Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şövqi Bektörə (d. 1888, Rumıniya – v. 18 dekabr 1961, İstanbul Türkiyə) — Krım tatarı əsilli şair, maarifçi, akademik və siyasi aktivist.
| Şövqi Bektörə | |
|---|---|
| Şevqiy Bektöre | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Rumıniya |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul Türkiyə |
| Həyat yoldaşı | Həmidə Bektörə |
| Milliyyəti | Krım tatarı |
| Fəaliyyəti | şair, maarifçi, akademik, siyasi aktivist |
Həyatı
Şövqi Bektörə 1888-ci ildə Rumıniyada anadan olmuşdur. 5 yaşında olarkən ailəsi Türkiyənin Əskişəhər şəhərinə köç etmişdir. Əskişehərdə ibtidai məktəbi bitirdikdən sonra gəldiyi İstanbulda bir çox Krım tatarı ilə tanış oldu. Təhsilini İstanbul universiteti İlahiyyat fakültəsində davam etdirdi. Burada tanıdığı Krım tatarları vasitəsilə qatıldığı Krım Tatar Tələbə cəmiyyətinin fəal üzvü oldu.
1918-ci ilin əvvəlində Şövqi İstanbulda Krım mənşəli Türklərdən ibarət Aktiv Gənclər Cəmiyyətinin baş katibi olaraq vəzifə yerinə yetirirdi. Mart ayında, müharibə başa çatdıqda, məhbus mübadiləsində ittiham olunan Qızıl Aypara heyəti ilə Sevastopol və Feodosiyaya yola düşdü. Orada olarkən Krımdan kənarda bilinməyən xəbərləri Bolşevik İnqilabının nələr yaratdığını anladı. O, həmçinin öyrəndi ki, 1917-ci ilin dekabrında tatarlar bolşeviklərin qanuniliyini tanımaqdan imtina etdilər və 23 fevral 1918-ci ildə Qara Dəniz Donanmasının atəşə tutulan dəstələri seçilmiş prezidentləri Numan Çelebicihan'ı edam etdilər. Onların Müdafiə və Xarici İşlər Naziri Kafer Seydahmet, həyat yoldaşı ilə Qafqazdan qaçmışdır.
18 dekabr 1961-ci ildə dünyasını dəyişmişdir. Ədirnəqapı məzarlığında dəfn olunmuşdur. Əsərləri Əroğlu mətbəəsi tərəfindən 1965-ci ildə nəşr edilmişdir.
Fəaliyyəti
Krım tatarları üçün xüsusi hazırlanmış ərəb mənşəli ilk əlifba layihəsini hazırlayaraq Qırımtatarca və Türkməncə dərsliklər yazdı. 18 mart 1932-ci ildə Krımda, Qafqazda və Türkmənistan SSR-də xidmət edən Şövqi, "Gizli Türkmən Milli Təşkilatının üzvü olmaq" ittihamı ilə həbs edildi. 10 il həbs cəzasına məhkum edildi və Özbəkistandakı əkinçilik əmək düşərgələrinə, əvvəlcə Zarafşana, sonra Daşkənd yaxınlığındakı Zengi-Ata'ya göndərildi. 1948-ci ildə müharibədən sonra sərbəst buraxıldığı görünsə də, Özbəkistanın Yangiyul şəhərində məskunlaşdı və pasport tələb etmək üçün hakimiyyətə məktublar yazmağa başladı. 17 dekabr 1948-ci ildə, Sibir, Krasnoyarsk şəhərinin şimalındakı Yenisey çayında, Bolsaya Murta şəhərində yaşayarkən "təhlükəli şəxs olmaq" günahından günahlandırıldı. Burada bir kərpic kooperativində gözətçi işləyirdi. Stalinin ölümündən sonra SSRİ-də hakimiyyətə gələn Xruşşovun yumşaltma siyasəti nəticəsində 1957-ci ildə Şövqi Bektörə əfv olundu. 1960-cı ildə Türkiyədəki Krım Tatar Milli Hərəkatının prezidenti seçildi.
Əsərləri
- Debüt Slam şeiri, Türkü yurdu jurnalı, 1917-ci il (Türkiyə)
- Shar-sy jurnalı. Kurî enzen, 1918-1919-cu illər (Krım)
- Ərgənəkon (şeir seçimi),1920-ci il Simferopol (Krım)
- Tatar istehlakı və nahib (Tatar qrammatikası). Totay-Koy, 1923-cü il (Krım)
- Tatar əlifbası, Simferopol (Simferopol), 1925-ci il (Krım)
- Türkmən dili, Aşqabad, 1927-ci il (Türkmənistan)
İstinadlar
- Anaurt. "Şevki Bektöre". ana-yurt.com. 6 iyun 2016 tarixində .
- Allworth, Edward A. The Tatars of Crimea: Return to the Homeland : Studies and Documents. Duke University Press. 1998. səh. 380. ISBN .
- Sakarya, Ercan. "Gurbet mektupları". Kalgay (in Turkish) (30). Retrieved 13 August 2014.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sovqi Bektore d 1888 Ruminiya v 18 dekabr 1961 Istanbul Turkiye Krim tatari esilli sair maarifci akademik ve siyasi aktivist Sovqi BektoreSevqiy BektoreDogum tarixi 1888Dogum yeri RuminiyaVefat tarixi 18 dekabr 1961Vefat yeri Istanbul TurkiyeHeyat yoldasi Hemide BektoreMilliyyeti Krim tatariFealiyyeti sair maarifci akademik siyasi aktivistHeyatiSovqi Bektore 1888 ci ilde Ruminiyada anadan olmusdur 5 yasinda olarken ailesi Turkiyenin Eskiseher seherine koc etmisdir Eskiseherde ibtidai mektebi bitirdikden sonra geldiyi Istanbulda bir cox Krim tatari ile tanis oldu Tehsilini Istanbul universiteti Ilahiyyat fakultesinde davam etdirdi Burada tanidigi Krim tatarlari vasitesile qatildigi Krim Tatar Telebe cemiyyetinin feal uzvu oldu 1918 ci ilin evvelinde Sovqi Istanbulda Krim menseli Turklerden ibaret Aktiv Gencler Cemiyyetinin bas katibi olaraq vezife yerine yetirirdi Mart ayinda muharibe basa catdiqda mehbus mubadilesinde ittiham olunan Qizil Aypara heyeti ile Sevastopol ve Feodosiyaya yola dusdu Orada olarken Krimdan kenarda bilinmeyen xeberleri Bolsevik Inqilabinin neler yaratdigini anladi O hemcinin oyrendi ki 1917 ci ilin dekabrinda tatarlar bolseviklerin qanuniliyini tanimaqdan imtina etdiler ve 23 fevral 1918 ci ilde Qara Deniz Donanmasinin atese tutulan desteleri secilmis prezidentleri Numan Celebicihan i edam etdiler Onlarin Mudafie ve Xarici Isler Naziri Kafer Seydahmet heyat yoldasi ile Qafqazdan qacmisdir 18 dekabr 1961 ci ilde dunyasini deyismisdir Edirneqapi mezarliginda defn olunmusdur Eserleri Eroglu metbeesi terefinden 1965 ci ilde nesr edilmisdir FealiyyetiKrim tatarlari ucun xususi hazirlanmis ereb menseli ilk elifba layihesini hazirlayaraq Qirimtatarca ve Turkmence derslikler yazdi 18 mart 1932 ci ilde Krimda Qafqazda ve Turkmenistan SSR de xidmet eden Sovqi Gizli Turkmen Milli Teskilatinin uzvu olmaq ittihami ile hebs edildi 10 il hebs cezasina mehkum edildi ve Ozbekistandaki ekincilik emek dusergelerine evvelce Zarafsana sonra Daskend yaxinligindaki Zengi Ata ya gonderildi 1948 ci ilde muharibeden sonra serbest buraxildigi gorunse de Ozbekistanin Yangiyul seherinde meskunlasdi ve pasport teleb etmek ucun hakimiyyete mektublar yazmaga basladi 17 dekabr 1948 ci ilde Sibir Krasnoyarsk seherinin simalindaki Yenisey cayinda Bolsaya Murta seherinde yasayarken tehlukeli sexs olmaq gunahindan gunahlandirildi Burada bir kerpic kooperativinde gozetci isleyirdi Stalinin olumunden sonra SSRI de hakimiyyete gelen Xrussovun yumsaltma siyaseti neticesinde 1957 ci ilde Sovqi Bektore efv olundu 1960 ci ilde Turkiyedeki Krim Tatar Milli Herekatinin prezidenti secildi EserleriDebut Slam seiri Turku yurdu jurnali 1917 ci il Turkiye Shar sy jurnali Kuri enzen 1918 1919 cu iller Krim Ergenekon seir secimi 1920 ci il Simferopol Krim Tatar istehlaki ve nahib Tatar qrammatikasi Totay Koy 1923 cu il Krim Tatar elifbasi Simferopol Simferopol 1925 ci il Krim Turkmen dili Asqabad 1927 ci il Turkmenistan IstinadlarAnaurt Sevki Bektore ana yurt com 6 iyun 2016 tarixinde Allworth Edward A The Tatars of Crimea Return to the Homeland Studies and Documents Duke University Press 1998 seh 380 ISBN 9780822319948 Sakarya Ercan Gurbet mektuplari Kalgay in Turkish 30 Retrieved 13 August 2014