Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şirinbiyan (lat. Glycyrrhiza glabra) — biyan cinsinə aid bitki növü.
| Şirinbiyan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Klad: Klad: Cins: ???: Şirinbiyan | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Şirinbiyan bitkisi Paxlalılar fəsiləsinə daxildir. Biyan latın dilində qlisseraza deməkdir. Lüğəti mənası şirin kök deməkdir. Biyan cinsinin dünya florasının tərkibində 18 növü yayılmışdır. Azərbaycanda 8 növünə təsadüf olunur. Bunlardan ən geniş yayılanı şirinbiyandır – Glyeyrrhiza glabra. Bu, çoxillik yarımkol bitki olub, iri yeraltı kök sisteminə malikdir. Ana kökdən yanlara çoxlu xırda yan köklər ayrılır. Biyanı qiymətli edən də məhz bu kök və kökümsovlardakı müxtəlif mənşəli maddələrdir.
Gövdələri düz, azca qol – budaqlı, hündürlüyü 60 – 80, bəzən də 100 sm – ə çatır. Kökləri şaxələnəndir. Əsas kökü şaquli vəziyyətdə torpağın 2 – 7 m dərinliyində olur. Kökün yan pöhrələrindən yan gövdələr və köklər əmələ gəlir. Köklər tünd – qəhvəyi, kökümsovları isə tünd – sarı və limonu – sarı rəngdə olub, yerin səthinə yaxınlaşdıqca bozarır. Yarpaqlarında 7 – 9 yarpaqcıq vardır. Tacı solğun bənövşəyidir. May – iyun aylarında çiçəkləyir, iyul – sentyabr aylarında isə meyvə verir.
Öz yaşıl rəgini bütün yay boyu, sentyabra qədər saxlayır. Böyük sahələrdə bəzən cəngəlliklər əmələ gətirir. Həmin bitkiyə, eləcə də çayır, yovşan, dəvətikanı və dəvəayağı ( süpürgə ) bitən sahələrdə rast gəlmək olur.
Müalicəvi təsiri
Şirinbiyanın müalicəvi təsiri hələ çox qədimdən insanlara məlum olmuşdur. Hazırkı dövrdə şirinbiyandan hazırlanan preparatlardan bronxit, göy öskürək, vərəm, mədə yaraları, zəhərlənmə əleyhinə, xüsusən ət və göbələk zəhərlənmələrinə qarşı istifadə olunur. Şirinbiyan kökündən hazırlanmış cövhəri içərkən orqanizm cavanlaşır. Bundan başqa, ondan ilanvurma, əqrəbsancma, quduzluq əleyhinə də istifadə olunur. Şirinbiyandan maddələr mübadiləsinin nizama salınmasında, iflic – sinir xəstəliklərinin müalicəsində istifadə edilir. Şirinbiyan kökündən elmi təbabətdə sirop və müxtəlif qalen preparatları hazırlanır.
Botaniki xarakteristikası:
Çoxillik ot bitkisi olub, hündürlüyü 50-200 sm-dir. Gövdəsi çılpaq, çoxsaylı, düzqalxan, sadə və budaqlanandır. Yarpaqları cüt olmayan mürəkkəb lələyəbənzər olub, hündürlüyü 5-20 sm-dir. Yarpaqları parlaq, möhkəm, uzunsov-yumurtaşəkilli və ya neştərşəkilli olub, yapışqanlıdır. Çiçəklərinin uzunluğu 12 mm, çiçək tacı ağımtıl-çəhrayı, kasacığı itidişciklidir. Meyvəsi uzunsov düz və ya azacıq əyilmiş formalı olur. Yeraltı sistemi ana kökdən, üfüqi və şaquli kökümsovlardan (stolonlar) hörülmüş çox yaruslu sistemdən ibarət olmaqla, kökləri ilə torpağa möhkəmlənir. Kökləri ilə torpağın 8 m dərinliyinə qədər gedə bilir. Kök və gövdələri silindrik formalı, müxtəlif uzunluqlu, qalınlığı 0,5-5 sm və daha çox ola bilər. Yaxşı inkişaf etmiş kök və kökümsovları hamar olub, qalınlığı 15 sm-ə çatır. Təmizlənmiş xammalı xaricdən açıq-sarı rəngdən, qonur-sarı rəngə qədər dəyişir. İysiz, tünd şirin dadlı, azacıq qıcıqlandırıcıdır.
Yerüstü gövdə ana kökdən inkişaf edir. Çiçəkləmə may-iyun aylarında, meyvələrin yetişməsi isə sentyabrda olur.
Çayın kənarlarında, dərin olmayan kiçik yarğanlarda, əkin sahələrində rast gəlinir.
Çoxillik yabanı çılpaq biyan ilin müxtəlif vaxtlarında kök və gövdələri toplanılır və keyfiyyətli dərman bitkisi xammalı kimi istifadə edilir. Xammal 70-75% köklərdən, vegetativ orqanlardan - demək olar ki, bərpa olunmuş pöhrəliklərdən ibarətdir. Qazaraq kök və kökümsovları, yerüstü hissələri toplanılır. Xammalın toplanılması bıçaq və xüsusi maşınla toplanılır. Xammalın təkrar toplanılması 8 ildən bir aparıla bilər. Qurudulma çardaxda, yüksək temperaturda aparılır.
Quru yaxşı havalı yerlərdə saxlanılmalıdır. Məntəqələrdə xammal doğranmış halda faner yeşiklərdə, tozu isə şüşə bankalarda qablaşdırılmalıdır. Saxlanılma müddəti 10 ildir.
Tərkibi və təsiri:
Köklərində 23% qliçirrianin, 4% flavonoidlər, steroidlər, efir yağları, askorbin turşusu, acı maddələr, piqmentlər və qatran vardır. Şirin dadlı biyan köklərndə saponinlər - qliçirrazin (23%, şəkərdən dəfələrlə şirin), flavonoidlər (4%-ə qədər) (likviratin, likviritigenin, izolikviritin), qliçerritin turşusu, askorbin turşusu, steroidlər, efir yağı, şəkər, piqment, qatran, aspargin və selik maddələri vardır. Bitkinin yerüstü hissəsində aşı maddələri, flavonoidlər, efir yağı, şəkər, piqmentlərdən ibarətdir. Kök və kökümsovlarında triterpenli saponinlər, qatran, üzvi turşular və piyli yağlar vardır.
Öskürəkkəsici, iltihabsorucu və spazmolotik dərmandır.
Bütün yeraltı hissələri keyfiyyətli dərman xammalı hesab olunur. Qliçirrizin və qliçirritin turşusu dezoksikortikosteronun tənzimləyir.
Mədə-bağırsaq, babasil, öskürək əleyhinə yumşaldıcı üçün «Elekasol», «Mirfazin», «Kasmin», «Roqlidis» preparatları vardır. Toz kimi kompleks qarışıqlara «Kodelak» misaldır.
Kökündən hazırlanan quru və qatı ekstrakt (0,25% ammonyak) sinə eleksiridir.
Biyan siropu. Öskürəkkəsici dərmandır.
Qliçiram həb 0,05 q, uşaqlar üçün 0,025 q. Zəif iltihabsorucu dərmandır. Böyrəküstü vəzi hormonunu stimullaşdırır. Bronxial astmanın yüngül formalarında, ekzema və allergik dermatitlərdə tətbiq edilir.
Kökündən hazırlanan ekstrakt. Qliderin 1% və 2%-li məlhəmi (qliderin 18 dehidro-qliçerid turşusu).
İltihabsorucu və antiallergik dərman. Neyrodermit, allergik dermatit və ekzemada təyin edilir.
Likviriton həb 0,1 q. İltihabsorucu, spazmolotik və antisekretor dərman maddəsidir.
Flakarbin qranula. İltihabsorucu və spazmolotik dərman maddəsidir. Mədə və 12 barmaq bağırsağın xora xəstəliyində təyin edilir.
Epigen aerozol. Virus əleyhinə dərman maddəsidir.
Bitkinin istifadə orqanı kökü və gövdələridir. Bitkinin tərkibində olan flavonoidlər iltihab əleyhinə və spazmolotik, selik, qatran isə işlədici və öskürəkkəsici təsir göstərir. Kökləri güclü bürüyücü, öskürəkkəsici, yumşaldıcı, iltihab əleyhinə, sidikqovucu, desensiblizasiyaedici və spazmolotikdir. Yuxarı tənəffüs yollarının iltihabı, allergik rinit, faringit, difteriya və bronxial astma xəstəliklərində istifadə edilir. Eyni zamanda qəbizliklə müşayət olunan qastrit, mədə xorası və qida zəhərlənmələrində, uşaq xəstəlikləri praktikasında yüngül işlədici kimi, böyrək və sidik yolları hətta böyrəkdaşı xəstəliyində təyin edilir. Bundan başqa diatezlərdə, allergik dermatit və ekzemalarda işlədilir. Tərkibində olan qliçirrazin turşusu steroid hormonların yaranmasında iştirak edir. Qastrit və mədə xorasında 1ml biyan soku 100ml qaynanmış suda həll edərək, 2-3 dəfəyə isti halda qəbul edilməlidir.2-çay qaşığı xammal 1,5 stəkan qaynar suda dəmləyərək (termosda) içmək lazımdır (sutqalıq doza). Kökündən (bütöv, kəsilmiş) öskürəkkəsici dərman, bişirmə və işlədici kimi qarışıqların tərkibində tətbiq edilir.
Likviriton adlı dərman preparatı hazırlanır ki, iltihabsorucu, spazmolotik və antiseptik dərman kimi mədə və onikibarmaq bağırsağın xorasında, qastrit, hiperqastritlərdə, yeni alınan flakarbin preparatı isə mədə və onikibarmaq bağırsağın xorasında, qliçiram preparatı buynuz təbəqəsinin iltihabında, bronxial astmada, allergik dermatitdə, ekzemada və böyrəküstü vəzi funksiyasının artmasında istifadə edilir. Sinə eleksiri hazırlanır. Çoxillik ot bitkisi olub, kökümsovları yoğun, şişman, üfüqi, sıx və saçaqlı kök sisteminə malikdir. Gövdəsi tək, bəzən bir neçə olub, hündürlüyü 40-100 sm, düzqalxan, daxili içiboş, yuxarı hissəsi sadə və ya budaqlanandır. Yarpaqları növbəli, aşağı yarpaqları saplaqlı, yuxarı yarpaqları isə oturaq, lələkvari, 17-21 ədəd olub, uzunsov-yumurtaşəkillidir. Gövdənin yuxarı hissəsindəki çiçəkləri süpürgəvaridir. Kasacığı zəngşəkilli metalparlaqlı-tükcüklüdür. Çiçək tacı mavi rəngli, 5 ləçəkli, zəngşəkilli-şinəbənzərdir. Avropa və Sibirin meşə və meşəbozqır zonalarında yayılmışdır. Çoxlu pöhrəlik və qruplar halında rast gəlinir. Rütubətli çəmənliklərdə, talalarda, kolluqlarda və çay vadilərində yayılmışdır. Keyfiyyətli dərman xammalı kimi kökümsov və kökləri vegetasiya müddətinin sonunda (avqust-sentyabr) toplanılır. Xammal yalnız quru havada, günün ikinci yarısında günəşli gündə toplanılaraq, çardaxda, ventiliyasiyalı yerlərdə və 50-60оС temperaturda quruducu şkafda qurudulmalıdır.
Müalicə müddəti 3-4 həftədir. 1-1,5 aydan sonra müalicə təkrar edilə bilər.
Preparat: Sinə eliksiri (Elixir pectoralis). Tərkibi biyan ekstraktı - 20,7q, rektifikasiya olunmuş zirə efiri 0,34q, naşatır spirtinin sulu məhlulu - 1,38q, etil spirti 90% - 20,41 ml, distillə olunmuş su 100 ml. Öskürək zamanı 20-40 damcı gündə bir neçə dəfə qəbul etmək mümkündür. Uşaqlarda bu doza yaşa görə (3-12 damcı) təyin edilməlidir. Flakonlarda 25ml miqdarında buraxılır.
Tərkibində ekstraktiv maddələr 0,15%, ammonyak 25%, rütubət 14%, kül 8%, yarpaq, kök və qonur-sarı gövdə hissəcikləri 4%, üzvi maddələri 1%-dən çox deyildir. Təmizlənmiş xammalda kül 6%, yaxşı təmizlənməmiş yarpaq, kök və gövdə hissəcikləri 15%, qaralmış, bozarmış, qonurlaşmış və açıq rəngli hissəcikləri 20%, üzvi maddələri 0,5%, mineral maddələri 0,5%-dir.
Xalq təbabətində ökürəklə müşayət olunan soyuqdəymə xəstəliklərində 0,5 çay qaşığı biyan kökü 1 çay qaşığı bal ilə qarışdırılaraq gündə 3 dəfə qəbul etmək lazımdır. Mədə yarası və müxtəlif öd xəstəliklərində kökünü gün ərzində 5-7 dəfə çeynəmək lazımdır.
Uzun müddət qəbulu zamanı orqanizmdə, xüsusən üzdə və oynaqlarda şişkinlik əmələ gətirir. Müalicə müddəti 4-6 həftədir. Biyan kökünü uzun müddət orqanizmdən kalium ionunu itirən diuretiklərlə birlikdə işlətmək məsləhət görülmür. Belə bir hal yarandıqda ürək qlükozidlərinin təsiri güclənə bilər. Bu zaman xəstə kaliumla bol olan qidalar (banan, kişmiş, ərik) qəbul etməlidir.
Əks göstəriş - Hamiləlik. İshal yarandıqda ehtiyatla işlətmək lazımdır.
Sinonim
- Glycyrrhiza brachycarpa Boiss.
- Glycyrrhiza glabra var. caduca X.Y. Li
- Glycyrrhiza glabra var. glabra
- Glycyrrhiza glabra subsp. glandulifera (Waldst. & Kit.) Ponert
- Glycyrrhiza glabra var. glandulifera (Waldst. & Kit.) Regel & Herder
- Glycyrrhiza glabra var. glandulifera (Waldst. & Kit.) Boiss.
- Glycyrrhiza glabra var. glandulosa X.Y. Li
- Glycyrrhiza glabra var. laxifoliolata X.Y. Li
- Glycyrrhiza glabra var. typica L.
- Glycyrrhiza glabra var. violacea (Boiss. & Noe) Boiss.
- Glycyrrhiza glandulifera Waldst. & Kit.
- Glycyrrhiza hirsuta Pall.
- Glycyrrhiza pallida Boiss. & Noe
- Glycyrrhiza pallida Boiss.
- Glycyrrhiza violacea Boiss. & Noe
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 742.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- . 2015-09-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-20.
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
- S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
Həmçinin bax
 | İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sirinbiyan lat Glycyrrhiza glabra biyan cinsine aid bitki novu SirinbiyanElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste PaxlaciceklilerFesile PaxlakimilerYarimfesile Klad Klad Cins Biyan SirinbiyanBeynelxalq elmi adiGlycyrrhiza glabra L 1753Sekil axtarisiITIS 26718NCBI 49827EOL 703239Glycyrrhiza glabra Sirinbiyan bitkisi Paxlalilar fesilesine daxildir Biyan latin dilinde qlisseraza demekdir Lugeti menasi sirin kok demekdir Biyan cinsinin dunya florasinin terkibinde 18 novu yayilmisdir Azerbaycanda 8 novune tesaduf olunur Bunlardan en genis yayilani sirinbiyandir Glyeyrrhiza glabra Bu coxillik yarimkol bitki olub iri yeralti kok sistemine malikdir Ana kokden yanlara coxlu xirda yan kokler ayrilir Biyani qiymetli eden de mehz bu kok ve kokumsovlardaki muxtelif menseli maddelerdir Govdeleri duz azca qol budaqli hundurluyu 60 80 bezen de 100 sm e catir Kokleri saxelenendir Esas koku saquli veziyyetde torpagin 2 7 m derinliyinde olur Kokun yan pohrelerinden yan govdeler ve kokler emele gelir Kokler tund qehveyi kokumsovlari ise tund sari ve limonu sari rengde olub yerin sethine yaxinlasdiqca bozarir Yarpaqlarinda 7 9 yarpaqciq vardir Taci solgun benovseyidir May iyun aylarinda cicekleyir iyul sentyabr aylarinda ise meyve verir Oz yasil regini butun yay boyu sentyabra qeder saxlayir Boyuk sahelerde bezen cengellikler emele getirir Hemin bitkiye elece de cayir yovsan devetikani ve deveayagi supurge biten sahelerde rast gelmek olur Mualicevi tesiriSirinbiyanin mualicevi tesiri hele cox qedimden insanlara melum olmusdur Hazirki dovrde sirinbiyandan hazirlanan preparatlardan bronxit goy oskurek verem mede yaralari zeherlenme eleyhine xususen et ve gobelek zeherlenmelerine qarsi istifade olunur Sirinbiyan kokunden hazirlanmis covheri icerken orqanizm cavanlasir Bundan basqa ondan ilanvurma eqrebsancma quduzluq eleyhine de istifade olunur Sirinbiyandan maddeler mubadilesinin nizama salinmasinda iflic sinir xesteliklerinin mualicesinde istifade edilir Sirinbiyan kokunden elmi tebabetde sirop ve muxtelif qalen preparatlari hazirlanir Botaniki xarakteristikasi Coxillik ot bitkisi olub hundurluyu 50 200 sm dir Govdesi cilpaq coxsayli duzqalxan sade ve budaqlanandir Yarpaqlari cut olmayan murekkeb leleyebenzer olub hundurluyu 5 20 sm dir Yarpaqlari parlaq mohkem uzunsov yumurtasekilli ve ya nestersekilli olub yapisqanlidir Ciceklerinin uzunlugu 12 mm cicek taci agimtil cehrayi kasacigi itidisciklidir Meyvesi uzunsov duz ve ya azaciq eyilmis formali olur Yeralti sistemi ana kokden ufuqi ve saquli kokumsovlardan stolonlar horulmus cox yaruslu sistemden ibaret olmaqla kokleri ile torpaga mohkemlenir Kokleri ile torpagin 8 m derinliyine qeder gede bilir Kok ve govdeleri silindrik formali muxtelif uzunluqlu qalinligi 0 5 5 sm ve daha cox ola biler Yaxsi inkisaf etmis kok ve kokumsovlari hamar olub qalinligi 15 sm e catir Temizlenmis xammali xaricden aciq sari rengden qonur sari renge qeder deyisir Iysiz tund sirin dadli azaciq qiciqlandiricidir Yerustu govde ana kokden inkisaf edir Cicekleme may iyun aylarinda meyvelerin yetismesi ise sentyabrda olur Cayin kenarlarinda derin olmayan kicik yarganlarda ekin sahelerinde rast gelinir Coxillik yabani cilpaq biyan ilin muxtelif vaxtlarinda kok ve govdeleri toplanilir ve keyfiyyetli derman bitkisi xammali kimi istifade edilir Xammal 70 75 koklerden vegetativ orqanlardan demek olar ki berpa olunmus pohreliklerden ibaretdir Qazaraq kok ve kokumsovlari yerustu hisseleri toplanilir Xammalin toplanilmasi bicaq ve xususi masinla toplanilir Xammalin tekrar toplanilmasi 8 ilden bir aparila biler Qurudulma cardaxda yuksek temperaturda aparilir Quru yaxsi havali yerlerde saxlanilmalidir Menteqelerde xammal dogranmis halda faner yesiklerde tozu ise suse bankalarda qablasdirilmalidir Saxlanilma muddeti 10 ildir Terkibi ve tesiri Koklerinde 23 qlicirrianin 4 flavonoidler steroidler efir yaglari askorbin tursusu aci maddeler piqmentler ve qatran vardir Sirin dadli biyan koklernde saponinler qlicirrazin 23 sekerden defelerle sirin flavonoidler 4 e qeder likviratin likviritigenin izolikviritin qlicerritin tursusu askorbin tursusu steroidler efir yagi seker piqment qatran aspargin ve selik maddeleri vardir Bitkinin yerustu hissesinde asi maddeleri flavonoidler efir yagi seker piqmentlerden ibaretdir Kok ve kokumsovlarinda triterpenli saponinler qatran uzvi tursular ve piyli yaglar vardir Oskurekkesici iltihabsorucu ve spazmolotik dermandir Butun yeralti hisseleri keyfiyyetli derman xammali hesab olunur Qlicirrizin ve qlicirritin tursusu dezoksikortikosteronun tenzimleyir Mede bagirsaq babasil oskurek eleyhine yumsaldici ucun Elekasol Mirfazin Kasmin Roqlidis preparatlari vardir Toz kimi kompleks qarisiqlara Kodelak misaldir Kokunden hazirlanan quru ve qati ekstrakt 0 25 ammonyak sine eleksiridir Biyan siropu Oskurekkesici dermandir Qliciram heb 0 05 q usaqlar ucun 0 025 q Zeif iltihabsorucu dermandir Boyrekustu vezi hormonunu stimullasdirir Bronxial astmanin yungul formalarinda ekzema ve allergik dermatitlerde tetbiq edilir Kokunden hazirlanan ekstrakt Qliderin 1 ve 2 li melhemi qliderin 18 dehidro qlicerid tursusu Iltihabsorucu ve antiallergik derman Neyrodermit allergik dermatit ve ekzemada teyin edilir Likviriton heb 0 1 q Iltihabsorucu spazmolotik ve antisekretor derman maddesidir Flakarbin qranula Iltihabsorucu ve spazmolotik derman maddesidir Mede ve 12 barmaq bagirsagin xora xesteliyinde teyin edilir Epigen aerozol Virus eleyhine derman maddesidir Bitkinin istifade orqani koku ve govdeleridir Bitkinin terkibinde olan flavonoidler iltihab eleyhine ve spazmolotik selik qatran ise isledici ve oskurekkesici tesir gosterir Kokleri guclu buruyucu oskurekkesici yumsaldici iltihab eleyhine sidikqovucu desensiblizasiyaedici ve spazmolotikdir Yuxari teneffus yollarinin iltihabi allergik rinit faringit difteriya ve bronxial astma xesteliklerinde istifade edilir Eyni zamanda qebizlikle musayet olunan qastrit mede xorasi ve qida zeherlenmelerinde usaq xestelikleri praktikasinda yungul isledici kimi boyrek ve sidik yollari hetta boyrekdasi xesteliyinde teyin edilir Bundan basqa diatezlerde allergik dermatit ve ekzemalarda isledilir Terkibinde olan qlicirrazin tursusu steroid hormonlarin yaranmasinda istirak edir Qastrit ve mede xorasinda 1ml biyan soku 100ml qaynanmis suda hell ederek 2 3 defeye isti halda qebul edilmelidir 2 cay qasigi xammal 1 5 stekan qaynar suda demleyerek termosda icmek lazimdir sutqaliq doza Kokunden butov kesilmis oskurekkesici derman bisirme ve isledici kimi qarisiqlarin terkibinde tetbiq edilir Likviriton adli derman preparati hazirlanir ki iltihabsorucu spazmolotik ve antiseptik derman kimi mede ve onikibarmaq bagirsagin xorasinda qastrit hiperqastritlerde yeni alinan flakarbin preparati ise mede ve onikibarmaq bagirsagin xorasinda qliciram preparati buynuz tebeqesinin iltihabinda bronxial astmada allergik dermatitde ekzemada ve boyrekustu vezi funksiyasinin artmasinda istifade edilir Sine eleksiri hazirlanir Coxillik ot bitkisi olub kokumsovlari yogun sisman ufuqi six ve sacaqli kok sistemine malikdir Govdesi tek bezen bir nece olub hundurluyu 40 100 sm duzqalxan daxili icibos yuxari hissesi sade ve ya budaqlanandir Yarpaqlari novbeli asagi yarpaqlari saplaqli yuxari yarpaqlari ise oturaq lelekvari 17 21 eded olub uzunsov yumurtasekillidir Govdenin yuxari hissesindeki cicekleri supurgevaridir Kasacigi zengsekilli metalparlaqli tukcukludur Cicek taci mavi rengli 5 lecekli zengsekilli sinebenzerdir Avropa ve Sibirin mese ve mesebozqir zonalarinda yayilmisdir Coxlu pohrelik ve qruplar halinda rast gelinir Rutubetli cemenliklerde talalarda kolluqlarda ve cay vadilerinde yayilmisdir Keyfiyyetli derman xammali kimi kokumsov ve kokleri vegetasiya muddetinin sonunda avqust sentyabr toplanilir Xammal yalniz quru havada gunun ikinci yarisinda gunesli gunde toplanilaraq cardaxda ventiliyasiyali yerlerde ve 50 60oS temperaturda quruducu skafda qurudulmalidir Mualice muddeti 3 4 heftedir 1 1 5 aydan sonra mualice tekrar edile biler Preparat Sine eliksiri Elixir pectoralis Terkibi biyan ekstrakti 20 7q rektifikasiya olunmus zire efiri 0 34q nasatir spirtinin sulu mehlulu 1 38q etil spirti 90 20 41 ml distille olunmus su 100 ml Oskurek zamani 20 40 damci gunde bir nece defe qebul etmek mumkundur Usaqlarda bu doza yasa gore 3 12 damci teyin edilmelidir Flakonlarda 25ml miqdarinda buraxilir Terkibinde ekstraktiv maddeler 0 15 ammonyak 25 rutubet 14 kul 8 yarpaq kok ve qonur sari govde hissecikleri 4 uzvi maddeleri 1 den cox deyildir Temizlenmis xammalda kul 6 yaxsi temizlenmemis yarpaq kok ve govde hissecikleri 15 qaralmis bozarmis qonurlasmis ve aciq rengli hissecikleri 20 uzvi maddeleri 0 5 mineral maddeleri 0 5 dir Xalq tebabetinde okurekle musayet olunan soyuqdeyme xesteliklerinde 0 5 cay qasigi biyan koku 1 cay qasigi bal ile qarisdirilaraq gunde 3 defe qebul etmek lazimdir Mede yarasi ve muxtelif od xesteliklerinde kokunu gun erzinde 5 7 defe ceynemek lazimdir Uzun muddet qebulu zamani orqanizmde xususen uzde ve oynaqlarda siskinlik emele getirir Mualice muddeti 4 6 heftedir Biyan kokunu uzun muddet orqanizmden kalium ionunu itiren diuretiklerle birlikde isletmek meslehet gorulmur Bele bir hal yarandiqda urek qlukozidlerinin tesiri guclene biler Bu zaman xeste kaliumla bol olan qidalar banan kismis erik qebul etmelidir Eks gosteris Hamilelik Ishal yarandiqda ehtiyatla isletmek lazimdir SinonimGlycyrrhiza brachycarpa Boiss Glycyrrhiza glabra var caduca X Y Li Glycyrrhiza glabra var glabra Glycyrrhiza glabra subsp glandulifera Waldst amp Kit Ponert Glycyrrhiza glabra var glandulifera Waldst amp Kit Regel amp Herder Glycyrrhiza glabra var glandulifera Waldst amp Kit Boiss Glycyrrhiza glabra var glandulosa X Y Li Glycyrrhiza glabra var laxifoliolata X Y Li Glycyrrhiza glabra var typica L Glycyrrhiza glabra var violacea Boiss amp Noe Boiss Glycyrrhiza glandulifera Waldst amp Kit Glycyrrhiza hirsuta Pall Glycyrrhiza pallida Boiss amp Noe Glycyrrhiza pallida Boiss Glycyrrhiza violacea Boiss amp NoeIstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 742 Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 2015 09 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 02 20 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333Hemcinin baxBiyan Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin