Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tağıyev Şamxal Kərim oğlu (15 mart 1922, Beyləqan – 2007, Bakı) ― biologiya elmləri doktoru (1970), professor, AMEA-nın həqiqi üzvü (1989).
| Şamxal Tağıyev | |
|---|---|
| Tağıyev Şamxal Kərim oğlu | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | fiziologiya |
| Elmi dərəcəsi | |
| Elmi adı |
|
| Təhsili | |
| Mükafatları | |
Həyatı
Şamxal Tağıyev 15 mart 1922-ci ildə Beyləqan rayonunun Şahsevən kəndində anadan olmuşdur. O, yeddiillik məktəbi bitirdikdən sonra 1938-1941-ci illərdə Bakı feldşer məktəbində təhsil almışdır. Həmin məktəbdə təhsilini başa vurduqdan sonra orduya çağırılmış və faşizmə qarşı müharibədə iştirak etmişdir. Ordudan tərxis edildikdən sonra bir müddət əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan Şamxal Tağıyev 1948-ci ildə Bakı Dövlət Universitetində ali təhsilinə başlamışdır.
O, biologiya fakültəsinə daxil olmuş, 1950-ci ildən təhsilini M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində davam etdirmişdir. 1953-cü ildə burada ali təhsilini başa vuraraq, həmin universitetin aspiranturasına qəbul olunmuşdur. Şamxal Tağıyev 1956-cı ildə biologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, 1970-ci ildə elmləri doktoru dissertasiyalarını müdafiə etmişdir. 1976-cı ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1989-cu ildə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Əsas elmi nailiyyətləri
Müxtəlif evolyusion pillədə duran orqanizmlərdə universal əlaqələr prinsipinin xüsusiyyətləri araşdırılmış. Onlarda beyin kötüyü retikulyar formasiya strukturunda adrenergik və xolinergik apparatların fologenetik müxtəlifliyi hipotezi irəli sürülmüşdür. Evolyusion pillənin aşağı pillələrində duran (amfibilər, reptililər) heyvanlarda visseromexanik və qlikemik proseslər arasında əlaqə aşkarlanmış və onlarda efferent proyeksiyanın son həddinin hipotalamusda qurtardığı təyin edilmişdir. Baş beyinin orbital qabıq nayihəsinin məcburi potensialının visseran təbiətli olduğu sübut edilmişdir
Akademik Şamxal Tağıyevin tədqiqatları 127 elmi əsərdə və 3 monoqrafiyada öz əksini tapmışdır. Onun rəhbərliyi altında 20 fəlsəfə doktoru dissertasiyası hazırlanmış və müdafiə edilmişdir.
Əmək fəaliyyəti
Şamxal Tağıyev əmək fəaliyyətinə 1947-ci ildə Beyləqan rayonunda tibb məntəqəsinin müdiri olaraq başlamışdır. O, 1956-cı ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunda fəaliyyət göstərmişdir. O, burada 1956-1963-cü illərdə böyük elmi işçi, 1963-cü ildə laboratoriya müdiri, 1970-1991-ci illərdə isə elmi işlər üzrə direktor müavini vəzifəsini icra etmişdir. 1991-1997-ci illərdə AMEA-nın Biologiya elmləri bölməsinin akademik-katibi vəzifəsini icra edənə Şamxal Tağıyev 1997-ci ildən etibarən Fiziologiya İnstitutunun müşaviri kimi fəaliyyət göstərmişdir.
İctimai işlərdə də fəal iştirak edən akademik Şamxal Tağıyev uzun illər İnsan və Heyvan Fiziologiyası üzrə İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasının sədri, Fizioloji Tədqiqatlar üzrə Koordinasiya Şurasının sədri və Azərbaycan Fizioloqlar Cəmiyyətinin prezidenti vəzifələrini icra etmişdir. Eyni zamanda keçmiş SSRİ EA-nın "Evolyusion fiziologiya və biokimya", "Azərbaycan EA-nın xəbərləri" (biologiya elmləri seriyası) jurnallarının redaksiya heyətinin üzvü olmuşdur. Bununla yanaşı, akademik uzun illər pedaqoji fəlaiyyətlə məşğul olmuş, Bakı Dövlət Universitetində mühazirələr oxumuşdur.
Əsas elmi əsərlərin adları
- Филогенетическая и онтогенетическая эволюция интероцептивных влияний на гликемические реакции у позвоночных животных. Наука, 1976.
- Формирование вызванных потенциалов орбитальной коры кошек в прекатальном онтогенезе. Ж. Эволюцион. физиол. и биохим. им. И.М. Сеченова, 1972.
- Биологическая активность мозга плодов кролика в зависимости от длительности пережатия пуповины. Ж. Эволюцион. физиол. и биохим. 1985, в – 5.
- Электрокардиографическая активность плодов кролика в нормальных и патологических условиях. Ж. Эволюцион. физиол. и биохим. 1984.
- Центральная регуляция висцеральных эфферентаций в онтогенезе. "Элм". Баку, 1985.
Vəfatı
Şamxal Tağıyev 4 avqust 2007-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib.
Mükafatları
- "Qafqazda qələbəyə görə" medalı – 1943;
- "Qırmızı ulduz" ordeni – 1945;
- "Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı – 1946;
- "Şərəfli əməyə görə" yubiley medalı – 1970;
- "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində qələbənin 30 illiyi" medalı – 1975;
- "Şərəf nişani" ordeni – 1981;
- "SSRİ Silahlı qüvvələrinin 70 illiyi münasibətilə" medal – 1984;
- "II dərəcəli Vətən Müharibəsi" ordeni – 1985;
- "1941–1945-ci illər Böyük Vətən Müharibəsində qələbənin 40 illiyi" medalı – 1985;
İstinadlar
- "Tağıyev Şamxal Kərim oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 18-09-2021 tarixində .
- "Şamxal Kərim oğlu Tağıyev" (Azərbaycan). azertag.az. 26-10-2022 tarixində .
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tagiyev Samxal Kerim oglu 15 mart 1922 Beyleqan 2007 Baki biologiya elmleri doktoru 1970 professor AMEA nin heqiqi uzvu 1989 Samxal TagiyevTagiyev Samxal Kerim ogluDogum tarixi 15 mart 1922Dogum yeri Beyleqan AzerbaycanVefat tarixi 2007Vefat yeri Baki AzerbaycanElm sahesi fiziologiyaElmi derecesi biologiya elmleri doktoruElmi adi professor d Tehsili Moskva Dovlet UniversitetiMukafatlariHeyatiSamxal Tagiyev 15 mart 1922 ci ilde Beyleqan rayonunun Sahseven kendinde anadan olmusdur O yeddiillik mektebi bitirdikden sonra 1938 1941 ci illerde Baki feldser mektebinde tehsil almisdir Hemin mektebde tehsilini basa vurduqdan sonra orduya cagirilmis ve fasizme qarsi muharibede istirak etmisdir Ordudan terxis edildikden sonra bir muddet emek fealiyyeti ile mesgul olan Samxal Tagiyev 1948 ci ilde Baki Dovlet Universitetinde ali tehsiline baslamisdir O biologiya fakultesine daxil olmus 1950 ci ilden tehsilini M V Lomonosov adina Moskva Dovlet Universitetinde davam etdirmisdir 1953 cu ilde burada ali tehsilini basa vuraraq hemin universitetin aspiranturasina qebul olunmusdur Samxal Tagiyev 1956 ci ilde biologiya elmleri uzre felsefe doktoru 1970 ci ilde elmleri doktoru dissertasiyalarini mudafie etmisdir 1976 ci ilde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 1989 cu ilde heqiqi uzvu secilmisdir Esas elmi nailiyyetleriMuxtelif evolyusion pillede duran orqanizmlerde universal elaqeler prinsipinin xususiyyetleri arasdirilmis Onlarda beyin kotuyu retikulyar formasiya strukturunda adrenergik ve xolinergik apparatlarin fologenetik muxtelifliyi hipotezi ireli surulmusdur Evolyusion pillenin asagi pillelerinde duran amfibiler reptililer heyvanlarda visseromexanik ve qlikemik prosesler arasinda elaqe askarlanmis ve onlarda efferent proyeksiyanin son heddinin hipotalamusda qurtardigi teyin edilmisdir Bas beyinin orbital qabiq nayihesinin mecburi potensialinin visseran tebietli oldugu subut edilmisdir Akademik Samxal Tagiyevin tedqiqatlari 127 elmi eserde ve 3 monoqrafiyada oz eksini tapmisdir Onun rehberliyi altinda 20 felsefe doktoru dissertasiyasi hazirlanmis ve mudafie edilmisdir Emek fealiyyetiSamxal Tagiyev emek fealiyyetine 1947 ci ilde Beyleqan rayonunda tibb menteqesinin mudiri olaraq baslamisdir O 1956 ci ilden omrunun sonuna kimi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin A I Qarayev adina Fiziologiya Institutunda fealiyyet gostermisdir O burada 1956 1963 cu illerde boyuk elmi isci 1963 cu ilde laboratoriya mudiri 1970 1991 ci illerde ise elmi isler uzre direktor muavini vezifesini icra etmisdir 1991 1997 ci illerde AMEA nin Biologiya elmleri bolmesinin akademik katibi vezifesini icra edene Samxal Tagiyev 1997 ci ilden etibaren Fiziologiya Institutunun musaviri kimi fealiyyet gostermisdir Ictimai islerde de feal istirak eden akademik Samxal Tagiyev uzun iller Insan ve Heyvan Fiziologiyasi uzre Ixtisas las di rilmis Mudafie Surasinin sedri Fizioloji Tedqiqatlar uzre Koordinasiya Surasinin sedri ve Azerbaycan Fizioloqlar Cemiyyetinin prezidenti vezifelerini icra etmisdir Eyni zamanda kecmis SSRI EA nin Evolyusion fiziolo giya ve biokimya Azerbaycan EA nin xeberleri biologiya elmleri seriyasi jurnalla rinin redaksiya heyetinin uzvu olmusdur Bununla yanasi akademik uzun iller pedaqoji felaiyyetle mesgul olmus Baki Dovlet Universitetinde muhazireler oxumusdur Esas elmi eserlerin adlariFilogeneticheskaya i ontogeneticheskaya evolyuciya interoceptivnyh vliyanij na glikemicheskie reakcii u pozvonochnyh zhivotnyh Nauka 1976 Formirovanie vyzvannyh potencialov orbitalnoj kory koshek v prekatalnom ontogeneze Zh Evolyucion fiziol i biohim im I M Sechenova 1972 Biologicheskaya aktivnost mozga plodov krolika v zavisimosti ot dlitelnosti perezhatiya pupoviny Zh Evolyucion fiziol i biohim 1985 v 5 Elektrokardiograficheskaya aktivnost plodov krolika v normalnyh i patologicheskih usloviyah Zh Evolyucion fiziol i biohim 1984 Centralnaya regulyaciya visceralnyh efferentacij v ontogeneze Elm Baku 1985 VefatiSamxal Tagiyev 4 avqust 2007 ci ilde Baki seherinde vefat edib Mukafatlari Qafqazda qelebeye gore medali 1943 Qirmizi ulduz ordeni 1945 Almaniya uzerinde qelebeye gore medali 1946 Serefli emeye gore yubiley medali 1970 1941 1945 ci iller Boyuk Veten Muharibesinde qelebenin 30 illiyi medali 1975 Seref nisani ordeni 1981 SSRI Silahli quvvelerinin 70 illiyi munasibetile medal 1984 II dereceli Veten Muharibesi ordeni 1985 1941 1945 ci iller Boyuk Veten Muharibesinde qelebenin 40 illiyi medali 1985 Istinadlar Tagiyev Samxal Kerim oglu Azerbaycan science gov az 18 09 2021 tarixinde Samxal Kerim oglu Tagiyev Azerbaycan azertag az 26 10 2022 tarixinde