Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üst Paleolit və ya Son Paleolit — təxminən 40 min il bundan əvvəl başlanmış, e.ə.12-ci minilliyə qədər davam etmişdir.
Bu dövrdə iqlim mülayimləşmiş, bitki və heyvanat aləmində, habelə ictimai həyatda xeyli dəyişikliklər baş vermişdir. Üst Paleolit dövründə ibtidai insanlar mağarada yaşamış və özlərini təbiətin təhlükəli hadisələrindən və vəhşi heyvanların hücumlarından qorumuşlar. Bu dövrün maddi qalıqlarına Qarabağ və Qazax bölgələrinin Paleolit düşərgələrində daha çox rast gəlinmişdir.
Üst paleolit dövründə bir sıra heyvanların, xüsusilə nəhəng maralın, mağara ayısının nəsli kəsilmişdir. İnsanlar ən çox Qafqaz maralı, ceyran, cüyür, dağkeçisi və s. ovlayırdılar. İnsanların istifadə etdikləri qaşovlar, biz, gəzli (yəni kənarı dişəkli) və üçbucaq əmək alətləri geniş yayılmışdır.
Üst paleolit dövründə Azərbaycan ərazisində müasir insan tipinin, yəni ağıllı insanın ("Homo Sapiens") yaranması başa çatmışdı. İnsan fiziki və əqli inkişafın yüksək mərhələsinə çatmışdır. Təfəkkür və nitq inkişaf tapmışdır. İbtidai cəmiyyətin bu mərhələsində ilk vaxtlar insanlar bir-birini adi hərəkətlərlə (kinetik dillə — əl, dodaq ,göz hərəkətləri ilə və s. hərəkətlərlə) başa salırdılar. Lakin onlar bu üsulla uzaq məsafədə və qaranlıqda ünsiyyət yarada bilmirdilər. Əmək fəaliyyətinin artması, şüurun, düşüncənin inkişafı tədricən səsli nitqin yaranmasına səbəb olmuşdu.
Səsli nitq ilk vaxtlar ibtidai insanların yaratdığı və tələffüz etdiyi ilk sözlərdən, təsərrüfat həyatı ilə bağlı tək–tək sadə ifadələrdən ibarət olmuşdur. Tədricən belə ifadələrin birləşməsindən nisbətən mürəkkəb fikri ifadə edən səsli nitq — danışıq ünsiyyət vasitəsi yaranmışdır.
Ulu icmanı qəbilə icması əvəz etmişdir. Onun əsasını qan qohumu olan insanların birliyi təşkil edirdi. Buna nəsli qəbilə quruluşu deyilir. Nəsli qəbilə dövründə insanlar ana xətti ilə qohumluq əsasında birləşmişdirlər. Qəbilənin həyatında qadın mühüm rol oynayırdı.
Uşaqların qayğısına qalmaq, giləmeyvə və yabanı bitkilər toplamaq, odu qoruyub saxlamaq, yemək hazırlamaq və s. qadınların işi idi. Buna görə də nəsli qəbilə icması anaxaqanlığı (matriarxat) adlanır.
Dövrün əsas xüsusiyyətləri
- 40 min il bundan əvvəl Ağıllı insanın yaranması başa çatır. Nitq və təfəkkür formalaşır (əvvəl kinetik dil, sonra isə səsli nitq);
- İbtidai sürüdən qəbilə icmasına keçid başa çatır. Qəbilə icmasına qan qohumluğuna əsaslanır və qohumluq ana xətti ilə gedir. Beləliklə, anaxaqanlığı (matriarxat) meydana gəlir; Qadınlar uşaqların qayğısına qalır, yabanı bitkilər yığır, odu qoruyur və yemək hazırlayırdı;
- Bu dövrün maddi qalıqlarına daha çox Qarabağ və Qazax bölgələrinin paleolit düşərgələrində rast gəlinir;
- Bu dövrdə bir sıra heyvanların, xüsusilə nəhəng maralın və mağara ayısının nəsli kəsilir.
İstinadlar
- Австралија Иттифагы. Тарихи очерк // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 52.
- Vəli Vəliyev, İlyas Babayev, Hidayət Cəfərov, Aida Məmmədova, Yusif Yusifov. Azərbaycan tarixi. Bakı: 2005. 2012. səh. 17.
- Vəli Vəliyev, İlyas Babayev, Hidayət Cəfərov, Aida Məmmədova, Yusif Yusifov. Azərbaycan tarixi. Bakı: 2005. 2012. səh. 18.
- Vəli Vəliyev, İlyas Babayev, Hidayət Cəfərov, Aida Məmmədova, Yusif Yusifov. Azərbaycan tarixi 6. Bakı: 2012. 2012. səh. 18.
- Vəli Vəliyev, İlyas Babayev, Hidayət Cəfərov, Aida Məmmədova, Yusif Yusifov. Azərbaycan tarixi. Bakı: 2005. 2012. səh. 19.
- Vəli Vəliyev, İlyas Babayev, Hidayət Cəfərov, Aida Məmmədova, Yusif Yusifov. Azərbaycan tarixi. Bakı: 2012. 2012. səh. 19.
Sitat səhvi: " lower-alpha " adlı qrup üçün <ref> teqləri mövcuddur, lakin müvafiq <references group="lower-alpha"/> teq tapılmadı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ust Paleolit ve ya Son Paleolit texminen 40 min il bundan evvel baslanmis e e 12 ci minilliye qeder davam etmisdir Bu dovrde iqlim mulayimlesmis bitki ve heyvanat aleminde habele ictimai heyatda xeyli deyisiklikler bas vermisdir Ust Paleolit dovrunde ibtidai insanlar magarada yasamis ve ozlerini tebietin tehlukeli hadiselerinden ve vehsi heyvanlarin hucumlarindan qorumuslar Bu dovrun maddi qaliqlarina Qarabag ve Qazax bolgelerinin Paleolit dusergelerinde daha cox rast gelinmisdir Ust paleolit dovrunde bir sira heyvanlarin xususile neheng maralin magara ayisinin nesli kesilmisdir Insanlar en cox Qafqaz marali ceyran cuyur dagkecisi ve s ovlayirdilar Insanlarin istifade etdikleri qasovlar biz gezli yeni kenari disekli ve ucbucaq emek aletleri genis yayilmisdir Ust paleolit dovrunde Azerbaycan erazisinde muasir insan tipinin yeni agilli insanin Homo Sapiens yaranmasi basa catmisdi Insan fiziki ve eqli inkisafin yuksek merhelesine catmisdir Tefekkur ve nitq inkisaf tapmisdir Ibtidai cemiyyetin bu merhelesinde ilk vaxtlar insanlar bir birini adi hereketlerle kinetik dille el dodaq goz hereketleri ile ve s hereketlerle basa salirdilar Lakin onlar bu usulla uzaq mesafede ve qaranliqda unsiyyet yarada bilmirdiler Emek fealiyyetinin artmasi suurun dusuncenin inkisafi tedricen sesli nitqin yaranmasina sebeb olmusdu Sesli nitq ilk vaxtlar ibtidai insanlarin yaratdigi ve teleffuz etdiyi ilk sozlerden teserrufat heyati ile bagli tek tek sade ifadelerden ibaret olmusdur Tedricen bele ifadelerin birlesmesinden nisbeten murekkeb fikri ifade eden sesli nitq danisiq unsiyyet vasitesi yaranmisdir Ulu icmani qebile icmasi evez etmisdir Onun esasini qan qohumu olan insanlarin birliyi teskil edirdi Buna nesli qebile qurulusu deyilir Nesli qebile dovrunde insanlar ana xetti ile qohumluq esasinda birlesmisdirler Qebilenin heyatinda qadin muhum rol oynayirdi Usaqlarin qaygisina qalmaq gilemeyve ve yabani bitkiler toplamaq odu qoruyub saxlamaq yemek hazirlamaq ve s qadinlarin isi idi Buna gore de nesli qebile icmasi anaxaqanligi matriarxat adlanir Dovrun esas xususiyyetleri40 min il bundan evvel Agilli insanin yaranmasi basa catir Nitq ve tefekkur formalasir evvel kinetik dil sonra ise sesli nitq Ibtidai suruden qebile icmasina kecid basa catir Qebile icmasina qan qohumluguna esaslanir ve qohumluq ana xetti ile gedir Belelikle anaxaqanligi matriarxat meydana gelir Qadinlar usaqlarin qaygisina qalir yabani bitkiler yigir odu qoruyur ve yemek hazirlayirdi Bu dovrun maddi qaliqlarina daha cox Qarabag ve Qazax bolgelerinin paleolit dusergelerinde rast gelinir Bu dovrde bir sira heyvanlarin xususile neheng maralin ve magara ayisinin nesli kesilir IstinadlarAvstraliјa Ittifagy Tarihi ocherk Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә I ҹild A Balzak Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1976 S 52 Veli Veliyev Ilyas Babayev Hidayet Ceferov Aida Memmedova Yusif Yusifov Azerbaycan tarixi Baki 2005 2012 seh 17 Veli Veliyev Ilyas Babayev Hidayet Ceferov Aida Memmedova Yusif Yusifov Azerbaycan tarixi Baki 2005 2012 seh 18 Veli Veliyev Ilyas Babayev Hidayet Ceferov Aida Memmedova Yusif Yusifov Azerbaycan tarixi 6 Baki 2012 2012 seh 18 Veli Veliyev Ilyas Babayev Hidayet Ceferov Aida Memmedova Yusif Yusifov Azerbaycan tarixi Baki 2005 2012 seh 19 Veli Veliyev Ilyas Babayev Hidayet Ceferov Aida Memmedova Yusif Yusifov Azerbaycan tarixi Baki 2012 2012 seh 19 Sitat sehvi lower alpha adli qrup ucun lt ref gt teqleri movcuddur lakin muvafiq lt references group lower alpha gt teq tapilmadi