Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İdris Əhmədov (tam adı: İdris Məcid oğlu Əhmədov; d. 1 oktyabr 1938; Dərələyəz - ö.20 yanvar 2019; Bakı) — azərbaycanlı alim, kimya üzrə elmlər doktoru, professor.
| İdris Əhmədov | |
|---|---|
| İdris Məcid oğlu Əhmədov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Qozulca, Əzizbəyov rayonu, Ermənistan SSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Atası | Məcid Əhmədov |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi adı | professor |
| Mükafatları | Qabaqcıl təhsil işçisi |
Həyatı
İdris Məcid oğlu Əhmədov 1938-ci il oktyabrın 1-də qədim Azərbaycan torpağı olan Dərələyəz qəzasında anadan olmuşdur. 1956-cı ildə Şərur rayonu Oğlan-Qala kənd məktəbini qızıl medalla bitirmiş, həmin ildə Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) kimya fakültəsinə qəbul olunmuşdurş. 1961-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, 1961-64-cü illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda akademik Y.Məmmədəliyevin rəhbərlik etdiyi laboratoriyanın aspirantı olmuşdur.
Pedoqoji fəaliyyəri
1991-1993 Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında, 1993-2007 Ankaranın Orta Doğu Texniki Universitetində, 2007-ci ildən 2019-cu ilə qədər isə Bakı Dövlət Universitetinin Üzvi kimya kafedrasında müəllim işləmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Aspiranturanı bitirdikdən sonra, 1964-74-cü illərdə həmin institutda kiçik və böyük elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır. 1974-93-cü illərdə indiki Azərbaycan EA Polimer Materialları İnstitutunda “Optiki aktiv birləşmələr” laboratoriyasına rəhbərlik etmişdir. 1966-cı ildə “Tərkibində halogen saxlayan yeni silisium-üzvi birləşmələr” mövzusunda namizədlik, 1986-cı ildə isə (4+2) “Tsiklobirləşmə reaksiyalarında yeni maddələrin sintezi və tətbiqi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1987-ci ildə “Üzvi kimya” ixtisası üzrə professor adını almışdır.
Professor İ.M.Əhmədov molekulunda halogen saxlayan silisium, bioloji fəal selen-üzvi, optiki aktiv üzvi birləşmələrin və optiki aktiv katalizatorların sintezi və onların Dils-Alder reaksiyasında tətbiqi sahəsində elmi-tədqiqatlar aparmışdır. Onun tərəfindən ilk dəfə olaraq 1973-cü ildə optiki aktiv Lyuis turşusu sintez edilmiş və Dils-Alder reaksiyaları tətbiq edilərək qeyri-aktiv maddələrdən optiki aktiv adduktların alınmasının əsası qoyulmuşdur. O, müəyyən etmişdir ki, BF3 katalizatorunun iştirakı ilə aparılan assimetrik Dils-Alder reaksiyasının selektivliyi (96%) və optiki çıxımı (80%) xeyli artır. O, həmin katalizatorun iştirakı ilə terpinol və 1,8-sineol kimi çox mühüm təbii birləşmələrin alınmasının yeni üsulunu işləyib hazırlamışdır. Onun tərəfindən ilk dəfə hexsaxlortsikopentadien əsasında bioloji aktiv inseksid sintez edilmiş və onun mütləq konfiqurasiyası öyrənilmişdir.
Müəyyən edilmişdir ki, termiki və katalitik şəraitində sintez olunmuş maddələr öz mütləq konfiqurasiyalarına görə bir-birindən fərqlənir. (R) konfiqurasiyalı addukt bioloji aktiv olduğu halda, (S) konfiqurasiyalı isə qeyri-aktivdir. alınmış nəticələr əsasında assimetrik Dils-Alder reaksiyasında əvvəlcədən mütləq konfiqurasiyası müəyyən edilə bilən optiki aktiv maddələrin məqsədyönlü sintezinin startegiyası hazırlanmış və əldə edilmiş nailiyyətlər bir çox monoqrafiyalara daxil edilmişdir. Onun yuxarıda qeyd edilən istiqamətdə apardığı tədqiqatların nəticələri 215 elmi əsərdə, o cümlədən 45 müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır. Onun rəhbərliyi ilə 5 elmlər doktoru, 8 elmlər namizədi, 15 fəlsəfə doktoru hazırlanmışdır. AAK kimya ekspert şurasının üzvü olan İdris Əhmədovun çapdan çıxmış elmi əsərlərinin ümumi sayı 300-dür. Onlardan 90-ı xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı, 80-ı isə beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrdir. Professor İ.M.Əhmədov Türkiyənin üzvi kimya sahəsində tanınmış professorlarından Ayhan Dəmir, Cahangir Tanyeli və Metin Balçı ilə birlikdə elmi-tədqiqat işləri aparmışdır. O, onlarla doktorluq və magistr dərəcəsi alan elmi işçilərə rəhbərlik etmişdir.
Əsas elmi nailiyyətləri
Dünyada ilk dəfə xiral Lyuis turşusu katalizatorunu: L-mentiletil efirinin BF3 kompleksini sintez etmiş (M.ş.№379281. 1973) və üzvi kimyada tətbiq edilmişdir. Bunun nəticəsində asimmetrik sintezin yeni strategiyasının əsası qoyulmuşdur. Bu metodla tərkibində bir neçə asimmetrik mərkəz olan təbii birləşmələrin optiki fəal halında sintezi mümkün olmuşdur. Alınan nəticələr məşhur dünya alimlərinin diqqətini cəlb etmiş və bu tədqiqat kəşf kimi qiymətləndirilmişdir. Kimya üzrə Nobel Mükafatı laureatları professor E.J.Corey (1990) iki icmal məqaləsində və professor R.Nayori (2001) “Modern Synthetic Metods” kitabında xiral katalizatorlara yüksək qiymət vermişlər. Onun elmi əsərlərinə xarici alimlər məqalələrində, 60-dan çox kitab və 77 patentlərində 835-ə yaxın istinad etmişlər.
Elmi əsərlərinin adları
- I.M.Akhmedov, et.all. –“Synthesis and characterization of hyperbranched and air drying fatty acid based resins”. Progress in organic Coatings 55 (2006) 330-336
- I.M.Akhmedov, et.all. – “The synthesis and lewis acid catalysed intramolecular cyclization of N(4,4-diethoxybuthyl)-2-substituted pyrroles”.III.International congress “Fine organic synthesis and catalysis”. 14-16 december, 2005 Baku.Abstract of papers. pp:53-54.
- I.M.Akhmedov, et.all. –“Base Mediated Aromatization of Carbonyl Condensation Products Derived from 2-(2-Bromopropenyl)cyclohexanone Derivatives via ̀́Intramolecular Unsaturation Transfeŕ”. Helvetica Chimica Acta – V91 (2008).
- А.М.Магеррамов, И.А.Алиев, У.Ф.Аскерова, И.М.Ахмедов. Новый подход к известному методу получения метаноизоиндолов. Журнал органической химии.2012,Т.48, С.607-608.
- А.Г.Гасанов, А.Г.Азизов, И.М.Ахмедов, Т.Д.Гасанова, И.Г.Аюбов, Н.С.Гусейнов, С.Р.Халилова, А.М.Мамедова. Декарбоксилирование нефтяных кислот в присутствии наноразмерного оксида магния. Процессы нефтехимии и нефтепереработки. 2012,Т.13,№2(50), с.144-151. və b.
Vəfatı
2019-cu ildə qədər Bakı Dövlət Universitetində “Üzvi-kimya kafedrası”nda professor vəzifəsində çalışan alim İdris Əhmədov 20 yanvar 2019-cu il tarixində Bakıda vəfat etmişdir.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- İdris Əhmədov Read more: https://sputnik.az/tags/keyword_dris_hmdov/
- Azərbaycanın böyük kimyaşı alimi vəfat edib
İstinadlar
- . Archived from the original on 2019-02-15. İstifadə tarixi: 2019-02-28.
- . Archived from the original on 2019-11-01. İstifadə tarixi: 2019-02-28.
- . 21 yanvar 2019. Archived from the original on 2019-03-11. İstifadə tarixi: 2019-02-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Idris Ehmedov tam adi Idris Mecid oglu Ehmedov d 1 oktyabr 1938 Dereleyez o 20 yanvar 2019 Baki azerbaycanli alim kimya uzre elmler doktoru professor Idris EhmedovIdris Mecid oglu EhmedovDogum tarixi 1 oktyabr 1938Dogum yeri Qozulca Ezizbeyov rayonu Ermenistan SSR SSRIVefat tarixi 20 yanvar 2019 80 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi SSRI AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliAtasi Mecid EhmedovElm sahesi kimyaElmi adi professorMukafatlari Qabaqcil tehsil iscisiHeyatiIdris Mecid oglu Ehmedov 1938 ci il oktyabrin 1 de qedim Azerbaycan torpagi olan Dereleyez qezasinda anadan olmusdur 1956 ci ilde Serur rayonu Oglan Qala kend mektebini qizil medalla bitirmis hemin ilde Baki Dovlet Universitetinin BDU kimya fakultesine qebul olunmusdurs 1961 ci ilde orani ferqlenme diplomu ile bitirmis 1961 64 cu illerde Azerbaycan Elmler Akademiyasi Neft Kimya Prosesleri Institutunda akademik Y Memmedeliyevin rehberlik etdiyi laboratoriyanin aspiranti olmusdur Pedoqoji fealiyyeri1991 1993 Azerbaycan Dovlet Neft Akademiyasinda 1993 2007 Ankaranin Orta Dogu Texniki Universitetinde 2007 ci ilden 2019 cu ile qeder ise Baki Dovlet Universitetinin Uzvi kimya kafedrasinda muellim islemisdir Elmi fealiyyetiAspiranturani bitirdikden sonra 1964 74 cu illerde hemin institutda kicik ve boyuk elmi isci vezifelerinde calismisdir 1974 93 cu illerde indiki Azerbaycan EA Polimer Materiallari Institutunda Optiki aktiv birlesmeler laboratoriyasina rehberlik etmisdir 1966 ci ilde Terkibinde halogen saxlayan yeni silisium uzvi birlesmeler movzusunda namizedlik 1986 ci ilde ise 4 2 Tsiklobirlesme reaksiyalarinda yeni maddelerin sintezi ve tetbiqi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir 1987 ci ilde Uzvi kimya ixtisasi uzre professor adini almisdir Professor I M Ehmedov molekulunda halogen saxlayan silisium bioloji feal selen uzvi optiki aktiv uzvi birlesmelerin ve optiki aktiv katalizatorlarin sintezi ve onlarin Dils Alder reaksiyasinda tetbiqi sahesinde elmi tedqiqatlar aparmisdir Onun terefinden ilk defe olaraq 1973 cu ilde optiki aktiv Lyuis tursusu sintez edilmis ve Dils Alder reaksiyalari tetbiq edilerek qeyri aktiv maddelerden optiki aktiv adduktlarin alinmasinin esasi qoyulmusdur O mueyyen etmisdir ki BF3 katalizatorunun istiraki ile aparilan assimetrik Dils Alder reaksiyasinin selektivliyi 96 ve optiki ciximi 80 xeyli artir O hemin katalizatorun istiraki ile terpinol ve 1 8 sineol kimi cox muhum tebii birlesmelerin alinmasinin yeni usulunu isleyib hazirlamisdir Onun terefinden ilk defe hexsaxlortsikopentadien esasinda bioloji aktiv inseksid sintez edilmis ve onun mutleq konfiqurasiyasi oyrenilmisdir Mueyyen edilmisdir ki termiki ve katalitik seraitinde sintez olunmus maddeler oz mutleq konfiqurasiyalarina gore bir birinden ferqlenir R konfiqurasiyali addukt bioloji aktiv oldugu halda S konfiqurasiyali ise qeyri aktivdir alinmis neticeler esasinda assimetrik Dils Alder reaksiyasinda evvelceden mutleq konfiqurasiyasi mueyyen edile bilen optiki aktiv maddelerin meqsedyonlu sintezinin startegiyasi hazirlanmis ve elde edilmis nailiyyetler bir cox monoqrafiyalara daxil edilmisdir Onun yuxarida qeyd edilen istiqametde apardigi tedqiqatlarin neticeleri 215 elmi eserde o cumleden 45 muelliflik sehadetnamesinde oz eksini tapmisdir Onun rehberliyi ile 5 elmler doktoru 8 elmler namizedi 15 felsefe doktoru hazirlanmisdir AAK kimya ekspert surasinin uzvu olan Idris Ehmedovun capdan cixmis elmi eserlerinin umumi sayi 300 dur Onlardan 90 i xaricde cixmis elmi eserlerinin sayi 80 i ise beynelxalq bazalarda referatlasdirilan ve indekslesdirilen jurnallarda cap olunan meqalelerdir Professor I M Ehmedov Turkiyenin uzvi kimya sahesinde taninmis professorlarindan Ayhan Demir Cahangir Tanyeli ve Metin Balci ile birlikde elmi tedqiqat isleri aparmisdir O onlarla doktorluq ve magistr derecesi alan elmi iscilere rehberlik etmisdir Esas elmi nailiyyetleri Dunyada ilk defe xiral Lyuis tursusu katalizatorunu L mentiletil efirinin BF3 kompleksini sintez etmis M s 379281 1973 ve uzvi kimyada tetbiq edilmisdir Bunun neticesinde asimmetrik sintezin yeni strategiyasinin esasi qoyulmusdur Bu metodla terkibinde bir nece asimmetrik merkez olan tebii birlesmelerin optiki feal halinda sintezi mumkun olmusdur Alinan neticeler meshur dunya alimlerinin diqqetini celb etmis ve bu tedqiqat kesf kimi qiymetlendirilmisdir Kimya uzre Nobel Mukafati laureatlari professor E J Corey 1990 iki icmal meqalesinde ve professor R Nayori 2001 Modern Synthetic Metods kitabinda xiral katalizatorlara yuksek qiymet vermisler Onun elmi eserlerine xarici alimler meqalelerinde 60 dan cox kitab ve 77 patentlerinde 835 e yaxin istinad etmisler Elmi eserlerinin adlari I M Akhmedov et all Synthesis and characterization of hyperbranched and air drying fatty acid based resins Progress in organic Coatings 55 2006 330 336 I M Akhmedov et all The synthesis and lewis acid catalysed intramolecular cyclization of N 4 4 diethoxybuthyl 2 substituted pyrroles III International congress Fine organic synthesis and catalysis 14 16 december 2005 Baku Abstract of papers pp 53 54 I M Akhmedov et all Base Mediated Aromatization of Carbonyl Condensation Products Derived from 2 2 Bromopropenyl cyclohexanone Derivatives via Intramolecular Unsaturation Transfeŕ Helvetica Chimica Acta V91 2008 A M Magerramov I A Aliev U F Askerova I M Ahmedov Novyj podhod k izvestnomu metodu polucheniya metanoizoindolov Zhurnal organicheskoj himii 2012 T 48 S 607 608 A G Gasanov A G Azizov I M Ahmedov T D Gasanova I G Ayubov N S Gusejnov S R Halilova A M Mamedova Dekarboksilirovanie neftyanyh kislot v prisutstvii nanorazmernogo oksida magniya Processy neftehimii i neftepererabotki 2012 T 13 2 50 s 144 151 ve b Vefati2019 cu ilde qeder Baki Dovlet Universitetinde Uzvi kimya kafedrasi nda professor vezifesinde calisan alim Idris Ehmedov 20 yanvar 2019 cu il tarixinde Bakida vefat etmisdir Hemcinin baxUzvi kimya Gulehmed TalibovXarici kecidlerIdris Ehmedov Read more https sputnik az tags keyword dris hmdov Azerbaycanin boyuk kimyasi alimi vefat edibIstinadlar Archived from the original on 2019 02 15 Istifade tarixi 2019 02 28 Archived from the original on 2019 11 01 Istifade tarixi 2019 02 28 21 yanvar 2019 Archived from the original on 2019 03 11 Istifade tarixi 2019 02 28