Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Pyotr Çaykovskinin baletləri |
|---|
 Qu gölü (1876)
|
Şelkunçik (Fındıqqıran, Qozqıran) - baleti rus bəstəkarı Pyotr Çaykovskinin 1891-ci ildə bəstələdiyi son baletdir. Balaca alman qız Klara Stalbaumun yeni il hədiyyəsi kimi aldığı fındıqsındıran oyuncağı ilə bağlı yuxuları mövzusunda yazılmış mistik-nağıl janrında əsərdir. İlk dəfə 1892-ci ildə Peterburqda səhnələnən Şelkunçik Baleti, yeni il şənlikləri ilə eyniləşdirilmiş və bir çox balet ictimaiyyəti tərəfindən yeni ildə səhnələşdirilməsi adət halını almışdır. Dünyanın ən çox səhnələşdirilən balet əsərlərindən biridir.
Əsərin tarixçəsi
Alman yazıçı Ernest Teodor Amadey Hofman 1815-ci ildə müxtəlif ölkələrin xalq nağılları əsasında "Fındıqsındıran və Siçanlar Kralı" (Der Nııssnacker und der Mâusekönig) adlı bir nağıl yazır. Həmin nağılı Aleksandr Düma 1844-cü ildə nəşr etdirir. Əsər 1846-ci ildə "Chapman" və "Hail" nəşriyyatı tərəfindən İngiltərədə Hoffmanna və Dumaya ithafən nəşr etdirilir.
Əsərin yaranması və ilk səhnələşdirilməsi
Şelkunçik Baleti ilk dəfə 1892 -ci ildə St. Petersburg Maryinski Teatrında səhnəyə qoyulmuşdur.
Yatmış Gözəl Baleyinin bir il öncəki şöhrətini görən St. Petersburqdakı Kral Teatrının 1890-ci illərdə rəhbəri olan İvan Vsevolojsiy, Dumanın Fındıqsındıran nağılının yaxşı balet əsəri ola biləcəyini düşünür və Krallıq Teatrının balet rəhbəri Fransız əsilli məşhur xoreoqraf Marius Petipadan bir balet yaratmasını xahiş edir. Petipa hazırladığı detallı librettonu bəstəkar Çaykovskiyə təqdim edir. Bəstəkar mövzunu bəyənməsə də işi qəbul edir.
Əsəri yaratmağa ilham tapa bilməyən Çaykovski, bu vaxt New York Carnegie Hall’in açılış mərasiminə dilijor olaraq dəvət edilir. New York’a gedərkən əsərin səhnəsinin eksizlərini yanında aparan bəstəkar, səfər zamanı qaldığı Paris’də yeni icad edilmiş çelesta adlı musiqi alətinin səsini ilk dəfə eşidir. İlahi bir çingilti çıxaran və klavişli musiqi aləti olan çelesta, Çaykovskiyə Şəkər pərisinin musiqisi üçün ilham verdi və günümüzdə bu alətin səsi dünyada Şəkər pərilərini və Yeni ili canlandırır.
Petipanın əsərin sınaqları zamanı xəstələnməsi ilə əlaqədar səhnələşdirilmə Lev İvanova tapşırıldı. İvanov əsərdə Petipanın xoreoqrafiyasından fərqli olaraq Çaykovskinin bəstəsini ön plana çəkdi, Qar Dənələri Rəqsini və Şəkərləmə Pərisinin Rəqsini daxil etdi.
Qala konsert 18 dekabr 1892-ci ildə gerçəkləşdi və uğursuzluqla yekunlaşdı. Şəkər pərisi rolundakı balerina Antonietta dell'Era tamaşaçıları məmnun edə bilmədi, həmçinin dekorasiya da qənaətbəx ş olmadı. Tənqidçilər Şelkunçiki bəyənmədilər. Bu uğursuzluqlara baxmayaraq sonrakı illərdə müxtəlif xoreoqraflar tərəfindən səhnələşdirildi və məhv olmaqdan xilas oldu.
Əsərin Rusiyadan kənarda səhnələşdirilməsi
Fındıqsındıran Baleti qərbdə ilk dəfə 1934-cü ildə Londonda səhnələşdirilmişdir. Rusiyada 1914-1918-ci illərdə Maryinski Teatrının rəhbəri olan Nikolay Sergeyev sahnələşdirilən bütün baletləri arxivləşdirmişdi. 1918-ci ildə Rusiyanı tərk edib Parisə getdikdə bütün məşhur Rus baletlərini yazılı şəkildə Avropaya apardı. Dame Ninette de Valois Sergeyevi Londona dəvət etdikdə, o, qutular dolusu balet qeydlərini Londona apardı və daha sonra "Saddler’s Wells Theatre" Baleti adını alan "Vic-Wells" Baletində çalışmağa başladı. Fındıqsındıranı Avropada ilk dəfə Vic-Wells Baleti səhnələşdirdi.
Fındıqsındıran Baletinin uğur qazanması 1950-ci illərə təsadüf edir. Həm London Festival Baleti, həm də New York Şəhər Baleti qeyri-adi klassik balet əsərini səhnələşdirmək məqsədilə Fındıqsındıranı gözəl klassik rəqslər və maraqlı dekorasiya ilə səhnələşdirdi və uğur qazandı. O vaxtdan etibarən dünyanın hər yerində balet mərkəzlərində əsər səhnələşdirilmiş və dünyanın ən çox səhnələnən balet əsərlərindən birinə çevrilmişdir.
Fındıqqıran Baletinin səhnələri
Ziyafət səhnəsi
Stalbaum ailəsinin evində yeni il ziyafəti verilməkdədir. Klara, qardaşı Fritz, ana və atası ilə iri Yeni il şamının altında dostları ilə əylənirlər. Sirli Rahib Drosselmeyer uşaqlar üçün bir kisə dolusu oyuncaqla gəlir. Ən gözəl oyuncaq, Klaraya hədiyə edilən Fındıqsındırandır. Onu qısqanan Fritz, oyuncağı sındırır, ancaq Drosselmeyer onu təmir edir. Ziyafət sona çatdıqda ailə yatmaya gedir, ancaq Klara Fındıqsındıranı görmək üçün ağacın altına gəlir. Qollarında Fındıqsındıran ile yuxuya gedir.
Döyüş səhnəsi
Gecə yarısı, qəribə hadisələr baş verir. Klara siçan səsi eşidərək oyanır. Otaq Siçanlar Kralının başçılığı altında siçan ordusu ilə dolur. Klara qaçmak istəsə də iri siçanlar onu dayandırır. Digər tərəfdən otaqdakı oyuncaqlar da canlanır. Fındıqsındıranın rəhbərlik etdiyi əsgərlər Siçanlar Kralının ordusu ile döyüşür və ölür. Klaranın başmağını Siçanlar Kralının başına atması ilə kral ölür və onun cəsədini daşıyan siçanlar otağı tərk edir. Klaranın Fındıqsındıran için töktüyü gözyaşları onu canlandırır. Şahzadəyə çevrilən Fındıqsındıran, Klaranı öz ölkəsi olan Karlar ölkəsinə aparır.
Karlar ölkəsi
Karlar ölkəsində şahzadə və Klara, qar dənələrinin Rəqsi ilə qarşılanırlar.
Şəkər ölkəsi
Klara, şahzadə ilə birdə Şəkər ölkəsinə gedir. Şəkər Pərisinə siçanlarla baş vermiş döyüş haqqında danışırlar. Pəri, onları mükafatlandırmaq üçün bayram rəqi təqdim edir.
- İspan Rəqsi
- Ərəb Rəqsi
- Rus Rəqsi
- Çin Rəqsi
- Mirliton Rəqsi
- Çiçəklərin Rəqsi
Sonda şahzadə ilə Şəkər Pərisi birlikdə rəqs edirlər.
Yuxunun sonu
Klara, yuxudan oyanır Fındıqsındıranı ilə birlikdə evlərinin salonundakı şam ağacının altında görür.
Filmoqrafiya
Xarici keçidlər
- “Şelkunçik” baletinin növbəti premyerası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pyotr Caykovskinin baletleriQu golu 1876 1889 Selkuncik 1892 r Selkuncik Findiqqiran Qozqiran baleti rus bestekari Pyotr Caykovskinin 1891 ci ilde bestelediyi son baletdir Balaca alman qiz Klara Stalbaumun yeni il hediyyesi kimi aldigi findiqsindiran oyuncagi ile bagli yuxulari movzusunda yazilmis mistik nagil janrinda eserdir Ilk defe 1892 ci ilde Peterburqda sehnelenen Selkuncik Baleti yeni il senlikleri ile eynilesdirilmis ve bir cox balet ictimaiyyeti terefinden yeni ilde sehnelesdirilmesi adet halini almisdir Dunyanin en cox sehnelesdirilen balet eserlerinden biridir FindiqsindiranEserin tarixcesiAlman yazici Ernest Teodor Amadey Hofman 1815 ci ilde muxtelif olkelerin xalq nagillari esasinda Findiqsindiran ve Sicanlar Krali Der Niissnacker und der Mausekonig adli bir nagil yazir Hemin nagili Aleksandr Duma 1844 cu ilde nesr etdirir Eser 1846 ci ilde Chapman ve Hail nesriyyati terefinden Ingilterede Hoffmanna ve Dumaya ithafen nesr etdirilir Eserin yaranmasi ve ilk sehnelesdirilmesiSelkuncik Baleti ilk defe 1892 ci ilde St Petersburg Maryinski Teatrinda sehneye qoyulmusdur Yatmis Gozel Baleyinin bir il onceki sohretini goren St Petersburqdaki Kral Teatrinin 1890 ci illerde rehberi olan Ivan Vsevolojsiy Dumanin Findiqsindiran nagilinin yaxsi balet eseri ola bileceyini dusunur ve Kralliq Teatrinin balet rehberi Fransiz esilli meshur xoreoqraf Marius Petipadan bir balet yaratmasini xahis edir Petipa hazirladigi detalli librettonu bestekar Caykovskiye teqdim edir Bestekar movzunu beyenmese de isi qebul edir Eseri yaratmaga ilham tapa bilmeyen Caykovski bu vaxt New York Carnegie Hall in acilis merasimine dilijor olaraq devet edilir New York a gederken eserin sehnesinin eksizlerini yaninda aparan bestekar sefer zamani qaldigi Paris de yeni icad edilmis celesta adli musiqi aletinin sesini ilk defe esidir Ilahi bir cingilti cixaran ve klavisli musiqi aleti olan celesta Caykovskiye Seker perisinin musiqisi ucun ilham verdi ve gunumuzde bu aletin sesi dunyada Seker perilerini ve Yeni ili canlandirir Petipanin eserin sinaqlari zamani xestelenmesi ile elaqedar sehnelesdirilme Lev Ivanova tapsirildi Ivanov eserde Petipanin xoreoqrafiyasindan ferqli olaraq Caykovskinin bestesini on plana cekdi Qar Deneleri Reqsini ve Sekerleme Perisinin Reqsini daxil etdi Qala konsert 18 dekabr 1892 ci ilde gerceklesdi ve ugursuzluqla yekunlasdi Seker perisi rolundaki balerina Antonietta dell Era tamasacilari memnun ede bilmedi hemcinin dekorasiya da qenaetbex s olmadi Tenqidciler Selkunciki beyenmediler Bu ugursuzluqlara baxmayaraq sonraki illerde muxtelif xoreoqraflar terefinden sehnelesdirildi ve mehv olmaqdan xilas oldu Eserin Rusiyadan kenarda sehnelesdirilmesiFindiqsindiran Baleti qerbde ilk defe 1934 cu ilde Londonda sehnelesdirilmisdir Rusiyada 1914 1918 ci illerde Maryinski Teatrinin rehberi olan Nikolay Sergeyev sahnelesdirilen butun baletleri arxivlesdirmisdi 1918 ci ilde Rusiyani terk edib Parise getdikde butun meshur Rus baletlerini yazili sekilde Avropaya apardi Dame Ninette de Valois Sergeyevi Londona devet etdikde o qutular dolusu balet qeydlerini Londona apardi ve daha sonra Saddler s Wells Theatre Baleti adini alan Vic Wells Baletinde calismaga basladi Findiqsindirani Avropada ilk defe Vic Wells Baleti sehnelesdirdi Findiqsindiran Baletinin ugur qazanmasi 1950 ci illere tesaduf edir Hem London Festival Baleti hem de New York Seher Baleti qeyri adi klassik balet eserini sehnelesdirmek meqsedile Findiqsindirani gozel klassik reqsler ve maraqli dekorasiya ile sehnelesdirdi ve ugur qazandi O vaxtdan etibaren dunyanin her yerinde balet merkezlerinde eser sehnelesdirilmis ve dunyanin en cox sehnelenen balet eserlerinden birine cevrilmisdir Findiqqiran Baletinin sehneleri source source Ziyafet sehnesi Stalbaum ailesinin evinde yeni il ziyafeti verilmekdedir Klara qardasi Fritz ana ve atasi ile iri Yeni il saminin altinda dostlari ile eylenirler Sirli Rahib Drosselmeyer usaqlar ucun bir kise dolusu oyuncaqla gelir En gozel oyuncaq Klaraya hediye edilen Findiqsindirandir Onu qisqanan Fritz oyuncagi sindirir ancaq Drosselmeyer onu temir edir Ziyafet sona catdiqda aile yatmaya gedir ancaq Klara Findiqsindirani gormek ucun agacin altina gelir Qollarinda Findiqsindiran ile yuxuya gedir Doyus sehnesi Gece yarisi qeribe hadiseler bas verir Klara sican sesi esiderek oyanir Otaq Sicanlar Kralinin basciligi altinda sican ordusu ile dolur Klara qacmak istese de iri sicanlar onu dayandirir Diger terefden otaqdaki oyuncaqlar da canlanir Findiqsindiranin rehberlik etdiyi esgerler Sicanlar Kralinin ordusu ile doyusur ve olur Klaranin basmagini Sicanlar Kralinin basina atmasi ile kral olur ve onun cesedini dasiyan sicanlar otagi terk edir Klaranin Findiqsindiran icin toktuyu gozyaslari onu canlandirir Sahzadeye cevrilen Findiqsindiran Klarani oz olkesi olan Karlar olkesine aparir Karlar olkesi Karlar olkesinde sahzade ve Klara qar denelerinin Reqsi ile qarsilanirlar Seker olkesi Klara sahzade ile birde Seker olkesine gedir Seker Perisine sicanlarla bas vermis doyus haqqinda danisirlar Peri onlari mukafatlandirmaq ucun bayram reqi teqdim edir Ispan Reqsi Ereb Reqsi Rus Reqsi Cin Reqsi Mirliton Reqsi Ciceklerin Reqsi Sonda sahzade ile Seker Perisi birlikde reqs edirler Yuxunun sonu Klara yuxudan oyanir Findiqsindirani ile birlikde evlerinin salonundaki sam agacinin altinda gorur FilmoqrafiyaSelkuncik ve dord alem film 2018 Xarici kecidler Selkuncik baletinin novbeti premyerasi