Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İnquş mahalı — Rusiya imperiyası, Terek vilayətinin 1860–1870-ci illərdə mövcud olan inzibati ərazi vahidi.
| İnquş mahalı | |
|---|---|
| Ölkə |  Rusiya İmperiyası |
| Mərkəzi | Vladiqafqaz |
| Yaradılıb | 1860 |
| Ləğv edilib | 1870 |
| Sahəsi | 4109 km² |
| Əhalisi | 32 315 (1870) |
| Xəritə | |
 | |
Coğrafi yerləşməsi
Şimali Qafqazın mərkəzi hissəsində, müasir İnquşetiya ərazisini, Şimali Osetiyanın Priqorodnı rayonunun bir hissəsini və Çeçenistan Respublikası, Açxoy-Martan rayonunun bir hissəsini əhatə edən Terek, Sunja, Assa və Fortanqa çaylarının hövzəsində yerləşən rayon idi.
Sərhədləri şimal-qərbdə Kurp dağlığı boyunca Nalçik rayonu ilə, cənub-qərbdə və şimalda Terek çayı boyunca Osetiya rayonu və Stavropol diyarı ilə, şərqdə Arqun mahalı ilə Fortanqa çayı boyunca, cənubda Tiflis quberniyası ilə Qafqaz silsiləsi boyunca uzanırdı.
Tarixi
Mahal 1860-cı ildə quruldu. XIX əsrin 1860-cı ilinə qədər Şimali Qafqazın dağ əhalisi Qafqaz xəttinin Sol (Şimal-Şərqi Qafqaz) və Sağ (Şimali-Qərbi Qafqaz) hərbi rəhbərliklərinə tabe idi. Mülki idarəetmə yalnız Stavropol əyalətində idi. Qafqaz müharibəsi bitdikdən sonra Qafqazın hərbi idarəsi ləğv edildi. 1860-cı ildə Şimali Qafqazın bütün ərazisi Stavropol vilayəti, Kuban, Terek və Dağıstan vilayətlərinə bölündü. Terek vilayəti 8 rayondan: Kabarda, Osetiya, İnquş, Arqun, Çeçen, İçkeriya və Kumıkdan ibarət idi.
İnquş rayonunun inzibati mərkəzi Osetiya rayonu ilə birlikdə Vladiqafqaz idi. İnquş rayonu üç hissədən: Nazranovski, Psedaxi və Qorskidən ibarət idi. 1864–1865-ci illərdə İnquşetiya düzünün əhəmiyyətli torpaqları, üzərində kazak kəndləri tikildikdən sonra birbaşa Terek Kazak ordusuna tabe edildi. 1866-cı ildə Meredji və Akki cəmiyyətlərinin ərazisi İnquş rayonunun Qorski hissəsindən ayrıldı və Arqun rayonunun rəhbərliyinə tabe edildi.
1870-ci ildə, İnquş mahalı, Sunja kazak kəndləri ilə birlikdə, Osetiya rayonu ilə birlikdə qərbdə Urux çayından şərqdə Fortanqa çayına qədər geniş bir ərazini əhatə edən bir Vladiqafqaz rayonuna birləşdirildi.
2 fevral 1870-ci ildə İnquş rayonunda əkinçilik ferması və məktəbi qurmaq üçün layihə təsdiq edildi.
1888-ci ildə, İnquş mahalının torpaqları, Sunja üzərindəki Terek Kazak ordusunun torpaqları ilə birlikdə, Terek bölgəsinin vahid İnquş-Kazak Sunje şöbəsi yaradıldı. 1909-cu ildə Sunje şöbəsi ikiyə: Nazran və Sunjeyə bölündü.
Əhalisi
Rayonun əsas əhalisini İnquşlar (orstxoytsevlərin bir hissəsi də daxil olmaqla) və kazaklar təşkil edirdi. 1891-ci il siyahıyaalınmasına əsasən, İnquş rayonunun ən böyük yaşayış məntəqələri bunlar idi: Bazorkino — 4047 nəfər, Ekajevo — 3821, Nasirkort — 3645, Kantişevo — 2766, Plievo — 2766, Surxoxi — 2271, Yuxarı Açaluki — 1938, Orta Açaluki — 1505, Aşağı Açaluki — 1309, Qamurzievo — 1582, Altievo — 1000, Yandare — 1616, Badqers — 1595, Dalakovo — 1739, Saqopşi — 2098, Psedax — 1402, Nazran qalası — 1200.
İnzibati bölgü
Əvvəlcə rayon 1862-ci ildə Terek kazak ordusuna tabe olan Sunja kəndlərinin torpaqları ilə birlikdə 4 hissəyə bölündü. Ancaq 1865-ci ildə torpaq sahələrinin sayı üçə endirildi:
- Nazranovski — Nazranın mərkəzi. 1868-ci il əhalisi 17,339 nəfər idi. Buraya: Bazorkino, Kantişevo, Surxaxi, Ekajevo, Nasir-Kort, Alti, Qamurzievo, Buruk, Plievo, Dolakovo,Yuxarı Açaluki yaşayış məntəqələri daxil idi.
- Psedax — Psedax kəndinin mərkəzidir. 1868 ci il əhalisi 6812 nəfər idi. Bu əraziyə: daxil idi: Saqopşi, Qeyrbek-Yurt, Psedax, Keskem, Nijni Keskem, Bekoviçi, Quçuq-Yurt, Aşağı Açaluki, Orta Açaluki, Yuxarı Achaluki yaşayış məntəqələri daxil idi.
- Qorski — Vladiqafqaz şəhərinin mərkəzidir. 1868-ci il əhalisi 5763 nəfər idi. Buraya: aşağıdakı yaşayış məntəqələri daxil idi: Djeyrax, Pamiat, Armxi, Ləzqi, Tsori, Xamxi, Tumqi, Xuli, Eqikal, Bişt, Doşxakle, Kyazi, Şoan, Salqi, Metsxal, Furtoq, Kusht, Koşk, Morç, Eban, Kerbete, Xarp , Beni, Olqeti, Tsoli, Niy, Pyalinq, Tarqim, Barxanə, Barax, Leymi, Kart, Ozdik, Nilh, Puy, Zorx, Kyaxk, Erş, Ezmi, Kost, Nyakist, Hani, Qadaborş, Torş, Tori, Hay, Koli , Myaşxi, Vovnuşki, Tsizdi, Qul yaşayış məntəqələri daxil idi. 1866-cı ildə Akkinskinin yaşayış məntəqələri və Meredjinski cəmiyyətlərinin bir hissəsi — Yalxora, Akki, Vilax, Keret, Qalançoj, Kerbiçi, Orzmikale, Vauqe İnquş rayonunun Qorski hissəsindən ayrılaraq Arqun rayonuna birləşdirildi.
- Qarabulaq — Vladiqafqaz şəhərinin mərkəzidir. 1865-ci ilin əhalisi 5201 nəfər idi. Buraya: Botaş-Yurt, Qazi-Yurt, Şinal-Yurt, Axbarzoy, Arştı, Nesterovski, Bamut, Çemulqa, Merqist, Bereçki, Dattix yaşayış məntəqələri daxil idi. 1865-ci ildə, İnquş rayonunun Qarabulaq hissəsi ləğv edildi və torpaqları Sunja kazakları ilə Çeçen bölgəsi arasında bölündü.
İstinadlar
- Н. Ф. Грабовский. "Экономический и домашний быт жителей Горского участка Ингушского округа",Тифлис, 1870.
- Н. Яковлев. Ингуши. М., 1925.
- Н. Ф. Грабовский. Экономический и домашний быт жителей Горского участка Ингушского округа. С.1. Сборник сведений о кавказских горцах. Выпуск III. Тифлис, 1870
- Якуб Патиев. События февраля // . № 13 (12148). — 2019. — 31 января. 2019-11-22 tarixində .
- Ингушетия в политике Российской империи на Кавказе. XIX век. М. М. Картоев, Магас 2014, С.604
- Статистические сведения о кавказских горцах, состоящих в военно-народном управлении. ССКГ. вып. 1, Тифлис, 1868, ОТД.VIII: Горская летопись. С. 6–8
- Грабовский Н. Ф. "Горский участок Ингушского округа в 1865 году" Терские ведомости. Тифлис-1868. № 20
- "Сборник сведений о кавказских горцах. Вып. 3". Президентская библиотека имени Б. Н. Ельцина (rus). 2021-10-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-10-01.
- М.С.-Г. Албогачиева. "Демаркация границ Ингушетии" (PDF). Кунсткамерa (rus). 2021-10-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-10-01.
- "Ингуши" / отв. ред. М.С.-Г. Албогачиева, А. М. Мартазанов, Л. Т. Соловьева; Институт этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая РАН, М.: "Наука (издательство)", 2013, С.177
Ədəbiyyat
- Терская область. Список населённых мест по сведениям 1874 года. Тифлис. 1878
- Краткая историческая справка об административном делении Чечено-Ингушской АССР (1785–1946 годы.). ЦГА ЧИАССР Грозный
- Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 года т. 68 Терская область. 1905 год.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Inqus mahali Rusiya imperiyasi Terek vilayetinin 1860 1870 ci illerde movcud olan inzibati erazi vahidi Inqus mahaliOlke Rusiya ImperiyasiMerkezi VladiqafqazYaradilib 1860Legv edilib 1870Sahesi 4109 km Ehalisi 32 315 1870 XeriteCografi yerlesmesiSimali Qafqazin merkezi hissesinde muasir Inqusetiya erazisini Simali Osetiyanin Priqorodni rayonunun bir hissesini ve Cecenistan Respublikasi Acxoy Martan rayonunun bir hissesini ehate eden Terek Sunja Assa ve Fortanqa caylarinin hovzesinde yerlesen rayon idi Serhedleri simal qerbde Kurp dagligi boyunca Nalcik rayonu ile cenub qerbde ve simalda Terek cayi boyunca Osetiya rayonu ve Stavropol diyari ile serqde Arqun mahali ile Fortanqa cayi boyunca cenubda Tiflis quberniyasi ile Qafqaz silsilesi boyunca uzanirdi TarixiMahal 1860 ci ilde quruldu XIX esrin 1860 ci iline qeder Simali Qafqazin dag ehalisi Qafqaz xettinin Sol Simal Serqi Qafqaz ve Sag Simali Qerbi Qafqaz herbi rehberliklerine tabe idi Mulki idareetme yalniz Stavropol eyaletinde idi Qafqaz muharibesi bitdikden sonra Qafqazin herbi idaresi legv edildi 1860 ci ilde Simali Qafqazin butun erazisi Stavropol vilayeti Kuban Terek ve Dagistan vilayetlerine bolundu Terek vilayeti 8 rayondan Kabarda Osetiya Inqus Arqun Cecen Ickeriya ve Kumikdan ibaret idi Inqus rayonunun inzibati merkezi Osetiya rayonu ile birlikde Vladiqafqaz idi Inqus rayonu uc hisseden Nazranovski Psedaxi ve Qorskiden ibaret idi 1864 1865 ci illerde Inqusetiya duzunun ehemiyyetli torpaqlari uzerinde kazak kendleri tikildikden sonra birbasa Terek Kazak ordusuna tabe edildi 1866 ci ilde Meredji ve Akki cemiyyetlerinin erazisi Inqus rayonunun Qorski hissesinden ayrildi ve Arqun rayonunun rehberliyine tabe edildi 1870 ci ilde Inqus mahali Sunja kazak kendleri ile birlikde Osetiya rayonu ile birlikde qerbde Urux cayindan serqde Fortanqa cayina qeder genis bir erazini ehate eden bir Vladiqafqaz rayonuna birlesdirildi 2 fevral 1870 ci ilde Inqus rayonunda ekincilik fermasi ve mektebi qurmaq ucun layihe tesdiq edildi 1888 ci ilde Inqus mahalinin torpaqlari Sunja uzerindeki Terek Kazak ordusunun torpaqlari ile birlikde Terek bolgesinin vahid Inqus Kazak Sunje sobesi yaradildi 1909 cu ilde Sunje sobesi ikiye Nazran ve Sunjeye bolundu EhalisiRayonun esas ehalisini Inquslar orstxoytsevlerin bir hissesi de daxil olmaqla ve kazaklar teskil edirdi 1891 ci il siyahiyaalinmasina esasen Inqus rayonunun en boyuk yasayis menteqeleri bunlar idi Bazorkino 4047 nefer Ekajevo 3821 Nasirkort 3645 Kantisevo 2766 Plievo 2766 Surxoxi 2271 Yuxari Acaluki 1938 Orta Acaluki 1505 Asagi Acaluki 1309 Qamurzievo 1582 Altievo 1000 Yandare 1616 Badqers 1595 Dalakovo 1739 Saqopsi 2098 Psedax 1402 Nazran qalasi 1200 Inzibati bolguEvvelce rayon 1862 ci ilde Terek kazak ordusuna tabe olan Sunja kendlerinin torpaqlari ile birlikde 4 hisseye bolundu Ancaq 1865 ci ilde torpaq sahelerinin sayi uce endirildi Nazranovski Nazranin merkezi 1868 ci il ehalisi 17 339 nefer idi Buraya Bazorkino Kantisevo Surxaxi Ekajevo Nasir Kort Alti Qamurzievo Buruk Plievo Dolakovo Yuxari Acaluki yasayis menteqeleri daxil idi Psedax Psedax kendinin merkezidir 1868 ci il ehalisi 6812 nefer idi Bu eraziye daxil idi Saqopsi Qeyrbek Yurt Psedax Keskem Nijni Keskem Bekovici Qucuq Yurt Asagi Acaluki Orta Acaluki Yuxari Achaluki yasayis menteqeleri daxil idi Qorski Vladiqafqaz seherinin merkezidir 1868 ci il ehalisi 5763 nefer idi Buraya asagidaki yasayis menteqeleri daxil idi Djeyrax Pamiat Armxi Lezqi Tsori Xamxi Tumqi Xuli Eqikal Bist Dosxakle Kyazi Soan Salqi Metsxal Furtoq Kusht Kosk Morc Eban Kerbete Xarp Beni Olqeti Tsoli Niy Pyalinq Tarqim Barxane Barax Leymi Kart Ozdik Nilh Puy Zorx Kyaxk Ers Ezmi Kost Nyakist Hani Qadabors Tors Tori Hay Koli Myasxi Vovnuski Tsizdi Qul yasayis menteqeleri daxil idi 1866 ci ilde Akkinskinin yasayis menteqeleri ve Meredjinski cemiyyetlerinin bir hissesi Yalxora Akki Vilax Keret Qalancoj Kerbici Orzmikale Vauqe Inqus rayonunun Qorski hissesinden ayrilaraq Arqun rayonuna birlesdirildi Qarabulaq Vladiqafqaz seherinin merkezidir 1865 ci ilin ehalisi 5201 nefer idi Buraya Botas Yurt Qazi Yurt Sinal Yurt Axbarzoy Arsti Nesterovski Bamut Cemulqa Merqist Berecki Dattix yasayis menteqeleri daxil idi 1865 ci ilde Inqus rayonunun Qarabulaq hissesi legv edildi ve torpaqlari Sunja kazaklari ile Cecen bolgesi arasinda bolundu IstinadlarN F Grabovskij Ekonomicheskij i domashnij byt zhitelej Gorskogo uchastka Ingushskogo okruga Tiflis 1870 N Yakovlev Ingushi M 1925 N F Grabovskij Ekonomicheskij i domashnij byt zhitelej Gorskogo uchastka Ingushskogo okruga S 1 Sbornik svedenij o kavkazskih gorcah Vypusk III Tiflis 1870 Yakub Patiev Sobytiya fevralya 13 12148 2019 31 yanvarya 2019 11 22 tarixinde Ingushetiya v politike Rossijskoj imperii na Kavkaze XIX vek M M Kartoev Magas 2014 S 604 Statisticheskie svedeniya o kavkazskih gorcah sostoyashih v voenno narodnom upravlenii SSKG vyp 1 Tiflis 1868 OTD VIII Gorskaya letopis S 6 8 Grabovskij N F Gorskij uchastok Ingushskogo okruga v 1865 godu Terskie vedomosti Tiflis 1868 20 Sbornik svedenij o kavkazskih gorcah Vyp 3 Prezidentskaya biblioteka imeni B N Elcina rus 2021 10 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 10 01 M S G Albogachieva Demarkaciya granic Ingushetii PDF Kunstkamera rus 2021 10 10 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 10 01 Ingushi otv red M S G Albogachieva A M Martazanov L T Soloveva Institut etnologii i antropologii im N N Mikluho Maklaya RAN M Nauka izdatelstvo 2013 S 177EdebiyyatTerskaya oblast Spisok naselyonnyh mest po svedeniyam 1874 goda Tiflis 1878 Kratkaya istoricheskaya spravka ob administrativnom delenii Checheno Ingushskoj ASSR 1785 1946 gody CGA ChIASSR Groznyj Pervaya vseobshaya perepis naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 goda t 68 Terskaya oblast 1905 god