Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İslam bəy Qəbulzadə (3 may 1879, Qax, Zaqatala dairəsi – 1920, Bakı) — Azərbaycanın ən qabaqcıl maarif işçilərindən və ictimai-siyasi xadimlərindən biri.
| İslam bəy Qəbulzadə | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 may 1879 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1920 |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | güllələnmə |
Həyatı
İslam bəy 3 may 1879-da Zaqatala Dairəsinin Qax kəndində doğulub. 1897-ci ildə Zaqatala 4-sinifli şəhər məktəbini bitirib . İbtidai məktəb müəllimi və türk dili müəllimi adı almaqçün Bakı şəhər birinci gimnaziyasında imtahan verib. Hacı Mirzə Səlim Axundzadənin (1872–1930) bildirdiyinə görə, o, "İstanbulda Rüşdiyyə məktəbində türk dili oxuyub" (ancaq Rusiyada həmin təhsil nəzərə alınmadığına görə sənədlərində bunu göstərməyib). 10 avqust 1905-də Qax normal məktəbinə türk dili müəllimi təyin edilib. 27 sentyabr 1910-da Bakı şəhər 5 saylı rus-türk məktəbinə müəllim əvəzi, 1 aprel 1911-də isə müəllim təyin edilib. İslam bəy 25 avqust 1913-də yaxın qohumu Firuzə xanım Qəbulova (d. 15.10.1896) ilə ailə qurub. Firuzə xanım 1916-da hamiləykən ağır xəstələnib. Onun sonrakı taleyi bizə bəlli deyil, ancaq bilirik ki, İslam bəy sonra Qəntin xanım Qəbulova ilə evlənib və ondan Rüfət adlı yeganə övladı doğulub.
Fəaliyyəti
İslam bəy XX yüzilin başlanğıcındakı ən fəal milli aydınlarımızdandır. O, Azərbaycanda qabaqcıl maarifçi kimi tanınmışdı. Onun "Qəvaidi-lisani-türki" (1902) adlı dərsliyindən Azərbaycan məktəblərində türk dili müəllimləri, "Rəhbəri-hesab" (1910) dərsliyindən isə riyaziyyat müəllimləri uzun illər yararlanıb. Hələ Qaxda dərs deyərkən mətbuatda çoxlu dəyərli yazılarla çıxış edib. Bakıya gəldikdən sonrasa fəaliyyəti daha da genişlənib. 1914-də "Səfa" cəmiyyətinin katibi seçilib. 1917-nin fevralında çarizm devrildikdən sonra Qafqaz qaynar qazana çevrilib. Bu ağır dönəmdə İslam bəy Bakı 5-ci rus-türk məktəbini tərk edərək ata yurduna gəlib və 1917-də müvəqqəti Zaqafqaziya hökuməti (Zaqafqaziya Komissarlığı) onu Zaqatala Dairəsinin komissarı təyin edib. Xatırladım ki, o zaman "komissar" ərazini idarə edən qurumun başçısı deməkdi. Gürcüstan Tarix Arxivindən üzə çıxardığımız bir çox sənədlər İslam bəyin komissar kimi fəaliyyətini, hədsiz mürəkkəb bir dönəmdə Zaqatala bölgəsi əhalisinin mənafeyini bacarıqla qorumasını əks etdirir. 1918-in başlanğıcında Tiflisdə Zaqafqaziya parlamenti – Seym yaradılarkən o, Zaqatala Dairəsindən bir müsavatçı kimi buraya deputat seçilib (28 fevral 1918). Seym öz üzvlərindən onu və Hacı Mirzə Səlim Axundzadə’ni Şəki-Zaqatala bölgəsindəki milli münaqişələri öyrənməyə göndərib. Bu zaman gürcü quldurları onu tutaraq işgəncə veriblər. Bundan sonra İslam bəy bir daha Tiflisə dönməyərək Seym üzvlüyündən çıxıb (8 aprel 1918) və yenə Qaxda müəllimlik edib. Azərbaycan müstəqil olduqdan sonra isə Bakıya gələrək istiqlalımızı möhkəmlətmək yolunda çarpışıb. Maarif Nazirliyi xəttiylə çoxlu faydalı işlər görüb. 2 dekabr 1919-cu ildə Müsavat partiyasının 2-ci qurultayı keçirilərkən o, qurultayın katibi seçilib. Bu qurultayda Zaqatala müsavatçılarının nümayəndəsi kimi təbrik çıxışı söylərkən deyib ki, partiyanın 1-ci qurultayının materialları ermənilər "İsmailiyyə"ni yandıran zaman məhv olsa da o, katib kimi qərarın mətnini qoruyub saxlayıb. Bu məlumatı qurultay alqışlarla qarşılayıb. Cümhuriyyətimiz rus süngüləriylə devrildikdən sonra azadlığımızı qorumaq üçün sinəsini qalxan edən İslam bəyi kommunistlər məhv etdilər. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə "Azərbaycan Cümhuriyyəti" kitabında "istiqlal şəhidləri" adlandırdığı adamlar içərisində onun da adını ayrıca çəkib.
Mənbə
- Ədalət Tahirzadə, Qəbulzadə Abdulla əfəndi İbrahim (Hacıbaba) əfəndi oğlu (1853, Qax-1943, Qax), 525-ci qəzet
Həmçinin bax
İstinadlar
- . 2018-07-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-15.
- Rəsulzadə, Məhəmməd Əmin. (PDF) (az.). Bakı: Elm nəşriyyatı. 1990. 80. Archived from the original on 2022-07-05. İstifadə tarixi: 2023-11-07.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Islam bey Qebulzade 3 may 1879 Qax Zaqatala dairesi 1920 Baki Azerbaycanin en qabaqcil maarif iscilerinden ve ictimai siyasi xadimlerinden biri Islam bey QebulzadeSexsi melumatlarDogum tarixi 3 may 1879 1879 05 03 Dogum yeri Qax Zaqatala dairesi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1920Vefat yeri Baki Baki qezasiVefat sebebi gullelenmeHeyatiIslam bey 3 may 1879 da Zaqatala Dairesinin Qax kendinde dogulub 1897 ci ilde Zaqatala 4 sinifli seher mektebini bitirib Ibtidai mekteb muellimi ve turk dili muellimi adi almaqcun Baki seher birinci gimnaziyasinda imtahan verib Haci Mirze Selim Axundzadenin 1872 1930 bildirdiyine gore o Istanbulda Rusdiyye mektebinde turk dili oxuyub ancaq Rusiyada hemin tehsil nezere alinmadigina gore senedlerinde bunu gostermeyib 10 avqust 1905 de Qax normal mektebine turk dili muellimi teyin edilib 27 sentyabr 1910 da Baki seher 5 sayli rus turk mektebine muellim evezi 1 aprel 1911 de ise muellim teyin edilib Islam bey 25 avqust 1913 de yaxin qohumu Firuze xanim Qebulova d 15 10 1896 ile aile qurub Firuze xanim 1916 da hamileyken agir xestelenib Onun sonraki taleyi bize belli deyil ancaq bilirik ki Islam bey sonra Qentin xanim Qebulova ile evlenib ve ondan Rufet adli yegane ovladi dogulub FealiyyetiIslam bey XX yuzilin baslangicindaki en feal milli aydinlarimizdandir O Azerbaycanda qabaqcil maarifci kimi taninmisdi Onun Qevaidi lisani turki 1902 adli dersliyinden Azerbaycan mekteblerinde turk dili muellimleri Rehberi hesab 1910 dersliyinden ise riyaziyyat muellimleri uzun iller yararlanib Hele Qaxda ders deyerken metbuatda coxlu deyerli yazilarla cixis edib Bakiya geldikden sonrasa fealiyyeti daha da genislenib 1914 de Sefa cemiyyetinin katibi secilib 1917 nin fevralinda carizm devrildikden sonra Qafqaz qaynar qazana cevrilib Bu agir donemde Islam bey Baki 5 ci rus turk mektebini terk ederek ata yurduna gelib ve 1917 de muveqqeti Zaqafqaziya hokumeti Zaqafqaziya Komissarligi onu Zaqatala Dairesinin komissari teyin edib Xatirladim ki o zaman komissar erazini idare eden qurumun bascisi demekdi Gurcustan Tarix Arxivinden uze cixardigimiz bir cox senedler Islam beyin komissar kimi fealiyyetini hedsiz murekkeb bir donemde Zaqatala bolgesi ehalisinin menafeyini bacariqla qorumasini eks etdirir 1918 in baslangicinda Tiflisde Zaqafqaziya parlamenti Seym yaradilarken o Zaqatala Dairesinden bir musavatci kimi buraya deputat secilib 28 fevral 1918 Seym oz uzvlerinden onu ve Haci Mirze Selim Axundzade ni Seki Zaqatala bolgesindeki milli munaqiseleri oyrenmeye gonderib Bu zaman gurcu quldurlari onu tutaraq isgence veribler Bundan sonra Islam bey bir daha Tiflise donmeyerek Seym uzvluyunden cixib 8 aprel 1918 ve yene Qaxda muellimlik edib Azerbaycan musteqil olduqdan sonra ise Bakiya gelerek istiqlalimizi mohkemletmek yolunda carpisib Maarif Nazirliyi xettiyle coxlu faydali isler gorub 2 dekabr 1919 cu ilde Musavat partiyasinin 2 ci qurultayi kecirilerken o qurultayin katibi secilib Bu qurultayda Zaqatala musavatcilarinin numayendesi kimi tebrik cixisi soylerken deyib ki partiyanin 1 ci qurultayinin materiallari ermeniler Ismailiyye ni yandiran zaman mehv olsa da o katib kimi qerarin metnini qoruyub saxlayib Bu melumati qurultay alqislarla qarsilayib Cumhuriyyetimiz rus sunguleriyle devrildikden sonra azadligimizi qorumaq ucun sinesini qalxan eden Islam beyi kommunistler mehv etdiler Mehemmed Emin Resulzade Azerbaycan Cumhuriyyeti kitabinda istiqlal sehidleri adlandirdigi adamlar icerisinde onun da adini ayrica cekib MenbeEdalet Tahirzade Qebulzade Abdulla efendi Ibrahim Hacibaba efendi oglu 1853 Qax 1943 Qax 525 ci qezetHemcinin baxHemzet bey Qebulov SirvanliIstinadlar 2018 07 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 15 Resulzade Mehemmed Emin PDF az Baki Elm nesriyyati 1990 80 Archived from the original on 2022 07 05 Istifade tarixi 2023 11 07