Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbrahim Şinasi (1826 - 13 sentyabr 1871) — Osmanlı dövləti zamanında İstanbul şəhərində doğulan jurnalist, şair və dramaturq. Şinasi XIX əsr yeni türk ədəbiyyatının yaradıcılarındandır. O, eyni zamanda Türkiyədə jurnalistikanın qabaqcıl nümayəndələrindən, fransız dilindən olunan mənzum tərcümələrin, ilk səhnə əsərlərinin müəlliflərindən biridir.
| İbrahim Şinasi | |
|---|---|
| türk. İbrahim Şinasi | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı İmperiyası |
| Vəfat səbəbi | beyin şişi |
| Fəaliyyəti | şair, jurnalist, tərcüməçi, yazıçı, dramaturq |
| Fəaliyyət illəri | 1860–1871 |
| Tanınmış əsəri |
|
 İbrahim Şinasi Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İbrahim Şinasi 1824-cü ildə İstanbul ətrafında yerləşən Topxanada anadan olmuşdur. Atası 1828-ci ildə rus-türk müharibəsində həlak olmuşdur. Bundan sonra ailənin bütün qayğısını çəkmək Şinasinin anasının üzərinə düşür. O, oğlunun təhsilinə xüsusi maraq göstərir. Buna görə də İbrahimi Topxanadakı məhəllə məktəbinə qoyur. Təhsilini başa vurduqdan sonra atasının dostları Şinasini Topxanada dövlət dairələrindən birində yazı işləri bürosuna işə düzəldirlər. Bura avropasayağı bir yer idi. Məmurların əksəriyyəti fransızlar idi. Şinasi burada yüksək rütbəli dövlət və mədəniyyət adamları ilə tanış olur, onlardan çox şeylər öyrənir. Məsələn, o, İbrahim Əfəndinin köməyi ilə Şərq elmi-fəlsəfi dəyərlərini və mədəniyyətini yaxından mənimsəyə bilir.
Şinasi eyni zamanda Qərb mədəniyyətinə də rəğbət bəsləyir, xüsusilə fransız dili və ədəbiyyatını öyrənməyə meyl göstərir. Bir fransız zabiti ona fransız dilini öyrədir. Həmin zabit sonralar müsəlmanlığı qəbul edir və Türkiyədə Rəşad bəy adı ilə tanınır. Qeyd edək ki, sarayda məsul vəzifədə çalışan böyük da Şinasinin həyatında mühüm rolu olmuşdur. Şinasi Rəşid Paşadan daim qayğı görmüş, ona həsr etdiyi bir qəsidəsində Rəşid Paşaya olan məhəbbətini özünəməxsus formada izhar etmişdir.
1848-ci ildə Şinasi fransız dilini və mədəniyyətini yaxından öyrənmək məqsədi ilə təhsil almaq üçün Parisə getməyi planlaşdırır. Rəşid Paşa Sultan Əbdülməciddən razılıq alır və Şinasi 1849-cu ildə Parisə yola düşür. Şinasi türk imperatorluğunun Parisə göndərdiyi ilk tələbələrdən idi. O, təxminən 5 il müddətində Fransa həyatı ilə tanış olmuş, Avropa iqtisadi və mədəni modelinin ölkəsində tətbiqinə maraq göstərmişdir.
Şinasi sonralar maliyyə işlərini öyrənmək üçün İstanbuldan rəsmi göstəriş alır. Təhsil almaqla yanaşı, maliyyə nazirliyində də işləyir.
O, 1854-cü ildə Türkiyəyə qayıdır. İlk illər Topxanada, sonra isə Məclisi –Maarifdə çalışır. Şinasi Avropadan gəldikdən sonra yeni üslubda yazdığı bədii əsərlərini çap etdirir. 1859-cu ildə fransızcadan tərcümə etdiyi mənzum əsərlərdən ibarət bir toplusu işıq üzü görür. Bu əsərlər onun Avropa ədəbiyyatına doğru ilk addımı hesab olunur.
Şinasi Türkiyədə geniş planda fəaliyyət göstərir. O, Türkiyədə Avropa standartlarına cavab verə biləcək bir qəzetin çap olunmasını istəyirdi. O, ilk yeni türk qəzetçiliyinin əsası hesab olunan Tərcümani-əhval (1860) qəzetində məqalələr çap etdirdi. Qəzetin 24-cü sayından sonra bu qəzet ilə əlaqəni pozmuş və təkbaşına Təsviri-əfkar (1862) adlı qəzet buraxmışdır. Təsviriəfkar qəzetçilik sahəsində özündən əvvəlki Tərcümaniəhvaldan daha çox iş gördü və böyük problemlərə toxundu.
Qəzet yeni türk ictimai fikir və ədəbiyyatı tarixində yeni mərhələ hesab olunur. Bir çox ictimai və digər məsələlərin ciddiliyi, ziddiyyət və narahatlıqların son həddə çatması Şinasinin qəzeti Namiq Kamala təhvil verərək Parisə yola düşməsinə səbəb oldu.
1864-cü ildə Parisə gələn Şinasi qələmi yerə qoymamış, böyük bir türk lüğəti hazırlamaqla məşğul olmuşdur. Onu da qeyd edək ki, Namiq Kamalın Parisə getməsindən sonra isə Təsviri-əfkar qəzetini Ricaizadə Əkrəm çap etdirmişdir. Sultan Əbdüləzizin 1867-ci ildə Parisə gəlişi zamanı Şinasinin dostu və himayədarı Fuad Paşa onunla görüşür və Şinasini Türkiyəyə geri dönməyə razı salır. Şinasi Türkiyəyə qayıtsa da, təkrar olaraq iki dəfə yenidən Parisə dönür.
Bu illərdə o, fəaliyyətində bədii yaradıcılıqla bərabər, qəzetçiliyə də xüsusi yer verir. Şinasi 1871-ci ildə vəfat etmişdir.
İstinadlar
- İbrahim Agâh Çubukçu, Türk Düşünce Tarihinde Felsefe Hareketleri (Baskı: 2, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara: 1991), c. 174 - 1986 - 247 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ibrahim Sinasi 1826 13 sentyabr 1871 Osmanli dovleti zamaninda Istanbul seherinde dogulan jurnalist sair ve dramaturq Sinasi XIX esr yeni turk edebiyyatinin yaradicilarindandir O eyni zamanda Turkiyede jurnalistikanin qabaqcil numayendelerinden fransiz dilinden olunan menzum tercumelerin ilk sehne eserlerinin muelliflerinden biridir Ibrahim Sinasiturk Ibrahim SinasiDogum tarixi 1826Dogum yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiVefat tarixi 13 sentyabr 1871Vefat yeri Istanbul Osmanli ImperiyasiVefat sebebi beyin sisiFealiyyeti sair jurnalist tercumeci yazici dramaturqFealiyyet illeri 1860 1871Taninmis eseri Sair Evlenmesi d Ibrahim Sinasi Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIbrahim Sinasi 1824 cu ilde Istanbul etrafinda yerlesen Topxanada anadan olmusdur Atasi 1828 ci ilde rus turk muharibesinde helak olmusdur Bundan sonra ailenin butun qaygisini cekmek Sinasinin anasinin uzerine dusur O oglunun tehsiline xususi maraq gosterir Buna gore de Ibrahimi Topxanadaki mehelle mektebine qoyur Tehsilini basa vurduqdan sonra atasinin dostlari Sinasini Topxanada dovlet dairelerinden birinde yazi isleri burosuna ise duzeldirler Bura avropasayagi bir yer idi Memurlarin ekseriyyeti fransizlar idi Sinasi burada yuksek rutbeli dovlet ve medeniyyet adamlari ile tanis olur onlardan cox seyler oyrenir Meselen o Ibrahim Efendinin komeyi ile Serq elmi felsefi deyerlerini ve medeniyyetini yaxindan menimseye bilir Sinasi eyni zamanda Qerb medeniyyetine de regbet besleyir xususile fransiz dili ve edebiyyatini oyrenmeye meyl gosterir Bir fransiz zabiti ona fransiz dilini oyredir Hemin zabit sonralar muselmanligi qebul edir ve Turkiyede Resad bey adi ile taninir Qeyd edek ki sarayda mesul vezifede calisan boyuk da Sinasinin heyatinda muhum rolu olmusdur Sinasi Resid Pasadan daim qaygi gormus ona hesr etdiyi bir qesidesinde Resid Pasaya olan mehebbetini ozunemexsus formada izhar etmisdir 1848 ci ilde Sinasi fransiz dilini ve medeniyyetini yaxindan oyrenmek meqsedi ile tehsil almaq ucun Parise getmeyi planlasdirir Resid Pasa Sultan Ebdulmecidden raziliq alir ve Sinasi 1849 cu ilde Parise yola dusur Sinasi turk imperatorlugunun Parise gonderdiyi ilk telebelerden idi O texminen 5 il muddetinde Fransa heyati ile tanis olmus Avropa iqtisadi ve medeni modelinin olkesinde tetbiqine maraq gostermisdir Sinasi sonralar maliyye islerini oyrenmek ucun Istanbuldan resmi gosteris alir Tehsil almaqla yanasi maliyye nazirliyinde de isleyir O 1854 cu ilde Turkiyeye qayidir Ilk iller Topxanada sonra ise Meclisi Maarifde calisir Sinasi Avropadan geldikden sonra yeni uslubda yazdigi bedii eserlerini cap etdirir 1859 cu ilde fransizcadan tercume etdiyi menzum eserlerden ibaret bir toplusu isiq uzu gorur Bu eserler onun Avropa edebiyyatina dogru ilk addimi hesab olunur Sinasi Turkiyede genis planda fealiyyet gosterir O Turkiyede Avropa standartlarina cavab vere bilecek bir qezetin cap olunmasini isteyirdi O ilk yeni turk qezetciliyinin esasi hesab olunan Tercumani ehval 1860 qezetinde meqaleler cap etdirdi Qezetin 24 cu sayindan sonra bu qezet ile elaqeni pozmus ve tekbasina Tesviri efkar 1862 adli qezet buraxmisdir Tesviriefkar qezetcilik sahesinde ozunden evvelki Tercumaniehvaldan daha cox is gordu ve boyuk problemlere toxundu Qezet yeni turk ictimai fikir ve edebiyyati tarixinde yeni merhele hesab olunur Bir cox ictimai ve diger meselelerin ciddiliyi ziddiyyet ve narahatliqlarin son hedde catmasi Sinasinin qezeti Namiq Kamala tehvil vererek Parise yola dusmesine sebeb oldu 1864 cu ilde Parise gelen Sinasi qelemi yere qoymamis boyuk bir turk lugeti hazirlamaqla mesgul olmusdur Onu da qeyd edek ki Namiq Kamalin Parise getmesinden sonra ise Tesviri efkar qezetini Ricaizade Ekrem cap etdirmisdir Sultan Ebdulezizin 1867 ci ilde Parise gelisi zamani Sinasinin dostu ve himayedari Fuad Pasa onunla gorusur ve Sinasini Turkiyeye geri donmeye razi salir Sinasi Turkiyeye qayitsa da tekrar olaraq iki defe yeniden Parise donur Bu illerde o fealiyyetinde bedii yaradiciliqla beraber qezetciliye de xususi yer verir Sinasi 1871 ci ilde vefat etmisdir IstinadlarIbrahim Agah Cubukcu Turk Dusunce Tarihinde Felsefe Hareketleri Baski 2 Turk Tarih Kurumu Basimevi Ankara 1991 c 174 1986 247 s