Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İqtisadi millətçilik (ing. Economic nationalism) — bir ölkənin iqtisadi maraqlarını qorumağa və gücləndirməyə yönəlmiş siyasət və yanaşma. Bu konsepsiya, adətən, daxili istehsalın təşviq edilməsini, xarici təsirlərin məhdudlaşdırılmasını və milli iqtisadiyyatın müstəqilliyinin təmin edilməsini nəzərdə tutur. İqtisadi millətçilik tez-tez proteksionizm siyasəti ilə əlaqələndirilir, çünki bu yanaşma gömrük rüsumlarının artırılması, xarici malların idxalına məhdudiyyətlər qoyulması və yerli istehsalçıların subsidiyalarla dəstəklənməsi kimi tədbirləri əhatə edir.
Tarixi
İqtisadi millətçiliyin kökləri dövlətlərin iqtisadi maraqlarını qorumaq üçün ticarət və istehsal siyasətlərinə üstünlük verdiyi erkən dövrlərə dayanır. Bu yanaşma xüsusilə merkantilizm dövründə (XVI-XVIII əsrlər) diqqət çəkmişdir. Merkantilizm milli sərvətin qorunması və artırılması məqsədilə xarici ticarət balansının müsbət olması üçün ixracın təşviqi və idxalın məhdudlaşdırılmasını əsas götürürdü. Avropa dövlətləri bu dövrdə daxili istehsalı qorumaq üçün proteksionist siyasətlər tətbiq edərək öz koloniyalarının resurslarını idarə etməyə çalışırdılar.
XIX əsrdə iqtisadi millətçilik, xüsusilə Alman filosofu Fridrix Listin fikirləri ilə nəzərəçarpacaq dərəcədə inkişaf etdi. List, sərbəst ticarət əvəzinə, dövlətin iqtisadi inkişafda fəal rol oynamasını müdafiə edirdi. Onun nəzəriyyəsinə görə, yeni inkişaf edən iqtisadiyyatlar güclü xarici rəqabətdən qorunmalı və sənayelərini inkişaf etdirmək üçün proteksionist tədbirlər görməlidir. Bu yanaşma sənaye inqilabı dövründə bir çox ölkədə, xüsusilə ABŞ və Almaniyada, milli iqtisadiyyatların qurulmasında əsas rol oynadı.
XX əsrdə iqtisadi millətçilik yeni formalarda ortaya çıxdı. 1930-cu illərdə Böyük Depressiya zamanı bir çox ölkə idxalı məhdudlaşdıran proteksionist siyasətlər tətbiq edərək milli iqtisadiyyatlarını qorumağa çalışdı. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra isə qloballaşma və sərbəst ticarət siyasətlərinin yayılmasına baxmayaraq, iqtisadi millətçilik müxtəlif formalarda davam etdi. XXI əsrdə bu yanaşma Brexit, ABŞ-Çin ticarət müharibəsi və digər proteksionist siyasətlər fonunda yenidən aktuallıq qazanıb. Bu, qloballaşmanın gətirdiyi çağırışlara qarşı bir reaksiyanı əks etdirir və dövlətlərin milli iqtisadi maraqları qorumağa davam etdiyini göstərir.
Fəlsəfə
İqtisadi millətçiliyin fəlsəfi əsaslarını izləmək çətindir, çünki bu ideologiya uzun tarixi ərzində müxtəlif qruplar üçün unikal cazibəyə malik olmuşdur. Onun ümumi olaraq dörd əsas dayağı siyasi, mədəni, iqtisadi və sosial köklərindən irəli gəlir. Bu dörd dayağın detallarında bir millətin statusundan asılı olaraq fərqliliklər olsa da, ümumiyyətlə bir millətin statusu və iqtisadi sabitliyi digər məsələlərə üstünlük təşkil edir. XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində bu, proteksionizmə (müdafiəçi iqtisadi siyasət), hökumətin artan roluna və hətta müstəmləkəçiliyə vurğu demək idi, çünki müstəmləkə edilmiş bir ölkənin mədəniyyətini və inanclarını dəyişdirmək vasitəsi kimi istifadə olunurdu.
Müsbət və mənfi cəhətləri
İqtisadi millətçilik milli iqtisadiyyatın inkişafına və daxili bazarların qorunmasına kömək edə bilər. Bu yanaşma iş yerlərinin yaradılmasını, daxili istehsalın genişlənməsini və iqtisadi müstəqilliyin gücləndirilməsini təşviq edir. Lakin bunun mənfi təsirləri də var. Xarici investisiyaların azalması, istehlakçılar üçün qiymətlərin artması və beynəlxalq ticarət əlaqələrinin zəifləməsi iqtisadi millətçilik siyasətinin mənfi nəticələrindən biridir. Bu yanaşma, xüsusən də qloballaşan dünyada, beynəlxalq rəqabət qabiliyyətinə mane ola bilər.
Müasir dünyada iqtisadi millətçilik
Son illərdə iqtisadi millətçilik bir çox ölkədə yenidən aktuallaşıb. ABŞ-da "Amerikanı Yenidən Böyük Edək" şüarı ilə Donald Tramp administrasiyasının proteksionist siyasətləri və Çin ilə ticarət müharibəsi buna misal ola bilər. Avropada isə Brexit iqtisadi millətçiliyin başqa bir nümunəsi kimi qiymətləndirilir. Bütün bu hadisələr göstərir ki, qloballaşmaya baxmayaraq, bir çox ölkə hələ də milli iqtisadiyyatlarını prioritet hesab edir və öz iqtisadi müstəqilliyini qorumağa çalışır.
İstinadlar
- "To the barricades". The Economist. 2 March 2006. İstifadə tarixi: 22 May 2018.
- Gilpin, Robert. The Political Economy of International Relations (ingilis). Princeton University Press. 1987. 31–34. ISBN .
- Helleiner, Eric. "The Diversity of Economic Nationalism". New Political Economy. 26 (2). 2021: 229–238. doi:10.1080/13563467.2020.1841137. ISSN 1356-3467.
- Levi-Faur, David. "Economic nationalism: from Friedrich List to Robert Reich". Review of International Studies (ingilis). 23 (3). 1997: 359–370. doi:10.1017/S0260210597003598. ISSN 1469-9044.
- Buell, Raymond Leslie. International Relations (ingilis). H. Holt. 1929. 95–120.
- Helleiner, Eric. The Neomercantilists: A Global Intellectual History (ingilis). Cornell University Press. 2021. ISBN .
- "French economic nationalism: Colbert was here". The Economist. 23 March 2006. İstifadə tarixi: 22 May 2018.
- Callaghan, Helen; Lagneau-Ymonet, Paul. "The Phantom of Palais Brongniart: "Economic Patriotism" and the Paris Stock Exchange" (PDF). MPIfG Discussion Paper 10/14. December 2010: 6. 4 August 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 May 2018.
- Liuhto, Kari. "Genesis of Economic Nationalism in Russia" (PDF). University of Turku. March 2008. 23 May 2018 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 May 2018.
- Rutland, Peter. The place of economics in Russian national identity debates // Pål Kolstø; Helge Blakkisrud (redaktorlar ). The New Russian Nationalism: Imperialism, Ethnicity and Authoritarianism 2000–2015. Edinburgh University Press. 2016. səh. 348. ISBN . JSTOR 10.3366/j.ctt1bh2kk5.19.
- Bump, Philip. "'Economic patriotism': Explaining the vague, finger-wagging, immortal phrase". The Washington Post. 2014-07-17. İstifadə tarixi: 2018-05-24.
- Safire, William. "The Year of Dee-fense". The New York Times. 19 September 1985. İstifadə tarixi: 24 May 2018.
- Imad Moosa. The US-China Trade Dispute: Facts, Figures and Myths. Edward Elgar Publishing. 1 January 2012. səh. 62. ISBN .
- de Rosa, Luigi. "Economic Nationalism in Italy". Faculty of Maritime Economics: 537–574.
- Schulz, Max-Stephen; Wolf, Nikolaus. "Economic nationalism and economic integration: the Austro-Hungarian Empire in the late nineteenth century" (PDF). The Economic History Review. 65 (2). May 2012: 652–674. doi:10.1111/j.1468-0289.2010.00587.x.
- Simon, William E. "The Financial Conference on Inflation, Washington, D.C., September 20, 1974". 1974.
- Abbas, Ali. "Economic Nationalism". Journal of Competitiveness Studies. 25.
- Helleiner, Eric, Bukovansky, Mlada; Keene, Edward; Reus-Smit, Christian; Spanu, Maja (redaktorlar ), "Regulating Commerce", The Oxford Handbook of History and International Relations (ingilis), Oxford University Press, 2023, 334–C23P112, doi:10.1093/oxfordhb/9780198873457.013.22, ISBN
- Suesse, Marvin, redaktor"The Birth of the National Economy in Europe, 1789–1860", The Nationalist Dilemma: A Global History of Economic Nationalism, 1776–Present, Cambridge University Press, 2023, 44–75, ISBN
- Notz, William. "Frederick List in America". The American Economic Review. 16. June 1926: 249–266.
- Capron, Laurence; Guillén, Mauro. "Fighting economic nationalism in deals". Financial Times. 12 October 2006. İstifadə tarixi: 22 May 2018.
- "Don't take the high roads". The Economist. 7 August 2006. İstifadə tarixi: 22 May 2018.
Ədəbiyyat
- Baker, David, "The political economy of fascism: Myth or reality, or myth and reality?", New Political Economy, 11 (2), 2006: 227–250, doi:10.1080/13563460600655581(a review of economic nationalism as manifested under the various forms of generic fascism)
- Buell, Raymond Leslie. 1925. "Economic Nationalism." in International Relations. H. Holt.
- Fetzer, T. (2020). Nationalism and Economy. Nationalities Papers.
- Suesse, Marvin (2023). The Nationalist Dilemma: A Global History of Economic Nationalism, 1776–Present. Cambridge University Press.
Xarici keçidlər
![image]()
Vikianbarda İqtisadi millətçilik ilə əlaqəli mediafayllar var.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iqtisadi milletcilik ing Economic nationalism bir olkenin iqtisadi maraqlarini qorumaga ve guclendirmeye yonelmis siyaset ve yanasma Bu konsepsiya adeten daxili istehsalin tesviq edilmesini xarici tesirlerin mehdudlasdirilmasini ve milli iqtisadiyyatin musteqilliyinin temin edilmesini nezerde tutur Iqtisadi milletcilik tez tez proteksionizm siyaseti ile elaqelendirilir cunki bu yanasma gomruk rusumlarinin artirilmasi xarici mallarin idxalina mehdudiyyetler qoyulmasi ve yerli istehsalcilarin subsidiyalarla desteklenmesi kimi tedbirleri ehate edir TarixiIqtisadi milletciliyin kokleri dovletlerin iqtisadi maraqlarini qorumaq ucun ticaret ve istehsal siyasetlerine ustunluk verdiyi erken dovrlere dayanir Bu yanasma xususile merkantilizm dovrunde XVI XVIII esrler diqqet cekmisdir Merkantilizm milli servetin qorunmasi ve artirilmasi meqsedile xarici ticaret balansinin musbet olmasi ucun ixracin tesviqi ve idxalin mehdudlasdirilmasini esas gotururdu Avropa dovletleri bu dovrde daxili istehsali qorumaq ucun proteksionist siyasetler tetbiq ederek oz koloniyalarinin resurslarini idare etmeye calisirdilar XIX esrde iqtisadi milletcilik xususile Alman filosofu Fridrix Listin fikirleri ile nezerecarpacaq derecede inkisaf etdi List serbest ticaret evezine dovletin iqtisadi inkisafda feal rol oynamasini mudafie edirdi Onun nezeriyyesine gore yeni inkisaf eden iqtisadiyyatlar guclu xarici reqabetden qorunmali ve senayelerini inkisaf etdirmek ucun proteksionist tedbirler gormelidir Bu yanasma senaye inqilabi dovrunde bir cox olkede xususile ABS ve Almaniyada milli iqtisadiyyatlarin qurulmasinda esas rol oynadi XX esrde iqtisadi milletcilik yeni formalarda ortaya cixdi 1930 cu illerde Boyuk Depressiya zamani bir cox olke idxali mehdudlasdiran proteksionist siyasetler tetbiq ederek milli iqtisadiyyatlarini qorumaga calisdi Ikinci Dunya Muharibesinden sonra ise qloballasma ve serbest ticaret siyasetlerinin yayilmasina baxmayaraq iqtisadi milletcilik muxtelif formalarda davam etdi XXI esrde bu yanasma Brexit ABS Cin ticaret muharibesi ve diger proteksionist siyasetler fonunda yeniden aktualliq qazanib Bu qloballasmanin getirdiyi cagirislara qarsi bir reaksiyani eks etdirir ve dovletlerin milli iqtisadi maraqlari qorumaga davam etdiyini gosterir FelsefeIqtisadi milletciliyin felsefi esaslarini izlemek cetindir cunki bu ideologiya uzun tarixi erzinde muxtelif qruplar ucun unikal cazibeye malik olmusdur Onun umumi olaraq dord esas dayagi siyasi medeni iqtisadi ve sosial koklerinden ireli gelir Bu dord dayagin detallarinda bir milletin statusundan asili olaraq ferqlilikler olsa da umumiyyetle bir milletin statusu ve iqtisadi sabitliyi diger meselelere ustunluk teskil edir XIX esrin sonlari ve XX esrin evvellerinde bu proteksionizme mudafieci iqtisadi siyaset hokumetin artan roluna ve hetta mustemlekeciliye vurgu demek idi cunki mustemleke edilmis bir olkenin medeniyyetini ve inanclarini deyisdirmek vasitesi kimi istifade olunurdu Musbet ve menfi cehetleriIqtisadi milletcilik milli iqtisadiyyatin inkisafina ve daxili bazarlarin qorunmasina komek ede biler Bu yanasma is yerlerinin yaradilmasini daxili istehsalin genislenmesini ve iqtisadi musteqilliyin guclendirilmesini tesviq edir Lakin bunun menfi tesirleri de var Xarici investisiyalarin azalmasi istehlakcilar ucun qiymetlerin artmasi ve beynelxalq ticaret elaqelerinin zeiflemesi iqtisadi milletcilik siyasetinin menfi neticelerinden biridir Bu yanasma xususen de qloballasan dunyada beynelxalq reqabet qabiliyyetine mane ola biler Muasir dunyada iqtisadi milletcilikSon illerde iqtisadi milletcilik bir cox olkede yeniden aktuallasib ABS da Amerikani Yeniden Boyuk Edek suari ile Donald Tramp administrasiyasinin proteksionist siyasetleri ve Cin ile ticaret muharibesi buna misal ola biler Avropada ise Brexit iqtisadi milletciliyin basqa bir numunesi kimi qiymetlendirilir Butun bu hadiseler gosterir ki qloballasmaya baxmayaraq bir cox olke hele de milli iqtisadiyyatlarini prioritet hesab edir ve oz iqtisadi musteqilliyini qorumaga calisir Istinadlar To the barricades The Economist 2 March 2006 Istifade tarixi 22 May 2018 Gilpin Robert The Political Economy of International Relations ingilis Princeton University Press 1987 31 34 ISBN 978 0 691 02262 8 Helleiner Eric The Diversity of Economic Nationalism New Political Economy 26 2 2021 229 238 doi 10 1080 13563467 2020 1841137 ISSN 1356 3467 Levi Faur David Economic nationalism from Friedrich List to Robert Reich Review of International Studies ingilis 23 3 1997 359 370 doi 10 1017 S0260210597003598 ISSN 1469 9044 Buell Raymond Leslie International Relations ingilis H Holt 1929 95 120 Helleiner Eric The Neomercantilists A Global Intellectual History ingilis Cornell University Press 2021 ISBN 978 1 5017 6014 3 French economic nationalism Colbert was here The Economist 23 March 2006 Istifade tarixi 22 May 2018 Callaghan Helen Lagneau Ymonet Paul The Phantom of Palais Brongniart Economic Patriotism and the Paris Stock Exchange PDF MPIfG Discussion Paper 10 14 December 2010 6 4 August 2020 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 May 2018 Liuhto Kari Genesis of Economic Nationalism in Russia PDF University of Turku March 2008 23 May 2018 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 May 2018 Rutland Peter The place of economics in Russian national identity debates Pal Kolsto Helge Blakkisrud redaktorlar The New Russian Nationalism Imperialism Ethnicity and Authoritarianism 2000 2015 Edinburgh University Press 2016 seh 348 ISBN 978 1 4744 1042 7 JSTOR 10 3366 j ctt1bh2kk5 19 Bump Philip Economic patriotism Explaining the vague finger wagging immortal phrase The Washington Post 2014 07 17 Istifade tarixi 2018 05 24 Safire William The Year of Dee fense The New York Times 19 September 1985 Istifade tarixi 24 May 2018 Imad Moosa The US China Trade Dispute Facts Figures and Myths Edward Elgar Publishing 1 January 2012 seh 62 ISBN 978 1 78100 155 4 de Rosa Luigi Economic Nationalism in Italy Faculty of Maritime Economics 537 574 Schulz Max Stephen Wolf Nikolaus Economic nationalism and economic integration the Austro Hungarian Empire in the late nineteenth century PDF The Economic History Review 65 2 May 2012 652 674 doi 10 1111 j 1468 0289 2010 00587 x Simon William E The Financial Conference on Inflation Washington D C September 20 1974 1974 Abbas Ali Economic Nationalism Journal of Competitiveness Studies 25 Helleiner Eric Bukovansky Mlada Keene Edward Reus Smit Christian Spanu Maja redaktorlar Regulating Commerce The Oxford Handbook of History and International Relations ingilis Oxford University Press 2023 334 C23P112 doi 10 1093 oxfordhb 9780198873457 013 22 ISBN 978 0 19 887345 7 Suesse Marvin redaktor The Birth of the National Economy in Europe 1789 1860 The Nationalist Dilemma A Global History of Economic Nationalism 1776 Present Cambridge University Press 2023 44 75 ISBN 978 1 108 83138 3 Notz William Frederick List in America The American Economic Review 16 June 1926 249 266 Capron Laurence Guillen Mauro Fighting economic nationalism in deals Financial Times 12 October 2006 Istifade tarixi 22 May 2018 Don t take the high roads The Economist 7 August 2006 Istifade tarixi 22 May 2018 EdebiyyatBaker David The political economy of fascism Myth or reality or myth and reality New Political Economy 11 2 2006 227 250 doi 10 1080 13563460600655581 a review of economic nationalism as manifested under the various forms of generic fascism Buell Raymond Leslie 1925 Economic Nationalism in International Relations H Holt Fetzer T 2020 Nationalism and Economy Nationalities Papers Suesse Marvin 2023 The Nationalist Dilemma A Global History of Economic Nationalism 1776 Present Cambridge University Press Xarici kecidlerVikianbarda Iqtisadi milletcilik ile elaqeli mediafayllar var