Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnzibati-ərazi vahidi — dövlət müstəqilliyi olmayan dövlətin inzibati-ərazi bölgüsünün struktur elementi. Fərqli dövlətlərdə fərqli dövrlərdə müxtəlif inzibati-ərazi vahidi adları mövcud idi. Mövcud olan sosial- iqtisadi münasibətlərin dəyişməsi ilə birgə dövlətin inzibati ərazi quruluşu da dəyişmişdir. Hakimiyyətə gələn sinif özünə xas olan dövlət quruluşunu və ona uyğun inzibati ərazi bölgüsünü yaratmışdır.
Tarixdə
Azərbaycanda ictimai quruluş dövlətlər, əmirliklər, bəylərbəyiklər, xanlıqlar, sultanlıqlar, vilayətlər, əyalətlər, quberniyalar, qəzalar, dairələr, mahallar və rayonlardan ibarət olmaqla bir neçə dəfə köklü surətdə dəyişmişdir. XVIII əsrin sonu, XIX əsrin əvvəllərində bir çox xırda xanlıqlar və sultanlıqlar digərləri ilə birləşmişdi. Azərbaycanı öz təsir dairəsinə salmaq uğrunda aparılan rəqabət nəticəsində 1801-1828-ci illər ərzində Azərbaycan bir sıra imperiyaların təcavüzlərinə məruz qalmışdır.
1801-1804-cü illərdə Gəncə, Qarabağ, Şəki və Şirvan xanlıqları, habelə Borçalı, Qazax, Şəmsəddil və Tabasaran sultanlıqları və Car-Balakən camaatlığı Rusiya imperiyası tərəfindən işğal edildi. Gəncə şəhərinin adı dəyişdirilərək Yelizavetpol adlandırıldı. 1805-1806-cı illərdə Azərbaycanın Dərbənd, Qarabağ və Quba xanlıqları Rusiyaya ilhaq edildi.
1813-cü ildə Rusiya ilə İran arasında imzalanmış Gülüstan müqaviləsi əsasında Azərbaycan İran ilə Rusiya arasında bölünərək İrəvan və Naxçıvan xanlıqları istisna olmaqla, Araz çayından şimal hissəsində yerləşən Azərbaycan torpaqları Rusiyanın tərkibinə verildi.
1827-ci ildə Azərbaycanın İrəvan və Naxçıvan xanlıqları da Rusiyanın tərkibinə daxil edildi. XIX əsrin əvvəllərində Şimali Azərbaycan xanlıqları 6 əyalətə (Bakı, Quba, Şəki, Şirvan, Qarabağ, Talış), 2 dairəyə (Yelizavetpol, Car-Balakən) və 2 distansiyaya (Qazax, Şəmşəddil) bölünmüşdü. İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarının ərazisində isə Rusiya çarı I Nikolayın fərmanı ilə 21 mart 1828-ci ildə “Erməni vilayəti” yaradılmışdı. 1840-cı ildə ”Erməni vilayəti” buraxılmış, əvəzində təşkil edilən İrəvan qəzası Gürcü-İmereti quberniyasının tərkibinə daxil edilmişdi. 1 yanvar 1841-ci ildən Zaqafqaziyada inzibati islahat qanununa (10 aprel 1840) müvafiq olaraq bu bölgələr Gürcü – İmereti quberniyasına (mərkəzi - Tiflis) və mərkəzi Şamaxı olmaqla Kaspi (Xəzər) vilayətinə bölündü. Kaspi vilayətinə Şamaxı, Şuşa, Şəki (Nuxa), Lənkəran, Bakı, Quba, Dərbənd qəzaları daxil idi. Azərbaycanın Yelizavetpol (Qazax və Şəmşəddil qəzaları daxil olmaqla), Balakən (keçmiş Car-Balakən dairəsi) və Naxçıvan (Ordubad dairəsi ilə birlikdə) torpaqları Gürcü-İmereti quberniyasının tərkibinə daxil edilmişdi.
İstinadlar
- "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsi PREZİDENT KİTABXANASI" (PDF). 2016-03-06 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-02-05.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Inzibati erazi vahidi dovlet musteqilliyi olmayan dovletin inzibati erazi bolgusunun struktur elementi Ferqli dovletlerde ferqli dovrlerde muxtelif inzibati erazi vahidi adlari movcud idi Movcud olan sosial iqtisadi munasibetlerin deyismesi ile birge dovletin inzibati erazi qurulusu da deyismisdir Hakimiyyete gelen sinif ozune xas olan dovlet qurulusunu ve ona uygun inzibati erazi bolgusunu yaratmisdir TarixdeAzerbaycanda ictimai qurulus dovletler emirlikler beylerbeyikler xanliqlar sultanliqlar vilayetler eyaletler quberniyalar qezalar daireler mahallar ve rayonlardan ibaret olmaqla bir nece defe koklu suretde deyismisdir XVIII esrin sonu XIX esrin evvellerinde bir cox xirda xanliqlar ve sultanliqlar digerleri ile birlesmisdi Azerbaycani oz tesir dairesine salmaq ugrunda aparilan reqabet neticesinde 1801 1828 ci iller erzinde Azerbaycan bir sira imperiyalarin tecavuzlerine meruz qalmisdir 1801 1804 cu illerde Gence Qarabag Seki ve Sirvan xanliqlari habele Borcali Qazax Semseddil ve Tabasaran sultanliqlari ve Car Balaken camaatligi Rusiya imperiyasi terefinden isgal edildi Gence seherinin adi deyisdirilerek Yelizavetpol adlandirildi 1805 1806 ci illerde Azerbaycanin Derbend Qarabag ve Quba xanliqlari Rusiyaya ilhaq edildi 1813 cu ilde Rusiya ile Iran arasinda imzalanmis Gulustan muqavilesi esasinda Azerbaycan Iran ile Rusiya arasinda bolunerek Irevan ve Naxcivan xanliqlari istisna olmaqla Araz cayindan simal hissesinde yerlesen Azerbaycan torpaqlari Rusiyanin terkibine verildi 1827 ci ilde Azerbaycanin Irevan ve Naxcivan xanliqlari da Rusiyanin terkibine daxil edildi XIX esrin evvellerinde Simali Azerbaycan xanliqlari 6 eyalete Baki Quba Seki Sirvan Qarabag Talis 2 daireye Yelizavetpol Car Balaken ve 2 distansiyaya Qazax Semseddil bolunmusdu Irevan ve Naxcivan xanliqlarinin erazisinde ise Rusiya cari I Nikolayin fermani ile 21 mart 1828 ci ilde Ermeni vilayeti yaradilmisdi 1840 ci ilde Ermeni vilayeti buraxilmis evezinde teskil edilen Irevan qezasi Gurcu Imereti quberniyasinin terkibine daxil edilmisdi 1 yanvar 1841 ci ilden Zaqafqaziyada inzibati islahat qanununa 10 aprel 1840 muvafiq olaraq bu bolgeler Gurcu Imereti quberniyasina merkezi Tiflis ve merkezi Samaxi olmaqla Kaspi Xezer vilayetine bolundu Kaspi vilayetine Samaxi Susa Seki Nuxa Lenkeran Baki Quba Derbend qezalari daxil idi Azerbaycanin Yelizavetpol Qazax ve Semseddil qezalari daxil olmaqla Balaken kecmis Car Balaken dairesi ve Naxcivan Ordubad dairesi ile birlikde torpaqlari Gurcu Imereti quberniyasinin terkibine daxil edilmisdi Istinadlar Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Isler Idaresi PREZIDENT KITABXANASI PDF 2016 03 06 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 02 05