Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şuşa həbsxanası — 1848-ci ildə, Çar Rusiyası dövründə Şuşa şəhərində inşa olunmuş cəzaçəkmə müəssisəsi. Xurşidbanu Natəvan tərəfindən tikdirilib. Həbsxana Şuşa qalasının şərq tərəfində yerləşir və qalanın aşağı divarları həbsxanaya söykənir. SSRİ dövründə qapalı tipli cəzaçəkmə müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərib.
| Şuşa həbsxanası | |
|---|---|
 Şuşa qalası divarlarının Ağoğlan qapısı tərəfdən Şuşa həbsxanasının görünüşü | |
| Yeri |  Şuşa |
| Koordinatları | |
| Açılma tarixi | 1848 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1992-ci il may ayının 8-də Şuşa şəhəri işğal olunan zaman həbsxana da Ermənistanın nəzarətinə keçmişdir. 2020-ci il noyabrın 8-də Şuşa şəhəri azad edilərkən həbsxana yenidən Azərbaycanın nəzarətinə qayıtmışdır.
Tarixi
1848-ci ildə Rusiya İmperiyası dövründə Şuşa şəhərində inşa edilmişdir. Həbsxana Şuşa qalasının aşağı tərəfində, şərq qapısı yaxınlığında tikilmişdir. Həbsxananın inşa edilməsi zamanı qala divarlarının bir hissəsi və müdafiə qüllələri həbsxana divarları kimi istifadə edilmişdir. Bu zaman Şuşa qalasının Ağoğlan qapısı həbsxanaya giriş kimi dəyişdirilərək yenidən formalaşdırılmışdır.
Həbsxana 350 nəfərin cəza çəkməsi üçün nəzərdə tutulmuşdu. Sonradan bu say min nəfər məhbusadək artırılıb.
Sovet hakimiyyəti illərində qapalı tipli cəza çəkmə müəssisə kimi fəaliyyət göstərib. Əsasən ağır cinayət törətmiş məhbusların saxlanma yeri olub.
Şuşa həbsxanasının 99 kamerası olub ki, bunların 96-da dustaqlar qalıb, 3-ü isə cərimə otağı kimi istifadə olunub. Məhbuslar həbs olunduqları maddələrə uyğun olaraq, kameralara bölüşdürülürdü. Buna uyğun bəzi kamerada 2, bəzilərində isə 30-40 məhbus saxlanılırdı.
Kişilərlə yanaşı, türmənin qadın məhkumları da olub. Amma onların sayı həmişə az olub.
Şuşa həbsxanası Rusiya İmperiyası və SSRİ hakimiyyəti dövründə ən dəhşətli türmələrdən hesab olunurdu. Burada cinayət aləminin məşhur nüfuzlu nümayəndələri - “Korzubı Vaqif”, “Razboynik Çingiz”, “Malış Söhbət”, Tengiz və "Lotu Hikmət" cəza çəkib.
1992-ci il may ayının 8-i Şuşa şəhərinin işğal gününə qədər türmənin son rəisi Aydın Abbasov olub. O, şəhərin işğalından bir neçə saat əvvəl cəza çəkən 36 azərbaycanlı məhkumu sərbəst buraxaraq onları döyüşə çağırıb. Erməni məhbuslar isə bir müddət öncə Bakıya göndərilib. Azərbaycanlı məhbuslar əllərinə silah alaraq döyüşüblər, onların bir neçəsi fədakarlığına görə sonradan əfv olunub, bəzilərinin isə qanunun verdiyi imkanlar çərçivəsində cəzası azaldılıb. Döyüşlər zamanı türmənin iki zabiti şəhid olub.
Şəhər işğal edildikdən sonra həbsxana 1995-ci ildən Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasıda cinayət törədən şəxslərin saxlanıldığı islah-əmək düşərgəsinə çevrilib.
Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası zamanı həbsxana 3 rejimdə — qapalı, yarımqapalı və açıq fəaliyyət göstərirdi. Qapalı rejimdə cəza çəkənlərin sayı 33 nəfərdən ibarət olduğu bildirilirdi. Yarımqapalı rejimdə 41, açıq rejimdə isə daha 58 nəfər cəza çəkirdi.
Müasir dövr
2020-ci il noyabrın 8-də Şuşa ordumuz tərəfindən azad edilənə qədər həbsxanadakı gizli hücrələrdə azərbaycanlı Dilqəm Əsgərov və Şahbaz Quliyev də saxlanılırdı. 2014-cü il iyulun 11-də Rusiya vətəndaşı Dilqəm Əsgərov və Azərbaycan vətəndaşı Şahbaz Quliyev Kəlbəcər rayonunda öz ata-baba yurdlarını ziyarət etmək istəyərkən Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən girov götürülüblər, Azərbaycan vətəndaşı Həsən Həsənov isə öldürülüb. İşğal altındakı Dağlıq Qarabağda Dilqəm Əsgərov və Şahbaz Quliyev üzərində qanunsuz "məhkəmə" qurublar. "Məhkəmə"nin qərarı ilə Dilqəm Əsgərov ömürlük, Şahbaz Quliyev isə 22 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilmə cəzasına məhkum olunub.
Azərbaycan ordusunun əkshücum əməliyyatlarına görə 4 oktyabr 2020-ci ildə Dilgəm Əsgərov və Şahbaz Quliyev saxlanıldıqları Şuşa həbsxanasından Ermənistana aparıblar. Onlarla bərabər digər məhbuslarda şəhər azad edilməmişdən öncə Ermənistana aparılıblar.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Şuşa türməsindən ən yeni FOTOLAR
- Авалов, 1977. səh. 35
- Qəhrəmanlı, Gültəkin. "Ermənilərin "dağlarda toy" əməliyyatı". anl.az. Ədalət. 15 may 2010. 9–10. 25 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 6 fevral 2019.
- Əliyev, İlham. "Release of the Press Service of the President" (ingilis). Azərbaycan Prezidentinin Administrasiyası. 8 noyabr 2020. 2020-11-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 noyabr 2020.
- "Şuşa türməsində tabut işgəncəsi... - "Qafqazın Quantanamo"sundan reportaj - FOTO". 2022-01-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-08.
- "Şuşa həbsxanası — Dilqəmlə Şahbazın əsir saxlanıldığı yerdən — VİDEO/FOTOLAR". 2022-08-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-28.
- . www.kanal13.tv. www.kanal13.tv. Archived from the original on 2022-03-31. İstifadə tarixi: 16 fevral 2017.
- "Dilqəm Əsgərov və Şahbaz Quliyev Ermənistana aparıldı". teleqraf.com. teleqraf.com. 2022-03-29 tarixində . İstifadə tarixi: 8 noyabr 2020.
Ədəbiyyat
- Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
- Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.
Xarici keçidlər
- Əsarətdən azad olunan Şuşa həbsxanası
- Şuşa həbsxanasından, Üzeyir bəy Hacıbəyovun Şuşada ermənilərin dağıtdığı ev muzeyindən REPORTAJ
- Lotu Hikmətin cəza çəkdiyi Şuşa həbsxanasından VİDEO
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Susa hebsxanasi 1848 ci ilde Car Rusiyasi dovrunde Susa seherinde insa olunmus cezacekme muessisesi Xursidbanu Natevan terefinden tikdirilib Hebsxana Susa qalasinin serq terefinde yerlesir ve qalanin asagi divarlari hebsxanaya soykenir SSRI dovrunde qapali tipli cezacekme muessisesi kimi fealiyyet gosterib Susa hebsxanasiSusa qalasi divarlarinin Agoglan qapisi terefden Susa hebsxanasinin gorunusuYeri Susa SusaKoordinatlari 39 46 01 sm e 46 45 23 s u Acilma tarixi 1848 Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1992 ci il may ayinin 8 de Susa seheri isgal olunan zaman hebsxana da Ermenistanin nezaretine kecmisdir 2020 ci il noyabrin 8 de Susa seheri azad edilerken hebsxana yeniden Azerbaycanin nezaretine qayitmisdir Tarixi1848 ci ilde Rusiya Imperiyasi dovrunde Susa seherinde insa edilmisdir Hebsxana Susa qalasinin asagi terefinde serq qapisi yaxinliginda tikilmisdir Hebsxananin insa edilmesi zamani qala divarlarinin bir hissesi ve mudafie qulleleri hebsxana divarlari kimi istifade edilmisdir Bu zaman Susa qalasinin Agoglan qapisi hebsxanaya giris kimi deyisdirilerek yeniden formalasdirilmisdir Hebsxana 350 neferin ceza cekmesi ucun nezerde tutulmusdu Sonradan bu say min nefer mehbusadek artirilib Sovet hakimiyyeti illerinde qapali tipli ceza cekme muessise kimi fealiyyet gosterib Esasen agir cinayet toretmis mehbuslarin saxlanma yeri olub Susa hebsxanasinin 99 kamerasi olub ki bunlarin 96 da dustaqlar qalib 3 u ise cerime otagi kimi istifade olunub Mehbuslar hebs olunduqlari maddelere uygun olaraq kameralara bolusdurulurdu Buna uygun bezi kamerada 2 bezilerinde ise 30 40 mehbus saxlanilirdi Kisilerle yanasi turmenin qadin mehkumlari da olub Amma onlarin sayi hemise az olub Susa hebsxanasi Rusiya Imperiyasi ve SSRI hakimiyyeti dovrunde en dehsetli turmelerden hesab olunurdu Burada cinayet aleminin meshur nufuzlu numayendeleri Korzubi Vaqif Razboynik Cingiz Malis Sohbet Tengiz ve Lotu Hikmet ceza cekib 1992 ci il may ayinin 8 i Susa seherinin isgal gunune qeder turmenin son reisi Aydin Abbasov olub O seherin isgalindan bir nece saat evvel ceza ceken 36 azerbaycanli mehkumu serbest buraxaraq onlari doyuse cagirib Ermeni mehbuslar ise bir muddet once Bakiya gonderilib Azerbaycanli mehbuslar ellerine silah alaraq doyusubler onlarin bir necesi fedakarligina gore sonradan efv olunub bezilerinin ise qanunun verdiyi imkanlar cercivesinde cezasi azaldilib Doyusler zamani turmenin iki zabiti sehid olub Seher isgal edildikden sonra hebsxana 1995 ci ilden Qondarma Dagliq Qarabag Respublikasida cinayet toreden sexslerin saxlanildigi islah emek dusergesine cevrilib Qondarma Dagliq Qarabag Respublikasi zamani hebsxana 3 rejimde qapali yarimqapali ve aciq fealiyyet gosterirdi Qapali rejimde ceza cekenlerin sayi 33 neferden ibaret oldugu bildirilirdi Yarimqapali rejimde 41 aciq rejimde ise daha 58 nefer ceza cekirdi Muasir dovr 2020 ci il noyabrin 8 de Susa ordumuz terefinden azad edilene qeder hebsxanadaki gizli hucrelerde azerbaycanli Dilqem Esgerov ve Sahbaz Quliyev de saxlanilirdi 2014 cu il iyulun 11 de Rusiya vetendasi Dilqem Esgerov ve Azerbaycan vetendasi Sahbaz Quliyev Kelbecer rayonunda oz ata baba yurdlarini ziyaret etmek isteyerken Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden girov goturulubler Azerbaycan vetendasi Hesen Hesenov ise oldurulub Isgal altindaki Dagliq Qarabagda Dilqem Esgerov ve Sahbaz Quliyev uzerinde qanunsuz mehkeme qurublar Mehkeme nin qerari ile Dilqem Esgerov omurluk Sahbaz Quliyev ise 22 il muddetine azadliqdan mehrum edilme cezasina mehkum olunub Azerbaycan ordusunun ekshucum emeliyyatlarina gore 4 oktyabr 2020 ci ilde Dilgem Esgerov ve Sahbaz Quliyev saxlanildiqlari Susa hebsxanasindan Ermenistana apariblar Onlarla beraber diger mehbuslarda seher azad edilmemisden once Ermenistana apariliblar Hemcinin baxSusa qalasi Bayil hebsxanasi Qobustan hebsxanasiIstinadlarSusa turmesinden en yeni FOTOLAR Avalov 1977 seh 35 Qehremanli Gultekin Ermenilerin daglarda toy emeliyyati anl az Edalet 15 may 2010 9 10 25 January 2021 tarixinde Istifade tarixi 6 fevral 2019 Eliyev Ilham Release of the Press Service of the President ingilis Azerbaycan Prezidentinin Administrasiyasi 8 noyabr 2020 2020 11 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 noyabr 2020 Susa turmesinde tabut isgencesi Qafqazin Quantanamo sundan reportaj FOTO 2022 01 08 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 08 Susa hebsxanasi Dilqemle Sahbazin esir saxlanildigi yerden VIDEO FOTOLAR 2022 08 19 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 28 www kanal13 tv www kanal13 tv Archived from the original on 2022 03 31 Istifade tarixi 16 fevral 2017 Dilqem Esgerov ve Sahbaz Quliyev Ermenistana aparildi teleqraf com teleqraf com 2022 03 29 tarixinde Istifade tarixi 8 noyabr 2020 EdebiyyatAvalov E V Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm 1977 Fatullaev Sh S Pamyatniki Shushi Baku 1970 Salamzade A V Arhitektura Azerbajdzhana XVI XIX vv Baku 1964 Xarici kecidlerVikianbarda Susa hebsxanasi ile elaqeli mediafayllar var Esaretden azad olunan Susa hebsxanasi Susa hebsxanasindan Uzeyir bey Hacibeyovun Susada ermenilerin dagitdigi ev muzeyinden REPORTAJ Lotu Hikmetin ceza cekdiyi Susa hebsxanasindan VIDEO