torpaqdan istifadə;
- şəhər nəqliyyatı;
- şəhər problemləri və dövlət siyasəti;
- mənzil və dövlət siyasəti;
- yerli hökumət xərcləri və vergilər.
Şəhər inkişafındakı bazar qüvvələri
Bazar qüvvələri şəhərlərin yaranmasına səbəb olur, şəhərin yerini, ölçüsünü və inkişafını təyin edir. Beləliklə, müəssisələrin mənfəəti artırmağa əsaslanan bir seçim etdikləri və yaşayış rahatlığını maksimuma çatdıran ev təsərrüfatlarının ərazi yerləşməsi ilə bağlı qərarlar fəaliyyət mərkəzlərinin (şəhərlərin) meydana çıxmasına səbəb olur və gücləri şəhərin ölçüsünü və iqtisadi quruluşunu təyin edir. Kaliforniyanın Silikon Vadisi kimi istehsal qrupları dominant firmalarla bütün şəhər ərazilərini yaradır.
Şəhərdə konsentrasiyanın səbəbləri :
- Ticarət şəhərləri bölgələrarası ticarətdə müqayisəli üstünlükləri inkişaf etdirir.
- İstehsal miqyasından daxili təsirlər və nəqliyyat xərclərindəki qənaət inkişaf edən sənaye şəhərləridir.
- Aqlomerasiya effekti (xarici təsir) inkişaf etmiş bir infrastruktur və yüksək səviyyəli ictimai mal alan müəssisə və ev təsərrüfatlarının cəmləşməsinə səbəb olur.
Şəhər daxilində torpaq istifadəsi
Torpaqdan istifadənin quruluşu, bu seçimi torpaq istifadəsi qaydaları ilə tənzimlənən torpaq qiyməti ilə əlaqələndirən firmaların və ev təsərrüfatlarının yerləşmə yeri arasındakı seçimdən asılıdır: inkişaf və tikinti icazələri üçün torpaq tədarükünün azalması bu sərhədlər daxilində və xaricində torpaq və mənzil qiymətlərinin artmasına imkan verir. qiymətləri düşür. Yerli hakimiyyət orqanları şəhərin ərazisini zonalaşdırır: hər torpaq sahəsi üçün bir sıra icazə verilən torpaq istifadəsi variantları qeyd olunur. Torpaq bölgələşdirmə vasitəsi, məşğulluğun şəhər mərkəzindən ətrafa yayılmasına səbəb olan və bazar iqtisadiyyatının quruluşunu təsir edən bazar qüvvələrini idarə edə bilər
Şəhər nəqliyyatı
Şəhər nəqliyyatı ərazi istifadəsini, fərqli sahələrin nisbi əlçatanlığını təsir göstərir. Yol səyahətləri, yol tıxacından təsirlənir və bunlar ilə həll olunur:
- elektron vasitə identifikasiya sistemi tətbiq edərək pik saatlarında tıxac vergisinin tətbiqi;
- benzin vergisində artım;
- artan park haqqı;
- yolun tutumunun artırılması;
- ictimai nəqliyyatın subsidiyalaşdırılması.
Siyasi iqtisadiyyat
Yerli hökumətlər, şəhər iqtisadiyyatını idarə edərək, şəhər səviyyəsində iqtisadi siyasət aparır və yoxsulluq və cinayət problemləri ilə mübarizə aparır: yoxsulların yoxsullarla birlikdə yaşadığı tendensiyanı dəyişdirərək onları daha da kasıb edir.
Yerli hökumət xərcləri və vergilər
Çarlz Tibuya görə, ev təsərrüfatları ictimai malların səviyyəsini axtarır və analiz edir və şəhərin nisbətən homojen bölgələrində özlərini qruplaşdırır və ya ayaqları ilə səs verərək şəhəri tərk edirlər. Bu prosesi idarə edən və bələdiyyə büdcələri üçün ən böyük iki gəlir mənbəyinə sahib olan bələdiyyə orqanları, əmlak vergisi və büdcələrarası köçürmələr, orta seçiciyə üstünlük verən bir büdcə qəbul edir, a görə vergilərdən istifadə edirlər (yerli ictimai rifahdan əldə olunan marjinal fayda ilə bərabər bir vergi).
Torpaq tədarükünün dəyişməz qalması və ölkədə əmlak vergisinin eyni olması səbəbindən mülkiyyətçilər onları köçürmürlər və mənzillərin qiymətləri dəyişmir. Mülkiyyət vergisinin artması halında, istehlak mallarının qiymətləri yüksəlir və ailələr mənzil üçün daha çox pul ödəməyə və daha az başqa mal almağa başlayırlar. Dövlət, sosial xərclər vergi gəlirlərindən daha sürətli böyüdükdə xarici və uyğunsuzluqları aradan qaldırmaq üçün yerli hökumətlərə subsidiyalar verir (hökumətlərarası köçürmələr edir).
İstinadlar
- Arnott R., McMillen D. A companion to urban economics (PDF). Blackwell Publishing Ltd. 2006. 7, 575. ISBN ."Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-01-27 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-10-01.
- О’Салливан А. Экономика города. М.: Инфра-М. 2002. 2–3, 477, 525, 565. ISBN .
- Capello R., Nijkamp P. The theoretical and methodological toolbox of urban economics:from and towards where? (PDF) (ERSA 2003 Congress). 2004.
- Занадворов В.С., Ильина И.П.. Теория экономики города. М.: ГУ ВШЭ. 1999. 153. ISBN .
- Занадворов В.С., Занадворова А.В.. Экономика города. М.: ИКЦ «Академкнига». 2003. 30. ISBN .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seher iqtisadiyyati ing urban economics seher problemlerini arasdiran seher erazilerinde iqtisadi arasdirmalar Seher Iqtisadiyyati ev teserrufatlarinin ve firmalarin seher mekan qurulusunu ve yerlesmesini oyrenen mikroiqtisadiyyatin bir sahesidir Seher iqtisadiyyati resurslarin seher hududlari daxilinde bolusdurulmesini arasdirir firmalarin yerlesmesi ve seherlerin ozleri iqtisadi fealiyyet merkezi kimi qerarlara yonelmisdir Seher iqtisadiyyati seherlerin meydana gelmesi islemesi ve inkisafinin arxasinda duran iqtisadi motivleri anlamaq ucun ferdler ve muessiseler arasindaki mekan elaqelerini oyrenmeye yonelmisdir TarixiSeher iqtisadiyyati 1826 ci ilde sayesinde inkisaf etmisdir daha sonra Valter Kristalllerin 1933 cu ilde merkez noqteleri nezeriyyesinde 1940 ci ilde yazdigi isde genis yer almisdir Ilk monosentrik seher modeli 1964 cu ilde terefinden teqdim edildi Alonsonun monosentrik modeli zamanla modernlesir monosentrik seher merkezi xususen de suretli ve ucuz neqliyyat sebebiyle texnologiyadaki deyisiklikler sebebiyle zeifleyir bu da iscilerin is yerlerinden kenarda yasamalarini mumkun edir merkez ve elaqeler arxa ofislerin merkezden kenara cixmasina imkan yaradir Polisentrik genislenme torpaq ucun orta kiraye haqqinin azalmasindan ve aqlomerasiya tesirinin artmasindan kommunal xidmetin artmasi ile elaqelendirilir Seher iqtisadiyyati bir biri ile elaqeli alti tedqiqat blokuna bolune biler seher inkisafindaki bazar quvveleri seher daxilinde torpaqdan istifade seher neqliyyati seher problemleri ve dovlet siyaseti menzil ve dovlet siyaseti yerli hokumet xercleri ve vergiler Seher inkisafindaki bazar quvveleriBazar quvveleri seherlerin yaranmasina sebeb olur seherin yerini olcusunu ve inkisafini teyin edir Belelikle muessiselerin menfeeti artirmaga esaslanan bir secim etdikleri ve yasayis rahatligini maksimuma catdiran ev teserrufatlarinin erazi yerlesmesi ile bagli qerarlar fealiyyet merkezlerinin seherlerin meydana cixmasina sebeb olur ve gucleri seherin olcusunu ve iqtisadi qurulusunu teyin edir Kaliforniyanin Silikon Vadisi kimi istehsal qruplari dominant firmalarla butun seher erazilerini yaradir Seherde konsentrasiyanin sebebleri Ticaret seherleri bolgelerarasi ticaretde muqayiseli ustunlukleri inkisaf etdirir Istehsal miqyasindan daxili tesirler ve neqliyyat xerclerindeki qenaet inkisaf eden senaye seherleridir Aqlomerasiya effekti xarici tesir inkisaf etmis bir infrastruktur ve yuksek seviyyeli ictimai mal alan muessise ve ev teserrufatlarinin cemlesmesine sebeb olur Seher daxilinde torpaq istifadesiTorpaqdan istifadenin qurulusu bu secimi torpaq istifadesi qaydalari ile tenzimlenen torpaq qiymeti ile elaqelendiren firmalarin ve ev teserrufatlarinin yerlesme yeri arasindaki secimden asilidir inkisaf ve tikinti icazeleri ucun torpaq tedarukunun azalmasi bu serhedler daxilinde ve xaricinde torpaq ve menzil qiymetlerinin artmasina imkan verir qiymetleri dusur Yerli hakimiyyet orqanlari seherin erazisini zonalasdirir her torpaq sahesi ucun bir sira icaze verilen torpaq istifadesi variantlari qeyd olunur Torpaq bolgelesdirme vasitesi mesgullugun seher merkezinden etrafa yayilmasina sebeb olan ve bazar iqtisadiyyatinin qurulusunu tesir eden bazar quvvelerini idare ede bilerSeher neqliyyatiSeher neqliyyati erazi istifadesini ferqli sahelerin nisbi elcatanligini tesir gosterir Yol seyahetleri yol tixacindan tesirlenir ve bunlar ile hell olunur elektron vasite identifikasiya sistemi tetbiq ederek pik saatlarinda tixac vergisinin tetbiqi benzin vergisinde artim artan park haqqi yolun tutumunun artirilmasi ictimai neqliyyatin subsidiyalasdirilmasi Siyasi iqtisadiyyatYerli hokumetler seher iqtisadiyyatini idare ederek seher seviyyesinde iqtisadi siyaset aparir ve yoxsulluq ve cinayet problemleri ile mubarize aparir yoxsullarin yoxsullarla birlikde yasadigi tendensiyani deyisdirerek onlari daha da kasib edir Yerli hokumet xercleri ve vergilerCarlz Tibuya gore ev teserrufatlari ictimai mallarin seviyyesini axtarir ve analiz edir ve seherin nisbeten homojen bolgelerinde ozlerini qruplasdirir ve ya ayaqlari ile ses vererek seheri terk edirler Bu prosesi idare eden ve belediyye budceleri ucun en boyuk iki gelir menbeyine sahib olan belediyye orqanlari emlak vergisi ve budcelerarasi kocurmeler orta seciciye ustunluk veren bir budce qebul edir a gore vergilerden istifade edirler yerli ictimai rifahdan elde olunan marjinal fayda ile beraber bir vergi Torpaq tedarukunun deyismez qalmasi ve olkede emlak vergisinin eyni olmasi sebebinden mulkiyyetciler onlari kocurmurler ve menzillerin qiymetleri deyismir Mulkiyyet vergisinin artmasi halinda istehlak mallarinin qiymetleri yukselir ve aileler menzil ucun daha cox pul odemeye ve daha az basqa mal almaga baslayirlar Dovlet sosial xercler vergi gelirlerinden daha suretli boyudukde xarici ve uygunsuzluqlari aradan qaldirmaq ucun yerli hokumetlere subsidiyalar verir hokumetlerarasi kocurmeler edir IstinadlarArnott R McMillen D A companion to urban economics PDF Blackwell Publishing Ltd 2006 7 575 ISBN 978 1405179683 Arxivlenmis suret PDF 2016 01 27 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2020 10 01 O Sallivan A Ekonomika goroda M Infra M 2002 2 3 477 525 565 ISBN 5 16 000673 7 Capello R Nijkamp P The theoretical and methodological toolbox of urban economics from and towards where PDF ERSA 2003 Congress 2004 Zanadvorov V S Ilina I P Teoriya ekonomiki goroda M GU VShE 1999 153 ISBN 5 7598 0125 2 Zanadvorov V S Zanadvorova A V Ekonomika goroda M IKC Akademkniga 2003 30 ISBN 5 94628 099 6