İrbayxan Bəybulatov (çeç. Ирбайхан Адылханович Байбулатов ; 1912, Osmanyurd[d], Xasavyurd rayonu – 26 oktyabr 1943 və ya 1 noyabr 1943, Melitopol, Zaporojya vilayəti) — Sovet Ordusunun zabiti. İkinci Dünya müharibəsi dövründə Qırmızı Orduda baş leytenant və tabor komandiri kimi fəaliyyət göstərmişdir. Ölümündən sonra Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adını almışdır.
İrbayxan Bəybulatov | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1912 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 26 oktyabr 1943 və ya 1 noyabr 1943 |
Vəfat yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Hərbi fəaliyyəti | |
Mənsubiyyəti | Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı |
Qoşun növü | piyada |
Rütbəsi | Baş leytenant |
Komandanlıq edib | |
Döyüşlər | |
Təltifləri | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Erkən həyatı
İrbayxan Bəybulatov 1912-ci ilin mart ayında nın Osmanyurt kəndində, kəndli ailəsində anadan olub. Milliyyəti barədə məlumatlar mübahisəlidir. Bəzi mənbələrdə qumuq mənşəli olduğu qeyd edilsə də, digər mənbələrdə çeçen mənşəli olduğu bildirilir. Milliyyəti barədə qarışıqlığın səbəbi Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adının Nax xalqlarına verilməsini qadağan edən əmr olmuşdur. Bu səbəbdən milliyəti rəsmi sənədlərdə qumuq olaraq yazılır. 1938-ci ildə Qroznı Pedaqoji Məktəbini bitirdikdən sonra doğulduğu kənddə məktəb direktoru işləmişdir.
İkinci Dünya müharibəsi
İrbayxan Bəybulatov Barbarossa əməliyyatı başladıqdan dərhal sonra Sovet Ordusunda hərbi xidmətə başlamışdır. Buynaksk Piyada Məktəbində zabit kimi təhsil almışdır. 1942-ci ildə həmin məktəbdən məzun olmuşdur. 1943-cü ilin yanvarında 690-cı Tüfəng Alayında tabor komandiri təyin edilib. Müharibə dövründə yaralı yoldaşlarının hərbi vəzifələrini üzərinə götürmüşdür. Almanların hücumunu dəf edərkən ağır yaralanmışdır. Sonradan öldüyü elan edildi və ailəsinə bu haqda məlumat verildi. Lakin sağ qaldı və xəstəxanada müəlicə edildi. Bu dövrdə cəsarətinə görə ilə təltif edilmişdir.
İrbayxan Bəybulatov 126-cı Piyada Diviziyasının 1-ci Tüfəng Taborunun komandiri vəzifəsinə təyin edildiyi dövrdə diviziya Melitopol şəhəri uğrunda gərgin döyüşə girdi. Payızdakı döyüşlər zamanı onun taboru şəhərə ilk daxil olan hərbi qüvvələrdən biri olmuşdur. Onun rəhbərlik etdiyi qüvvələr şəhərin kənarından dolanaraq hücuma keçdilər və Alman Hərbi Qüvvələrinə ağır zərbə vurdular. Oktyabr ayının sonunda küçə döyüşləri ilə almanları şəhərin mərkəzi hissəsindən uzaqlaşdırmağa çalışdılar. 19–23 oktyabr tarixləri arasında İrbayxan Bəybulatov tərəfindən 20-dən çox alman əsgəri öldürüldü və iki düşmən tankı sıradan çıxarıldı. Həmçinin bu dövrdə onun rəhbərlik etdiyi tabor tərəfindən 7 tank sıradan çıxarıldı və təxminən 1000 alman əsgəri öldürüldü. Taborun iştirakı ilə 19 düşmən hücumu dəf edildi və eyni sayda hücum nöqtəsi məhv edildi. Ona Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adının verilməsinə bir həftədən az müddət qalmış, 26 oktyabr 1943-cü ildə həlak oldu.
İstinadlar
- Енциклопедія сучасної України (ukr.). Інститут енциклопедичних досліджень НАН України, 2001.
- "официальный сайт Администрации Османюртовского сельсовета". османюрт.рф. 2022-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-12.
- Центральный архив Министерства Обороны РФ, Ф.33, оп.793756, ед.хр.4, № 150001835
- Народы Чеченской Республики в Великой Отечественной войне, 1941–1945 годов: материалы Всероссийской научно-практической конференции, посвященной 65-летию Победы в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг. — Грозный: Академия Наук Чеченской Республики. Ибрагимов М.-Р. А., 2010, С. 269–277
- "Рота Байбулатова отразила более 10 атак гитлеровцев". rus4all.ru (rus). 2015-04-28. İstifadə tarixi: 2019-03-12.[ölü keçid]
- Kargapoltsev, Sergey. "Байбулатов Ирбайхан Адылханович". warheroes.ru (rus). 2012-05-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-12.
- "Ирбайхан Адельханович Бейбулатов". ИА Чеченинфо (rus). 2021-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-12.
Ədəbiyyat
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1987. — Т. 1 /Абаев — Любичев/. — 911 с. — 100 000 экз. — ISBN отс., Рег. № в РКП 87-95382.
- Золотые Звёзды Чечено-Ингушетии. — Гр.: Чечено-Ингушское кн. изд., 1985.
- Пономарёва И. З., Севостьянов М. П. Памяти вечной достойны. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1987. — 120 с. — 15 000 экз.
Xarici keçidlər
- Очерк Н. Шипулина «Герои не умирают». (Yoxlanılıb 15 oktyabr 2010)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Irbayxan Beybulatov cec Irbajhan Adylhanovich Bajbulatov 1912 Osmanyurd d Xasavyurd rayonu 26 oktyabr 1943 ve ya 1 noyabr 1943 Melitopol Zaporojya vilayeti Sovet Ordusunun zabiti Ikinci Dunya muharibesi dovrunde Qirmizi Orduda bas leytenant ve tabor komandiri kimi fealiyyet gostermisdir Olumunden sonra Sovet Ittifaqi Qehremani adini almisdir Irbayxan BeybulatovSexsi melumatlarDogum tarixi 1912Dogum yeri Osmanyurd d Xasavyurd rayonu SSRIVefat tarixi 26 oktyabr 1943 1943 10 26 ve ya 1 noyabr 1943 1943 11 01 Vefat yeri Melitopol Zaporojya vilayeti Ukrayna SSR SSRIVetendasligi SSRIHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Sovet Sosialist Respublikalari IttifaqiQosun novu piyadaRutbesi Bas leytenantKomandanliq edib TaborDoyusler Boyuk Veten muharibesiTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarErken heyatiIrbayxan Beybulatov 1912 ci ilin mart ayinda nin Osmanyurt kendinde kendli ailesinde anadan olub Milliyyeti barede melumatlar mubahiselidir Bezi menbelerde qumuq menseli oldugu qeyd edilse de diger menbelerde cecen menseli oldugu bildirilir Milliyyeti barede qarisiqligin sebebi Sovet Ittifaqi Qehremani adinin Nax xalqlarina verilmesini qadagan eden emr olmusdur Bu sebebden milliyeti resmi senedlerde qumuq olaraq yazilir 1938 ci ilde Qrozni Pedaqoji Mektebini bitirdikden sonra doguldugu kendde mekteb direktoru islemisdir Ikinci Dunya muharibesiIrbayxan Beybulatov Barbarossa emeliyyati basladiqdan derhal sonra Sovet Ordusunda herbi xidmete baslamisdir Buynaksk Piyada Mektebinde zabit kimi tehsil almisdir 1942 ci ilde hemin mektebden mezun olmusdur 1943 cu ilin yanvarinda 690 ci Tufeng Alayinda tabor komandiri teyin edilib Muharibe dovrunde yarali yoldaslarinin herbi vezifelerini uzerine goturmusdur Almanlarin hucumunu def ederken agir yaralanmisdir Sonradan olduyu elan edildi ve ailesine bu haqda melumat verildi Lakin sag qaldi ve xestexanada muelice edildi Bu dovrde cesaretine gore Qirmizi Ulduz ordeni ile teltif edilmisdir Irbayxan Beybulatov 126 ci Piyada Diviziyasinin 1 ci Tufeng Taborunun komandiri vezifesine teyin edildiyi dovrde diviziya Melitopol seheri ugrunda gergin doyuse girdi Payizdaki doyusler zamani onun taboru sehere ilk daxil olan herbi quvvelerden biri olmusdur Onun rehberlik etdiyi quvveler seherin kenarindan dolanaraq hucuma kecdiler ve Alman Herbi Quvvelerine agir zerbe vurdular Oktyabr ayinin sonunda kuce doyusleri ile almanlari seherin merkezi hissesinden uzaqlasdirmaga calisdilar 19 23 oktyabr tarixleri arasinda Irbayxan Beybulatov terefinden 20 den cox alman esgeri olduruldu ve iki dusmen tanki siradan cixarildi Hemcinin bu dovrde onun rehberlik etdiyi tabor terefinden 7 tank siradan cixarildi ve texminen 1000 alman esgeri olduruldu Taborun istiraki ile 19 dusmen hucumu def edildi ve eyni sayda hucum noqtesi mehv edildi Ona Sovet Ittifaqi Qehremani adinin verilmesine bir hefteden az muddet qalmis 26 oktyabr 1943 cu ilde helak oldu IstinadlarEnciklopediya suchasnoyi Ukrayini ukr Institut enciklopedichnih doslidzhen NAN Ukrayini 2001 ISBN 966 02 2075 8 oficialnyj sajt Administracii Osmanyurtovskogo selsoveta osmanyurt rf 2022 04 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 12 Centralnyj arhiv Ministerstva Oborony RF F 33 op 793756 ed hr 4 150001835 Narody Chechenskoj Respubliki v Velikoj Otechestvennoj vojne 1941 1945 godov materialy Vserossijskoj nauchno prakticheskoj konferencii posvyashennoj 65 letiyu Pobedy v Velikoj Otechestvennoj vojne 1941 1945 gg Groznyj Akademiya Nauk Chechenskoj Respubliki Ibragimov M R A 2010 S 269 277 Rota Bajbulatova otrazila bolee 10 atak gitlerovcev rus4all ru rus 2015 04 28 Istifade tarixi 2019 03 12 olu kecid Kargapoltsev Sergey Bajbulatov Irbajhan Adylhanovich warheroes ru rus 2012 05 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 12 Irbajhan Adelhanovich Bejbulatov IA Checheninfo rus 2021 12 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 03 12 EdebiyyatGeroi Sovetskogo Soyuza Kratkij biograficheskij slovar Pred red kollegii I N Shkadov M Voenizdat 1987 T 1 Abaev Lyubichev 911 s 100 000 ekz ISBN ots Reg v RKP 87 95382 Zolotye Zvyozdy Checheno Ingushetii Gr Checheno Ingushskoe kn izd 1985 Ponomaryova I Z Sevostyanov M P Pamyati vechnoj dostojny Gr Checheno Ingushskoe knizhnoe izdatelstvo 1987 120 s 15 000 ekz Xarici kecidlerOcherk N Shipulina Geroi ne umirayut Yoxlanilib 15 oktyabr 2010