Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İzzət Mirzəağa qızı Oruczadə (Orucova) (16 sentyabr 1909, Bakı – 22 aprel 1983, Bakı) — Azərbaycan kimyaçı alimi, Azərbaycanın ilk milli kinoaktrisası,Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Akademiki (1972), texnika elmləri doktoru (1962), Azərbaycan Əməkdar Elm və Texnika Xadimi (1964).
| İzzət Oruczadə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (73 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | texnika elmləri doktoru |
| Elmi adı | akademik |
| Təhsili | Azərbaycan Neft İnstitutu |
| Elmi rəhbəri | Əli Quliyev |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Elmi fəaliyyəti
İzzət Oruczadə V. Kuybışev adına Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Neft Emalı İnstitutunda işləmiş (1932–1959), həmin institutun əsasında yaradılan Neft Kimyası Prosesləri İnstitutunun laboratoriya müdiri (1959–1967), Qeyri-üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunun direktoru (1967–1971), Aşqarlar Kimyası İnstitutunda motor yağları üçün aşqar kompozisiyaları hazırlama laboratoriyasının müdiri (1971–1983) olmuşdur. II Dünya müharibəsi illərində İ. M. Orucova tankları sırada çıxarmaq üçün istifadə edilən yandırıcı butulkalara ampula hazırlayan kimyaçılar cərgəsində olmuşdur. Orucova 1947-ci ildə "Transformator və turbinlərdə işlənən yağların keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması və neftdən sürtkü yağlarının alınması" mövzusunda namizədlik, 1962-ci ildə isə "Bakı neftindən aşağı temperaturda donan yağlar alınması texnologiyasının işlənib hazırlanması və onların keyfiyyətinin aşqarla yaxşılaşdırılması" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək texnika elmləri doktoru dərəcəsini almışdır. həmin ildə də professor adına layiq görülmüşdür.
İzzət xanımın əsas tədqiqatları sürtkü yağlarının istehsalının artırılmasına və keyfiyyətinin yüksəldilməsinə aiddir. Orucova neft yağlarının yeni çeşidlərinin alınma texnologiyasının işlənib hazırlanmasında, selektiv təmizləmə və parafinsizləşdirmə proseslərinin təkmilləşdirilməsində, alkil-fenol və sulfonat tipli yeni aşqar növlərinin istehsalında, AzNİİ-5, AzNİİ-7, AzNİİ-8u, SB-3, SK-3, BFK və s. markalı aşqarların hazırlanması və sənayedə tətbiqində yaxından iştirak etmişdir.
Yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanmasında xidməti vardır. Akademik İ. M. Orucova Kanada, Almaniya, Macarıstan, Portuqaliya kimi xarici ölkələrdə sürtkü yağları və aşqarlara dair keçirilmiş simpoziumlarda respublika kimyaçılarını təmsil etmişdir. O, neft kimyasının müxtəlif problemlərinə dair 200-dən artıq elmi məqalənin, 30-a qədər müəlliflik şəhadətnaməsinin və 3 monoqrafiyanın müəllifidir. Onun bilavasitə rəhbərliyi ilə 2 elmlər doktoru və 11 elmlər namizədi hazırlanmışdır.
Kino fəaliyyəti
Orucova həmçinin ilk Azərbaycan kino aktrisalarındandır. O, "Sevil" və "Almaz" filmlərində baş rollarda çəkilmiş, azadlığa çıxan Azərbaycan qadınının lirik, canlı obrazını yaratmağa müvəffəq olmuşdur. Lenin ordeni, Oktyabr İnqilabı, Qırmızı Əmək Bayrağı, "Şərəf nişanı" ordenləri və bir sıra medallarla təltif edilmişdir.
İzzət Orucova "Sevil" filminin çəkilişlərində Cəfər Cabbarlının rejissorluq fəaliyyətini xatirələrində belə təsvir edir: "Cəfər çox tələbkar idi. Bəyənmədiyi kadrların dəfələrlə yenidən çəkilməsini israr edərdi. Məsələn, Sevilin çarşabını başından atması epizodu bir neçə dəfə təkrarən çəkildi, amma bu səhnə yenə də Cəfərin xoşuna gəlmədi. O, hər dəfə əllərini bir-birinə vurub deyərdi: – Yox, İzzət, olmadı. Çarşabı başından atmağın çox süni çıxır. Əsərin kuliminasiya nöqtəsi də elə buradır. Sən çarşabı başından elə atmalısan ki, bu səhnə tamaşaçıda cəhalətin və mövhumatın qara pərdəsi olan çarşaba nifrət və qəzəb oyatsın.
Nəhayət, "Sevil" filminin çəkilişi tamamlandı. Film ekranlara buraxıldı. Həmin gün anamı da kinoya baxmağa aparmışdım. Qohumlarımın çoxu da tamaşaya gəlmişdilər. Hamının biletini C. Cabbarlı özü almışdı. Həmin gün çoxlu azərbaycanlı qadın öz çarşabını həmişəlik olaraq tulladı. O gün çarşabını atanlardan biri də mənim anam idi".
Bundan sonra Cəfər eyni adlı əsəri əsasında "Almaz" filminin ssenarisini yazır. O, əvvəlki filmlərdə rejissorluq sahəsində lazımi təcrübə topladığı üçün böyük həvəs və ruh yüksəkliyi ilə "Almaz"a quruluş verməyi öz öhdəsinə götürür, rejissor ssenarisini yazır. O, yaradıcı qrupu özü komplektləşdirir. Aktyorlar arasında rolları bölüşdürür. Almaz roluna bundan əvvəl "Sevil" filmində çəkilmiş İzzət Orucovanı təsdiq edir.
Şəxsi həyatı
İzzət Orucova 1909-cu il sentyabrın 16-da Bakı şəhərində bağban ailəsində anadan olmuşdur. orta təhsilini Hüseyn Cavid adına məktəbdə almışdır. 1927-ci ildə Azərbaycan politexnik İnstitutunun (indiki ADNSU) neft texnologiyası fakültəsinə daxil olmuş və 1932-ci ildə bitirmişdir. İzzət Oruczadə 1935-ci ildə qonşuluğunda yaşayan Mövsüm İsmayılzadə ilə ailə həyatı qurmuşdu. Lakin 1937-ci ildə Mövsüm İsmayılzadəni "xalq düşməni" damğası altında həbs edirlər. Əvvəldən həbs olunacağını hiss edən ər dərhal İzzət xanımdan ayrılır. Bununla da İzzət Oruczadə və onların körpə oğlu Yılmaz sürgün təhlükəsindən xilas olur.
Əsərləri
- Sürtkü yağları, B., 1949;
- İssledovanie zaşitnoy sposobnosti nekotorıx protivoiznosnıx prisadok, "Zaşita metallov", 1976, № 3;
- İssledovanie povedeniya masel s razliçnımi kompozisiyami prisadok vo vlajnoy srede, Trudı İnstituta ximii prisadok AN Azerb. SSR, 1980, № 6.
Adlar və mükafatlar
- Texnika elmləri doktoru (1962)
- Professor (1962)
- Azərbaycan SSR əməkdar elm və texnika xadimi (1964)
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı (1970)
- Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki (1972)
Filmoqrafiya
- Abbas Mirzə Şərifzadə (film) (qısametrajlı sənədli film) (AzTV) (arxiv kadrlar) ("Sevil" filmində)
- Ağasadıq Gəraybəyli (film, 1974)
- Almaz (film, 1936) (tammetrajlı bədii film) — rol: Almaz
- Bizim qadınlar (film, 1965)
- İsmət (film, 1934) (tammetrajlı bədii film)
- Lətif (film, 1930) (tammetrajlı bədii film)
- Məhəbbət oyunu (film, 1935) (tammetrajlı bədii film)
- Sevil (film, 1929)-Sevil (tammetrajlı bədii film)
- Solmaz bir bahar kimi (film, 1979)
İstinadlar
- "Görkəmli kimyaçılar". 2013-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-09-28.
- Xamis Muradov. Kinofabrikdən başlanan yol. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C. Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 5.
- "Discovery" jurnalı N 14. Aydın Kazımzadə. İki qadın, bir tale…
Mənbə
- ORUCOVA İZZƏT MİRZƏAĞA QIZI 2007-09-27 at the Wayback Machine
- Aydın Kazımzadə. İki qadın, bir tale. Discovery Azerbaijan elmi-kütləvi turizm jurnalı; № 14 sentyabr-oktyabr.
- Hidayətqızı, S. Akademik İzzət Orucova: İnsanlıq, qadınlıq, alimlik ünvanı //525-ci qəzet.- 2012.- 5 oktyabr.- səh. 7.
- Zeynalova, A. "İlklərə imza atan xanım" [İ. M. Orucova haqqında] //Təhsil problemləri.- 2015.- 24 – 30 aprel.
- A. Məhərrəmov "Azərbaycan kimyaçıları" // "Bakı Universiteti" nəşriyyatı, 2017.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Izzet Mirzeaga qizi Oruczade Orucova 16 sentyabr 1909 Baki 22 aprel 1983 Baki Azerbaycan kimyaci alimi Azerbaycanin ilk milli kinoaktrisasi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Akademiki 1972 texnika elmleri doktoru 1962 Azerbaycan Emekdar Elm ve Texnika Xadimi 1964 Izzet OruczadeDogum tarixi 16 sentyabr 1909Dogum yeri Baki Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 22 aprel 1983 73 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIElm sahesi kimyaElmi derecesi texnika elmleri doktoruElmi adi akademikTehsili Azerbaycan Neft InstitutuElmi rehberi Eli QuliyevUzvluyu Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasiMukafatlari 1970 Vikianbarda elaqeli mediafayllarElmi fealiyyetiIzzet Oruczade V Kuybisev adina Azerbaycan Elmi Tedqiqat Neft Emali Institutunda islemis 1932 1959 hemin institutun esasinda yaradilan Neft Kimyasi Prosesleri Institutunun laboratoriya mudiri 1959 1967 Qeyri uzvi ve Fiziki Kimya Institutunun direktoru 1967 1971 Asqarlar Kimyasi Institutunda motor yaglari ucun asqar kompozisiyalari hazirlama laboratoriyasinin mudiri 1971 1983 olmusdur II Dunya muharibesi illerinde I M Orucova tanklari sirada cixarmaq ucun istifade edilen yandirici butulkalara ampula hazirlayan kimyacilar cergesinde olmusdur Orucova 1947 ci ilde Transformator ve turbinlerde islenen yaglarin keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasi ve neftden surtku yaglarinin alinmasi movzusunda namizedlik 1962 ci ilde ise Baki neftinden asagi temperaturda donan yaglar alinmasi texnologiyasinin islenib hazirlanmasi ve onlarin keyfiyyetinin asqarla yaxsilasdirilmasi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie ederek texnika elmleri doktoru derecesini almisdir hemin ilde de professor adina layiq gorulmusdur Izzet xanimin esas tedqiqatlari surtku yaglarinin istehsalinin artirilmasina ve keyfiyyetinin yukseldilmesine aiddir Orucova neft yaglarinin yeni cesidlerinin alinma texnologiyasinin islenib hazirlanmasinda selektiv temizleme ve parafinsizlesdirme proseslerinin tekmillesdirilmesinde alkil fenol ve sulfonat tipli yeni asqar novlerinin istehsalinda AzNII 5 AzNII 7 AzNII 8u SB 3 SK 3 BFK ve s markali asqarlarin hazirlanmasi ve senayede tetbiqinde yaxindan istirak etmisdir Yuksek ixtisasli kadrlar hazirlanmasinda xidmeti vardir Akademik I M Orucova Kanada Almaniya Macaristan Portuqaliya kimi xarici olkelerde surtku yaglari ve asqarlara dair kecirilmis simpoziumlarda respublika kimyacilarini temsil etmisdir O neft kimyasinin muxtelif problemlerine dair 200 den artiq elmi meqalenin 30 a qeder muelliflik sehadetnamesinin ve 3 monoqrafiyanin muellifidir Onun bilavasite rehberliyi ile 2 elmler doktoru ve 11 elmler namizedi hazirlanmisdir Kino fealiyyetiOrucova hemcinin ilk Azerbaycan kino aktrisalarindandir O Sevil ve Almaz filmlerinde bas rollarda cekilmis azadliga cixan Azerbaycan qadininin lirik canli obrazini yaratmaga muveffeq olmusdur Lenin ordeni Oktyabr Inqilabi Qirmizi Emek Bayragi Seref nisani ordenleri ve bir sira medallarla teltif edilmisdir Izzet Orucova Sevil filminin cekilislerinde Cefer Cabbarlinin rejissorluq fealiyyetini xatirelerinde bele tesvir edir Cefer cox telebkar idi Beyenmediyi kadrlarin defelerle yeniden cekilmesini israr ederdi Meselen Sevilin carsabini basindan atmasi epizodu bir nece defe tekraren cekildi amma bu sehne yene de Ceferin xosuna gelmedi O her defe ellerini bir birine vurub deyerdi Yox Izzet olmadi Carsabi basindan atmagin cox suni cixir Eserin kuliminasiya noqtesi de ele buradir Sen carsabi basindan ele atmalisan ki bu sehne tamasacida cehaletin ve movhumatin qara perdesi olan carsaba nifret ve qezeb oyatsin Nehayet Sevil filminin cekilisi tamamlandi Film ekranlara buraxildi Hemin gun anami da kinoya baxmaga aparmisdim Qohumlarimin coxu da tamasaya gelmisdiler Haminin biletini C Cabbarli ozu almisdi Hemin gun coxlu azerbaycanli qadin oz carsabini hemiselik olaraq tulladi O gun carsabini atanlardan biri de menim anam idi Bundan sonra Cefer eyni adli eseri esasinda Almaz filminin ssenarisini yazir O evvelki filmlerde rejissorluq sahesinde lazimi tecrube topladigi ucun boyuk heves ve ruh yuksekliyi ile Almaz a qurulus vermeyi oz ohdesine goturur rejissor ssenarisini yazir O yaradici qrupu ozu komplektlesdirir Aktyorlar arasinda rollari bolusdurur Almaz roluna bundan evvel Sevil filminde cekilmis Izzet Orucovani tesdiq edir Sexsi heyatiIzzet Orucova 1909 cu il sentyabrin 16 da Baki seherinde bagban ailesinde anadan olmusdur orta tehsilini Huseyn Cavid adina mektebde almisdir 1927 ci ilde Azerbaycan politexnik Institutunun indiki ADNSU neft texnologiyasi fakultesine daxil olmus ve 1932 ci ilde bitirmisdir Izzet Oruczade 1935 ci ilde qonsulugunda yasayan Movsum Ismayilzade ile aile heyati qurmusdu Lakin 1937 ci ilde Movsum Ismayilzadeni xalq dusmeni damgasi altinda hebs edirler Evvelden hebs olunacagini hiss eden er derhal Izzet xanimdan ayrilir Bununla da Izzet Oruczade ve onlarin korpe oglu Yilmaz surgun tehlukesinden xilas olur EserleriSurtku yaglari B 1949 Issledovanie zasitnoy sposobnosti nekotorix protivoiznosnix prisadok Zasita metallov 1976 3 Issledovanie povedeniya masel s razlicnimi kompozisiyami prisadok vo vlajnoy srede Trudi Instituta ximii prisadok AN Azerb SSR 1980 6 Adlar ve mukafatlarTexnika elmleri doktoru 1962 Professor 1962 Azerbaycan SSR emekdar elm ve texnika xadimi 1964 Azerbaycan SSR Dovlet mukafati 1970 Azerbaycan Elmler Akademiyasinin akademiki 1972 Seref nisani ordeni Qirmizi emek bayragi ordeni Lenin ordeni Oktyabr inqilabi ordeniFilmoqrafiyaAbbas Mirze Serifzade film qisametrajli senedli film AzTV arxiv kadrlar Sevil filminde Agasadiq Geraybeyli film 1974 Almaz film 1936 tammetrajli bedii film rol Almaz Bizim qadinlar film 1965 Ismet film 1934 tammetrajli bedii film Letif film 1930 tammetrajli bedii film Mehebbet oyunu film 1935 tammetrajli bedii film Sevil film 1929 Sevil tammetrajli bedii film Solmaz bir bahar kimi film 1979 Istinadlar Gorkemli kimyacilar 2013 07 27 tarixinde Istifade tarixi 2013 09 28 Xamis Muradov Kinofabrikden baslanan yol Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyi C Cabbarli adina Azerbaycanfilm kinostudiyasi Aydin Kazimzade Bizim Azerbaycanfilm 1923 2003 cu iller Baki Mutercim 2004 seh 5 Discovery jurnali N 14 Aydin Kazimzade Iki qadin bir tale MenbeORUCOVA IZZET MIRZEAGA QIZI 2007 09 27 at the Wayback Machine Aydin Kazimzade Iki qadin bir tale Discovery Azerbaijan elmi kutlevi turizm jurnali 14 sentyabr oktyabr Hidayetqizi S Akademik Izzet Orucova Insanliq qadinliq alimlik unvani 525 ci qezet 2012 5 oktyabr seh 7 Zeynalova A Ilklere imza atan xanim I M Orucova haqqinda Tehsil problemleri 2015 24 30 aprel A Meherremov Azerbaycan kimyacilari Baki Universiteti nesriyyati 2017 Xarici kecidler