Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İmhotep (jY-m-ḥtp „Əminamanlıqla dünyaya gəlmiş") e.ə. 2700 ci illərdə Coser ehramını inşa etmiş qədim dövrə aid yer üzündə sayılan ilk memar, ixtiraçı alim, firon Coserin müşaviri (vəziri) və Misir təbabətinin banisi olmuşdur. Yeni dövrdən onu təbabət tanrısı sayırdılar. Hansı kökə və mənşəyə malik olması mübahisəlidir. Onun Sakkarada tapılmış heykəlinə əsasən fikir yürüdülür ki, o, III sülalə fironu Coserin ya qardaşı ya da oğlu olmuşdur. (Vilfqanq Helk)
| Misir heroqliflərində İmhotep | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Heroqlif |
| |||||
| Transkripsiyası | Jj m ḥtp | |||||
| Mənası | Əminamanlıqla dünyaya gəlmiş | |||||
| 2 |
| |||||
| 3 |
| |||||
 Tunc heykəl | ||||||
 | ||||||
Memar İmhotep
Coser ehramının memarı qədim Misir ənənəsinə görə Coserin ən ali kahini olmuş İmhotep olmuşdur. Kahin İmhotep dövrünün ən müdrik və bacarıqlı xadimi sayılırdı. O, həm bacarıqlı müəllim, həkim olmaqla yanaşı həm də munəccim idi. Firon Coserin heykəlinin altındakı firon titullarından sonra İmhotepin adının həkk olunması, onun nə dərəcə də ali rütbəli və mənsəb, söz sahibi olmasına dəlalət edir: "Aşağı Misir fironunun xəzinədarı Yuxarı Misirdə firondan sonra birinci adam, böyük sarayın ağası (idarəedicisi), Heliopolisin baş kahini, memar, heykəltaraş İmhotep". Sonralar İmhotep ilahiləşdirilərək onu memarlıq və təbabət tanrısı adlandırmışlar. Yunanlar onu özlərinin təbabət tanrısı – Askleplə eyniləşdirirlər. Ziyarətçilər Sakkaraya gələrkən mütləq onun məzarına baş çəkərmişlər. İndiyə qədər onun məzarı tapılmamışdır. Sakkarada İmhoteplə və həmçinin müdriklik, yazı və elm tanrısı Totla eyniləşdirilən ibis (quş) mumyaları günümüzədək gəlib çıxmışdır.
Onun ən məşhur işi Misirin Sakkaradakı qatlı ehram – Coser ehramı sayılır. Məhz onun ideyası əsasında nəhəng ehramları tikmək mümkün olmuşdur. Eyni zamanda o, tikinti və ölçü alətlərinin üsullarının ixtiraçısı olmuşdur.
Ehramın yaranma ideyası
Təxminən 60 m hündürlüyə malik ehram böyük dini əhəmiyyət kəsb edirdi. Misir mifalogiyasına görə günəş tanrısı Ra dağ arxasından qalxaraq insanlara yetişir. Bu dağı ehram əvəz etməliymiş ki, firon öldükdən sonra burada dəfn olunaraq ehramın göyə istiqamətlənmiş pillələri hesabına onun həqiqi atası günəş tanrısı Raya yetişərək əbədiyyətə qovuşmuş olsun. Beləliklə İmhotepin qatlı ehramı insanlarla tanrı arasında əbədiyyət körpüsü rolunu oynamış olurdu.
Müşavir və ali kahin İmhotep
Yeddiillik quraqlığın nəticəsi olan aclıq zamanı İmhotep firona məsləhət görmüşdür ki, Nili daşıtdıran tanrı Xnuma qurban verilməlidir []. Həqiqətdə isə onun icad etdiyi suvarma sistemi quraqlıq zamanı əkin sahələrini su ilə təchiz edilməsini təmin etmişdir. Firona yaxın olduğu üçün onu Tanrı Ptah və Ranın ali kahini rütbəsinə layiq görülmüşdür. İmhotep mumiyalamaq texnikasını daxili orqanları bədəndən xaric etməklə təkminləşdirmişdir. Coserin cəsədinin mumiyalaşdırılmasına o rəhbərlik etmişdir.
Ölümü
İmhotep Coserdən bir neçə il sonra vəfat etmişdir. Qədim Misirin "yeni dövründə" ona tanrı Ptahın oğlu tanrı kimi stayiş edilmişdir. Bütün mirzələr ilk damla mürəkkəbi ona qurban edərmişlər. İmhotepin şərəfinə tunc heykəl tikilmişdir.
Mənbələr
- Hans Bonnet: Imhotep, in: Lexikon der ägyptischen Religionsgeschichte, Hamburg 2000 S. 322-324.
- /: Imhotep, in: Kleines Lexikon der Ägyptologie, Harrassowitz Verlag Wiesbaden, 1999 S. 131.
- Rainer Stadelmann: Die ägyptischen Pyramiden, 3. Auflage, Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt 1997,
- Dietrich Wildung, Amenhotep und Imhotep – Gottwerdung im alten Ägypten, München 1977,
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Imhotep jY m ḥtp Eminamanliqla dunyaya gelmis e e 2700 ci illerde Coser ehramini insa etmis qedim dovre aid yer uzunde sayilan ilk memar ixtiraci alim firon Coserin musaviri veziri ve Misir tebabetinin banisi olmusdur Yeni dovrden onu tebabet tanrisi sayirdilar Hansi koke ve menseye malik olmasi mubahiselidir Onun Sakkarada tapilmis heykeline esasen fikir yurudulur ki o III sulale fironu Coserin ya qardasi ya da oglu olmusdur Vilfqanq Helk Misir heroqliflerinde ImhotepHeroqlifTranskripsiyasi Jj m ḥtpMenasi Eminamanliqla dunyaya gelmis23Tunc heykel Tunc heykelbaxredakteMemar ImhotepCoser ehrami Coser ehraminin memari qedim Misir enenesine gore Coserin en ali kahini olmus Imhotep olmusdur Kahin Imhotep dovrunun en mudrik ve bacariqli xadimi sayilirdi O hem bacariqli muellim hekim olmaqla yanasi hem de muneccim idi Firon Coserin heykelinin altindaki firon titullarindan sonra Imhotepin adinin hekk olunmasi onun ne derece de ali rutbeli ve menseb soz sahibi olmasina delalet edir Asagi Misir fironunun xezinedari Yuxari Misirde firondan sonra birinci adam boyuk sarayin agasi idareedicisi Heliopolisin bas kahini memar heykeltaras Imhotep Sonralar Imhotep ilahilesdirilerek onu memarliq ve tebabet tanrisi adlandirmislar Yunanlar onu ozlerinin tebabet tanrisi Askleple eynilesdirirler Ziyaretciler Sakkaraya gelerken mutleq onun mezarina bas cekermisler Indiye qeder onun mezari tapilmamisdir Sakkarada Imhoteple ve hemcinin mudriklik yazi ve elm tanrisi Totla eynilesdirilen ibis qus mumyalari gunumuzedek gelib cixmisdir Onun en meshur isi Misirin Sakkaradaki qatli ehram Coser ehrami sayilir Mehz onun ideyasi esasinda neheng ehramlari tikmek mumkun olmusdur Eyni zamanda o tikinti ve olcu aletlerinin usullarinin ixtiracisi olmusdur Ehramin yaranma ideyasi Texminen 60 m hundurluye malik ehram boyuk dini ehemiyyet kesb edirdi Misir mifalogiyasina gore gunes tanrisi Ra dag arxasindan qalxaraq insanlara yetisir Bu dagi ehram evez etmeliymis ki firon oldukden sonra burada defn olunaraq ehramin goye istiqametlenmis pilleleri hesabina onun heqiqi atasi gunes tanrisi Raya yetiserek ebediyyete qovusmus olsun Belelikle Imhotepin qatli ehrami insanlarla tanri arasinda ebediyyet korpusu rolunu oynamis olurdu Musavir ve ali kahin ImhotepYeddiillik quraqligin neticesi olan acliq zamani Imhotep firona meslehet gormusdur ki Nili dasitdiran tanri Xnuma qurban verilmelidir menbe gosterin Heqiqetde ise onun icad etdiyi suvarma sistemi quraqliq zamani ekin sahelerini su ile techiz edilmesini temin etmisdir Firona yaxin oldugu ucun onu Tanri Ptah ve Ranin ali kahini rutbesine layiq gorulmusdur Imhotep mumiyalamaq texnikasini daxili orqanlari bedenden xaric etmekle tekminlesdirmisdir Coserin cesedinin mumiyalasdirilmasina o rehberlik etmisdir OlumuImhotep Coserden bir nece il sonra vefat etmisdir Qedim Misirin yeni dovrunde ona tanri Ptahin oglu tanri kimi stayis edilmisdir Butun mirzeler ilk damla murekkebi ona qurban edermisler Imhotepin serefine tunc heykel tikilmisdir MenbelerHans Bonnet Imhotep in Lexikon der agyptischen Religionsgeschichte Hamburg 2000 ISBN 3 937872 08 6 S 322 324 Imhotep in Kleines Lexikon der Agyptologie Harrassowitz Verlag Wiesbaden 1999 ISBN 3 447 04027 0 S 131 Rainer Stadelmann Die agyptischen Pyramiden 3 Auflage Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt 1997 ISBN 3 8053 1142 7 Dietrich Wildung Amenhotep und Imhotep Gottwerdung im alten Agypten Munchen 1977 ISBN 3 4220 0829 2Hemcinin baxCoser ehramiVikianbarda Imhotep ile elaqeli mediafayllar var